Hieron. ubi fup. Ibid. 450. Ibid. 451. Ibid. 452. Ibid. 453. VERSIO ANTIQUA. 7. Omnes oves Cedar congregabuntur tibi arietes Nabaoth venient : & offerentur placabiles fuper altare meum, & domus orationis meæ glorificabitur. 8. Qui funt hi, qui ut nubes volant, & ficut columbæ cum pullis ad me? 9. Me infulæ exfpectarunt, & naves Tharfis in primis, ut adducant filios tuos de longè, & argentum fuum, & aurum cum eis propter nomen Domini fanctum, & quia fanctus Ifraël glorificatus eft. 10. Et ædificabunt alienigena muros tuos, & reges eorum affiftent tibi propter iram enim meam percuffi te : & propter mifericordiam dile xi te. 11. Et aperientur portæ tuæ femper die ac nocte non claudentur, ut introducant ad te fortitudinem gentium, & reges earum, qui adducendi funt. 12. Gentes enim & reges, qui non servierint tibi, peribunt : gentes folitudine defolabuntur. 13. Gloria Libani ad te veniet in cypariffo, & pino, & cedro fimul, ut glorificetur locus fanctus meus.. 14. Et ibunt ad te timentes filii eorum, qui te humiliaverunt, & irritaverunt te : & vocaberis Civitas Domini, Sion fancti Ifraël. 15. Pro eo quòd fuifti derelicta, & odio habita, & non erat qui auxiliaretur, ponam te exfultationem æternam, gaudium generationum in generationes: 16. & fuges lac gentium, & divitias regum 17. Pro ære afferam tibi aurum, & 18. Et non audietur ultra iniquitas in terra VULGATA NOVA. 7. Omne pecus Cedar congregabitur tibi, arietes Nabaioth miniftrabunt tibi: offerentur fuper placabili altari meo, & domum majeftatis meæ glorificabo. 8. Qui funt ifti, qui ut nubes volant, & quafi columbæ ad feneftras fuas? 9. Me enim infulæ exfpectant, & naves maris in principio, ut adducam filios tuos de longè; argentum eorum, & aurum eorum cum eis nomini Domini Dei tui, & fan&to Ifraël, quia glorificavit te. 10. Et ædificabunt filii peregrinorum muros tuos, & reges eorum miniftrabunt tibi: in indignatione enim mea percuffi te : & in reconciliatione mea mifertus fum tui. 11. Et aperientur portæ tuæ jugiter die ac Apocal nocte non claudentur, ut afferatur ad te fortitu- 21.25. do gentium, & reges earum adducantur. 12. Gens enim & regnum, quod non fervierit tibi, peribit : & gentes folitudine vastabun tur. 13. Gloria Libani ad te veniet, abies & buxus, & pinus fimul, ad ornandum locum fanctificationis meæ ; & locum pedum meorum glorificabo. 14. Et venient ad te curvi filii eorum qui humiliaverunt te, & adorabunt veftigia pedum tuorum omnes qui detrahebant tibi, & vocabunt te Civitatem Domini, Sion fancti Ifraël. 15. Pro eo quòd fuifti derelicta, & odio habita, & non erat qui per te tranfiret, ponam te in fuperbiam fæculorum, gaudium in generationem & generationem: 16. & fuges lac gentium, & mamillâ regum lactaberis : & fcies quia ego Dominus falvans te, & redemptor tuus fortis Jacob. 17. Pro ære afferam aurum, & pro ferro afferam argentum; & pro lignis æs, & pro lapidibus ferrum : & ponam vifitationem tuam pacem, & præpofitos tuos justitiam. 18. Non audietur ultra iniquitas in terra tua, vaftitas & contritio in terminis tuis, & occu NOTE AD VERSIONEM .7. Eadem exftant in Gr. edit. Rom. pofitâ conjunct. 5, ante 1. omnes, ut & ante vocem arietes; fublata verò iftâ, tibi; fed hæc ult. vox tibi, cum feq. 5, exftat in Mf. Mediol, ac edd. Ald. & Comp'. & poft paulò, tam in Rom, quàm in al. exrà, acceptabilia, loco placabiles. Apud Hieron, in Ifai. 1. col. 7. c. fic: Et greges Cedar congregabuntur in Jerufalem, arietes Nabajoth properabunt : & erunt placabiles boftiæ fuper altare Domini. Apud Auct. op. imp. in Matth. hom. 1. p. 31. a. Et omnes oves Cedar congregabuntur, & arietes Nabajoth venient ; qui 5 offerent acceptabilia fuper altare tuum. Græcè pariter, Nalatát. *. 8. Edit. Rom. in principio habet: Tives dide, Quinam ifti, pro Qui funt hi, qui; reliqua ut in textu. Mf. Mediol, cum ed. Ald. Tives de die. Tertul. 1. 