HEBR..

quarentes à Deo efcam fibi.

Oriente fole recedent, & in speluncis fuis cubabunt.

Egredietur homo ad opus fuum, & ad fervitutem fuam ufque ad vefperum.

Quam multa funt opera tua Domine! omnia in fapientia fecifti: impleta eft terra poßeffione tua.

Hoc mare magnum, & latum manibus: ibi reptilia innumerabilia,

Animalia parva cum grandibus: ibi naves pertranfeunt :

Leviathan iftum plasmasti, ut illuderet ei. Omnia in te fperant, ut des cibum eis in tempore fuo.

Dante te illis, colligent: aperiente te manum tuam, replebuntur bono.

Abfcondes vultum tuum, turbabuntur auferes fpiritum eorum, deficient, & in pulverem suum revertentur.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

HEBR.
CV.

Onfitemini Domino, & in- Confitemini Domino, invocate 1.

ejus: not as facite populis

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. *Auguft. in hunc Pf. Pfalmus centefimus quartus, primus eft in eis, quibus prænotatur Halleluia; cujus verbi, vel potiùs duorum verborum, interpretatio eft, Laudate Deum. Halleluia quoque legitur ap. Profp. & Caffiod. ac in Pfalt. Rom. In Gr. 'Amunýïa.

dices habent, evangelizate (Mfs. omnes annuntiate ) in gentibus opera ejus. Quibus boc dicitur, nifi Evangeliftis in. prophetia? Græc. dway[sínare av tois étreo; Tà épya dute.

. I. Concinunt Aug. & Caffiod. in hunc Pf. unà cum vet. Pfalt. In Corb. tamen fic: annuntiate inter gentes mirabilia ejus. Ap. Profp. annuntiate in gentibus opera ejus ; quam lectionem laudat Auguft. ubi fup. col. 1178. g. Se quitur, inquit, annuntiate inter gentes, &c. vel potiùs, ut de Græco ad verbum exprimatur, quod && alii Latini co

. 2. Auguft. Profp. & Caffiod. cum Gr. Cantate ei, pfallite ei, &c. ut fup. In Pfalt. Moz. Cantate illi, I pfallite ei, &c. In Corb. Cantate, & pfallite nomini ejus : narrate, &c.

. 3. Mf. Sangerm. omittit ult. vocem Dominum, quam fupplendam duximus è vet. aliis Pfalt. & Gr. Legitur etiam apud Aug. Profp. & Caffiod. cum cæt. quæ habentur fup. #.4. Accinunt S. Profp. & Caffiod. unà cum Pfalt

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

Rom. & Corb. In Mozarab. fic: Quærite Dom. & confor-
tamini, &c. quam lectionem admittit Auguft. in hunc Pf.
Hoc enim, inquit, de Graco expreffius interpretatum eft,
quamvis verbum minùs Latinum videatur ; unde & alii
codices habent confirmamini, alii corroboramini. Gr. xex-
ταιώθηκε.

. 5. Ita in autographo Sangerm. Memento. Vulgata
autem refpondent Auguft. Profp. & Caffiod. in hunc Pf.
A Rom. Plalt. abeft 1. ejus; at ibid. conftanter, Mementote.
In Gr. Mrules, &c. ut in Vulg.

. 6. Concordant August. Profp. & Caffiod. unà cum vet. Pfalt. & Gr.

.7. Sic in Pfalt. Rom. & ap. Caffiod. Apud Auguft. & Profp. in omni terra judicia ejus. In Gr. & Tάon T TN,

&c.

.8. Ita Caffiod. cum Pfalt. Rom. Mozarab. verò hab. Memor fuit in æternum; Auguft. cum Profp. in faculum : obfervat tamen Auguft. alios codices habere in aternum ; quod, inquit, ex ambiguo Graco factum eft, nempe rir aidra. . 9. Vulgatæ fuffragantur Aug. Profp. & Caffiod. cum vet. Pfalt. Mozar. tamen & Corb. delent ad, ante Ifaac; præterea Corb. fcribit Abrahæ. Gr.“Or Nébé70 @ Alexàμ... τῷ Ἰσαάκ.

