81. Defecit in falutare tuum ani

Servo tuo.

Veniant mihi mifericordia tua, & vivam : quia lex tua delectatio

mea.

Confundantur fuperbi, quoniam inique contriverunt me: ego autem loquar in præceptis tuis.

Revertantur ad me qui timent
te, & qui fciunt
& qui fciunt teftimonium

tuum.

Fiat cor meum perfectum in praceptis tuis, ut non confundar.

CHAPH.

VERSIO ANTIQUA.

tui, fuper millia auri & ar- Ex Ms. Sangerm. genti.

73. Manus tuæ fecerunt me, & præparaverunt me: da mihi intellectum, & difcam mandata tua.

74. Qui te timent videbunt me, & lætabuntur : quia in verba tua fpero.

75. Ego cognovi Domine quia æquitas judicia tua : & in veritate humiliafti me.

76. Fiat mifericordia tua ut exhortetur me, fecundùm eloquium tuum fervo tuo.

77. Veniant mihi miferationes tuæ, & vivam : quia lex tua meditatio mea eft.

78. Confundantur fuperbi, quia injuftè iniquitatem fecerunt in me ego autem permanebo in mandatis tuis.

79. Convertantur mihi qui timent te, & qui noverunt teftimonia tua.

80. Fiat cor meum immaculatum in juftificationibus tuis, ut non confundar. CAPH.

81. Defecit in falutari tuo

Defecit in falutare tuum anima NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. fupra; quibus accedit Profp. in hunc Pf. Auguft. folus leg, Bona mibi lex oris tui, &c. è Gr. 'Aya Jos μor ó vóMos, &c. fed in Mi. Alex. 'Ayafór μo. Hic autem verfus, ut & alii feqq. ufque ad . 121. abfunt à Brev. Mozarab.

.73. Sic Hilarius in hunc Pf. nifi quòd hab. ut difcam mand. tua: obfervat etiam ibid. in aliquibus codicibus ita fcriptum deprehendiffe fe: Manus tuæ fecerunt me, & finxerunt me, &c. Ambrof. 1. 2. de interpel. David, c. 5. to. 1. 645. b. & epift. 43. to. 2. 972. d. leg. plafinaverunt me at in Pf. 118. col. 1089. b. c. Manns tuæ fecerunt me, & paraverunt me: da mihi intelleclum ut difcam, &c. inf. & difcam: item col. 1090. e. addit: In aliquibus tamen codicibus invenimus..... & plafmaverunt me. Auguft. & Profp. in hunc Pf. Manus tuæ fecerunt me, & finxerunt me: da mihi intell. ut difiam, &c. poft paulò verò ait Auguft. Quidam Interpretes noluerunt dicere, finxerunt me, fed plafmaverunt me; magis diligentes minus Latinè declinare de Graco, quàm dicere, finxerunt: fic etiam ipfe infra legit, plafmaverunt me..... ut difcam, &c. cum Profp. Caffiod. & Pfalt. Rom. Ad hoc verò, da mihi intelle&um, idem Auguft. col. 1324. g. ait: Quod interpretati funt noftri, da mihi intellectum, brevius dixit Gracus, CuvéTisov μe, quia uno verbo complexus eft... quod Latinè uno verbo dici non poteft. Philaftr. Brix. de hæref. p. 713. b. legit: Manus tua Domine fecerunt, & plasmaverunt me. Plalt. Corb. fecerunt me, & paraverunt me... 5 difcam, &c.

.74. Plalt. Rom. Qui timent te..... lætab. quia in verbo tuo fperavi. Pf. è Mf. Vat. ap. Hilar. quia in verba tua Spero, ut fupra. Hilar. ipfe in verba tua fperavi. Ambrof. Vulgatæ fuccinit ad verbum. Auguft. verò leg. cum Profp. Qui timent te videbunt me, & jocundabuntur : quoniam in verba tua fperavi: fed Auguft. monet alios codices habere, lætabuntur..... Speravi; vel, inquit, ficut alii dıligentiùs exprefferunt, fuperfperavi. Caffiod. quia in verbo tuo fuperfperavi. Pfalt. Corb. Qui te timent, videbunt me... quoniam in verbis tuis fperavi. Gr. ὅτι εἰς τες λόγες (ε ἐπήλα

πισα.

