SUMMA CAPITA LIBRI II. PARALIPOMENON, è Vulgatis Bibliis deprompta, deficientibus aliis quæ Verfioni antiquæ fatis refpondeant. Blatis mille hoftiis à Salomone in Ga CAP. baon, Dominus illi nocte apparens, dat ei petitam fapientiam, additis divitiis & gloria; CAP. III. Templum exftruitur cum porticu, velo, CAP. V. Oblatis plurimis donariis, arca continens CAP. VI. Benedicit Salomon populo Ifraël, gratias Salomonem. CAP. IX. Regina Saba Salomonis admirata fapien- CAP. XI. Pracipit Deus ne pugnet Roboam contra CAP. XIV. Abia fuccedit filius Afa ; qui, pace CAP. XVI. Pugnante Baasa rege Ifraël contra Afa; vocavit Afa Benadad regem Syria in auxilium, & Hanani prophetam ipfum ob id increpan tem in nervum conjecit ; ac dolore pedum cruciatus, in medicorum arte fpem ponens, anno regni fui 41. moritur. CAP. XVII. Pius Jofaphat patri Afa fuccedens, divitiis potens & armis, mittit doctores legis Dei per univerfum Judam; cujus principes recenfentur, cum numero fubjectorum militum. CAP.XVIII. Jofaphat impio Achab affinitate junctus, afcendit cum eo contra Ramoth Galaad, 400, pfeudoprophetis victoriam promittentibus: Micheas autem contrarium prophetans, incarceraturs fed Achab juxta Michaa prophetiam in bello occiditur. CAP. XIX. Jofaphat à Jehu propheta correptus de praftito auxilio Achab, conftitutos à fe judices admonet de fervanda juftitia, & Levitas de promovendo cultu divino, populoque rectè inftituendo. CAP. XX. Ammonitis, Moabitis, ac Syris contra Jofaphat infurgentibus, ipfe pradicato jejunio unà cum populo fuo fupplex ad Deum confugit, ficque ab eis fe mutuò cadentibus liberatus, fpolia colligit: verùm ob fœdus cum impio Ochozia à propheta corripitur. CAP. XXI. Impius Joram filius Jofaphat occidit fratres fuos, & quofdam principes Juda; cui Élias per litteras peffimam agritudinem ac mortem, & domus fue ac regni direptionem pradicit; qua tandem fubfecuta funt. CAP. XXII. Impium Ochofiam filium Joram occidit Jehu, fimul & Joram regem Ifraël: occidente autem Athalia filios regis, fervavit Jofabeth Joas natu minimum. CAP. XXIII. Joiada pontifex unxit Joas in regem CAP. XXIV. Joas vivente Joiada bonus ac pius tas triumphat, multafque exftruit civitates: ac poftmodum ob nimiam felicitatem elatus, prafumpfit incenfum adolere ; quam ob rem ad diem ufque mortis à Domino leprà percuffus eft, gubernante regnum filio Joatham; qui fucceffit in regnum. CAP. XXVII. Joatham pietas commendatur, qui devicto rege Ammon, magnam ab eo mulitam accepiti cui fuccedit impius filius Achaz. CAP. XXVIII. Propter fcelera Achaz multipliciter affligitur Juda, primùm ab Affyriis, deinde à filiis Ifraël qui ob id crudelitatis arguti à propheta, remittunt Judæos captivos cum prada) rurfum etiam ab Idumais & Philifthais: Achaz tamen poft omnem plagam adhuc auget impietatem; cui pius fuccedit filius Ezechias. CAP. XXIX. Ezechias abolitum Dei cultum, aperto templo, reftitutifque facerdotibus, Levitis & cantoribus, inftauravit; oblatis plurimis holocauf tis & facrificiis cum ingenti latitia. CAP. XXX. Ezechias, miffis in omnem Ifraël & Judam nunciis, populum convocat, & fua oratione exhortatur ad immolandum phase; quo facto, celebrarunt folemnitatem azymorum bis feptem diebus cum ingenti latitia, plurimis oblatis victimis. CAP. XXXI. Populus idola lucofque in Juda & Ephraim demolitur: Ezechias facerdotes & Levitas componit in ordinem minifteriis populo autem abundantiffimè offerente, conftituuntur, factis borreis, qui fervarent ac diftribuerent Levitico