. 10. Ita Auguft. Profp. & Caffiod. cum vet. Pfalt.
infra tamen Auguft. 1189. c. legit: Et ftatuit illud ipfi Ja-
cob.... 5 ipfi Ifrael, &c. è Græco videlicet, r 'Iaxa..... T
'Iceaux fequitur ibid. is a Juxur aláírior ubi nullus eft
ambiguitatis locus, inquit Aug. fup. 1181. a. alcónor quip-
pe..... nufquam noftri nifi in æternum interpretati funt: vix
autem aliqui alicubi alvor, æternale dixerunt: nifi fortè,
quia ala familiariùs interpretantur fæculum, aicrior, non
æternum, fed fæculare interpretari velint, quod neminem
aufum fuiffe commemini.

. 11. Aug. Profp. & Caffiod. confentiunt. Sic etiam in
vet. Pfalt. & Gr. ni excipiatur vox Chanaan, è Gr. Xaraár.
. 12. In autographo noftro brevis, procul dubio pro
breves, quod ita correximus. In Pfalt. Rom. Cùm effent in
numero brevi..... & incola in ea. In Corb. Cùm esset nu-
mero breves (1. brevis) pauciff. & incola in ea. Mozarab.
pariter hab. in ea, cum Caffiod. Item Auguft. & Profp.
in eund. Pf. Cùm essent numero brevi, paucifimi & incola
in ea fubinde Auguft. col. 1182. c. Cùm effent numero
breves, vel numero brevi, paucissimi & incola in ea: &c

poft plura, col, 1189. g. Cùm effent ipfi numero brevi ; fupra
verò 1182. d. ait : Nonnulli codices habent, non pauciffimi
& incolæ, fed pauciffimos & incolas. Ubi apparet eos, qui
ifta ita interpretati funt, Gracam fuiffe locutionem fecutos,
qua transferri non poteft in Latinum, nifi cum ea abfurditate,
qua ferri omnino non poffit. Si enim totam ipfam locutionem
transferre conemur, dituri fumus In eo effe illos numero
brevi, pauciffimos & incolas in ea. Quod autem ait Gracus
In eo effe illos, hoc eft Latinè, Cùm effent, quod verbum
non poteft cafus accufativus fequi, fed nominativus; quis
enim dicat, Cum effent pauciffimos? fed, Cùm effent paucif-
fimi. In ed. Rom. Ἐν τῷ εἶναι αὐτὸς ἀριθμῷ βραχεῖς,
Ovost's & Tagines ir duty.

. 13. Ita Caffiod. cum Pfalt. Rom. additâ conjunct.
&, poft gentem. In Corb. de gente in gente, de regno ad,
&c. Apud Auguft. & Profp. Tranfierunt de gente in gen-
tem, de regno in pop. alterum infra tamen 1189. g. Au-
guft. hab. Et pertranfierunt. Gr. Kai Amador.....eis naòr
ETERY.

ετερον.

. 14. Pfalt. Rom. cum Moz. Non permifit hominem nocere eis corripuit, &c. Moz. fed corripuit, &c. Corb. Non permifit hominem nocere eos : 5 corripuit, &c. Similiter in Mediol. & Carnut. non permifit; ficut ap. Caffiod. qui etiam hab. inf. & corripuit. Apud Auguft. in eund. Pf. col. 1189. g. Non reliquit; at fupra col. 1182. f. Non dimifit hominem nocere eis, id eft non permifit: Gra