.75. Hilar. in hunc Pl. Cognovi Domine quia æquitas judicia tua: 5 verè humiliafti me. Ambrof. in eund. Pf. Agnovi Domine quoniam jufta judicia tua : & in veritate tua humiliafti me. Auguft. Cognovi Domine quia justitia judicia tua : & veritate humiliafti me. S. Profp. in eund. Pf. Cognovi Domine quoniam justa judicia tua : & in veritate tua humilias me. Hieron, in Ezech. 18. to. 3. p. 820. b. Cognovi quia juftitia judicia tua. Item Ambrof. ubi sup. col. 1097. a. ait: Qui ergo juftus eft examine juftitiæ fuæ, credit quia Dei jufta judicia funt ; vel fecundùm Græcum, quia

Dei judicia funt ipfa juftitia. In Pfalt. Corb. Cognovi Do-
mine quia aquitas & veritas judicia tua : 5 in veritate bu-
miliafti me. Græc. "Eyvoor Kues öтi Sixxιour тà xpíμatá
or arиbela éтansive Cas us. Caffiod. Vulgate congruit.
. 76. Ita legit Hilar. cum Pf. Vat: ibidem præfixo.
Rom. verò Pfalt. cum Caffiod. Fiat nunc mifericordia tua
ut confoletur me, &c. Carnut. & Corb. Fiat nunc..... ut ex-
bortetur me. Mediolan. Fiat verò..... ut exhortetur me, &c,
Ambrof. in hunc Pf. Fiat nunc miferic, tua ut exhortetur
me, fecundùm verbum tuum fervo tuo: tum addit: Aliqui
babent in hoc loco, confo.etur me; fed etiam in Apoftolo le-
gimus exhortationem pro confolatione dictam, & confolatio-
nem pro exhortatione : & infra, col. 1099. e. Plerique ba-
bent, confoletur. Auguft. in eund. Pf. Fiat mif. tua,
confoletur me, &c. ut in textu. S. Profp. ibid. Fiat autem
mif. tua ut confoletur me, fecundùm eloquium tuum, &C
Hilar. in commentar. col. 302. f. fecundùm verbum tuum.
Gr. Γενηθήτω δή..... το παρακαλέσαι με, κατὰ τὸ λόγιόν σε ο
&c. Vid. Cotel. Not. to. 2. col. 3. a. c.

.77. Accinunt Hilar. Ambrof. Auguft. Profp. & Caf-
fiod. in hunc Pf. Auguft. inf. habet femel, Veniant fu-
per me; aliis in locis, Veniant mihi, ut in Gr. In Pfalt.
Corb. deest mihi.

. 78. Cum Vulgata concinit Hilar. nifi quòd hab. fuper me, pro in me. Ab ipfa autem Vulg. nil differunt Auguft. Profp. & Caffiod. neque etiam Gr. In Pfalt. Mediol. pro permanebo, legitur meditabor. Apud Ambrof. in eund. Pl. fic: Confund. fuperbi, quoniam injuftè iniquit. gesserunt in me: ego autem exercebor in præceptis tuis. In Pfalt. Corb. exercebo.

. 79. Ita legit Hilar. cum Pf. Vatic. ibid. Ambrof. verò in eund. Pl. fic: Convertantur ad me qui timent te, & qui fciunt teftimonia tua : mox addit : Alius habet, maximè juxta Græcum, Convertantur mihi. Auguft. cum Profp. Convertantur ad me qui timent te, & qui cognofcunt testim. tua. Observat etiam Auguft. ibid. in nonnullis codicibus Græcis & Latinis inventum à fe Convertantur mihi, quod, inquit, tantumdem valere exiftimo, quantum fi dicatur ad me. Caffiod. cum Pfalt. Rom. Convertantur ad me qui timent te, & qui nover, &c. Similiter in Corb. dempto uno ad me. In Gr. 'Exisρefáτwoár μe of polεμerol σε, καὶ οἱ γινώσκοντες, &c.

.80. Accinunt magno confenfu Hilar. Ambrof. Auguft. Profp. & Caffiod. cum ver. Pfalt. & Gr.

*. 81. Sic eft in Pfalt. Rom. Ap. Hilar. verò ita: De-' fecit in falutare tuum..... & in verbum tuum fpero. Similiter ap. Ambrof. Auguft. & Caffiod. in eund. Pf. præter unum fperavi. Item fperavi in Pfalt. Corb. Subdit Auguft.

VERSIO ANTIQUA. Ex Mf. Sangerm, anima mea : & in verbo tuo fperavi.

82. Defecerunt oculi mei in eloquium tuum, dicentes: Quando exhortaberis nos?

83. Quia factus fum ficut uter in pruina: juftificationes tuas non fum oblitus.

84. Qui funt dies fervi tui: quando facies de perfequentibus me judicium?

85. Narraverunt mihi iniqui exercitationes: fed non ita ut lex tua Domine.

86. Omnia præcepta tua veritas: iniqui perfecuti funt me, adjuva me.

87. Paulò minùs confummaverunt me in terram: ego autem non dereliqui mandata tua Domine.

88. Secundùm mifericordiam tuam vivifica me: ut cuftodiam teftimonia oris tui. LABD.

89. In æternum Domine, permanet verbum tuum in cœlo.

90. In frculum & fæculum veritas tua: fundafti terram, & permanet.

91. Ordinatio tua perfeverat dies: quoniam omnia ferviunt tibi.

HEBR.

mea: in verbum tuum exspectavi.

