VERSIO ANTIQUA. Hieron. ubi fup. propter peccatum domus Ifraël : quæ eft impictas domus Jacob? nonne Samaria? & quod eft peccatum domus Juda? nonne Jerufalem? tol. 1499. 6. & ponam Samariam in pomorum cuftodiam VULGATA NOVA. tis domus Ifraël : quod fcelus Jacob? nonne Samaria? & quæ excelfa Judæ ? nonne Jerusalem 6. & ponam Samariam quafi acervum lapi in agro, & in plantationem vineæ: & detraham dum in agro cùm plantatur vinea : & detraham 7. Et cuncta sculptilia ejus concident, & uni- 8. Propter hoc planget, atque lugebit: ibit difcalciata, & nuda: faciet planctum quafi draconum, & luctum quafi filiæ firenarum. 9. Quia obtinuit plaga ejus, quia venit ufque ad Judam, & tetigit ufque ad portam populi mei ufque Jerufalem. 10. Qui in Geth, nolite magnificari; qui in Bachim, nolite reædificare ex domo derifum : terrâ afpergite derifum veftrum: 11. quæ habitas bene civitates ejus : non est egreffa habitatrix Sennan : plangite Domum juxta eam, accipiet ex vobis plagam doloris. 12. Quis cœpit in bonum, quæ habitat in doloribus? quia defcenderunt mala à Domino fuper portas Jerufalem. 13. Sonitus curruum & equitum, habitatio Lachis: princeps peccati eft filiæ Sion, quia in te inventæ funt iniquitates Ifraël. 14. Ideo dabit emiffarios ufque ad hæreditatem Geth, domos vanas : fruftra fuerunt regibus Ifraël : 15. donec hæredes adducam tibi : quæ habitas vol. 1505. Lachis, hæreditas ufque Odollam veniet. Gloria filiæ Ifraël, vallem lapides ejus, & fundamenta ejus re velabo. 7. Et omnia fculptilia ejus concidentur, & omnes mercedes ejus comburentur igne, & omnia idola ejus ponam in perditionem : quia de mercedibus meretricis congregata funt, & ufque ad mercedem meretricis revertentur. 8. Super hoc plangam, & ululabo: vadam fpoliatus, & nudus : faciam planctum velut draconum, & luctum quafi ftruthionum. 9. Quia defperata eft plaga ejus, quia venie ufque ad Judam, tetigit portam populi mei ufque ad Jerufalem. 10. In Geth nolite annuntiare, lacrymis ne ploretis, in domo Pulveris pulvere vos confpergite. 11. Et tranfite vobis habitatio Pulchra, confusa ignominiâ : non eft egreffa quæ habitat in exitu planctum Domus vicina accipiet ex vo~ bis, quæ ftetit fibimet. 12. Quia infirmata eft in bonum, quæ habitat in amaritudinibus : quia defcendit malum à Domino in portam Jerusalem. 13. Tumultus quadrigæ ftuporis habitanti Lachis: principium peccati eft filiæ Sion, quia in te inventa funt fcelera Ifraël. 14. Propterea dabit emiffarios fuper hæreditatem Geth: domus mendacii in deceptionem regibus Ifraël. 15. Adhuc hæredem adducam tibi quæ ha bitas in Marefa : ufque ad Odollam veniet glo ria Ifraël. NOTE AD VERSIONEM mis, quæ abeft ante Jacob ; at in Mf. Alex, eft on Ια- .7. Editio Rom. pro igni, habet & Tupi, in igne; . 8. Confonat Gr. nifi quòd pro lugebit, ponit 9pmmog, ad litt. lamentabitur ; & loco filia, pluraliter GuyaTépar, filiarum. .9. Itidem Græcè. f ANTIQUAM. καλῶς τὰς πόλεις αυτῆς· ἐκ ἐξῆλθε κατοικέσα Σενναάρ και adai olxov, &c. ut in Lat. fup. Edit. Ald. fcribit Σanναν, non Σενναάρ ; Compl. Σαινάν. *. 12. Græc. Τις ἤρξατο εἰς ἀγαθὰ κατοικέσῃ ὀδύνας; TI, &c. id eft, Quis cæpit in bona ei, qua habitat dolores? quia, &c. ut fupra. Cyr. autem hab. xalox86a, non xaToon; & Compt. & durais. #. 