:

ca autem locutio eft, nocere illos; Latina verò, nocere
illis ftatim, & corripuit; infra, arguit pro eis reges.
In Gr. Οὐκ ἀφῆκεν ἀνθρωπον ἀδικῆσαι αυτές· καὶ ἤλεγξεν, &c.
. 15. Sic habet Lucif. Cal. 1. 1. pro S. Athan. p. 194. d.
cum Pfalt. Corb. Aug. verò & Caffiod. in hunc Pf. Vulgate
favent cum Pfalt. Rom. Item S. Profp. in eund. Pf. nifi
quòd legit, nolite malignare. Apud Ambrof. to. 2. 1189. e.
prima tantùm exftant: Nolite tangere chriftos meos. Ap.
Aug. 1. 17. de civit. Dei, c. 9. to. 7. col. 472. f. Ñe
tetigeritis chriftos meos. Apud Optat. 1. 2. cont. Donat. p.
42. b. & 45. a. Ne tetigeritis untos meos: neque in prophe-
tas meos manum miferitis: fimiliter 1. 4. p. 71. b. fed hab.
chriftos : & 1. 2. p. 44. c. fic: & in prophetas meos manum
ne miferitis. In Gr. Mù άude ( Mf. Alex. ä@τDai, Ald.
& Compl. άπτεπε) τῶν χρισῶν με· κ ἐν τοῖς προφήταις
με μὴ πονηρεύεθε.

*. 16. Ap. Auguft. & in Gr. omnia ut in Vulg. nifi

16. 22.

Exod.

eum.

21. Conftituit eum dominum do

mus fuæ, & principem omnis pof

feffionis fuæ.

22. Ut erudiret principes ejus ficut femetipfum : & fenes cjus pru

dentiam doceret.

23. Et intravit Ifraël in Ægyptum : & Jacob accola fuit in terra

Cham.

24. Et auxit populum fuum vehementer : & firmavit eum fuper

A.7. inimicos ejus.

25. Convertit cor eorum ut odirent populum ejus, & dolum facerent in fervos ejus.

Exod. 26. Mifit Moyfen fervum fuum; 3. 10. Aaron, quem elegit ipfum.

4. 29.

Exod.

7. 10.

Exod.

28. Mifit tenebras, & obfcuravit : & non exacerbavit fermones fuos.

HEBR.

Mifit ante faciem eorum virum: in fervum venundatus eft Jofeph.

Afflixerunt in compede pedes ejus, in ferrum venit anima ejus ufque ad tempus donec veniret fermo ejus.

Eloquium Domini probavit eum: mifit rex, & folvit eum; princeps populorum, & dimifit illum.

Pofuit eum dominum domus fue, & principem in omni poffeffione Sua:

Ut erudiret principes ejus fecundum voluntatem fuam, & fenes ejus fapientiam doceret.

Et ingreffus eft Ifraël Ægyptum, & Jacob advena fuit in terra

Cham

Et crefcere fecit populum fuum nimis, &roboravit eum fuper hoftes ejus.

Convertit cor eorum ut odio ha

berent populum ejus : ut dolosè age-
rent contra fervos illius.

Mifit Mofen fervum suum: Aa-
ron quem elegit fibi.

Pofuit in eis verba fignorum fuorum, & portentorum in terra Cham.

Mifit tenebras & contenebravit, & non fuerunt increduli verbis ejus.

VERSIO ANTIQUA.

17. Mifit ante eos virum: Ex Mf. Sangerm. in fervum venundatus eft Jofeph.

18. Humiliaverunt in compedibus pedes ejus, ferrum pertranfiit anima ejus, 19. donec veniret verbum ejus.

Eloquium Domini uffit eum: 20. mifit rex, & folvit eum; princeps populorum, & dimifit eum.

21. Conftituit eum dominum domus fuæ, & principem omnis poffeffionis fuæ.

22. Ut erudiret principes fuos ficut fe ipfum : & feniores ejus prudentiam doceret.

23. Et introivit Ifraël in Ægyptum : & Jacob habitavit in terram Cham.

24. Et auxit populum ejus nimis : & firmavit eum fuper inimicos ejus.

25. Et convertit cor eorum ut odirent populum ejus, & dolum facerent in fervos ejus.

26. Mifit Moyfen famulum fuum ; & Aaron, quem elegit ipfum fibi.

27. Pofuit in eis verba fignorum fuorum, & prodigiorum in terra Cham.

28. Mifit tenebras, & obfcuravit : & exacerbaverunt fermones ejus.

. 17. Ita Auguft. Profp. & Caffiod. cum Pfalt. Rom. In Mozarab. Mifit ante eos hominem, &c. Apud Ambrof. in Pf. 43. to. 1. 905. a. in fervum venditus eft Jofeph; at epift. 37. to. 2. 932. e. venundatus eft. Gr. 'Áñéseiner Eμπροθεν αυτῶν ἀνθρωπον, &c.