Confumpti funt oculi mei in verbum tuum, dicentes : Quando confolaberis me?

Et cùm effem quafi uter in pruina, præcepta tua non fum oblitus.

Quot funt dies fervi tui: quando facies in perfequentibus me judicium?

Foderunt mihi fuperbi foveas, que non erant juxta legem tuam.

Omnia mandata tua vera: falsò perfecuti funt me, auxiliare mihi.

Paulò minùs confumpferunt me in terra: ego autem non dimifi precepta tua.

Secundùm mifericordiam tuam vivifica me, & cuftodiam teftimonia oris tui.

LAMED.

In aternum Domine, verbum tuum permanet in cœlo.

In generatione & generatione fides tua: fundafti terram, & ftat.

Judicio tuo fant ufque hodie: quia omnia ferviunt tibi.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

Tup. Etiam bic Gracus illud verbum babet, quod quidam
noftri Interpretes, fuperfperavi, transferre maluerunt. S.
Profp. legit femper fperavi, fed infra, fuperfperavi; cætera
ut in Vulg. Ambr. 1. 1. de Cain. c. 2. to. 1. 185. d. ha-
bet: Defecit anima mea in verbum tuum at 1. de lapfu
virg. to. 2. 319. b. Defecit in falutari tuo anima mea : & l.
de fug. fac. c. 8. col. 436. e. Defecit in falutare tuum,
ut in Vulg. In Gr. Εκλείπει εἰς τὸ ζωτήριόν 68..... εἰς τὰς
λόγος σε επήλπισα. Mt. Alex. εἰς τὸν λόγον σε. Littera au-
tem Hebræa Caph, quæ ponitur fup. Latina interpretatio-
ne fignificat, Curvati funt, Ambrofio tefte: Manus autem
juxta Plalt. Rom.

. 82. Sic Hilarius cum Pfalt. Carnut. & Corb. præter
hoc, exhortaberis me. In Vatic. apud Hilar. confolaberis
me. Itidem ap. Aug. Profp. & Caffiod. Apud Ambrof. in
eund. Pf. fic: Defecerunt oculi mei in verbum tuum, di-
centes : Quando confolaberis me? In Gr. eis rò nóvióv 68...
Πότε παρακαλέσεις με τ

. 83. 84. Ita legunt Hilar. Profp. & Caffiod. præter unum quot, pro qui. Itidem ap. Auguft. in eund. Pf. ni excipias ifta, Quoniam factus fum tanquam uter. Ambros, ibid. Quoniam factus fum tanquam uter in gelicidio... quot funt.... quando facies mihi de perfeq. me judicium? Item in Pfalt. Corb. quando facies mihi, &c. In Gr. we doxòs ¿v πάχνη..... πέσαι εἰδὶν..... πότε ποιήσεις μοι ἐκ τῶν καταδιω‐ κόντων με, &c.

. 85. Sic eft in Pfalt. Corb. Ita quoque ap. Hilar. & in Pf. Vatic. ibidem præfixo, dempto ult. Domine; in Vatic. etiam deeft ita. Ambrof. in eund. Pf. legit: Narraverunt mihi injufti exercitationes: fed non ficut lex tua Domine fimiliter 1. 2. Hexa. col. 23. d. Auguft. verò cum Profp. Narraverunt mihi iniqui delectationes : fed non ficut lex tua Domine: ita rurfum Auguft. tract. 10. in 1. Joh. to. 3. col. 896. b. præter vocem injufti, quam pariter habet to. 8. col. 240. e. addit August. in Pf. col. 1330. c. Eas fic trans sferre voluerunt Interpretes noftri, quas Graci doxe Xlas vocant, quod ufque adeo uno verbo nequa-quam dici Latinè poteft, ut aliqui delectationes, aliqui fabulationes, eas dicerent. Item Ambrof. ubi fup. col. 1110. b. Quafi fabula cujufdam neniaş narratas fibi dicit ado•2 Xias, hoc eft, fuperfluas loquacitates. In Pfalt. Carnut. exercitationes. In Rom, & apud Caffiod. fabulationes; mox in Rom. fed non ita ut lex tua Domine, in Gr. dm' x ὡς ὁ νόμος σε Κύριε.

. 86. Vulgatæ favet Hilar. in hunc Pf. Ambrof. verò legit: Omnia præcepta tua veritas: injuftè perfec. &c. fimiliter 1. 2. Hexa. col. 23. d. Omnia præcepta tua veritas. Auguft. cum Profp. Omnia mandata tua........... injuftè perfec. &c. item Auguft. injuftè epift. 185. to. 2. 646. g. Caffiod. autem cum Pfalt. Rom. Corb. Mediol. Carnut. & Vat. ap. Hilar. iniqui perfecuti funt me, &c. Gr. adíκως κατεδίωξάν με.