13. ieron, inf. in comm. col. 1504. f. ait: Pof bac fcriptum eft: Qua babitas Lachis, non habitatio La chis; & verò in Græco eft xa7oxca Aaxsís dein, αρχια γὸς ἁμαρτίας αὕτη ἐςι τῇ ultimoque, ἀσέβειαι τῇ Ἰσραήλο cæt. ut fupra. Hieron, quoque in comm. dicit: in ipfa, ergo peccati eft filia Sion, qua habitat in Lachis... & impietas Ifrael in bis eft, qui femper movent pedes fuos, &c. V. 14. Itidem Græcè, nifi hoc leviffimum exceperis, sis XEVOV ÉvéVOVTO, loco fruftra fuerunt; Hieron. etiam inf. 1505. a. ait : ifta vand domus, in vanum facta funt regibus Ifraël: ita fanè vertit Nobilius: Hieron. poft paulò addit, bis domus vana funt, 5 fruftra exftructa. . 10. Hieron. in comment. Multum, inquit, Hebrai-hoc eft, in Lachis, inventa funt impietates Ifraël... Princeps eum à LXX. interpretatione difcordat, & magnis tam mea, quàm illorum translatio difficultatibus involuta eft (fcilicet hic & in confeqq. ufque ad . 16. ) Infra, col. 1503. e. LXX. verba resumens ita refert : qui in Bachim, nolite ædificare de domo derifum : tum addit: Bachim in nostra lingua planctum & fletum fonat..... exceptis LXX. omnes unavuor, id eft, fletum tranftulerunt. Græcè nunc : Of ἐν Γεθ, μὴ μεγαλύνεπε· καὶ οἱ ̓Ενακεὶμ, μὴ ἀνοικοδομεῖτε ἐξ οἴκε κατὰ γέλωτα, γῆν καλαπάσαθε κατὰ γέλωτα ὑμῶν. Hie. ron. fup. non legiffe videtur, tanquam duas dictiones, xara yéxwla, fed velut unam, xalayéλwla ; quam inf. ita explicat: Quin potiùs intelligentes adificationem veftram dignam effe derifu, ruinis ejus & pulvere confpergite capita veftra : & poft, pauca: Quod mihi videtur hanc habere fententiam: Vos qui fuperbitis in Geth, in Bachim, fruftra domum rifu dignam adificare conamini, afpergite vos pulvere, &c. rurfum in Ifai. 5. col. 49. c. ita legit ex Michæa: nolite ædificare in domo derifum: at in Mich. 1. col. 1505. a. arguit Geth peffimam, & torcular venenorum, quod ædificatur contra do mum Dei, ubi fumt vana domus, inquit, qua adificata funt in derifum. Loco autem hujus in edit. Rom. Evansim, id eft, & Enacim, MÍ. Alex. fimpliciter hab. 'Eraxei, abfque præced.; Barberin. & Axei; ed. Ald. & Baxtig; Compl. & Baxtiv; paulòque poft, xala γέλωτα ; Μf. Alex. κατὰ γέλωτα ὑμῶν, ἀσέβειαι. of V. 11. Hieron. infra in comm. col. 1503. f. Sequitur, inquit: Que habitat bene in civitatibus fuis: non eft egreffa kabitans in Sennam, iaf. Sennan. Græc. verò: Katana .15. Eadem prorfus in Græco Vatic. præter unum αγάγωσι, adducant, pro adducam tibi ; in Compl. αγάς yaoi Co; in aliis verò, tefte Nobilio, ayaya Cor Hieronymus quoque in comm. col. 1505. a. ait: His domus vana funt, & fruftra exftruita; & tandiu perfeverantes, donec teneant eas hæredes, qui à Domino adducendi funt: tum addit: Poft hæc fequitur: Qua habitas Lachis, hareditas ufque Odollam veniet : & infra: Vel certè ita diftinguendum, ut hoc quod dicitur, quæ habitas Lachis, ad fuperiora referatur, 5 fit ordo ac fenfus : Adducam bæredes tibi do Esclefia, qua habitas Lachis. Hoc autem ult. gloria filia Ifrael, adnectunt LXX. subsequentibus, decalvare, & detondere, &c. tefte Hieronymo, non verò antecedentibus his, ufque Odollam veniet, ut in Hebr. & Vulg. Hoc, inquit, quod dictum eft à LXX. gloria filiæ Ifraël, addentibus filiæ, Hebræi in fine fuperioris capituli legunt nobis autem, quia fic voluiftis, & femel fufcepimus, incumbit neceffitas ita interpretari Scripturas, quomodo leguntur in Ecclefia, & nihilominus Hebraicam non omittere veritatem : idem inf. 1506. a. fic explanat: O anima humana! 