5. adv. Marc. p. 797. c. Quinam buc velut nubes volant, tanquam columbæ cum pullis ad me ? & l. 3. p. 681. a. Volant velut qui funt milvi ; ut nubes volant, & velut pulli columbarum ad me. Ambrof. I. de fuga fæc. c. 9. col. 440. c. & l. de virginit. to. 2. 239. c. Qui funt ifti, qui ut nubes volant, 5 ficut columbæ cum pullis fuis ? item epift. 16. col. 823. f. excepto uno ficut nebula, loco ut nubes. Auctor 1. de promil. p. 3. ap. Profp. p. 184. a. Qui funt hi, qui ut nubes volabunt, adducere filios tuos, &c. ut inf. *.9. Concinit Græc. nifi quòd transfert fuum, post aurum; additque, poft eis. Auct. 1. de prom. p. 3. ap. Profp. col. 184. a. legit, adducere filios tuos de terra longinqua? *. 10. Ita in Græco, verbum pro verbo. Item apud Auct. op. imp. in Matth. hom. 10. p. 59. d. Et alienigena adificabunt muros tuos. . II. Ita rurfum in Græco. V. 12. Itidem Græcè, additâ conjunct. &, post verbum peribunt. Apud Auct. 1. de promiff. p. 3. prom. 36. p. 184. b. fimiliter: Gentes reges, qui tibi non fervie ANTIQUA M. rint, peribunt. rint, . 13. Grec. ipfo initio hab. Kai nota, Et gloria; reliqua ut in Lat. fup. nec plura. . 14. Hieron. primò fic hab. de . præced. X locum pedum meorum glorificabo: deinde : Et ibunt ad te timentes filii eorum, qui te humiliaverunt, irritaverunt te adorabunt veftigia pedum tuorum omnes qui irritaverunt te, & vocaberis, &c. tum addit: Multa defunt in LXX. quæ ex Hebræo fub afterifcis pofui, & quod addiderunt obelis prænotavi: unde fufpicor non tantùm his, & locum pedum locum pedum, &c. præponendum effe afterifcum, fed etiam iftis, & adorabunt .....qui irritaverunt te, fiquidem hæc ultima non exftant in ed. LXX. ficut & priora : & fanè ita legimus hodie in Hexapl. Origen. to. 2., p. 185. Χ. Α. Σ. Θ. Καὶ τὸν τόπον τῶν ποδῶν με διοξάσω. rurfufque infra : Χ οἱ Γ. καὶ προσκυνήσεσιν ἐπὶ τὰ ἴχνη τῶν ποδών (ε πάντες οἱ παρωξύναντες. In O. vacat : idcirco illa omnia refecanda duximus; cætera verò congruunt cum edit. Rom. fublata una voce Domini, quæ tamen in Compl. eft: imo & ifta fup. ibid. leguntur:egoxuναι τὰ ἴχνη τῶν ποδῶν σὲ οἱ παρώξυναν quæ procul dubio mutuò fumpta funt à Symm. Aq. & Theod. V. 15. Ita Græcè, præter conjunct., adjunctam post verbum auxiliaretur; ultimòque, yereais, generationibus, loco in generationes. #. 16. Sic eft in Græco, nifi excipiantur ult. ó ór C, ékœipéμerós Ce, salvans te, eruens te, pro qui falvam te, &c. . 17. Eadem leguntur Græcè, excepto uno dow, feram, pofito & pro afferam, & pro 1. dabo, & pro tribuam. Apud Iren. 1. 4. c. 26. p. 263. a. fimiliter & dabo principes tuos in pace, 5 epifcopos tuos in juftitia. . 18. Similia prorfus in Græco, excepta conjunct, VULGATA NOVA. pabit falus muros tuos, & portas tuas laudatio. 19. Non erit tibi ampliùs fol ad lucendum per diem, nec fplendor lunæ illuminabit te : fed erit tibi Dominus in lucem fempiternam, & Deus tuus in gloriam tuam. 20. Non occidet ultra fol tuus, & luna tua non minuetur: quia erit tibi Dominus in lucem fempiternam, & complebuntur dies luctus tui. 21. Populus autem tuus omnes jufti, in perpetuum hæreditabunt terram, germen plantationis meæ, opus manus meæ ad glorificandum. 22. Minimus erit in mille, & parvulus in gentem fortiffimam: ego Dominus in tempore ejus fubitò faciam iftud. VERSIO ANTIQUA. fed vocabuntur falutare muri tui, & portæ tuæ 19. Et non erit tibi fol ultra in lucem diei, tua. 20. Non enim occidet fol tibi, & luna tibi non deficiet: eritque Dominus lux fempiterna, & complebuntur dies luctus tui. 21. Populus tuus omnes jufti, femper possi- 22. Qui parvus eft, erit in millibus; & qui mi- 'è, neque, pro &, repetitâ poft vocem contritio. Caffiod. in Pf. 21. p. 433. b. legit: vocabuntur falutare muri tui, & portæ tuæ lætitia; LXX. vrúμμa, Aq. üurnois, Symm. aureos, landatio. αἴνεσις, . 