generi qua oblata erant. CAP. XXXII. Sennacherib Judam invadente, Ezechias populum hortatur fidere in Domino, à que ille minis & blafphemiis nititur eum avertere: orantibus autem Ezechia & Ifaia, angelus diffipat exercitum Sennacherib; qui fugiens à filiis occiditur: porro Ezechias nimia felicitate elatus, Deum offendit; cui impius filius Manasses fuccedit. CAP. XXXIII. Manasses ob fuas impietates captivus in Babylonem ducituri in qua afflictione ad, Deum converfus, fuo regno reftituitur, & idolis abjectis, Dei cultum reftaurat: cui impius filius Amon fuccedit: & hoc à fuis interfecto, regnat pius ejus filius Jofias. CAP. XXXIV. Jofias, idolorum cultu fublato, templum inftaurat: repertoque legis libro, conterritus eft:& convocato populo, lectoque libro, fœdus cum Doming percuffit. CAP. XXXV. Immolato phase maxima cum folemnitate plurimifque victimis, Jofias feftum azymorum feptem diebus celebravit ; deinde contra regem Ægypti pugnare tentans, graviterque vulneratus, moritur cum ingenti omnium luctu, & prafertim Jeremia. CAP. XXXVI. Jofia fuccedit ejus filius Joachaz ; quem rex Ægypti transfert in Ægyptum, fratrem. que Eliakim, quem Joakim nominat, fubftituit s quo in Babylonem ducto, regnat filius Joachin; &, hunc rex Affyriorum unà cum vafis templi in Babylonem abducit, patruumque illius impium Sedeciam fubftituit: qui Affyriis rebellans, templa ac Jerufalem incenfis, transfertur unà cum populo in Babylonem, propter regum & populi peccata, donec per Cyrum regem Perfarum redeundi datur, facultas. I 3. Reg. 3. 1. ONFORTATUS eft ergo Salo- 2. Præcepitque Salomon univerfo Ifraëli, tribunis, & centurionibus, & ducibus, & judicibus omnis Ifrael, & principibus familiarum : 3. & abiit cum univerfa multitudine in excelfum Gabaon, ubi erat tabernaculum fœderis Dei, quod fecit Moyfes famulus Dei in folitudine. Arcam autem Dei adduxerat David de Caria2. Reg. 6.17. thiarim in locum, quem præparaverat ei, & ubi fi1. Par. xerat illi tabernaculum, hoc eft, in Jerufalem. 16. I. 5. Altare quoque æneum, quod fabricatus fuerat Exod. Befeleel filius Uri filii Hur, ibi erat coram tabernaculo Domini: quod & requifivit Salomon, & omnis ecclefia. 38.8. 6. Afcenditque Salomon ad altare æneum, coram tabernaculo fœderis Domini, & obtulit in eo mille hoftias. 7. Ecce autem in ipfa nocte apparuit ei Deus, dicens: Poftula quod vis, ut dem tibi. 8. Dixitque Salomon Deo: Tu fecifti cum David patre meo mifericordiam magnam : & conftituifti me regem pro eo. 9. Nunc ergo Domine Deus, impleatur fermo tuus, quem pollicitus es David patri meo : tu enim me fecifti regem fuper populum tuum multum, qui tam innumerabilis eft, quàm pulvis terræ. NOVA. 10. Da mihi fapientiam & intelligentiam, ut ingrediar & egrediar coram populo tuo quis enim poteft hunc populum tuum dignè, qui tam grandis est, judicare? 11. Dixit autem Deus ad Salomonem : Quia hoc magis placuit cordi tuo, & non poftulafti divitias, & fubftantiam, & gloriam, neque animas eorum qui te oderant, fed nec dies vitæ plurimos: petifti autem fapientiam & fcientiam, ut judicare poffis populum meum, fuper quem conftitui te regem. 12. Sapientia & fcientia data funt tibi: divitias autem & fubftantiam & gloriam dabo tibi, ita ut nullus in regibus nec ante te nec poft te fuerit fimilis tui. 13. Venit ergo Salomon ab excelfo Gabaon in Jerufalem coram tabernaculo fœderis, & regnavit fuper Ifraël. 14. Congregavitque fibi currus & equites, & facti funt ei mille quadringenti currus, & duodecim millia equitum : & fecit eos effe in urbibus quadrigarum,' & cum rege in Jerusalem. 