6 urbs quondam fan&torum mater, qua priùs eras in paradiso........... S VULGATA NOVA. 16. Decalvare, & tondere fuper filios deliciarum tuarum : dilata calvitium tuum ficut aquila: quoniam captivi duci sunt ex te. VERSIO ANTIQUA. 16. Decalvare, & detondere fuper filios delica- Hieron. ubi fupi tos tuos: dilata calvitium tuum ficut aquila : quoniam captivi ducti funt ex te. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. babebas fpeciofiffimam comam, nunc quia projecta es..... radere, affume habitum pœnitentis, &c. Ita verò Symmachus tranftulit, eodem Hyeron. tefte: "ETI xxnogróμor aw και οι κατοικία Μάρεσα· ἕως Ὀδολαμ ήξει τῆς διόξης Ισο Cxx hoc eft, Adhuc hæredem adducam & tibi habitatio Marefa ufque Odollam veniet gloriæ Ifraël, boc eft, quæ gloriofa es in urbibus Ifraël : & ubi dicitur gloriæ, genitivus cafus fit numeri fingularis, hujus gloriæ, & non nominativas pluralis, hæ gloriæ ; vel certè ita intelligamus : Cap tivitas Ifraël, quæ venit in Lachis, & Gèth, & Marefa, CAPUT II. E qui cogitatis inutile, & operamini malum in cubilibus veftris: in luce matutina faciunt illud, quoniam contra Deum eft manus ebrum. 2. Et concupierunt agros, & violenter tulerunt, & rapuerunt domos : & calumniabantur virum, & domum ejus; virum, & hæreditatem ejus. 3. Idcirco hæc dicit Dominus: Ecce ego cogito fuper familiam iftam malum: unde non auferetis colla veftra, & non ambulabitis fuperbi, quoniam tempus peffimum eft. 4. In die illa fumetur fuper vos parabola, & cantabitur canticum cum fuavitate, dicentium: Depopulatione vastati fumus: pars populi mei commutata eft: quomodo recedet à me, cùm revertatur, qui regiones noftras dividat? 5. Propter hoc non erit tibi mittens funiculum fortis in cœtu Domini. 6. Ne loquamini loquentes: Non ftillabit fuper iftos, non comprehendet confufio. 7. Dicit domus Jacob: Nunquid abbreviatus est spiritus Domini, aut tales funt cogitationes ejus? Nonne verba mea bona funt cum eo, qui rectè graditur? 8. Et econtrario populus meus in adversarium confurrexit: defuper tunica pallium fuftulistis : & eos, qui tranfibant fimpliciter, convertistis in bellum. fummabunt ea, quia non levaverunt ad Deum 2. Et defiderabant agros, & diripiebant pupil- 3. Propterea hæc dicit Dominus: Ecce ego cogito fuper tribum iftam mala: de quibus non auferetis colla veftra, ut non ambuletis recti fubitò, quia tempus peffimum eft. 4. In die illa fumetur fuper vos parabola, & 5. propter hoc non erit tibi mittens funiculum 7. quæ dicit: Domus Jacob provocavit fpiri- 8. Et priùs populus meus inimicitiis reftitit, contra pacem fuam: pellem ejus excoriaverunt, ut auferrent fpem, contritionem belli. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. . 1. Concordat Græcum, nifi quòd hab. Tépa Cuveléxov áuтà, cum die confummabant ea. Lucif. Cal. 1. 1. pro S. Athan. p. 196. c. fimiliter addit: non levaverunt ad Deum manus fuas. V. 2. Itidem Græcè, additâ unâ conjunct., poft domum ejus; quæ tamen abest ab ed. Compl. & Mr. Alex. Lucif. Cal. 1. 1. pró S. Athan. p. 196. c. legit: Et concupiebant agros, & diripiebant orphanos, & domum per potentiam invadebant : 5 diripiebant virum, & domum ejus ; virum, & hæreditatem ejus. . 