19. Hæc tota concinun? cum Gr. ed. Rom. ubi tamen qwTieT 68, pro lumen præbebit tibi ; in Compl. & Mf. Alex. Col. Apud Hieron. quoque in Zach. 14. col. 1794. c. Non erit tibi fol in lucem diei, neque ortus luna illuminabit te per nodem: fed erit tibi Dominus lux æterna, & Deus tuus gloria tua. Apud Caffiod. in Pf. 21. p. 433. b. Nec erit tibi fol in lumine diei, neque ortus luna lucebit tibi in noite fed erit tibi Dominus lumen æternum, & Deus tuus gloria tua. Item ap. Ambr. in Pf. 118. col. 1122. C. 1. CAPUT LX I. VULGATA NOVA. man Piritus Domini fuper me, eò quòd unxeSP rit Dominus me: ad annuntiandum fuetis mifit me, ut mederer contritis corde, & prædicarem captivis indulgentiam, & claufis aper tionem : 1. VERSIO ANTIQUA. Hieron. ubi Sup. Ibid. 454. Hieron, in Piritus Domini fuper me, propter quod unSxit me: evangelizate pauperibus mifit me, 61. col. 45. fanare contritos corde, prædicare captivis remif- L**. fionem, & cæcis ut videant: 2. vocare annum acceptabilem Domino, & diem retributionis : confolari omnes lugentes: NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. . 1. Totidem verba in Gr. edit. Rom. præter ult. aráCae, vifum, loco ut videant: ubi autem Rom. ed. hab. 7xois, Mf. Mediol. ponit rawerois; ita quoque in ep. ταπεινοῖς Barnab. c. 14. vide fis Cotel. not. in hunc loc. to. 2. p. 31. b. Rurfum Hieron. in Ifai. 34. to. 3. 278. f. legit: Spiritus Domini fuper me, eò quòd unxit me : evangelizare pauperibus mifit me, pradicare captivis remifhonem, & cacis ut videant. Iren. 1. 3. c. 9. p. 185. a. Spiritus Dei fuper me, quapropter unxit me : evangelizare humilibus mifit me, curare comminutos corde, præconare captivis remiffionem, 5 cæcis vifionem: & inf. c. 17. & 18. p. 208. b. 210. b. Spiritus Domini (al. Dei) fuper me, propter quod unxit me. Item Tertul. 1. 4. adv. Marc. p. 708. a. Spiritus Domini fuper me, propter quod unxit me: ad evangelizandum pauperibus mifit me, curare obtritos corde : 1. verò cont. Prax. p. 848. b. Spiritus Dom..... quapropter unxit me ad evangeliKandum hominibus. Novatian. de Trin. p. 1051. c. Spiritus Dom. fuper me, propter quod unxit me: evangelizare pauperibus mifit me. Cypr. 1. 2. Teftim. p. 289. a. Spiritus Dom. fuper me, propter quod unxit me bene nunciare pauperibus mifit me, curare contribulatos corde, prædicare captivis remifionem, & cacis vifum. Hilar, in Pf. 64. col. 170. f. Spiritus Domini fuper me, propterea unxit me: evangelizare pauperibus mifit me, prædicare captivis remiffionem, cacis vifionem vide etiam in Pf. 136. p. 491. a. Ambrof. 1. 1. & 3. de Spir. S. col. 619. e. 665. c. Spiritus Dom. fup. me, propter quod unxit me : evangelizare pauperibus mifit me, prædicare captivis remiffionem, & cæcis vifum. Auguft. 1. 1. de pecc. mer. to. 10. p. 29. g. Spiritus Dom. fup. me, propter quod unxit me: evangelizare paup. mifit me, ut refrigerem qui in preffura cordis funt ; pradicare captivis remiffionem, & cæcis vifum : Gallic. Mfs. Aug. cum editt. Am. & Er. hab. evangelizare humilibus mifit me, ut refrigerent qui, &c. unus è Vatic. codd. refrigerent hi qui, &c. rurfum Aug. in Joh. 14. to. 3. 692. c. Spiritus Dom. fuper me, propter quod unxit me : evan ut gelizare pauperibus mifit me. Ambrofio fuffragantur Caffiod. in Pf. 106. p. 367. b. Vigil. Tapf. 1. cont. Varimad. p. 742. d, 748. f. & Phabad. Agin. I. cont. Arian. p. 302. h. Anonymus verò ap. Marten. Anecdot. to. 5. p. 15. c. ita legit Spiritus Dom. fuper me, propterea unxit me: mifit me bene nunciare pauperibus, fanare contritos corde, educere de vinculis alligatos de domo carceris, aperire oculos cæcorum. Auct. 1. de promiff. p. 2. c. 31. ap. Profp. p. 158. d. Spiritus Domini fuper me, propter quod unxit me: bene evangelizare pauperibus mifit me, dimittere quaffatos in requiem, reddere captivis libertatem, & cæcis vi→ fum: fic etiam p. 3. promiif. 10. p. 174. e. præter poftrema, curare contribulatos corde, prædicare captivis remiffionem, cacis vifum, loco dimittere quaffatos, &c. Junil. Afric. 