ET VULGATA NOSTRA. VERSIO ANTIQUA, QUÆ 3 11. Talibus autem ab hoc dictis, & cæteri amici, hostiliter fe habentes adversùs Judam, inflammaverunt Demetrium. 12. Qui ftatim Nicanorem præpofitum elephantorum ducem mifit in Judæam : 13. datis mandatis, ut ipfum quidem Judam caperet ; eos verò, qui cum illo erant, difpergeret, & conftitueret Alcimum maximi templi fummum facerdotem. 14. Tunc gentes, quæ de Judæa fugerant Judam, gregatim fe Nicanori mifcebant; miferias, & clades Judæorum, profperitates rerum fuarum exiftimantes. 15. Audito itaque Judæi Nicanoris adventu, & conventu nationum, confperfi terrâ rogabant eum, qui populum fuum conftituit, ut in æternum cuftodiret, quique fuam portionem fignis evidentibus protegit. 16. Imperante autem duce, ftatim inde moverunt, conveneruntque ad caftellum Deffau. 17. Simon verò frater Judæ commiferat cum Nicanore: fed conterritus eft repentino adventu adverfariorum. 18. Nicanor tamen, audiens virtutem comitum Judæ, & animi magnitudinem, quam pro patriæ certaminibus habebant, fanguine judicium facere metuebat. 19. Quam ob rem præmifit Pofidonium, & Theodotium, & Matthiam, ut darent dextras atque acciperent. 20. Et cùm diu de his confilium ageretur, 21. Itaque diem conftituerunt, qua fecretò inter fe agerent: & fingulis fellæ prolatæ funt, & pofitæ. 22. Præcepit autem Judas armatos effe locis opportunis, ne fortè ab hoftibus repentè mali aliquid oriretur: & congruum colloquium fecerunt. 23. Morabatur autem Nicanor Jerofolymis, nihilque iniquè agebat, gregefque turbarum, quæ congregatæ fuerant, dimifit. 24. Habebat autem Judam femper charum ex animo, & erat viro inclinatus. 25. Rogavitque eum ducere uxorem, filiof que procreare. Nuptias fecit: quieté egit, communiterque vivebant. 26. Alcimus autem, videns charitatem illorum ad invicem, & conventiones, venit ad Demetrium, & dicebat, Nicanorem rebus alienis affentire, Judamque regni infidiatorem fuccefforem fibi deftinaffe. 27. Itaque rex exafperatus, & peffimis hujus criminationibus irritatus, fcripfit Nicanori, dicens, graviter quidem fe ferre de amicitiæ conventione, jubere tamen Machabæum citiùs vindum mittere Antiochiam. 28. Quibus cognitis, Nicanor confternabatur, & graviter ferebat, fi ea, quæ convenerant, irrita faceret, nihil læfus à viro: 29. fed, quia regi refiftere non poterat, opportunitatem obfervabat, qua præceptum perficeret. 30. At Machabæus, videns fecum aufteriùs agere Nicanorem, & confuetum occurfum ferociùs exhibentem, intelligens non ex bono effe aufteritatem iftam, paucis fuorum con NOTE. *. 9. Græc. Εκαςα δὲ τέλων ἐπεγνωκώς ού, βασιλευ, τῆς χώρας, και το περιταμένα γένες ἡμῶν προνοήθηκε, καθ' ἂν ἔχεις πρὸς ἀπανίας εὐαπάντητον φιλανθρωπίαν. Sed his fingulis, o rex, cognitis, regioni, 5 obfeffo generi nof tro profpice, pro ea, quam erga omnes habes obviam bu manitatem. V. 10. Vix meliùs è Græco. . II. Ita rurfum in Græco, præter unum a7ror, itò, loco conjunct. &, poft dictis. Mf. S. Theod, habet inf. hofiliter agentes, loco hofiliter fe habentes ; Gr. δυσμενῶς ἔχονίες. . 12. Græc. Пegonancάμeros de evtéws Nixároex Tor γενόμενον ελεφαντάρχην, και σρατηγὸν ἀναδείξας τῆς Ἰνδαίας, awesene i. e. Advocans autem confeftim Nicanorem præpofitum elephantorum, & ducem declarans Judæa, mifit. . 13. Eadem leguntur Græcè, præter unum waveDa, occideret, pro caperet. . 14. Similia Græcum habet, hoc excepto ult. doMerles Gear, aflimantes fore, loco exiftimantes. Mr. S. Theod. initio hab. Tunc gentes qua de ea fugerant, non de Judea ; at in Gr. Τὰ δὲ ἐκ τῆς Ἰυδαίας πεφυγαδευκότα. . 