.87. 88. Vulgatæ accinunt ad verbum Hilar. Ambrof. Auguft. Profp. & Caffiod. cum vet. Pfalt. & Gr. In Pfalt. Corb. non dereliqui præcepta tua.

. 89. Apud Hilar. Profp. & Caffiod. Lamed. In Pfalt. Rom. Fabri, Difciplina. Apud Ambrof. Lamed, cujus interpretatio, Cor, vel ut alia interpretatio habet, Servo : deinde Ambrof. legit ut fup. in textu, eodemque ordine; ficut 1. 1. de fide, to. 2. 456. d. at fupra col. 1115. f. notat aliquos codices habere, in fæculum; quia Græcus, inquit, sis Toraira pofuit, quod diverse interpretati funt Translatores; alii in æternum, alii in fæculum. Hilar. in eund. Pf. legit: In faculum Domine, permanet verbum tuum in cœlo: item obfervat Latinos quofdam Interpretes ambigua id fignificatione, & minùs propria tranftuliffe: nam quod Gracitas habet, inquit, Eis Tòr aidra Kúeus, id nobifcum eft, In æternum Domine, translatum. Similiter ap. Auguft. Profp. & Caffiod. In æternum Domine.

. 90. Hilar. ubi fup. In generatione generatione veritas tua: fundasti terram, 5 permanebit. Pf. Vatic. ibid. præfixus, In generatione generationem........... permanet. Ambrof. Auguft. & Caffiod. cum Vulg. In generationem · generationem..... permanet. S. Profp. In generatione & generatione..... permanet. Pfalt. Rom. Et in faculum faculi veritas tua...... permanet. Corb. In faculum & in faculum. verit. &c. Gr. Εἰς γενεὰν καὶ γενεάν..... διαμένει.

*. 91. Ambrof. in hunc Pf. ita legit: Difpofitione tua permanet dies: quoniam univerfa ferviunt tibi : itidem 1. 4. Hexa. to. 1. 64. d. & l. 4. & 5. de fide, to. 2. 546. c. 569. c. 587. d. excepto verbo permanebit: vide etiam epift. 46. col. 987. a. & 1. de Spir. S. col. 605. c. Hieron. in Matth. 24. to. 4. 116. a. Ordinatione tua permanet dies. Similiter Auguft. in hunc Pf. Hilar. verò, Profp. & Caffiod. Vulgatæ refpondent. In Pfalt. Rom. fic: Ordinatione tua perfeverant dies, &c. In Corb. Difpofitione tua perfeverat dies: quoniam univerfa ferv. tibi. In Gr. Ty diaτάξει σε διαμένει ἡμέρα· ὅτι τὰ σύμπαντα δέλα σά.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 92. Sic Hilar. in hunc Pf. paulò verò poft leg. in bumilitate mea. Pf. è Mf. Vatic. ap. ipfum : Nifi quòd lex tua medit. mihi eft: tunc periffem in exprobratione mea. Apud Ambrof. in eund. Pf. col. 1115. c. Nifi quia lex tua medit, men eft: tunc forfitan periiffem in humilitate mea : & inf. col. 1122. f. alioquin periiffem in humilit, &c. & fup. col. 1083. a. Nifi lex tua medit. mea effet: tunc forfitan periiffem, &c. Auguft. cum Pfalt. Rom. Nifi quod lex tua..... tunc forfitan periiffem in humilitate mea. S. Profp. Nifi quia lex tua medit, mea eft: forfitan periffem, &c. Apud Caffiod. ut in Vulg. In Gr. Ei μù öτ.............. Tóîs äv απωλέμίω ἐν τῇ ταπεινώσει με.

. 93. Sic in Pfalt. Corb. eft ad verbum. Hilar. verò legit cum Gr. In faculum non oblivifcar juftificationum tuarum: quia in ipfis vivificafti me. Ambrof. În aternum non oblivifcar juftificationum tuarum : quoniam in ipfis vivif. me. Ita quoque hab. Auguft. cum Profp. Caffiodorus Vulgate congruit.

V. 94. Ita rurfum in Pfalt. Corb. Apud Hilar. in hunc Pf. fic: Tuus fum ego, falva me: quia justific. &c. ut sup. Pf. è Mf. Vatic. ap. ipfum, falva me Domine : quoniam, &c. Ita quoque Ambrof, in eund. Pf. Auguft. verò & Caffiod. concordant cum Vulg. S. Profp. habet, falvum me fac Domine. In Gr. fimpliciter yo, ow Cor μe OTI, &c.

.95. Vulgatæ confentiunt Ambrof. Profp. & Caffiod. cum Plalt. Rom. & Gr. Hilarius hab. teftimonia tua Domine intellexi. August, testimon, autem tua intellexi : fubinde ait : fed familiariùs hic Ecclefiæ auribus Græcum verbum Sonat, martyria tua intellexi.