1. 2. de partib. div. leg. c. 23. p. 348. h. pronunciare pauperibus mifit me, pradicare captivis remiffionem & cæcis vifum. Breviar. fid. cont. Arian. ap. Sirmond. p. 390. a. Spiritus Dom. fuper me, propter quod unxerit me, ad evangelizandum pauperibus remishonem, & cæcis vifum. #. 2. Sic in edit. Rom. eft, præter unum Kupír SexTor, Domini acceptabilem; at in Mf. Mediol. T Kupiw ut fupra. Idem Hieron. in Ifai. 34. to. 3.278. f. legit: vocare annum Domini acceptabilem, & diem retributionis Deo noftro confolari omnes lugentes. Iren. I. 2. c. 22. p. 146. d. 147. c. vocare annum Domini acceptum, &c.). verò 3. c. 9. p. 185. a. vocare annum Domini acceptabilem, & diem retributionis : confolari omnes plangentes. Item Cypr. 1. 2. Teftim. p. 289. a. vocare annum Domini acceptabilem, & diem retributionis. Hilar. in Pf. 64. col. 170. f. vocare annum Domini acceptum, 5 diem retributionis. Tichon. reg. 5. p. 61. g. prædicare annum Domini acceptabilem, diem retributionis. Breviar. fid. cont. Arian. ap. Sirm. p. 390. a. annuntiare annum placabilem Domini. Philaftr. Brix. 1. de hæref. p. 714. e. annuntiare annum Dei acceptabilem, & diem retributionis. Hieron, ubi fup. Ibid. 456. Ibid. 457. VERSIO ANTIQUA. 3. dare lugentibus Sion; dare eis gloriam pro cinere, unctionem lætitiæ lugentibus, habitum gloriæ pro fpiritu moeroris : & vocabuntur generationes juftitiæ, plantatio Domini in gloriam. 4. Et ædificabunt defertas fempiternas : quæ defolatæ fuerant priùs fufcitabuntur, & innovabunt civitates defertas, defolatas in generationes. 5. Et venient alienigenæ, & pafcent oves tuas ; & aliarum gentium aratores, & vinitores. 6. Vos autem Sacerdotes Domini vocabimini, Miniftri Dei noftri : Fortitudinem gentium comedetis, & in divitias earum eritis admirabiles. 7. Sic terram fecundò poffidebunt, & gaudium fempiternum erit fuper caput eorum. 8. Ego enim fum Dominus, qui diligo juftiIbid. 458. tiam, & odio rapinas ex iniquitate : & dabo laborem eorum juftis, & teftamentum æternum ponam cum eis. 9. Et fcietur in gentibus femen eorum, & nepotes eorum in medio populorum : omnis, qui viderit eos, cognofcet illos, quia ifti funt femen benedictum à Deo : 10. gaudio lætabuntur in Domino. Exfultet anima mea in Domino: induit enim me veftimento falutis, & tunicam lætitiæ circumdedit mihi ficut fponfum mitrâ, & ficut fponfam ornavit mundo muliebri. 11. Et ficut terram efferentem florem fuum, & ficut hortus femina fua germinat; fic Dominus Deus profert juftitiam, & laudem in confpectu omnium gentium. nem. 5. Et ftabunt alieni, & pafcent pecora veftra & filii peregrinorum agricolæ & vinitores veftri erunt. 6. Vos autem Sacerdotes Domini vocabimini: Miniftri Dei noftri, dicetur vobis: Fortitudinem gentium comedetis, & in gloria earum fuperbietis. 7. Pro confufione veftra duplici & rubore, laudabunt partem fuam: propter hoc in terra fua duplicia poffidebunt, lætitia fempiterna erit eis. 8. Quia ego Dominus diligens judicium, & odio habens rapinam in holocaufto : & dabo opus eorum in veritate, & fœdus perpetuum feriam eis. 9. Et fcient in gentibus femen eorum, & germen eorum in medio populorum : omnes, qui viderint eos, cognofcent illos, quia ifti funt se men, cui benedixit Dominus. 10. Gaudens gaudebo in Domino, & exfultabit anima mea in Deo meo: quia induit me vestimentis falutis : & indumento juftitiæ circumdedit me, quafi fponfum decoratum corona, & quafi fponfam ornatam monilibus fuis. 11. Sicut enim terra profert germen fuum, & ficut hortus femen fuum germinat; fic Dominus Deus germinabit juftitiam & laudem coram univerfis gentibus. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. . 