15. Græcè nonnulla fic variant: 'Axgcarles dÈ TÙY T8..... τι ἐλιτάνευον τὸν ἄχει αιώνος αυτήσαντα τὸν ἑαυτῶν λαῖν, ἀεὶ δὲ μετ' ἐπιφανείας ἀντιλαμβανόμενον τῆς ἑαυτῷ epidos i. e. Audito itaque Nicanoris adv..... rogabant eum, qui populum fuum conftituit in æternum quique fuam portionem fignis evidentibus protegebat. Mf. S. Theod. qui populum fuum confiituit, ut eum in æternum cuftodiret, &c. ut in Vulg. > . 16. Græc. extremò legit, Cumμlogyoi autois ÈTi μm Acara i. e. 5 commifcent fe eis ad caftellum Deffau. *. 17. Græc. Σίμων δὲ..... (υμβεβληκὼς ἦν τῷ Νικάφορά, βραχέως δὲ διὰ τὴν αἰφνίδιον τῶν ἀντιπάλων ἀφασίαν Elamus....paululùm verò ob repentinum adverfariorum adventum timore prolapfus. . 18. Mf. S. Theod. Nicanor autem, audiens, &c. ut in Vulg. Græc. Όμως δὲ ακέων ο Νικάνωρ ἂν εἶχον οἱ περὶ τὸν Ἰδαν ἀνδραγαθίαν, καὶ ἐν τοῖς ὑπὲρ τῆς παρ τρίδος αγῶσιν εὐψυχίαν, ἐπευλαβεῖτο τὴν κρίσιν δι αἱμάτων rosaDar quæ omnia Vulgatæ fenfum reddunt. ✯. 19. Mf. S. Theod. Quamobrem mifit Poffidonium, Theodorum, &c. ut fupra. Græc. AióTep Teμte Пoδώνιον, και Θεόδοτον, και Ματταθίαν, &c. & V. 20. Græc. extremò fic habet, pavelous óμotúpr wapens, éwérevoar Tais Curtúxas i. e. & omnium una appareret fententia, annuerunt conventionibus; priora fimilia. F. 21. Pofteriora etiam fic variant, και προήλθε, και παρ' ἑκάσε διαφόρες έθεσαν δίφρος: 5 proceft, & ab unoquo que diverfas pofuerunt fellas; loco, & fingulis fella, &c. *. 22. Græc. Διέταξεν Ιάδας ἐνόπλες ἑτοίμες ἐν τοῖς επικαίροις τόποις, μή ποτε ἐκ τῶν πολεμίων αἰφνιδίως κακορ για γένηται τὴν ἁρμόζεσαν ἐποιήσαντο κοινολογίαν i. e. Dif pofuit autem Judas armatos paratos in opportunis locis, ne forte, &c. . 23. Concordat Græcum, nifi quòd hab. arower, iniqui, pro iniquè. *. 24. Græc. Καὶ εἶχε τὸν Ἰδαν διαπαντὸς ἐν προσώ πως ψυχικῶς τῷ ἀνδρὶ προσεκέκλιτο i. e. Habebat autem femper Judam in confpectu ; ex animo erat viro inclinatus. *. 25. Græc. Παρεκάλεσεν αυτόν γῆμαι, και παιδοποιή sada, &c. ut fup. detracto penult. que. . 26. Græc. loco charitatem, ponit Evolar, tum addit: ἢ τὰς γενομένας (υνθήκας αναλαβὼν, ἧκε πρὸς τὸν Δια μήτειον, κι ἔλεγε, τον Νικάνορα ἀλλότρια φρονεῖν τῶν προ γμάτων Τὸν γὰρ ἐπίβαλον τῆς βασιλείας Ιέδαν διάδοχον ανα dédexer Ear 7 i. e. 5 failas conventiones affumens, venit ad Demetrium, & dicebat, Nicanorem aliena fentire à rebus: Judam enim regni infidiatorem fuccefforem fibi defignavit. . 27. Ita fert Græcum nifi quòd habet r naμaorúpv, pelimi, pro peffimis; paulòque poft, Tür Curdunar, conventionibus , pro conventione, abfque præced. voce amicitia; dein XEλEUWV de, jubens autem · loco jubere tamen. *. 28. Græc. Προσπεσόντων δὲ τέλων τῷ Νικάνορι, (υ νεκέχυτο, ε..... εἰ τὰ διεςαλμένα ἀθετήσει, μηδὲν τ' ανα Πρὸς ἠδικηκότος. . 29. Græcè id unum variat, extremò fcilicet, sexJurnμATI TOT &αlexical, ut id ftratagemate perficeret, loco qua præceptum, &c. . 30. Ad verbum è Græco, præter hoc fub fin. paucis fuorum congregatis, pro quo Cuspétas ex énjyes tür VERSIO ANTIQUA, QUE ET VULGATA NOSTRA. 31. Quod cùm ille cognovit fortiter fe à 32. quibus cum juramento dicentibus nefcire fe ubi effet qui quærebatur, extendens manum ad templum, 33. juravit, dicens: Nifi Judam mihi vinctum tradideritis, iftud Dei fanum in planitiem deducam, & altare effodiam, & templum hoc Libero patri confecrabo. 34. Et his dictis, abiit. Sacerdotes autem protendentes manus in cœlum, invocabant eum, qui femper propugnator effet gentis ipforum, hæc dicentes: 35. Tu Domine univerforum, qui nullius indiges, voluifti templum habitationis tuæ fieri in nobis. 36. Et nunc fancte fanctorum omnium Domine, conferva in æternum impollutam domum iftam, quæ nuper mundata eft. 37. Razias autem quidam de fenioribus ab Jerofolymis delatus eft Nicanori, vir amator civitatis, & bene audiens : qui pro affectu pater Judæorum appellabatur. 