3. Ita de Græco, nifi exceperis media, non auferetis colla veftra, ut non ambuletis recti fubitò, pro quibus, 8 μi ÜρUTE TÙS rexxúnus iμar, & μỳ HоPELlŷTe optol aiprus ultimo etiam, Torupos, malum, non pefimum. Hieron. ubi fup. 1507. e. addit: Quod autem fequitur, aiprus, id eft, fubitò, in Hebraicis voluminibus non habetur. Apud Lucif. Cal. I. 1. pro S. Athan. p. 196. c. ita : Propter hoc bac dicit Dominus: Ecce ego cognofco fuper plebem mala, ex quibus non levabitis cervices veftras. . 4. Totidem verba leguntur Græcè, præter duo nempe xeyr, dicendo, loco dicentium; at in Compl. ae~ ForTwr; & infra, oi dvegi vμar, agri veftri, non noftri ; fed in aliquo eft ur, fi Nobilio fides. . 5. Hieron. ubi fup. addit : Quod in fine capituli juxta Hebraicum pofuimus, in cœtu Domini, pro quo LXX. tranftulerunt, in ecclefia Domini, juxta editionem Vulgatam fequentis capituli principium eft. Et verò ipfe poft multa, ita fequentem .refert 1°. fecundùm Hebr. Ne loquamini loquentes, &c. deinde fecundùm LXX. In eccle- . 6. 7. Hieron. ibid. LXX. Interpretes in hoc loco pe ว . 8. Similiter in Græco, nifi quòd initio habetur : Καὶ ἐμπροθεν ὁ λαός με εἰς ἔχθραν ἀντές», i. e. Et antea populus meus in inimicitia reftitit : Hieron. verò infra in comm. 1509. e. ita leg. ex LXX. Et priùs populus meus in adverfarium reftitit ; extremòque, ut auferrent contritionem belli; nec ibi addit fpem, ad verbum auferrent: Græc. tamen ultimo fic hab. τῇ ἀφελέθαι ἐλπίδας, (υντριμμὸν πολέμιο in quibufdam, fi Nobilio fides, exías our?piμuor, fpes cons tritionum. Hieron. fup. ait : Symmachus apertiùs tranftulit ut diceret: Ante unam diem populus meus quafi inimicus reftitit, ας t. 15.06. Hieron. in Micha col. 1508 VERSIO ANTIQUA. Hieron. ubi fup. 9. Duces populi mei projicientur de domibus col. 1511. deliciarum fuarum: propter malas adinventiones col. 1512. fuas ejecti funt. Propinquate montibus æternis : 10. furge, & ambula, quia non eft tibi hîc requies propter immunditiam confumpti eftis corruptione. 11. Fugiftis nemine perfequente, fpiritus ftacol. 1514. tuit mendacium : ftillavit tibi in vinum, & ebrietatem : & erit, de ftilla populi hujus 12. congregandus congregabitur Jacob cum omnibus fufcipiens fufcipiam reliquias de Ifraël, ponam averfionem eorum ficut oves in tribulatione, quafi gregem in medio cubilis eorum : excol. 1515. filient ex hominibus. Hieron. in Mich. 3. col. 1516. 13. Afcende per divifionem ante faciem eorum: diviferunt, & tranfierunt portam, & egreffi funt per eam : & exivit rex eorum ante faciem eorum, Dominus autem princeps eorum. VULGATA NOVA. 9. Mulieres populi mei ejeciftis de domo deliciarum fuarum: à parvulis earum tuliftis laudem meam in perpetuum. 10. Surgite, & ite, quia non habetis hic requiem: propter immunditiam ejus corrumpetur putredine peffima. 11. Utinam non effem vir habens fpiritum, & mendacium potiùs loquerer: ftillabo tibi in vinum, & in ebrietatem : & erit fuper quem ftillatur populus ifte. 12. Congregatione congregabo Jacob totum te: in unum conducam reliquias Ifraël, pariter ponam illum quafi gregem in ovili, quafi pecus in medio caularum, tumultuabuntur à multitudine hominum. 13. Afcendet enim pandens iter ante eos : divident, & tranfibunt portam, & ingredientur per eam : & tranfibit rex eorum coram eis, & Dominus in capite eorum. NOTE AD VERSIONE M .9. Similiter in Græco. Item apud Ambrof. 