. 96. Itidem in Pfalt. Rom. Corb. & Carnut. ut & in Pf. è Mf. Vat. ap. Hilar. Hilarius quoque in comment. juxta plures Mfs. hab. Omni confummationi; at in fine legit, latum mandat. tuum vehementer. Auguft. cum Profp. Omnis confummationis..... latum mandat. tuum valde : item valde, tract. 10.. in 1. Joh. to. 3. 899. a. è Gr. ogó‡ex. Ambrof. in eund. Pf. fic : Omnis confummationis vidi finem amplificum mandatum tuum valde ait etiam col. 1130. d. Non poffumus in omnibus vim Græci fermonis exprimere: major in Graco plerumque vis 5 pompa fermonis eft: Téros dicitur Græcè, quod nos Latinè, & finem dicimus, & confummationem. Eadem ferme ap. Hilarium col. 314. f. Frequenter admonuimus, inquit, non poffe fatisfactionem intelligentiæ ex Latinitatis translatione præftari : alia

enim vis didi hujus eft ex Græco enunciati : ita enim eft : Iά-
στις συντελείας εἶδον πέρας· id quod cum Gracis πέρας mun-
cupatur, ultra finem eft rerum ftatutarum........... quod autem no-
bifcum fcribitur in finem, fine eo, quo fignificatur, exiflima-
bitur id unde agitur contineri.

.97. In fronte ponitur littera Hebr. Mem ap. Hilar.
Ambrof. Profp. & Caffiod. in hunc Pf. Ambrof. ibid. ait
Mem fignificare in uno Interprete, Vifcera; in alio, Ex
ipfis. Hoc ult. habetur in Pfalt. Rom. Ambrof. fubdit:
Quomodo dilexi mandatum tuum Domine? tota die medit.
mea eft: at infra ait, non poffe dicere Marcioniftam : Quo-
modo dilexi legem tuam? Hilar, in eund. Pf. cum Pf. Va-
tic. ibid. Quomodo dilexi legem..... tota die meditatio eft mi-
bi. Auguft. Profp. & Caffiod. Vulgatæ fuffragantur. In
Gr. Aи TH μéear μexéin my sir. Auguft. quoque ait
Græcum meliùs habere totam diem.

. 98. Ita Caffiod. hab. verbum è verbo. Item Hilar. præter hoc, quoniam in feculum mihi eft. Ambrof. in eund. Pl. Super inimicos meos intelligere me fecifti mandata tua : quia tu es: ita fcilicet ex potioribus Mfs. alii enim ferunt, edocuifti me mandatum tuum : quia in æternum mihi eft : nonnulli cum vet. ed. ad marg. prudentem me fecifti, &c. ut in Vulg. Auguft. cum Pfalt. Mediolan. Super inim, meos fapere fecifti me mandatum tuum : quoniam in æternum mibi eft. S. Profp. fapere fecifti me mandato tuo : quoniam in æternum, &c. Auguft. ait eodem loco, meliùs intellexiffe, qui interpretati funt in æternum, quàm qui in fæculum; tanquam finito ifto fæculo, nullum jam legis poffet effe mandatum. In Gr. Ὑπὲρ τὲς ἐχθρές με ἐσόριζας με την έντο λήν σε· ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα ἐμή ἐςι Μί. Alex. & Compl. μοί ἐςι.

. 99. Hilar. Ambrof. Auguft. Profp. & Caffiod. in hunc Pf. concinunt cum Vulg. & Græco. "Al. teftimonia tua meditatio eft mihi.

V. 100. Ita legunt Hilar. Auguft. & Caffiod. ubi fup. necnon Auct. op. imp. in Matth. homil. 3. p. 23. a. cum Pfalt. Rom. Mediol. Corb. & Carnut. Sic etiam Ambrof. in eund. Pf. nifi quòd hab. præcepta tua. S. Profp. Super fenes..... quia mandata tua exquifivi. Græc. Taip pеOCUTEρες συνήκα· ὅτι τὰς ἐντολάς σε εξεζήτησα.

. 101. Ita fert Pf. è Mf. Vatic. ap. Hilar. at Hilarius ipfe in comment, legit prohibui; quam etiam lectionem confirmat infra, dicens: Refiftendum eft & obnitendum, ut nofmetipfos ab omni via mala primùm arceamw

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

Ambrof. & Auguft. in eund. Pf. pariter leg. Ab omni via
maligna probibui..... ut cuftodiam verba tua; Ambrof. ver-
bum tuum. Sic etiam in Pfalt. Rom. Corb. & ap. Caf-
fiod. cum verbo prohibui. In Mediolan. prohibe. Apud
Profp. ut in Vulg. In Gr. Ἐκ πάσης δὲ πονηρᾶς ἐκώλυσα
τις πόδας με ὅπως ἂν φυλάξω τες, &c.

. 102. Vulgatæ fuffragantur Hilar. Ambrof. Auguft.
Profp. & Caffiod. in hunc Pf. In Gr. T, où croucléтu-
ράς με.