15. Præbuitque rex argentum & aurum in Jerufalem quafi lapides, & cedros quafi fycomoros, quæ nafcuntur in campeftribus multitudine magna, 16. Adducebantur autem ei equi de Ægypto, & de Coa, à negotiatoribus regis, qui ibant, & emebant pretio, 17. quadrigam equorum fexcentis argenteis, & equum centum quinquaginta: fimiliter de univerfis regnis Hethæorum, & à regibus Syriæ, emptio celebrabatur. CAPUT II. Ecrevit autem Salomon ædificare domum fexcentos. *Domini Domini, & palatium fibi. 2. Et numeravit feptuaginta millia virorum portantium humeris, & o&oginta millia qui cæderent lapides in montibus, præpofitofque eorum tria millia 3. Mifit quoque ad Hiram regem Tyri, dicens: Sicut egifti cum David patre meo, & mififti ei ligna cedrina ut ædificaret fibi domum, in qua & habitavit : Sap.9. 10: 3. Reg. 10. 20 3. Reg. 5.22 4. fic fac mecum, ut ædificem domum nomini fuum, idcirco te regnare fecit fuper eum. 5. Domus enim, quam ædificare cupio, magna 7. Mitte ergo mihi virum eruditum, qui noverit operari in auro, & argento, ære, & ferro, purpura, coccino, & hyacintho, & qui fciat fculpere cælaturas, cum his artificibus, quos mecum habeo in Judæa & Jerufalem, quos præparavit David pater meus. 8. Sed & ligna cedrina mitte mihi, & arceuthina, & pinea, de Libano: fcio enim quòd fervi tui noverint cædere ligna de Libano, & erunt fervi mei cum fervis tuis, 9. ut parentur mihi ligna plurima. Domus enim, quam cupio ædificare, magna eft nimis, & inclyta. 10. Præterea operariis, qui cæfuri funt ligna, fervis tuis dabo in cibaria tritici coros viginti millia, & hordei coros totidem, & vini viginti millia metretas, olei quoque fata viginti millia. II. Dixit autem Hiram rex Tyri per litteras, quas miferat Salomoni: Quia dilexit Dominus populum 12. Et addidit, dicens: Benedictus Dominus Deus Ifraël, qui fecit cœlum & terram, qui dedit David regi filium fapientem & eruditum & fenfatum atque prudentem, ut ædificaret domum Domino, & palatium fibi. 13. Mifi ergo tibi virum prudentem & fcientifi mum Hiram, patrem meum, 14. filium mulieris de filiabus Dan, cujus pater fuit Tyrius, qui novit operari in auro, & argento, ære, & ferro, & marmore, & lignis, in purpura quoque, & hyacintho, & byffo, & coccino: & qui fcit cælare omnem fculpturam, & adinvenire prudenter quodcunque in opere neceffarium eft, cum artificibus tuis, & cum artificibus domini mei David pa tris tui. 15. Triticum ergo, & hordeum, & oleum, & vinum, quæ pollicitus es domine mi, mitte servis tuis. 16. Nos autem cædemus ligna de Libano, quot neceffaria habueris, & applicabimus ea ratibus per mare in Joppe : tuum autem erit transferre ea in Je rusalem. 17..... Vide Not. 17. Numeravit igitur 18. Fecitque ex eis feptuaginta millia, qui humeris onera portarent, & octoginta millia, qui lapides in montibus cæderent: tria autem millia & fexcentos præpofitos operum populi. NOTA AD VERSIONEM V. 17. Eò fpectat quod ait Hilar. in Pf. 126. 415. d. Ad centum quinquaginta millia virorum, ficuti fcriptum eft, in diverfos ædificationis ufus ac minifteria occupatos à 2. Reg. 24. 25. 1. Par. 21. 26. ANTIQUAM. Salomone. In Græco, ἑκατὸν πεντήκοντα χιλιάδες και τριχία 20 axócio, i. e. 153600. ut in Vulg. I..... 2. Vide Not. Domini in Jerufalem in monte Moria, qui demonf- 2. Cœpit autem ædificare menfe fecundo, anno 3. Et hæc funt fundamenta, quæ jecit Salomon, ut ædificaret domum Dei, longitudinis cubitos in menfura prima fexaginta, latitudinis cubitos viginti. 