. 18. Sic Ambrof. habet epift. 37. to. 2. 932. e. quam
lectionem in feq. interpretatione tuetur. Itidem Caffiod.
cum Pfalt. Corb. Carnut. Moz. & Gr. Auguft. verò Vul-
gate refpondet cum Profpero, & Pfalt. Rom. Apud Symm.
εἰς ἰδυσαν ἦλθεν ἡ ψυχὴ αυτό.

. 19. Ita legit Ambrof. cùm 1. 2. de Cain, c. 6. to.
1. 215. d. tum epift. 37. to. 2. 933. a. S. Profp. verò
& Caffiod. inflammavit eum, cum Vulg. & Pfalt. Rom.
Sic etiam Auguft. in eund. Pf. fed addit: vel, quod magis
de Graco expreffum alii codices habent, Eloquium Domini igni-
vit eum: ita quoque legit inf. col. 1190. a. necnon ep.
149. to. 2. 516. b. S. Paulin. epift. 50. p. 302. c. Sermo
Domini ignivit illum. Gr. Τὸ λόγια το... ἐπύρωσεν αυτόν.
. 20. Concordant August. Profp. & Caffiod. unà cum
vet. Pfalt. & Gr.

. 21. Caffiod. cum Pfalt. Rom. ac Moz. Et conftituit
eum, &c. ut in textu. Auguft. verò delet Et, cum Vulg.
& Gr.

. 22. Sic eft in Pfalt. Mozarab. Item in Rom. & ap. Caffiod. præter fuos, loco ejus, poft feniores. In Corb. Ut ernd. principes fuos ficut femetipfum & feniores fuos prudentia doceret. Apud Profp. etiam feniores. Apud Auguft. omnia ut in Vulg. fequitur verò: Gracus habet : & feniores ejus fapientiam doceret ; quod omni modo ad verbum ita Aici poffet Erudiret principes ejus ficut femetipfum : & feniores ejus fapientes faceret peoСutépus enim habet, quos dicere folemus feniores, non recortas, id eft, fenes: Copical autem, quod uno verbo Latinè dici non poteft, à fapientia dictum eft, qua Copía Gracè dicitur; non à prudentia, quæ ppornois appellatur.

. 23. Pfalt. Rom. & Corb. Et intravit Ifraël in Ægyptum: Jacob habitavit in terra Chanaam. Mozarab. Et intravit Ifraël in Ægypto: Jacob advena fuit in terra Cham. Auguft. cum Profp. Vulgatæ fuccinit: Caffiod. Pfalterio Rom. nifi hoc excipias, Et introivit, ut fupra.

In Gr. Καὶ εἰσῆλθεν Ἰσραήλ εἰς Αἴγυπτον· καὶ Ἰακώβ παράν
κησεν ἐν γῇ Χάμ.

#. 24. Pfalt. Rom. & Corb. cum Caffiod. Et auxit pop.
fuum nimis : & confirmavit eum fuper, &c. Mozarab. ni-
mis firmavit, &c. Auguft. cum Profp. Vulgate favet.
In Gr. pódex sxexralwos.