1. de fuga . 10. Sic iterum Græcè, præter hoc, auru ávánav- . 11. Similia Gr. refert, præter hoc 1. KaledixOnTe. Ambrof. etiam 1. de fuga fæc. c. 5. col. 430. d. legit, Perfecutionem paffi eftis, non fugiftis. Addit Hieron. ubi fup. Non ut plerique aftimant, fpiritus ftetit mendax, fed fpiritus ftatuit mendacium legendum eft, quod Græcè dicitur, πνεῦμα ἔζησε ψευδές, boc eft, ψεῦδος. . 12. Græc. Vatic. habet Tys xalaxolwes, reliquos, loco reliquias, quod idem fonat; fubinde præponit silauтò, in idipfum, verbo ponam; & pro feq. corum, hab. duty, ejus; Ald. verò & Compl. cum Mfs. Alex, & Barb. avut fup. cætera quadrant. των . 13. Totidem verba exftant in Gr. Vatic. excepto primo Afcende, quod abeft: fed in editt. Ald. & Compl. proximè antecedit Arán, ficut in Mf. Barb. deinde, dia Tйs Naxoπйs, &c. ultimò fic, yelα Twr, i. e. princeps erit eorum. Hieron. in cap. feq. 1516. f. Dominus autem princeps erit, abfque feq. eorum. CAPUT FI I. VERSIO ANTIQUA. T dicet: Audite hæc principes domûs Jacob, & reliqui domûs Ifraël: Non veftrum eft fcire judicium, 2. qui odio habetis bonum, & quæritis mala: tol.1517. diripientes pelles eorum ab eis, & carnes eorum ab offibus eorum? 3. Sicut devoraverunt carnes populi mei, & pelles ab eis excoriaverunt, & offa eorum confregerunt, & conciderunt ficut carnes in lebete, & licut carnes in olla: 4. Sic clamabunt ad Dominum, & non exaudiet eos : & avertet faciem fuam ab eis in tempore illo, eò quod peffimè egerunt in adinventionibus fuis. 5. Hæc dicit Dominus fuper prophetas, qui feducunt populum meum, & mordent dentibus fuis, & prædicant.fuper eum pacem, & non eft data in ore eorum : fanctificaverunt fuper eum prælium. I. VULGATA NOVA. T dixi: Audite principes Jacob, & duces domus Ifraël: Nunquid non veftrûm eft fcire judicium, 2. qui odio habetis bonum, & diligitis malum: qui violenter tollitis pelles eorum defuper eis & carnem eorum defuper offibus eorum? 3. Qui comederunt carnem populi mei, & pellem eorum defuper excoriaverunt : & offa eorum confregerunt, & conciderunt ficut in lebete, & quafi carnem in medio olla. 4. Tunc clamabunt ad Dominum, & non exaudiet eos : & abfcondet faciem fuam ab eis in tempore illo, ficut nequiter egerunt in adinven tionibus fuis. 5. Hæc dicit Dominus fuper prophetas, qui feducunt populum meum : qui mordent dentibus fuis, & prædicant pacem : & fi quis non dederit in ore eorum quippiam, fanctificant fuper eum prælium. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. . 1. Hieron. ad hoc 1. Et dicet, &c. addit: Cum fu- , are ai V.2. Itidem Græcè, præter unum plur. Ta nand, bona, loco fing. bonum. Ap. Gild. Sap. caftig. in Eccl. ord. p. 717. f. odientibus bona, & quarentibus maligna: rapientibus pelles eorum ab eis, I carnes eorum ab offibus corum? Gr. MIOTES..... Styrtes............. åpπá?rles, &c. V. 3. Eadem leguntur Græcè, additâ voculâ durar, ad pelles. Apud Gild. Sap. caftig. in Eccl. ord. p. 717. f. Quemadmodum comederunt carnes plebis meæ, & pelles eorum ab eis excoriaverunt, offa eorum confregerunt, & laniaverunt quafi carnes in olla. Gr. Eμéricar as Capxas εἰς λέβητα, και ως κρέα εἰς χύτραν. . 