38. Hic multis temporibus continentiæ propofitum tenuit in Judaifmo, corpufque & animam tradere contentus pro perfeveran Tepi savτór, non paucis fuorum, &c. 39. Volens autem Nicanor manifeftare odium, quod habebat in Judæos, mifit milites quingentos, ut eum comprehenderent: 40. putabat enim, fi illum decepiffet, fe cladem Judæis maximam illaturum. 41. Turbis autem irruere in domum ejus, & januam difrumpere, atque ignem admovere cupientibus, cùm jam comprehenderetur, gladio fe petiit ; 42. eligens nobiliter mori potiùs, quàm fubditus fieri peccatoribus, & contra natales fuos indignis injuriis agi. 43. Sed, cùm per feftinationem non certo ictu plagam dediffet, & turbæ intra oftia irrumperent, recurrens audacter ad murum, præcipitavit femetipfum viriliter in turbas 44. quibus velociter locum dantibus cafui ejus, venit per mediam cervicem : 45. & cùm adhuc fpiraret, accenfus animo, furrexit : & cùm fanguis ejus magno fluxu deflueret, & graviffimis vulneribus effet faucius, curfu turbam pertranfiit : 46. & ftans fupra quandam petram præruptam, & jam exfanguis effectus, complexus inteftina fua, utrifque manibus projecit fuper turbas, invocans Dominatorem vitæ ac fpiritus, ut hæc illi iterum redderet : atque ita vitâ defunctus eft. NOTE. . 31. Mf. S. Theod. Quod ut ille cognovit, &c. ut . 32. Similiter in Græco, nifi excipias dežùr, dex- . 33. In Mf. S. Theod. deeft dicens, poft juravit. Græcè, Taula wμoos, bac juravit ; dein, 'Ear uù NÉOmión moi, &c. quæ fup. præter hoc ult. ispov Taula τῷ Διονύσῳ ἐπιφανὲς αναςήσω 5 templum hic Libero illuftre origam. .34. Græc. loco propugnator effet gentis ipforum, hab. ὑπέρμαχον τῷ ἔθνος ἡμῶν, protelior effet gentis noftra i cat. paria. . 35. Mf. S. Theod. Tu Domine, qui univerfitatis nullius indiges, voluifti, &c. ut fupra. Græc. Eù Kúpis τῶν ὅλων απροσδεὶς ὑπάρχων, εὐδόκησας, &c. . 36. Totidem verba in Græco, præterquam arlos aviaque, omnis fanitatis, loco fandorum omnium. 2 *. 37. Simillima Græcum refert, nifi excipias hæc tria, Palis, pro Razias; paucifque interjectis, Coódex xaxws anśwr, valde bene audiens ; ftatimque, à xalà Tùr suvocar, & qui pro bono affectu. 13 *. 38. Grac. Ην γὰρ ἐν τοῖς ἔμπροσθεν χρόνοις τῆς ἀμι ξίας κρίσιν εἰσενηνεγμένος Ιεδαϊσμό, και σώμα και ψυχὴν ὑπὲρ το Ιεδαϊσμό παραβεβλημένος μετὰ πάσης ἐκλενίας i. e. Hic enim fuperioribus temporibus continentia propofitum tenuerat Judaifmi, corpufque 5 animam pro Judaifmo tradiderat sum omni perfeverantia. *. 39. Itidem Græcè, pofito uno èp, fupra, ante quingentos. . 40. Græcè fimpliciter: Joe yap, exeivor Cumalŵr, 887015 sprásadas Cuμpopów i. e. putabat enim, fi illum cepiffet, cladem fe iftis allaturum. *. 41. Græc. Τῶν δὲ πληθῶν μελλόντων τὸν πύργον κατα λαβέθαι, τὴν ἀυλαίαν θύραν βιαζομένων, και κελευόντων πρ προσάγειν και τας θύρας εφάπτειν, περικατάληπτος γενόμενος, væślnxev saul@ Eipos i. e. Turbis autem jam occupaturis turrim, & aula oftio vim facientibus, & ignem admovere jubentibus & portas incendi, undique comprehenfus, gladium fibi fuppofuit. . 42. Sic eft in Græco, exceptis his ult. Tus las EVYEVELαs avugios e durai, & nobilitate fua indignis injuriis affici, loco & contra natales juos, &c. τη . 43. Græc. in principio habet, de mangỹ μù naτευθικίησας διὰ τὴν τὸ ἀγῶνος (πεδιν, fed cum per contentionis feftinationem non recto idu plagam dediffet; reliqua fimilia. *. 