*. 103. Sic eft in Pfalt. Rom. Mediol. Corb. & Carnut. ni excipiatur vocula fuper, pro fupra. Itidem in Pf. è Mf. Vatic. ap. Hilar. necnon ap. Profp. Fulg, l. 1. de dupl. præd. p. 10. & Caffiod. in hunc Pf. At Hilar, ipfe in comment. delet hoc, & favum ; & Reg. cod, ibid. cum Albino hab, in ore meo; quæ lectio confirmatur ab Hilar. col. 319. e. his verbis: Mel in ore, non etiam in faucibus, dulce eft: & poft paulò: Eloquia in faucibus & in ore, melle dulciora funt. Ambrof. in eund. Pf. non femel : Quàm dulcia faucibus meis verba tua, fuper mel 5 favum ori meo! itidem in Luc. 9. col. 1414. f. & ep. 29. to. 2. 907. a. fed in Pf. 118. col. 1187. b. hab. eloquia tua; ut & S. Paulin. ep. 1. cum Profp. qui etiam addunt & favum, ut fup. Auguft. Quàm dulcia fauc. meis verba tua, ( vel quod de Greco eft expreffius, eloquia tua,) fuper mel & favum ori meo! ait quoque inf. Nonnulli fanè codices non habent favum, fed plures habent. Hieron. in Ezech. 3. col. 713.c. & ep. ad Algaf. quæft. 1. to. 4. 188.b. Quàm dulcia gutturi meo eloq. tua, fuper mel ori meo! Itidem Damaf. ad Hieron, epift. 17. to. 1. col. 579. Auct. verò l. de promiff. p. 2. c. 21. col. 145. c. Quàm dulcia fancibus verba tua, fuper mella & favos ori meo! Auct. op. imp. in Matth. p. 173. b. fuper mel 5 favum ori meo. Gr. Ως γλυκέα τῷ λαρυγγί με τὰ λόγια σε, ὑπὲρ μέλι τῷ σόμαλί με

. 104. Pfalt. Rom. A mandatis tuis intellexi: propterea odio habui omnem viam iniquitatis ; quoniam tu legem pofuifti mihi. Hilar. verò, Auguft. Profp. & Caffiod. non addunt ult. verficulum, quoniam tu legem pofuifti mihi. Abest pariter à Gr. præterquam à Mf. Alex. in quo fubnectitur: où croμobéinods μs. Hilar. legit cum Caffiod. propterea odivi, &c. Ambrof. propter hoc odio habui, &c. Auguft. & Profp. propterea odio habui, &c. Gr. Nià rêlo sμion Ca, &c.

. 105. Pfalt. Sangerm. vitiosè fcribit lucernam pro lucerna. Litteræ autem præced. Nun, interpretatio eft Unicus, vel in alio Interprete, Pafcua eorum, tefte Ambrofio. In Pfalt. Rom. Sempiternum; mox ibid. ficut in Corb. Lucerna pedibus meis verbum tuum Domine, 5 lumen, &c. Sic etiam ap. Hilar. Profp. & Caffiod, in hunc Pf. Item ap. Ambrof, in eund, ut & in Pf. 37. col. 833. c. & in Luc. 9. & 11. col. 1414. f. 1433. f. fed hoc ult. loco hab. Bux femitis meis, ficut in Pf. 118. col, 1144. f. aliis in locis

hic verficulus deeft: vide etiam 1. 2. de interpel. Dav. c. 4. col. 643. a. Ap. Auguft. ut in Vulg. In Gr. Auxνος τοῖς ποσί με ὁ νόμος (ε, κ φῶς ταῖς τρίβοις με. Ita etiam legunt Pfalt. Ethiop. Apoll. Metaphr. ac Hieron, in Agg. 1. nempe lex tua, loco verbum tuum. Chromat. Aquil. in Matth. p. 981. a. Mandatum tuum lucerna pedibus meis, & lux, &c. Auct. 1. de fing. cleric. p. 527. Lucerna eft pedibus meis verbum tuum, & lux, &c.

. 106. Accinunt Hilar. Ambrof. Aug. Profp. & Caffiod. cum vet. Pfalt. & Gr.

V. 107. Ambrof. in hunc Pf. legit: Humiliatus fum ufquequaque at infra col. 1146. e. Humiliatus fum nimis, omiffis aliis. Auguft. & Profp. cum Gr. Humiliatus fum ufque valde: poft paulò Auguftinus fic : Domine vivifica me fecundùm, &c. Hilar. verò & Caffiod. Vulgatæ confentiunt ad verbum.