4. Similiter habet Græc. Vatic. hoc addito in fine, E' duris, fuper eos; quod tamen abeft ab edd. Ald. & Compl. Apud Gild. Sap. verò, caftig. in Eccl. ord. p. 717. f. eft: Succlamabunt ad Deum, & non exaudiet eos: avertet faciem fuam ab eis in illo tempore, propter quod malitiosè gefferunt in adinventionibus fuis fuper ipfos. . 5. Similia exftant in Græco Vat. præter unum yeCxv, excitaverunt, pro fantificaverunt; in Ald. verò edit. & Compl. viacar. Vigil. Tapf. 1. 12. de Trin. p. 303. Cap . Ezech. VULGATA NOVA. 6. Propterea nox vobis pro vifione erit, & tenebræ vobis pro divinatione : & occumbet fol fuper prophetas, & obtenebrabitur fuper eos dies. 7. Et confundentur qui vident visiones, & confundentur divini : & operient omnes vultus fuos, quia non eft refponfum Dei. 8. Veruntamen ego repletus fum fortitudine fpiritus Domini, judicio, & virtute : ut annuntiem Jacob fcelus fuum, & Ifraël peccatum fuum. 9. Audite hoc principes domus Jacob, & judices domus Ifraël: quia abominamini judicium, & omnia recta pervertitis. 10. Qui ædificatis Sion in fanguinibus, & Jerufalem in iniquitate. 11. Principes ejus in muneribus judicabant, 22. 27. & facerdotes ejus in mercede docebant, & proSoph. 3. phetæ ejus in pecunia divinabant : & fuper Dominum requiefcebant, dicentes: Nunquid non Dominus in medio noftrum? non venient fuper 3. Jer. 26. 18. nos mala. 12. Propter hoc, causâ veftri, Sion quafi ager arabitur, & Jerufalem quafi acervus lapidum erit, & mons templi in excelfa filvarum. VERSIO ANTIQUA 6. Propterea nox vobis erit pro vifione, & Hieron, ubi fup. tenebræ erunt vobis ex divinatione : & occumbet fol fuper prophetas, & contenebrefcet fuper eos dies. 7. Et confundentur qui vident fomnia, & irridebuntur arioli: & loquentur adversùm eos omnes ifti, quia non eft qui exaudiat eos. 8. Nifi ego implevero fortitudinem in fpiritum Domini, & judicium, & potentiam : ut annuntiem Jacob impietates ejus, & Ifraël peccata fua. 9. Audite hæc duces domus Jacob, & reliqui col. 1518: domus Ifraël : qui abominamini judicium, & omnia recta pervertitis. 10. Qui ædificatis Sion in fanguinibus, & Jerufalem in iniquitatibus. 11. Duces ejus in muneribus judicabant, & facerdotes ejus in mercede refpondebant, & prophetæ ejus in pecunia divinabant : & fuper Dominum requiefcebant, dicentes: Nonne Dominus in nobis eft? non venient fuper nos mala. 12. Idcirco, propter vos, Sion quafi ager arabitur, & Jerufalem ut cuftodia pomarii erit, & mons Domini in lucum faltûs. NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM. c. legit: Hæc dicit Dominus ad prophetas, qui feducunt po- . 6. Ita fert Græc. excepto uno opassus, ex vifio- ego in plena virtute, & in fpiritu Domini, cum judicio, . 9. Lucif. Cal. 1. 1. pro S. Athan. p. 196. d. Audite . 10. Concinit Græc. ad verbum. Lucif. Cal. 1. 1. pro S. Athan. p. 196. d. legit: Qui ædificatis Sion & Jerufalem in fanguine, 5 iniquitatibus. . 11. Eadem refert Græc. præter hæc tria, μerà dám ρων..... μετὰ μιθε..... μετά αργυρίε. Item apud Lucif. Cal. 1. 1. pro S. Athan. p. 196. d. Judices ejus cum muneribus judicabant, & facerdotes ejus cum mercede refpondebant, prophetæ cum pecuniis divinabant : & in Domino requiefcebant, dicentes: Dominus in nobis eft, & non venient in nos mála. .8. Confonat Græc. nifi quòd hab. ¡ur & Averμal . 