3. Edit. Rom. initio hab. obras, ut detur, pro dare; quod verbum non repetit poft Sion; deeft etiam in Mf. Alex. ac ed. Compl. fed in Mediol. eft var duтois : fubinde loco habitum, ed. Rom. fert, xaτà soxur, fecundùm ftolam; Compl. verò xarasor; cæt. ut in textu. Ap. Chromat. Aquil. in Matth. p. 978. e. fic: Date his, qui lugent Sion, gloriam pro cinere, unctionem lætitiæ lugentibus, pro fpiritu maftitia amitum gloria. Hieron. verò in Ifai. 34. col. 278. f. fic pergit: dare plangentibus gloriam. V. 4. Ita Græcè, præter verbum Earashova, fufcitabunt, pro fufcitabuntur; Nobilius vertit: Et ædificabunt deferta fempiterna : qua defolata fuerant priùs fufcitabunt, &c. ut fup. . 5. Ita rurfum in Græco, præter unum, Taμaívov TES, pafcentes, loco & pafcent. .6. Gr. ed. Rom. tollit vocem noftri, post Dei; paulò verò poft hab. & T TATW, in divitiis, loco in divitias; cæt. ut in textu: Ald. & Compl. fcribunt e ŵr, ut fupra. .7. Confonat Græc. detracto verbo erit, post sempiternum. . 8. Similiter in Græco, nifi hoc excipiatur ult. AiaChooμa durais, difponam eis, loco ponam cum eis. .9. Ad verbum è Græco. . 10. Tertul. 1. 4. adv. Marc. p. 705. a. Exfultet ani ma mea in Domino : induit enim me indumentum falutaris, & tunicam jocunditatis: velut fponfo circumpofuit mihi mitram, velut fponfam ornavit me ornatu. Ita quoque in Græco eft, verbum pro verbo, præmiffis tamen his, Kai supegourn svpcartnoortaι iwi Kúeur, ut fup. in textu. Item apud Tichonium, reg. 1. p. 50. c. ficut fponfo impofuit mibi mitram, & ficut fponfam ornavit me ornatu. Apud Auguft. epift. 140. to. 2. 428. c. ficut fponfo alligavit mihi mitram, & ficut fponfam ornavit me ornamento: itidem in Pf. 30. to. 4. 147. g. nec aliter tract. 1. in 1. Joh. to. 3. p. 2. col. 827. f. & l. 3. de doctr. Chr. to. 3. 58. f. præter verbum impofuit, pro alligavit. Ita quoque legit Eucher. q. in Ifai. p. 844. a. Hieron. verò in Ifai. 14. col. 162. d. conftanter Exfultet anima mea in Domino induit enim me vestimento falutis, & tunicâ lætitia circumdedit me. Auct. 1. de promiff. p. 2. c. 38. ap. Profp. p. 167. d. induit me veftimento falutari, & ftolâ jucunditatis circumdedit me, ficut fponfam ornatam monilibus fuis; Mf. Rem. ibid. veftimento falutaris, 5 ftolam, &c. : . 11. Gr. ed. Rom. delet verbum germinat; loco veτὸ feqq. habet, ὅπως ἀνατελεῖ Κύριος Κύριος δικαιούνην, avarríaua warrior, &c. i. e. fic germinare faciet Dominus Dominus juftitiam, & exfultationem in confpectu, &c. ut fup. fed in ed. Compl. eft: τὰ σπέρματα αυτῇ ἐκβλαςάνει· ὕτως ἀνατελεῖ Κύριος, Symm. ανατέλλει, &ς. CAPUT L X I I. VERSIO ANTIQUA. Ropter Sion non tacebo, & non propter Jeru Hieron. in Ifai. I. PROP on relinquam, donec egrediatur fi 62. col. 459. ex Lxx. I. VULGATA NOVA. Ropter Sion non tacebo, & propter Jerufalem non quiefcam, donec egrediatur cut lumen juftitia ejus, & falutare illius ficut lam- ut fplendor juftus ejus, & falvator ejus ut lampas ardeat. tare, pas accendatur. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUA M. . 1. Confonat Græc. nifi quòd addit uỡ, post saluloco illius; & in fine, xaulúcsra, loco ardeat. Auguft. 1. de unit. Eccl. to. 9. 349. g. Propter Sion non tacabo, & propter Jerufalem non quiefcam, donec prodeat ficut lux juftitia mea, falvario autem mea ficut facula ardebit. Vigil. Tapf. I. cont. Varimad. p. 729. d. falutare autem meum ficut facula ardebit. In Mf. etiam Alex. ac edd, Ald. & Compl. eft Axaio Córn us, justitia mea, non ejus. VULGATA NOVA. 2. Et videbunt gentes juftum tuum, & cun&ti reges inclytum tuum : & vocabitur tibi nomen novum, quod os Domini nominabit. 3. Et eris corona gloriæ in manu Domini, & diadema regni in manu Dei tui. 4. Non vocaberis ultra Derelicta : & terra tua non vocabitur ampliùs Defolata : fed vocaberis Voluntas mea in ea, & terra tua inhabitata: quia complacuit Domino in te : & terra tua inhabitabitur. 