V. 108. Ambrof. legit : Voluntaria oris mei comproba Domine judicia, &c. Pfalt. Corb. & Carnut. compróba nunc; Mediolan. bene profpera nunc; Hilar. fac beneplacita Domine. Hieron. in ep. ad Philem. to. 4. 453. a. complaceant tibi Domine. S. Profp. fac beneplacita Domine in judicia tua, &c. Aug. & Caffiod. nil differunt à Vulgata. In Gr. Τὰ εκόσια το ςόματός με εὐδόκη cor din Kuel À TÀ, &c.

. 109. Ita ferunt Pfalt. Rom. Mediol. Carnut. Corb. necnon Pf. è Mf. Vatic. ap. Hilar. Ita quoque Hilar. ipfe in comment. ut & Profp. & Caffiod, in eund. Pf. Sic etiam Ambrof. cùm in Pf. 29. col. 908. a. rum in Pf. 118. col. 1151. a. obfervat tamen hîc aliquos habere, Anima mea in manibus meis femper : fed quia, inquit, plerique habent, Anima mea in manibus tuis, &c. hoc latiùs explanandum arbitror: & ita legit ipfe l. de bon. mort, c. 10. col. 407. d. Auguft. etiam in eund. Pf. ait : Nonnulli codices habent, in manibus meis, fed plures, in tuis; & boc quidem planum eft; Juftorum enim animæ in manu Dei funt..... Anima verò mea in manibus meis, quomodo intelligatur, ignoro, &c. In Græco pariter legiffe fe dicebant Sun. & Fret. Anima mea in manibus tuis ; ficut etiamnum legitur & rais xspolo; at Hieron. epift. ad ipfos, to. 2. col. 659. c. 662. a. legit in manibus meis, & contendit ita effe fcriptum apud Hebræos, & apud LXX. & omnes alios Interpretes, non verò in manibus tuis ; tum addit omnes apud Græcos Ecclefiaftici Interpretes iftum locum fic edifferunt, & eft breviter hic fenfus: Quotidie periclitor, & quafi in manibus meis fanguinem meum porta,

tamen legem tuam non oblivifcor; fupra: legem tuam non fum oblitus. August. è Gr. & legis tuæ non fum obli

tus.

V. 110. Autograph. Sangerm. fcribit à mandata ina, fed vitiosè; correximus à mandato tuo, licet Hilar. & Ambrof. habeant de mandatis tuis; Auguft. Profp. & Caf fiod, cum Pfalt. Corb. à mandatis tuis; Pl. è Ms, Var.

PSALMORUM

VULGATA HOD.

.

HEBR.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

ap. Hilar. de mandatis meis; fed folus, & malè. Pialt. Kom. Pofuerunt peccat. laqueos mihi : 5 à mandatis tuis, &c. fed abfque Domine, quod etiam in aliis fup. non exftat. In Gr. παγίδα μοι· καὶ ἐκ τῶν ἐντολῶν σε, &c. ut in Vulg.

. 111. Hilarius in hunc Pf. Hæreditavi teftimonia tua in faculum: quia, &c. ut in Vulg. Similiter ap. Ambrof. in eund. Pf. præter hoc, in æternum: quoniam, poft paulò verò hab. Hareditate quafivi, &c. & epift. 27. to. 2. 899. c. Hares factus fum teftimoniorum tuorum. S. Profp. Hareditatem adquifivi teftim, tua in at. &c. Ap. Aug. & Caffiod. ut in Vulg. Addit tamen Auguft. Nonnulli uno verbo volentes dicere, quod uno verbo in Graco pofitum eft, hæreditavi interpretati funt; quod, etfi Latinum effe poffet, magis fignificaret eum qui dedit hæreditatem, quàm eum qui accepit; ut fic effet hæreditavi, quomodo ditavi. Melius ergo duobus verbis infinuatur integer fenfus, five dicatur hæreditate poffedi, five dicatur hæreditate adquifivi; non hæreditatem, fed hæreditate. In Gr. 'Exлnegróunca тà μαρτύρια σε εἰς τὸν αἰῶνα, &c.

. 112. Sic Hilar. in hunc Pf. cum Pf. ibid. præfixo, & Pfalt. Corb. Auguft. verò, Profp. & Caffiod. Vulgate confentiunt cum Plalt. Rom. Ambrofius in eund. Pf. fic : Inclinavi cor meum ad faciendas juftitias tuas in æternum, &c. Gr. Εκλινα τὴν καρδίαν με το ποιῆσαι τὰ δικαιώματά

08,

&c.

.. 113. Sanch corruptè, pro Samech, quod ult. legitur ap. Hilar. Ambrof. & alios. Interpretationem habet Audi, auctore Ambrofio eft & alia ejus interpretatio, inquit, quæ dicitur Firmamentum in Pfalt. Rom. Adjutorium. Quæ verò fequuntur in textu, eodem modo leguntur ap. Hilar. Ambr. Aug. Profp. & Caffiod. in hunc Pf. Item ap. Lucif. Cal. 1. de non conven. cum hæret. p. 223. c. & in Pfalt. Rom. Obfervat Hilarius non Inimicos fuos dixiffe Prophetam, fed Iniquos, id eft, tranfgreffores legis. Et verò, inquit, propriore iftud verbo Gracitas nuncupat dicens, wαραvours, id eft, extra legem agentes. Similiter Ambrof. Gracus meliùs eos & propriè nuncupavit dicens, apartμrs...... Tαparouos exlex vocatur. Idem Ambrof. col. 1163. f. & 1164. a. hab. legem autem tuam dilexi ; è Gr. Từv d'è vóμor oz úránoa fup. & legem tuam, &c.