12. Eadem prorfus in Gr. uno excepto fub fine, O το Kupix, xpípalos, Auraselas, fortitud. in fpiritu Demi-öegs vỡ olxx, mons demûs, loco mons Domini; in Ald. ed. utrumque habetur, dogs dus Kuply, mans domûs Domini. ni, & judicii, & potentie; ed. Ald. xpluaia, judicia; col. 1519; 2. I. VULGATA NOVA. Jai. 2. 1.ET erit: In noviffimo dierum erit mons domus Domini præparatus in vertice montium, & fublimis fuper colles : & fluent ad eum populi. 2. Et properabunt gentes multæ, & dicent: Venite, afcendamus ad montem Domini, & ad domum Dei Jacob : & docebit nos de viis fuis, & ibimus in semitis ejus : quia de Sion egredietur lex, & verbum Domini de Jerufalem. 3. Et judicabit inter populos multos, & corripiet gentes fortes ufque in longinquum : & concident gladios fuos in vomeres, & haftas fuas in I. VERSIO ANTIQUA. Terit in noviffimis dierum manifeftus mons Hieron, in Micha Domini præparatus fuper verticem mon- 4. col 1'522. mon- 4. to tium, & elevabitur tium, & elevabitur fuper colles : & feftinabunt ad eum populi. 2. Et ibunt gentes multæ, & dicent : Venite, afcendamus ad montem Domini, & ad domum Dei Jacob : & oftendet nobis viam fuam, & ambulabimus in femitis ejus: quia de Sion exiet lex, & verbum Domini de Jerufalem. 3. Et judicabit inter populos multos, & arguer gentes fortes ufque in longinquum : & concident gladios fuos in aratra, & haftas fuas in falces: NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. . 1. Concinit Græc. nifi quòd fcribit pluraliter,, ras nopupas Tŵr opśwr Hieron. quoque inf. in comm. hab. fuper vertices montium ; & poft paulò, 1523. a. & exaltabitur fuper colles, non elevabitur; Gr. μelewenstar edit. Compl. ponit fup. Tur xopupur. Auguft. I. 18. de civit. Dei, c. 30. to. 7. 511. c. Erit in noviffimis diebus manifeftus mons Domini paratus fuper vertices montium, & exaltabitur fuper colles : 5 feftinabunt ad eum plebes. V. 2. Hieron. inf. in comm. in montem Dam. 5 in do&c. Sic etiam in Græco eft, ut & alia quæ fup. excepto uno plur. Meteor, oftendent, pro fingul, oftendet; mum Hieron. in comm. ut oftendat. Apud Auguft. 1. 18. de ci- . 3. Ita de Græco ad verbum, adjecto uno ultra, ad nequaquàm, fub fine; Gr. ¿ guéтi μń. Iren, l. 4. c. 34. p. 275. e. legit: Et arguet populum multum : 5 concident VERSIO ANTIQUA. Hieron. ubi fup. & ultra non tollet gens contra gentem gladium: & nequaquam difcent beiligerare. col. 1525. col. 1528. ol. 1529. 4. Et requiefcet unufquifque fub vite fua, & unufquifque fub ficu fua, & non erit qui exterreat quia os Domini omnipotentis locutum eft hæc. 5. Quia omnes populi ibunt unufquifque viam fuam: nos autem ibimus in nomine Domini Dei noftri in æternum & ultra. 6. In illa die, dicit Dominus, congregabo eam, quæ contrita eft : & quæ ejecta fuerat, suscipiam; & quos repuleram: 7. Et ponam contritam in reliquias; & repulfam, in gentem fortem : & regnabit Dominus fuper cos in monte Sion, ex hoc nunc & ufque in fæculum. 8. Et tu turris gregis caligofa filia Sion, ad te veniet : & ingredietur principatus primus, regnum de Babylone filiæ Jerufalem. 9. Et nunc quare cognovifti mala? nunquid rex non erat tibi, aut confilium tuum periit, quia obtinuerunt te dolores ficut parturientem? 10. Dole, & viriliter age filia Sion quafi pariens: quia nunc egredieris de civitate, & habitabis in campo, & venies ufque ad Babylonem: inde liberabit te, & inde redimet te Dominus Deus tuus de manu inimicorum tuorum. 