5. Habitabit enim juvenis cum virgine, & habitabunt in te filii tui. Et gaudebit fponfus fuper fponfam, & gaudebit fuper te Deus tuus. 6. Super muros tuos Jerufalem conftitui cuftodes, tota die & tota nocte in perpetuum non tacebunt. Qui reminiscimini Domini, ne taceatis, 7. & ne detis filentium ei, donec ftabiliat, & donec ponat Jerufalem laudem in terra. 8. Juravit Dominus in dextera fua, & in brachio fortitudinis fuæ : Si dedero triticum tuum ultra cibum inimicis tuis : & fi biberint filii alieni vinum tuum, in quo laborafti. 9. Quia qui congregant illud, comedent, & laudabunt Dominum : & qui comportant illud, bibent in atriis fan&tis meis. 10. Tranfite, tranfite per portas, præparate viam populo, planum facite iter, eligite lapides, & elevate fignum ad populos. 11. Ecce Dominus auditum fecit in extremis terræ, dicite filiæ Sion: Ecce falvator tuus veMatth. nit ecce merces ejus cum eo, & opus ejus co 21.5. ram illo. 12. Et vocabunt eos, Populus fanctus, redempti à Domino. Tu autem vocaberis, Quæfita civitas, & non Derelicta. VERSIO ANTIQUA. 2. Et videbunt gentes juftitiam tuam, & om- Hieron, ubi sup. nes reges gloriam tuam : & vocabit te nomen novum, quod os Domini nominabit. 3. Et eris corona decoris in manu Domini, & diadema regni in manu Dei tui. 4. Et nequaquam ultra vocaberis Derelicta : & terra tua non vocabitur adhuc Deferta: vocaberis enim Voluntas mea, & terra tua Habitata. 5. Et ficut habitans juvenis cum virgine, fic habitabunt filii tui. Et erit quomodo lætatur fponfus fuper fponfa, fic lætabitur fuper te Dominus. 6. Et fuper muros tuos Jerufalem conftitui cuftodes, tota die & tota no&e qui nunquam tacebunt recordantes Domini: 7. non eft enim veftri fimilis, fi correxerit : & faciet Jerufalem gaudium fuper terram. 8. Juravit Dominus per dexteram fuam, & per fortitudinem brachii fui: Si ultra dedero triticum meum, ut fit in cibum inimicis tuis: & fi ultra biberint filii alieni vinum tuum, in quo laborafti. 9. Sed qui congregaverint, comedent ea, & laudabunt Dominum : & qui congregaverint, bibent ea in atriis fanctis meis. 10. Ite per portas meas, & viam facite populo meo, & lapides de via projicite, levate fignum in gentes. 11. Ecce enim Dominus fecit auditum ufque 12. Et vocabit eum, Populum fanctum, re- . 2. Abest ab ed. Rom. vox omnes, ante reges; extremò verò fic: Kúeios oroμásei dvтó• quod Dominus vocabit illud cæt. ut in Lat. fupra. Ed. Compl. hab. Tarτες βασιλεῖς ; ultimoque, ὃ τὸ ςομα Κυρία ονομάσει, με fupra ; in Mf. etiam Mediol. Távtes Basineis, fed ex Aquila, & Symm. Apud Tichon. reg. 7. p. 66. c. Videbunt gentes juftitiam tuam, & reges claritatem tuam : & vocabunt nomen tuum, quod Dominus nominavit illud. August. 1. de unit. Eccl. to. 9. 349. g. Et videbunt omnes gentes juftitiam tuam, reges honorem tuum : & vocabit te nomine tuo novo, quod Dominus vocavit illud. Vigil. Tapf. 1. cont. Varimad. p. 729. d. Et videbunt omnes gentes juftitiam tuam, omnes reges terræ honorem tuum : & vocaberis nomine tuo novo, quod Dominus nominabit. . 3. Itidem Græcè. Similiter apud Ambrof. 1. de inftit. virg. to. 2. 264. c. Et eris corona decoris in manu Domini. Apud Tichon. reg. 7. p. 66. c. Eris corona speciei in manu Domini, & diadema regni in manu Dei tui. Apud Auguft. 1. de unit. Eccl. to. 9. 350. a. Et eris corona pulchritudinis in confpectu Domini, & diadema regni in manu Dei tui. ~ #. 4. Ita fert Gr. edit. Rom. præter ult. feqq. Col yap κληθήσεται Θέλημα ἐμὸν, καὶ τῇ γῇ σε Οικεμένη tibi enim vocabitur Voluntas mea, 5 terra tua Habitata; at in edd. Ald. & Compl. ac Mf. Mediol. rũ or Oixeμérn• tum sequitur in Rom. Ti svdóxvce Kueios & Coi, żỳ ý zû Co Cavaninostar quia complacuit Dominus in te, & terra tua cobabitabitur: fed hoc additamentum Mf. Mediolan, exhibet in margine fub afterifco; non legitur etiam ap. Cyrillum, tefte Nobilio; idemque Hieron. à LXX. prætermiffum effe dicit fup. 460. f. Tichon. reg. 7. p. 66. fic hab. Tu etiam non vocaberis Derelicta: & terra tua non vocabitur Deferta: tibi etiam nomen vocabitur Voluntas mea, & terra tua Orbis terrarum. August. 