. 114. Pfalt. Rom. Adjutor, fufc. meus es tu: 5 in verbo tuo fuperfperavi. Pf. è Mf. Vat. ap. Hilar. Adjutor, & fufc. meus: & in verbum tuum fperavi. Hilarius ipfe in comment. cum Pfalterio Corb. Adjutor, & fufc. meus es tu : & in verbum tuum fpero. Similiter Ambrof. in eund. Pf. fed addit: Gracus tamen &πúλπioa babet, quod eft fuperfperavi, quod de eo dicitur qui femper addit ad fperandum, & cùm fperaverit aliquid, iterúm sperat : at ibid. Pulchrè

autem ait, In verbum tuum speravi; & infra, col. 1166.
c. leg. pero, ut fupra. Auguft. cum Profp. Adjutor meus,
& fufceptor meus es tu: in verbum tuum fuperfperavi; Profp.
& in verbum, &c. Caffiod. Adjutor meus, fufceptor meus
es tu: & in.... fperavi. Gr. Bontós μr, y άνTINÚπTWP μx éÏ oú•
εἰς τες λόγες σε ἐπήλπισα.

. 115. 116. 117. Eadem exftant in Pfalt. Rom. ex-
cepta voce exfpectatione, pro fpe. Hilar. Auguft. Profp. &
Caffiod. cum Vulgata concinunt ad verbum. Similiter ap.
Ambrof. præter feqq. Difcedite à me maligni........... & medita-
bor juftificationes tuas femper. In Gr. id unum differt à
Vulgata, cv us, vivifica me, pro & vivam.

. 118. Sic habet Caffiod. ad verbum. Sic etiam in Pfalt. Rom. addito uno eft in fine. Pf. è Ms. Vat. ap. Hilar. hab. Sprevifti omnes difcedentes à juftitiis tuis: quia injufta cognitio eorum. Hilarius verò in comment. Sprevifti omnes dif ced. à juftificationibus tuis: quia iniqua cogitatio eorum. Ambrof. in eund. Pf. Sprevifti omnes qui difcedunt à justificationibus tuis: quia iniqua cogitatio eorum: poft paulò verò ita refumit: Rectè autem ait: Ad nihilum deduxifti prævaricatores non peccatores dixit, fed prævaricatores: & poft pauca: Etiam illud pulchrè: Omnes ad nihilum deduxifti prævaricatores: five ille dives fit, nibil illi divitia fua profunt; five honoratus, nihil dignitas ; five potens, nibil potentia. Sed aliud eft prævaricatorem effe difcedentem à juftificationibus Dei, aliud prævaricatorem effe terræ..... ideoque fubjecta ne te turbent, vide: nam fubjecit his : Pravaricatores æftimavi, &c. Auguft. in eund. Pf. hab. Sprevifli omnes, vel, inquit, quod de Graco diligentiùs videtur expreffum, Ad nihilum deduxifti omnes difced. à juftific. tuis, &c. Hanc etiam ult. lectionem ufurpat S. Profp. in Pr. Gr. Εξεδένωσας πάντας τες αποςατέντας ἀπὸ τῶν διὰ καιωμάτων σε· ὅτι ἄδικον τὸ ἐνθύμημα αυτῶν.

. 119. Ita legit Ambrof. in hunc Pf. cum Pfalt. Corb. præter vocem omnia, quam delent : femper etiam in fine habent Pfalt. Mediol. Carnut. & Vatic. ap. Hilar. Hilarius verò in comment. fic legit: Prævaricantes deputavi omnes peccatores terra: ideo dilexi juftitias tuas. Auguft. in eund. Pl. Prævaricantes deputavi, vel putavi, vel exiftimavi, omnes peccat. terra: Multis enim modis, inquit, noftri interpretati funt unum verbum Græcum, quod eft xoysáμur inf. 1344. a. leg. aftimavi; ficut 1. de civit. Dei, to. 7. col. 440. item epift. 157. to. 2. col. 549. a. Prævaricatores æftimavi omnes, &c. in comment. fup. addit: propterea dilexi teftimonia tua femper ; & poft paulò ad vocem Pravaricatores, fubdit vel potiùs Prævaricantes ; Græ¬ cus enim παραβαίνοντας ait, non παραβάτας: & poft multa col. 1344. g. Quidam codices habent femper, quidam non