11. Et nunc congregatæ funt fuper te gentes multæ, dicentium: Infultemus, & videant in Sion oculi noftri. 12. Ipfi autem nefcierunt cogitationes Domini, & non intellexerunt confilium ejus : quia congregavit eos ut manipulos area. 13. Surge, & tritura eos filia Sion : quia cornua tua ponam ferrea, & ungulas tuas ponam æreas: & comminues populos multos, & vovebis Domino multitudinem eorum, & robur eorum Domino univerfæ terræ. ligones: non fumet gens adversùs gentem gla- 4. Et fedebit vir fubtus vitem fuam, & fubtus 5. Quia omnes populi ambulabunt unufquifque in nomine Dei fui: nos autem ambulabimus in nomine Domini Dei nostri in æternum & ultra. 6. In die illa, dicit Dominus, congregabo claudicantem: & eam, quam ejeceram, colligam ; & quam afflixeram : 7. Et ponam claudicantem in reliquias: & Soph. 3. eam, quæ laboraverat, in gentem robustam : & 19. regnabit Dominus fuper eos in monte Sion, ex hoc Dan. 7 nunc & ufque in æternum. 14. 8. Et tu turris gregis nebulofa filiæ Sion ufque Luc. 1, ad te veniet : & veniet poteftas prima, regnum fi- 32, liæ Jerufalem. 9. Nunc quare mærore contraheris ? nunquid rex non eft tibi, aut confiliarius tuus periit, quia comprehendit te dolor ficut parturientem ? 10. Dole, & fatage filia Sion quafi parturiens : quia nunc egredieris de civitate, & habitabis in regione, & venies ufque ad Babylonem : ibi liberaberis, ibi redimet te Dominus de manu inimi 12. Ipfi autem non cognoverunt cogitationes Domini, & non intellexerunt confilium ejus ; quia congregavit eos quafi fenum areæ. 13. Surge, & tritura filia Sion: quia corno tuum ponam ferreum, & ungulas tuas ponam æreas: & comminues populos multos, & interficies Domino rapinas eorum, & fortitudinem eorum Domino univerfæ terræ, ANTIQUAM. tatur fupra in textu. #. 9. Similia exstant Græcè, excepto ult. generandi cafu, TTons, parturientis, loco accuf. parturientem. Ap. Ambrof. ep. 70. col. 1063. d. Ut quid cognoviftis malá ? nunquid rex non erat ibi (\. tibi ?) & poft paulò : cur comprehenderunt te dolores ut parturientis ? NOTE AD VERSIONEM . 8. Ita rurfum in Græco, fi excipiatur vox auxμdus, . 10. Eadem prorfus in Græco, subjuncto uno ¿ is, poft verbum age; abeft tamen à Mf. Alex. [ice. Apud Ambrof, verò ep. 70. col. 1063. f. 1064. a. fic est: ut parturias. viriliter age, 5 appropinqua filia Sion V. 11. Græc. loco dicentium, & feqq. habet, xéyOVTES“ 'Exapela, è ¿πitorías Σi, &c. i. e. dicentes? Infultabimus, & videbunt in Sion; cæt. ut fupra. Hieron. inf. in comm. fic interpretatur LXX. Sive ut in LXX. fcriptum eft, inquit, Infultemus, & gaudeamus, & defpiciant fuper Sion oculi noftri. . 12. Itidem Græcè, præter unum fingul. Tov xeyisμον, cogitationem ; at in Compl. τις λογισμός, ut fupra. Hieron. in comm. fic interpretari pergit LXX. Et non cognoverunt Demini voluntatem, atque confilium. De hao diverfitate, & al. quæ fup. . 11. vide quæ diximus in ad Proph. Admonit. præv. . 13. Similia fert Græc. edit. Rom. nifi excipias duo verba, xalaтs..... arabúcers, pro comminues..... S vovebis; Nobil. vertit confumes..... 5 confecrabis: Hieron. etiam inf. in comm. legit confecrabis; & poft pauca: LXX. Interpretes, inquit, dixerunt: Confecrabis Domino, &c. quæ fupra. In Mf. Alex. non xalareis, fed xe@luveis; in Compl. Tarakes: ad aralhos autem, Mf, Barb, hab. in margine, αναθεματίσεις. |