44. Græc. τῶν δὲ ταχέως αναποδισάκτων, γενομένη dias paros, йbe xaтà μécor Tor xereŵra i, e. quibus ve→ lociter locum dantibus, facto spatio, venit per medium ven 1. Mac. I. 7.26. VERSIO ANTIQUA, QUÆ ET VULGATA NOSTRA. Judam ef Nleanor autem, ut compegitavit cum fequebantur, dicentibus: Neita ferociter & fe in locis Samariæ, omni impetu die fabbati committere bellum. barbarè feceris, fed honorem tribue diei sanc NOTE. T cogitavit quietis die cum omni fecuritate in ipfos irruere. VERSIO ANTIQUA, QUE ET VULGATA NOSTRA. tificationis, & honora eum, qui univerfa confpicit : 3. ille infelix interrogavit, fi eft potens in coelo, qui imperavit agi diem fabbatorum. 4. Et refpondentibus illis, Eft Dominus vivus ipfe in cœlo potens, qui juffit agi septimam diem. 5. At ille ait: Et ego potens fum fuper terram, qui impero fumi arma, & negotia regis impleri. Tamen non obtinuit ut confilium perficeret. 6. Et Nicanor quidem cum fumma fuperbia ere&us, cogitaverat commune trophæum ftatuere de Juda. 7. Machabæus autem femper confidebat cum omni fpe auxilium fibi à Deo affutu rum: 8. & hortabatur fuos ne formidarent ad adventum nationum, fed in mente haberent adjutoria fibi facta de coelo, & nunc fperarent ab Omnipotente fibi affuturam victoriam. 9. Et allocutus eos de lege & prophetis, admonens etiam certamina quæ fecerant priùs, promptiores conftituit eos: 1o. & ita animis eorum erectis, fimul of tendebat gentium fallaciam, & juramentorum prævaricationem. 11. Singulos autem illorum armavit, non clypei & hafta munitione, fed fermonibus optimis, & exhortationibus, expofito digno fice fomnio, per quod univerfos latificavit. 12. Erat autem hujufcemodi vifus: Oniam, qui fuerat fummus facerdos, virum bonum & benignum, verecundum vifu, modeftum moribus, & eloquio decorum, & qui à puero in virtutibus exercitatus fit, manus protendentem, orare pro omni populo Judæorum : 13. Poft hoc apparuiffe & alium virum, ætate & gloria mirabilem, & magni decoris habitudine circa illum : 14. Refpondentem verò Oniam dixiffe: Hic eft fratrum amator, & populi Ifraël : hic eft, qui multùm orat pro populo, & univerfa fancta civitate, Jeremias propheta Dei. 15. Extendiffe autem Jeremiam dextram, & dediffe Judæ gladium aureum, dicentem: 16. Accipe fanctum gladium munus à Deo in quo dejicies adverfarios populi mei Ifraël. 17. Exhortati itaque Judæ fermonibus bonis valde, de quibus extolli poffet impetus, & animi juvenum confortari, ftatuerunt dimicare & confligere fortiter, ut virtus de negotiis judicaret; eò quòd civitas fancta & templum periclitarentur. 18. Erat enim pro uxoribus, & filiis, itemque pro fratribus, & cognatis minor follicitudo: maximus verò & primus pro fan&titate timor erat templi: 19. fed & eos, qui in civitate erant, non minima follicitudo habebat pro his, qui congreffuri erant. 20. Et, cùm jam omnes fperarent judicium futurum, hoftefque adeffent, atque exercitus effet ordinatus, beftiæ, equitefque opportuno in loco compofiti, 21. confiderans Machabæus adventum multitudinis, & apparatum varium armorum, & ferocitatem beftiarum, extendens manus in coelum, prodigia facientem Dominum invocavit, qui non fecundùm armorum poten NOTÆ. க T8..... *. 9. Græc. Καὶ παραμυθέμενος αυτὲς ἐκ το... προσυ aricas de AUTÈS & TYS αywras Soar EXTE/EXENÓTES, &c. Et allocutus eos de lege..... admonens etiam eos de certaminibus qua confecerant, promptiores, &c. Γ. 10. Græc. καὶ τοῖς θυμοῖς διεγείρας αυτές, παρήγγει λεν, ἅμα παρεπιδεικνὺς τὴν τῶν, &c. i. e. & animis eorum erectis, admonebat, fimul oftendens gentium, &c. ut fupra. In M. etiam S. Theod. fimul oftendens, fed abfque prævio admonebat. *. 11. Græc. "Εκαςον δὲ ἀυτῶν καθοπλίσας, ε τὴν ἀστ πίδων και λογχών ασφάλειαν, ὡς τὴν ἐν τοῖς ἀγαθοῖς λόγοις παράκλησιν, και προσεξηγησάμενος ὄνειρον αξιόπισον ὑπαρ τι Tárlas süpeaver i, e. Singulos autem illorum armans, non tam clypeorum haftarum munitione, quàm exhortatione per fermones etiam expofito fide digno fomnio, magnopere univerfos latificavit. . 