1. de unit. Eccl. to. 9. 350. a. 386. g. Et jam non vocaberis Derelicta: 5 terra tua V. 5. Eadem leguntur Græcè, excepto fut. superb- . 6. Concinit Græc. ad verbum, nifi hoc excipias, V. 7. Ita Græcè, excepto verbo Toon, fecerit, pro faciet; in Compl. TOISES. V. 8. Editio Rom. fert, xarà Tйs Nous, per gloriam, loco per dexteram ; fed Mf. Mediolan. & ea; Ald. & Compl. xarà Ts ežias, quod ap. Procop. tribuitur Theodotioni fubinde ad triticum, ed. Rom. addit of, tuum; dein, rà ßpúμaτá or, cibos tuos loco ut fit in cia bum; cæt. quadrant. : . 9. Concordat Græc. ad verbum. .11. Similia leguntur Græcè, nifi quòd loco tuus exftat Col, tibi, ante venit; paulò verò poft detrahitur fecum; al. tamen additur per dur. In Collat. Carthag. P. 485. b. ita legitur: Dic filia Sion: Ecce tibi falvator adveniet, habens mercedem, opus ante faciem fuam: pro adveniet autem, ed. Rom. hab. Tαexyévore, Ms. Alex. παραγείνεται, Ald. & Compl. παραγίνεται. . 12. Sic eft in Græco, verbum pro verbo ; nec aliter in Collat. Carthag. p. 485. b. excepta voce Defiderata, pro Requifita, Gr. 'EwinTeμérn. Auct. op. imp. in Matth. hom. 44. p. 193. his alludere videtur, dicens : Conftituam judices tuos ficut priùs : tunc vocaberis, Civi tas juftitia. Ibid. 460. Ibid. 461. Ibid. 462. Ibid. 463. 1 LXIII. 7. Mifericordiæ Domini recordatus fum: virtutes Domini recordabor in omnibus quæ reddidit nobis. Dominus judex bonus domui Ifraël retribuet nobis fecundùm mifericordiam fuam, & fecundùm multitudiném juftitiæ fuæ. 2. Quare ergo rubrum eft indumentum tuum, Apocal. & veftiménta tua ficut calcantium in torculari? 19.13. 3. Torcular calcavi folus, & de gentibus non eft vir mecum: calcavi eos in furore meo, & conculcavi eos in ira mea : & afperfus eft fanguis eorum fuper veftimenta mea, & omnia indumenta mea inquinavi. 4. Dies enim ultionis in corde meo, annus redemptionis meæ venit. 5. Circumfpexi, & non erat auxiliator : quæfivi, & non fuit qui adjuvaret : & falvavit mihi brachium meum, & indignatio mea ipfa auxi liata eft mihi. 6. Et conculcavi populos in furore meo, & inebriavi eos in indignatione mea, & detraxi in terram virtutem eorum. 7. Miferationum Domini recordabor, laudem Domini fuper omnibus quæ reddidit nobis Dominus, & fuper multitudinem bonorum domui Ifraël, quæ largitus eft eis fecundùm indulgentiam fuam, & fecundùm multitudinem mifericordiarum fuarum. NOTE AD VERSIONEM . 1. Græcè pro fulvis veftibus, est épúlnμa iμaríwr ; deeft verò fua, poft ftola, ut & relat. qui, poft ego; cæt. ut in Lat. fupra ; in ed. Compl. eft & son duty. Ap. Tertul. 1. 4. adv. Marc. p. 733.c. Quis, qui advenit ex Edom, rubor veftimentorum ejus ex Bofor, fic decorus in ftola violenta cum fortitudine? deinde, Quare rubra, &c. omiffis intermediis. Similiter hab. Ambr. in Pf. 118. col. 1152. f. Quis eft ifte, qui advenit ex Edom, rubor veftimentorum ex Bofor, fic pretiofus in ftola? ita rurfum 1. de inftit. virg. col. 259. b. præter unum veftimentorum ejus : & 1. de Myft. to. 2. p. 334. c. Quis eft ifte, qui afcendit ex Edom, rubor veftimentorum ejus ex Bofor, fpeciofus in ftola candida? & epift. 32. col. 918. d. Ego loquor juftitiam, & judicium falutis. Auct. 1. de XLII. manf. ap. Ambr. p. 11. e. unde fulvor veftium de Bofra? Hieron. in Ifai. 34. col. 277. f. Quis eft ifte, qui venit de Edom, rubra veftimenta ejus de Bofra? & in Abdiæ 1. col. 1457. d. Quis eft ifte, qui afcendit de Edom, fulvida vefte de Bofor, fic formofus in ftola candida? & 1. 2. in ep. ad Ephef. to. 4. 