4. Porticum verò ante frontem, quæ tendebatur in longum juxta menfuram latitudinis domus, cubitorum viginti: porro altitudo centum viginti cubitorum erat : & deauravit eam intrinfecus auro mundiffimo. 5. Domum quoque majorem texit tabulis ligneis abiegnis, & laminas auri obrizi affixit per totum: fculpfitque in ea palmas, & quafi catenulas fe invicem complectentes. 6. Stravit quoque pavimentum templi pretiofiffimo marmore, decore multo. 7. Porro aurum erat probatiffimum, de cujus laminis texit domum, & trabes ejus, & poftes, & parietes, & oftia: & celavit cherubim in parietibus. 8. Fecit quoque domum Sancti sanctorum : longitudinem juxta latitudinem domus, cubitorum viginti, & latitudinem fimiliter viginti cubitorum : & lami nis aureis texit eam, quafi talentis fexcentis. 10. Fecit etiam in domo Sancti fanctorum cherubim duos, opere ftatuario : & texit eos auro. 11. Alæ cherubim viginti cubitis extendebantur, ita ut una ala haberet cubitos quinque, & tangeret parietem domus : & altera quinque cubitos habens, alam tangeret alterius cherub. 12. Similiter cherub alterius ala, quinque habebat cubitos, & tangebat parietem : & ala ejus altera quinque cubitorum, alam cherub alterius contingebat. 13. Igitur alæ utriufque cherubim expanfæ erant, & extendebantur per cubitos viginti : ipfi autem ftabant erectis pedibus, & facies eorum erant verfæ ad exteriorem domum. 14. Fecit quoque velum ex hyacintho, purpu- Man ra, cocco, & byffo: & intexuit ei cherubim. 27.51. 15. Ante fores etiam templi duas columnas, quæ Jer. 52. triginta & quinque cubitos habebant altitudinis: por- 20. ro capita earum, quinque cubitorum. 16. Necnon & quafi catenulas in oraculo, & fuperpofuit eas capitibus columnarum: malogranata etiam centum, quæ catenulis interpofuit. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. Græcum verò Vulgatæ confonat pene ad verbum: unde 1 3. Reg. 7.23. VULGATA NOVA. I. quæ à dextris erat, vocavit Jachin; vam, Booz. CAPUT IV. VULGATA Ecit quoque altare æneum viginti cubitorum longitudinis, & viginti cubitorum latitudinis, & decem cubitorum altitudinis. 2. Mare etiam fufile decem cubitis à labio ufque ad labium, rotundum per circuitum : quinque cubitos habebat altitudinis, & funiculus triginta cubitorum ambiebat gyrum ejus. 3. Similitudo quoque boum erat fubter illud, & decem cubitis quædam extrinfecus cælaturæ, quafi duobus verfibus alvum maris circuibant. Boves autem erant fufiles: 4. & ipfum mare fuper duodecim boves impofitum erat, quorum tres refpiciebant ad aquilonem, & alii tres ad occidentem : porro tres alii meridiem, & tres qui reliqui erant, orientem, habentes mare fuperpofitum pofteriora autem boum erant intrinfecus fub mari. 5. Porro vaftitas ejus habebat menfuram palmi, & labium illius erat quafi labium calicis, vel repandi lilii capiebatque tria millia metretas. 6. Fecit quoque conchas decem : & pofuit quinque à dextris, & quinque à finiftris, ut lavarent in eis omnia, quæ in holocauftum oblaturi erant : porro in mari facerdotes lavabantur. 7. Fecit autem & candelabra aurea decem, fecun- 8. Necnon & menfas decem : & pofuit eas in tem- 9. Fecit etiam atrium facerdotum, & bafilicam 10. Porro mare pofuit in latere dextro contra NOVA. orientem ad meridiem. 11. Fecit autem Hiram lebetes, & creagras, & phialas: & complevit omne opus regis in domo Dei: 12. hoc eft, columnas duas, & epiftylia, & capita, & quafi quædam retiacula, quæ capita tegerent fuper epiftylia. 