12. Nonnulla fic immutantur Græcè : Hy dè Tτη θεωρία τοιάδε· Ὀνίαν..... άνδρα καλὸν καὶ ἀγαθὸν, αἰδή μονα μετὰ τὴν ἀπάντησιν..... κ ἐκ παιδὸς ἐκμεμελεβηκότα πάντα τὰ τῆς ἀρετῆς οἰκεῖα, τέλον τὰς, &c. i. e. Erat autem hujufmodi vifus: Oniam..... virum honeftum & bovenerandum vifu..... & à puero in omnibus virtutis officiis exercitatum, bunc manus, &c. num, *. 13. Gr. Et ̓ ὕτως ἐπιφανῆναι ἄνδρα, πολιᾷ ἡ δόξη διαφέροντα, θαυμαςὴν δέ τινα, και μεγαλοπρεπες άλην εἶναι tùr πepì dutòr úœepoxúr⋅ i, e. Poft hoc apparuisse fic virum, canitie gloria eximium mirabilem verò quandam, & maximi decoris effe præftantiam circa illum. . 14. Græcè, tollitur hoc med. & populi Ifraël, cum feq. hic eft; deeft pariter inf. vox univerfa ; cætera paria. V. 15. Confonat Græcum nifi quòd loco ult. verbi dicentem, habet, sidora de posgwrnoαι ráfe, & cùm daret, acclamaffe bac. V. 16. Itidem Græcè, hoc excepto, di' is Dexvous, in quo franges, pro dejicies, detracto ult. populi mei Ifraël. Mf. S. Theod. leg. quo dejicies, &c. ut in Vulg. . 17. Græc. poft bonis valde, hæc addit: Surapéνοις ἐπ ̓ ἀρετὴν παρορμῆσαι, και ψυχὰς νέων ἐπανορθώσαι, διέτ γνωσαν μὴ ςρατοπεδεύεθαι, γενναίως δὲ ἐμφέρεθαι, και με τὰ πάσης ευανδρίας εμπλακένιες, κρῖναι τὰ πράγματα διὰ τὸ καὶ τὴν πόλιν, καὶ τὰ ἅγια, ἢ τὸ ἱερὸν κινδυνεύειν· ε e. & qui poffent ad virtutem incitare, & animos juvenum erigere, ftatuerunt non caftrametari, fed generosè invebi, cum omni virtute confligentes, de negotiis judicare; eò quòd civitas, & fancta, & templum, periclitarentur. Ml. S. Theod. eò quòd civitas, 5 fan&ta, & templum pericli#T taretur. . 18. Græcè, loco minor follicitudo, legitur & TΤονι μέρει κείμενος αυτοῖς ἀγὼν, quod idem fonat, addito uno eis; ultimò etiam ὁ περὶ τὸ καθηγιασμένο να φόβος, pro fanctificato templo erat timor, loco pro fanctitate, &c. In quibufdam libb. non ay fup. fed xirduvos, tefte Nobilio; quare, inquit, fic vertendum effet: Erat enim uxopericulum minoris apud eos ponderis. rum..... 2 W. 19. Grec. ἦν δὲ καὶ τοῖς ἐν τῇ πόλει κατειλημμένοις, ε πάρεργος ἀγωνία, ταραοσομένοις τῆς ἐν ὑπαίθρῳ προσβολής i. e. fed & eos qui in civitate remanferant > non minima follicit. habebat, turbatis ipfis illo, qui fub dio, congreffu. . 20. Græc. initio habet: Kai πálwv üdи πрood excó 7wv, Et, cùm omnes jam exfpectarent; extremòque: τῶν θηρίων ἐπὶ μέρος εὔκαιρον ἀποκαταςαθέντων, τῆς τε ἵπε σε κατὰ κέρας τελαγμένης. i. e. & befia in opportuna parte conftituta, equitatus ad cornua difpofitus; cætera conveniunt. Mf. S. Theod. in medio leg. fingulariter hoftifque adeffet, non hoftes, &c. at in Gr. ♪ Cuμμιξάντων τῶν πολεμίων. . 21. Concordat Græc. ufque ad vocem Dominum, cui annectit Tov xaτówlur, inspectorem ; fubinde, loco qui non fecundùm armorum, &c. fic habet : yırúoxwr, ört Sup. 8. 19. VERSIO ANTIQUA, QUÆ tiam, fed prout ipfi placet, dat dignis victo riam. 22. Dixit autem invocans hoc modo: Tu Domine, qui mififti angelum tuum fub Ezechia rege Juda, & interfecifti de caftris Sennacherib centum octoginta quinque millia : 23. & nunc Dominator cœlorum mitte angelum tuum bonum ante nos in timore, & tremore magnitudinis brachii tui, 24. ut metuant qui cum blafphemia veniunt adversùs fanctum populum tuum. Et hic quidem ita peroravit. 25. Nicanor autem, & qui cum ipfo erant, cum tubis & canticis admovebant. 26. Judas verò, & qui cum eo erant, invocato Deo, per orationes congreffi funt: 27. manu quidem pugnantes, fed Dominum cordibus orantes, proftraverunt non minùs triginta quinque millia, præfentiâ Dei magnificè delectati. 