. 25. Ita legit Auguft. in hunc Pf. Sic etiam Caffiod. cum Pfalt. Rom. fed abfque 5, ante convertit. In Moz. & Corb. eft: (Corb. ut) dolo circumvenirent fervos ejus. Apud Auguft. quæft. 2. in Deut. to. 3.555. e. fic: Conver tit..... ut odiffent populum ejus : itidem 1. de Gra. & lib. arb. to. 10. col. 742. a. cum feqq. ut dolum facerent in, &c. Apud Profp. in hunc Pf. Et confirmavit cor eorum ut odiffent populum fuum: ut dolum facerent, &c. In Gr. Kai μSTÉSPELE..... TO MIGNOαl Tor hair aUTE TO MONEDα is TOTS dois auT8. Alex. Ald. & Compl. delent Kal.

. 26. Aug. cum Vulgata concinit. Item Caffiod. cum Pfalt. Rom. Čorb. & Moz. niti quòd hab. & Aaron, ut fup. S. Profp. & Aaron, & quem elegir ipfum. Gr. 'Eaπές ειλε Μωυσῆν τὸν δῆλον αὐτῷ· Ααρών, ὃν ἐξελέξατο αυτόν Alex. Ald. & Compl. aut.

. 27. Sic habet Auguft. in hunc Pf. cum Profp. & Gr.
Caffiod. verò cum Pfalt. Corb. in terra Chanaan, Itidem

in Rom. ac præterea repetitur fuorum, poft vocem pro-
digiorum, ficut in Mf. Alex. ac edd. Ald. & Compl. duty.

V. 28. Pfalt. Rom. cum Caffiod. Mifit tenebras, & obf-
curavit eos: quia exacerbaverunt fermones ejus. Item in Me-
diolan, quia exacerbaverunt fermones ejus. In Mozarab. &
exacerbaverunt verbum ejus. In Carnut. & non præterit fer-
mones fuos. In Corb. Emifit tenebras, 5 obfcuravit eis: 5
non præterivit fermones fuos. Apud Auguft. in eund. Pf.
Mifit tenebras, & obfcuravit; mox ita: Quod autem fequi
tur, in diverfis codicibus variè legitur: alii namque habent,
& exacerbaverunt fermones ejus; alii verò, & non exa-
cerbaverunt fermones ejus. Sed quod prius dixi, in pluri-
bus invenimus; ubi autem addita eft negativa particula, vix
duos codices potuimus reperire ; fed ne fortè mendofitas prop-
ter fenfum faciliorem abundaverit : quid enim facilius intel-
ligitur, quàm id quod dictum eft, & exacerbaverunt, &c.
Similiter ap. Profp. exacerbaverunt fermones ejus. In Gr.
Εξαπές σε σκότος, καὶ ἐσκότα ε· καὶ παρεπίκραναν τες λόγες
auty. Alex. Ald. & Compl. OT! Tapwixparar Ald.
Tegnear Theod. cum V. edit.wapswixparar.

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 29. Ita Auguft. & Caffiod. cum Profp. necnon vet. Pfalt. & Gr. dempto tantùm 1. .

. 30. Pfalt. Rom. Fabri: Mifit in terra eorum ranas, & in cubilibus regum ipforum. Rom. Martian. Mifit terra eorum ranas in cubilibus, &c. Mozarab. Mifit terra eorum ranas, & in cubilibus, &c. Corb. Et mifit terra eorum ranas, in cubilibus, &c. Mediolan. Mifit terra; Carnut. Et mifit terra. Hieron. epift. ad Sun. & Fret. to. 2. 658. b. Dedit terra eorum ranas : pro quo, inquit, in Gr. ¿1⁄2uptev vos legiffe dicitis, quod poteft ita interpretari: Ebullivit terra corum ranas. Aug. in hunc Pf. Dedit terram eorum ranas, in penetralibus, &c. & infra col. 1190. c. ait : Tanquam diceret, Terram eorum convertit in ranas. Caffiod. in eund. Pf. Mifit in terram eorum ranas, & in cubilibus, &c. Gr. 'Eйpμὲν ἡ γῆ αὐτῶν βαβράχες ἐν τοῖς ταμείοις, &c.