13. Malogranata quoque quadringenta, & retiacula duo, ita ut bini ordines malogranatorum fingulis retiaculis jungerentur, quæ protegerent epistylia, & capita columnarum. 14. Bafes etiam fecit, & conchas, quas fuperpofuit bafibus: 15. mare unum, boves quoque duodecim sub mari. 16. Et lebetes, & creagras, & phialas. Omnia vafa fecit Salomoni Hiram pater ejus in domo Domini ex ære mundiffimo. 17. In regione Jordanis fudit ea rex in argillofa terra, inter Sochot & Saredatha. 18. Erat autem multitudo vaforum innumerabilis, ita ut ignoraretur pondus æris. 19. Fecitque Salomon omnia vafa domus Dei, & altare aureum, & menfas, & fuper eas panes propofitionis : 20. candelabra quoque cum lucernis fuis, ut lucerent ante oraculum juxta ritum, ex auro puriffimo : 21. & florentia quædam, & lucernas, & forcipes aureos: omnia de auro mundiffimo facta funt. 22. Thymiateria quoque, & thuribula, & phialas, & mortariola, ex auro puriffimo. Et oftia cælavit templi interioris, id eft, in Sancta fanctorum : & oftia templi forinfecus aurea. Sicque completum eft omne opus, quod fecit Salomon in domo Domi ni. CAPUT V. VULGATA NOVA. 3. Reg. 1. Ntulit Sa, omgenom, & aurum, te uni- videre non poterat. Fuit itaque arca ibi ufque in I Ntulit igitur Salomon omnia, quæ voverat Da- culum: fi verò quis paululùm fuiffet extrinfecus, eos vid pater fuus, argentum, aurum, & 7.51. Ibid. 8. verfa vafa pofuit in thefauris domus Dei. 2. Poft quæ congregavit majores natu Ifraël, & cunctos principes tribuum, & capita familiarum de filiis Ifraël in Jerufalem, ut adducerent, arcam fœederis Domini de civitate David, quæ eft Sion. 3. Venerunt itaque ad regem omnes viri Ifraël in die folemni menfis feptimi. præfentem diem. 10. Nihilque erat aliud in arca, nifi duæ tabulæ, quas pofuerat Moyfes in Horeb, quando legem dedit Dominus filiis Ifraël egredientibus ex Ægypto. 11. Egreffis autem facerdotibus de fanctuario (omnes enim facerdotes, qui ibi potuerant inveniri, fanctificati funt: nec adhuc in illo tempore vices, 4. Cùmque veniffent cuncti seniorum Ifraël, por- & minifteriorum ordo inter eos divifus erat) taverunt Levitæ arcam, 3. & intulerunt eam, & omnem paraturam tabernaculi. Porro vafa fanctuarii, quæ erant in tabernaculo, portaverunt facerdotes cum Levitis. 6. Rex autem Salomon, & univerfus cœtus Ifraël, & omnes qui fuerunt congregati ante arcam, immolabant arietes, & boves abfque ullo numero: tanta enim erat multitudo victimarum. 7. Et intulerunt facerdotes arcam fœderis Domini in locum fuum, id eft, ad oraculum templi, in Sancta fanctorum fubter alas cherubim : 8. ita ut cherubim expanderent alas fuas fuper locum, in quo pofita erat arca, & ipfam arcam tegerent cum vectibus fuis. 9. Vectium autem, quibus portabatur arca, quia paululum longiores erant, capita parebant ante ora 12. tam Levitæ quàm cantores, id eft, & qui fub Afaph erant, & qui fub Eman, & qui fub Idithun, filii, & fratres eorum, veftiti byffinis, cymbalis, & pfalteriis, & citharis concrepabant, ftantes ad orientalem plagam altaris, & cum eis facerdotes centum viginti canentes tubis. 13. Igitur cunctis pariter, & tubis, & voce, & cymbalis, & organis, & diverfi generis muficorum concinentibus, & vocem in fublime tollentibus, longè fonitus audiebatur, ita ut cùm Dominum laudare cœpiffent & dicere: Confitemini Domino quoniam bonus, quoniam in æternum mifericordia ejus; impleretur domus Dei nube, 14. nec poffent facerdotes ftare & miniftrare propter caliginem. Compleverat enim gloria Domini domum Dei. |