28. Cùmque ceffaffent, & cum gaudio redirent, cognoverunt Nicanorem ruiffe cum armis fuis. 29. Facto itaque clamore, & perturbatione excitata, patria voce omnipotentem Dominum benedicebant. 30. Præcepit autem Judas, qui per omnia corpore & animo mori pro civibus paratus erat, caput Nicanoris, & manum cum humero abfciffam, Jerofolymam perferri. 31. Quò cùm perveniffet, convocatis contribulibus, & facerdotibus ad altare, accer ET VULGATA NOSTRA. fiit & eos qui in arce erant. 32. Et oftenfo capite Nicanoris, & manu nefaria, quam extendens contra domum fanctam omnipotentis Dei, magnificè gloriatus est. 33. Linguam etiam impii Nicanoris præcifam juffit particulatim avibus dari: manum autem dementis contra templum fufpendi. 34. Omnes igitur coeli benedixerunt Dominum, dicentes: Benedictus, qui locum fuum incontaminatum fervavit. 35. Sufpendit autem Nicanoris caput in fumma arce, ut evidens effet & manifestum fignum auxilii Dei. 36. Itaque omnes communi confilio decreverunt nullo modo diem iftum abfque celebritate præterire: 37. habere autem celebritatem tertia deci→ ma die menfis Adar, quod dicitur voce Syriaca, pridie Mardochæi diei. 38. Igitur his erga Nicanorem geftis, & ex illis temporibus ab Hebræis civitate poffeffa, ego quoque in his faciam finem fermonis. 39. Et fi quidem bene, & ut hiftoriæ competit, hoc & ipfe velim : fin autem minùs dignè, concedendum eft mihi. 40. Sicut enim vinum femper bibere, aut femper aquam, contrarium eft ; alternis autem uti, delectabile: ita legentibus, si semper exactus fit fermo, non erit gratus. Hic ergo erit confummatus. NOTE. ἐκ ἔτι δὲ ὅπλων ἡ νίκη, καθὼς δὲ ἂν αὐτῷ κριθείη, τοῖς ἀξίαις περιποιεῖται τὴν νίκην· i. e. fciens quia victoria non eft per arma, fed prout ab ipfo judicatum fuerit, dat dignis victoriam. . 22. Græcè paucula tantùm variant, videlicet ipfo initio, xeye, dicebat, pro dixit; fubinde, ZU DÉCπola απέςειλας, Τu Domine mififi, abfque medio qui ; poft paulò, Tus 'Indaías, Judæa, non Juda; demum Zerrän peiμ eis Exaτòr, Sennacherim ad centum; cæt. ad verbum ut fupra. Mf. quoque S. Theod. legit: Tu Domine mififti..... fub Ezechia rege Judaa. ✰✰. 23. 24. Græcè tollitur pronom. tuum, post angelum; paulò verò post habetur eis d'éos y тpóμov, in timorem tremorem; mox, interpofita diftinctione, ita fequitur : Μεγέθει βραχίονός σε καταπλαγείησαν οἱ μετὰ, &c. i. e. Magnitudine brachii tui exterreantur qui cum blafphemia, &c. quæ fup. . 25. 26. Græc. pro more: Oi dè nepì tòv Nixávoτα, μετὰ βαλπίγγων, &c. item infra, Οἱ δὲ περὶ τὸν Ιέδαν, μετ ̓ ἐπικλήσεως, καὶ εὐχῶν συνέμιξαν τοῖς πολεμίοις i. e..... cúm invocatione, & orationibus congreffi funt cum hoftibus. *. 17. Graec. και ταῖς μὲν χερσὶν ἀγωνιζόμενοι, ταῖς δὲ καρδίαις πρὸς τὸν Θεὸν εὐχόμενοι, &c. i. e. & manibus quidem pugnantes; Mf. S. Theod. addit, fed & cordibus Dominum orantes, &c. quæ fup. *. 28. Græc. Γενόμενοι δὲ ἀπὸ τῆς χρείας, α, &c. ut in Vulg. *. 29. Græc fimpliciter : Γενομένης δὲ κραυγῆς κ τα ραχῆς, ευλόγον τὸν Δυνάςην τῇ πατρίω φωνῇ. 2 *. 30. Grzc. Καὶ προσέταξεν ὁ καθ ̓ ἅπαν σώματι κ ψυχῇ πρωταγονισῆς ὑπὲρ τῶν πολιτῶν, ὁ τὴν τῆς ἡλικίας εὐ νοιαν εἰς ὁμοεθνεῖς διαφυλάξας, τὴν τὸ Νικάνορος κεφαλὴν ἀπο τεμόντας, και τὴν χεῖρα ζὺν τῷ ὤμῳ, φέρειν εἰς Ἱεροσόλυμα. Præcepit autem ille, qui per omnia animo & corpore primus pugnator pro civibus erat, qui ætatis benevolentiam in eos qui ejufdem gentis, confervabat, caput Nicanoris, & manum cum bumero, abfciffum Jerofolymam perferri. . 31. Græc. lagayevóμevos de exsi, Curnarécas Παραγενόμενος ἐκεῖ, * Ουγκαλέσας τὲς ὁμοεθνεῖς, καὶ τὸς ἱερεῖς, πρὸ το θυσιαςηρία τήσας, μετ λεπέμψατο τὰς ἐκ τῆς ἄκρας i. e. Quo cum perveniffet, convocatis eis qui ejufdem gentis, & facerdotibus, ante altare ftans, accerfiit eos, &c. છે. . 