. 31. Apud Auguft. in hunc Pf. cynomyia : & fciniphes in omnibus, &c. Caffiod. cum Pfalt. Rom. Vulgatæ congruit. In Mediolan. & venit mufca canina. In Mozarab. cynomyia: fcinifex in omnibus, &c. In Gr. xvróμvia xriss (Alex. axripes) à mão, &c. nufpiam omnes, quod erratum puto.

. 32. Auguft. in hunc Pf. concordat cum Vulg. & Gr. Caffiod. habet in grandinem, cum Pfalt. Corb. Rom. verò addit, & ignem combur. Mozarab. in grandinem, & ignem urentem in terra, &c.

. 33. August, & Caffiod. cum Pfalt. Rom. & Corb. contrivit omne lignum finium eorum. Mozarab, omnem lignum finium, &c. Gr. πᾶν ξύλον ὁρία αυτῶν. Ita quoque Hieron. epift. ad Sun. & Fretel, p. 658. b. ipfos inveniffe dicit: fed hoc, inquit, omne lignum, additum eft, 5 fuperfluum.

. 34. Vulgata accinunt Aug. Profp. & Caffiod. cum Pfalt. Rom, & Gr.

*. 35. Similiter in Pfalt. Corb. ult. excepto verfic. & comedit omnem fructum in terra illorum. Mozarab. hab. Er

comedit omne fænum terra eorum : 5 devoravit omnem fruc-
tum terra ipforum. Rom. Martian. Vulgatæ congruit, nifi
quòd leg. fænum terræ eorum : à Rom. verò Fabri abeft
pofterior verficulus. Apud Auguft, & Profp. omnia ut in
Vulg. Ap. Caffiod. Et comedit omne fænum terra eorum: S
omnem fructum terra ipforum. In Gr. Kal xarépaye πάνTO
τὸν χόρτον ἐν τῇ γῇ αὐτῶν· καὶ κατέφαγε τὸν καρπὸν (Alex.
Ald. & Compl. πάντα τὸν καρπὸν ) τῆς γῆς αὐτῶν.

. 36. S. Profp. fcribit pariter omnem primogenitum. Caf
fiod. verò cum Pfalt. Rom. omne primogenitum in terra Egyp
ti. Aug. ut in Vulg. Gr. Tar.....x Tsyns dular Alex. Ald.
& Compl. 7 Theodoret. i Thyn AirúTIW.

. 37. Ita legit Ambrof. 1. de Spir. S. to. 2. 650. b. cum Auguft. & Caffiod. in hunc Pf. & Gr. Et ifta locutio Scripturarum eft, inquit Auguft. pro eo quippe dictum eft, in argento & auro, ac fi diceretur, cum argento & auro. Ita quoque exftat in Pfalt. Rom. & Corb. Item in Moz. Et deduxit eos in argento & auro. Apud Profp. & non ef in tribubus, &c.

. 38. Prima conjunct. & abeft à Pfalt. Rom. & Moz. utrobique verò exftat, quia cecidit timor, &c. ficut in Mediol. Corb. Carnut. & ap. Caffiod. Apud August. ut in Vulg. In Gr. ὅτι ἐπέπεσεν ὁ φόβος.

. 39. Auguft. Profp. & Caffiod. cum Pfalt. Rom. legunt ut in Vulgata. Mozarab. hab. in protectione eorum. Maxim. Taurin. verò in homil. p. 30. b. ad protegendum eos. Gr. εἰς σκέπην αυτοῖς.

#. 40. Sic eft in Gr. Caffiod. verò hab. cum Pfalt. Rom. Petierunt carnes, & venit coturnix : & pane, &c. Corb. & Carnut, Petierunt carnem, & venit coturn. 5 panem, &c. Carnut. pane. Auguft. & Profp. ut in Vulg.

.41. Ita legunt Auguft. Profp. & Caffiod. cum Pfalt. Rom. Mediolan. verò & Carnut. hab. in ficcis flumina ¿ Corb, in ficcitatibus flumina; Gr. & árúd 915 olaμol.

20. II.

1