352. f. Quis eft ifte, qui afcendit de Edom, fulvida veftimenta ejus ex Bofor, fic formofus in flola candida? ita quoque in Ifai. 53. col. 383. d. ad hoc ufque, fic formofus. Rufin. in Symb. p. 183. b. Quis eft hic, qui venit de Edom, rubor veftimentorum ejus ex Bofra? с 3 V. 2. Sic habet Gr. ed. Rom. præter hoc ult, as añò Tatule aur, ficut de calcato torculari; Procop. is anò #ατúμæтos λur. Tertullianus l. 4. adv. Marc. p. 734. a. legit: Quare rubra veftimenta tua, & indumenta ficut de foro torcularis pleno, conculcato? Cypr. ep. 63. p. 105.c. 106. a. Quare rubicunda funt veftimenta tua, & indumenta tua velut à calcatione torcularis pleni, & percalcati? Rufin. in Symb. p. 183. b. Quare rubicunda funt veftimenta tua, indumentum tuum tanquam in torculari calcatum? Ap. Hieron. in Joel. 2. col. 1359. g. Quàm rubicunda funt veftimenta tua! Vide not. ad . feq. .3. Græc. ed. Rom. ad hoc ult. . fup. as anò zατηλε την, adjungit, πλήρης καταπεπατημένης, quæ Nobil. fic vertit, & diftinguit: ficut de calcato treulari? deinde, Plenus percalcato, « id eft, inquit, Oppletus fum quafi humore expreffo per calcationem torcularis: tum addit : « Corrigenda autem in Græca editione interpunc» tio, ut huic refpondeat. Et fufpicari quidem licet adhuc >> fubeffe aliquod mendum. Veruntamen fatis fit ex hac lec» tione fat commodam elici fententiam, & magis quodam » modo Hebraicæ refpondentem, quàm eam quæ in cæte» ris codicibus, in quibus eft λúpes, (ita fanè in edd. Ald. » & Compl.) Variè autem apud Latinos vertitur iftud, » ρes, prout variè aut accipitur, aut legitur illud, anò ANTIQUAM. : Sup. 34. 8. πatиt aur, quod antecedit. Tertul. ubi fup. ficut de « foro torcularis pleno, conculcato. Procopius pro aτит, « hab. Taτμaтos; & S. Cypr. velut à calcatione torcularis « pleni, & percalcati. B. Cyrillus in explanat. neutrum vi- « detur habuiffe, fed tantùm az aur & in expofit. Symb. « inter op. S. Cypr. tanquam à torculari calcato. Vetus In- « terp. aut aliter legit, aut videtur accepiffe pro unica (( lectione άowalnтs, quafi calcatoris: ita enim apud S. « Hieron. ficut calcantium torcular plenum, conculcatum. In « nonnullis autem libris, poft xala@emanuens, fequitur, « Ληνὸν ἐπάτησα μονάλατος, Torcular calcavi folus ; quod Juf- « tinus habet. Sed apud Procop. pro alia interpretatione << in margine appofitum eft ad apes naτaweza nμims: & « perfpicuè S. Hieron. (in hunc loc. col. 465. d.) Septun- « ginta pro eo quod nos diximus : Torcular calcavi folus in- « terpretati funt, plenum conculcatum, » quod magis, inquit, cum fuperiori capitulo legendum eft, quàm ut fit fequentis principium. Rufin. in Symb. p. 183. b. legit cum Vulg. Tor cular calcavi folus. Subfequentia autem verba, tibus, &c. nil omnino differunt à textu Græco, in quo etiam non adduntur plura. Hieron. tamen ultimo verficulo, & deduxi fanguinem eorum in terram, alterum fubnectit velut ex edit. LXX. & omnia veftimenta mea inquinavi: dico, velut ex ed. LXX. i. e. Hexaplari ; nam fup. ex Hebr. ita refert: & afperfus eft fanguis eorum fup. veftim. mea; deinde, & omnia indumenta mea pollui. Porro hoc additamentum non legitur hodie in Græco Vatic. imo in He xap. Orig. profertur fub afterifco, videlicet ex Theodot. & Symm. hoc infuper addito, In O. vacat. Similiter ap. Procop. nomine Theodot. & Symm. margini appofitum eft, & cum eodem figno, fi Nobilio fides. Ap. Cyrillum ramen ira legitur, και πάντα τὰ ἐνδύματά με ἐμόλυνα· fed in explanat. non agnofcitur, tefte eodem Nobilio. In ed. Compl. ita fequitur, ára và ¡μátiá pe iμlara. V. 4. Confonat Græc. ad verbum. de gen . 5. Græc. præponit, verbis 2. afpexi, & confide ravi; & loco qui præberet auxilium, fimpliciter hab. arTerau CaveTo, fuccurrebat; cæt. ut fupra. Ambrof. 1. de inftit. virg. to. 2. 261. e. Et refpexi, & non erat auxiliator: adtendi, 5 nemo fufcipiebat: liberabo eos brachio meo: & inf. col. 265. c. Refpexi, & non erat adjutor. *. 6. Concinit Græc, deletâ unâ præpof. in, ante irâ. . 7. Gr. edit. Rom. caret verbo recordabor; fed in Mf. Mediol. eft araurow; fubinde in ed. Rom. ir arraπoAlfwo, pro reddidit nobis ; ap. Hieron. inf. 467. b. retribuit mihi; demum pro retribuet, in ed. Rom, eft i ye, adducit; cæt. fimilia. |