32. Græc. non fimpliciter hab, Nicanoris, fed . 36. Mf. S. Theod. ultimò legit præteriri, passivè, non activè, Gr. &ão, &c. quæ fup. #. 37. Mf. S. Theod. haberi autem, &c. non habere. Græc. ἔχειν δὲ ἐπίσημον τὴν τρισκαιδεκάτων το δωδεκάλε μuvós "Adap XÉуetai, &c. habere autem celebrem tertiam decimam diem menfis duodecimi; Adar dicitur, &c. ut in Vulg. . 38. Eadem funt in Græco, juncto uno &τw, fic, cum verbo geftis. . 39. Priora verba Græco confonant; pofteriora verò fic habentur ibid. εἰ δὲ εὐτελῶς, καὶ μετρίως, τότο ¿QIXTÒV йv μar i. e. fi autem exiliter, modice, boc pro viribus meis fuit, loco, fin autem minùs dignè, &c. Mf. S. Theod. legit, fin autem minùs eft dignè, abfque præced. hoc. . 40. Mf. S. Theod. fub finem legit, fi femper exacutus fit fermo, non exa&us ; cæt. ut in Vulg. Græcè verò ita : Καθάπερ γὰρ οἶνον καλαμόνας πίνειν, ωσαύτως διὲ ὕδωρ πάλιν, πολέμιον· ὃν δὲ τρόπον οἶνος ὕδατι συγκερα θεὶς κοὺς, καὶ ἐπιτερπῆ τὴν χάριν ἀποτελεῖ ̓ ὕτω κ τὸ τῆς κατασκευῆς τῇ λόγε τέρπει τὰς ἀκοὰς τῶν ἐντυγχανόντων τῇ (υντάξει. Ενταῦθα δὲ ἐσαι ἡ τελευτή. i. e. Sicut enim vinum feorfum bibere, fimiliter autem rurfus & aquam, contrarium eft; ficut autem vinum aqua miftum fuave eft, jucundam gratiam perficit: ita etiam hujufmodi ratio ftruituræ orationis delectat aures legentium hiftoriam. Hie ergo erit finis. ROMAN. CORRECTIONUM AD EDIT. VULGATAM DELECTUS, LIBER Auctore FRANCISCO LUCA Brugenfi. AP. I. . 1. Et qui in regione Judææ. Non mutes Cumerum fingularem in pluralem regionibus, nec ge nitivum Judææ in ablativum Judæa. . 14. Et ut acciperet pecunias multas. Alii fcribunt plurali numero acciperent. . 18. Ut & vos quoque agatis diem fcenopegia. Non addas feftum. . 32. Sed ex lumine, quod refulfit ab altari, confumpta eft. Non interponas & inter fed & ex. . 35. Atque alia munera &. Quatuor harum vocum loco, nequaquam fcribas unam vocem innumera. CAP. II. . 10. Sic & Salomon oravit, & defcendit ignis de cœlo, & confumpfit holocauftum. Neutiquam omittenda eft pericope ifta, tametfi multi libri id faciant. . II. Eò quòd non fit comeftum, quod erat pro peccato, confumptum eft. Pro comestum in libris manufcriptis ferè eft mundatum aut mandatum, fed malè, loco manducatum. Jam, quod quadam hic addunt verba Levitici, ad que locus ifte refpicit, cur non comediftis hoftiam pro peccato in loco fancto, fuperfluum eft. Denique conjundio &, quam præponunt multi libri verbo confumptum eft, eft omittenda. ; . 13. Et ut conftruens bibliothecam congregavit de regionibus libros, & prophetarum, & David. Pro ut, multi libri habent qualiter, & pro conftruens, conftituens minùs recè. Pro regionibus, impreffi libri, ut eft Græcè, ferè legunt regibus: fed Patres pratulerunt regionibus, quod eft in libris manufcriptis. Poftremò & ante prophetarum, multi tollunt: Patres Graco conformiter retinuerunt. Legat Lector Notationes noftras, fi placet ipfi. . 14. Ea que deciderant per bellum. Legendum eft deciderant, quod eft, dilapfa fuerant, non didicerat, à difco. CAP. III. . 1. Propter Oniæ pontificis pietatem. Non interponas difpofitionem &, ante pietatem. .7. Quæ delatæ erant. Non mutes femininum delatæ in neutrum delara. CAP. IV. . 11. Per Joannem patrem Eupolemi. Non præponas his verbis conjuncionem &. . 19. Mifit Jafon facinorofus ab Jerofolymis viros peccatores. Nominativus facinorofus non eft mutandus in accufativum facinorofos. Sequitur: Sed in alios fumptus eas deputari. Retinendum eft femininum eas, non fubftituendum mafculinum eos : quemadmodum & verfu proximo, feminina non funt commutanda cum neutris, ubi fequitur: Sed hæ ablatæ funt quidem, c. propter præfentes autem datæ funt: fermo eft de drachmis. . 30. Eò quòd Antiochidi regis concubinæ dono effent dati. Quod vulgò legitur Antiochi, fecundo cafu generis mafculini, Patres rectè emendarunt Antiochidi, tertio cafu generis feminini. . 35. Sed aliæ quoque nationes. Non addas etiam vocula fed. POSTERIOR. dicarunt non effe omittendum & amicos, tametfi Græcè omittatur. . 33. Et cùm epinicia agerent Jerofolymis. Non praponas voci Jerofolymis prapofitionem in. CAP. IX. . 2. Et tentavit exfpoliare templum. Alii fcribunt numero plurali templa. CAP. V. . 2. Et haftis, quafi cohortes, armatos. Multi, pro ablativo haftis, legunt accufativum haftas, & pro mafculino armatos, femininum armatas ; fed malè: retinenda eft enim Patrum correctio. CAP. VII. . 1. Contigit autem & feptem fratres. Non eft omittendum &. . 18. Nos enim propter nofmetipfos hæc patimur. Non eft mutandum plurale hæc in fingulare. . 28. Peto, nate. Non interponas pronomen te quidem addita præpofitione, à te. *. 9. Ac viventis in doloribus carnes ejus effluerent. Servandus eft genitivus fingularis viventis, non mutandus in nominativum pluralem viventes. CAP. X. . 7. Qui profperavit mundari locum fuum. Paffivum mundari non eft vertendum in activum mundare. V. 17. Et omnes fimul non minùs viginti millibus trucidaverunt. Non addas quinque ad viginti. . 24. At Timotheus. Non mutes conjuncionem adverfativam at in copularėvam &. nec CAP. VIII. . 1. Cognatos & amicos. Correctores ju Ibidem. Et congregato equitatu Afiano. Pro equitatu non fcribas exercitu. CAP. XI. . 16. A Lyfia quidem. Vocula quidem now eft augenda unâ fyllabâ, ita ut fit fiquidem. V. 18. Et quæ res permittebat, conceffit. Quidam libri legunt pluralem numerum permittebant ; fed prima perfona conceffi, nullo eft modo admittenda. . 20. Per fingula verbo mandavi. Pro ablativo fingulari verbo, non eft fcribendus accufativus pluralis verba. . 31. Ut Judæi utantur cibis & legibus fuis. Retinendus eft nominativus pluralis Judæi, non fubftituendus ablativus Judaicis. . 36. De quibus autem ad regem judicavit referendum. Legendum eft judicavit, fecunda vocis littera exiftente vocali quinta u, non tertia liquidarum n, indicavit. CAP. XII. . 16. Sanguine interfectorum fluere videretur. Correctores egregiè emendarunt vocem infectum, id eft, contaminatum, qua vulgò legitur, in interfectorum, quod eft, occiforum. *. 30. Quòd modeftè fecum egerint. Cave, pro modeftè, quod eft, humaniter, legas contrarium moleftè. CAP. XIII. . 3. Non pro patriæ falute. Genitivus fubftantivi patriæ, non eft mutandus in ablativum adjectivi patria. V. 15. Interfecit viros quatuor millia. Numerus quatuor minimè augendus eft denario, ita ut fit quatuorde cim. . 23. Mente confternatus, Judæos deprecans. Nominativus fingularis confternatus, nequaquam commutandus eft cum accusativo plurali confternatos. CAP. XIV. . 4. Super hæc & thallos. Scribendum eft thallos, thita in principio, & duplici 1 in medio, quod est, ramos; non talos, quæ funt offa. *. 9. Secundùm humanitatem tuam pervulgatam omnibus. Non mutes pervulgatam in promulgatam, id eft, v in m. . 14. Gregatim fe Nicanori mifcebant. Vox gregatim non eft augenda unâ fyllabâ, congregatim. . 21. Et fingulis fellæ prolatæ funt & pofitæ. Non addas præpofitionem à ante fingulis. . 25. Quiete egit, communiterque vivebant. Legendum eft communiter, quod eft, in communi, non comiter, quod eft, blandè. CAP. XV. V. 32. Quam extendens contra domum fanctam. Servandum eft participium extendens, non fubftituendum verbum extenderat. #. 37. Quod dicitur voce Syriaca. Non legas femininum quæ, pro neutro quod non enim refertur ad diem, fech ad Adar. : |
