2.

Vid. Verf. 1. Kthiopiam , centum viginti septem provincia- verat Esther.

CAPUT X I I.

VULGATA NOVA.
Orabatur autem eo tempore in aula regis, tur, datis ei pro delatione muneribus.
Sup. 2.

6. Aman verd filius Amadathi Bugæus, erat glo-
21. 86.
janitores erant palatii.

riofiflimus coram rege, & voluit nocere Mardochæo
Cumque intellexiffet cogitationes eorum , & & populo ejus , pro duobas eunuchis regis qui fuerant
curas diligentiùs pervidisset , didicit quòd conaren- interfe&i.
tur in regem Artaxerxem manus mittere , & nunciavit

Hucufque proæmium.
super eo regi.

3. Qui de utroque habita quæstione, confeffos juf- Que fequantur , in eo loco pofita erant , ubi fcrip-
Gt duci ad mortem.

tum eft in volumine ,
4. Rex autem quod gestum erat, fcripfit in com. Et diripuerunt bona, vel fubftantias eorum.
mentariis : fed & Mardochæus rei memoriam litteris
tradidit,

Que in fola Vulgata editione reperimus.
s. Præcepitque ei rex, ut in aula palatii morare... Epistolæ autem hoc exemplar fuit.

Vid. Verf. antiqi

fup.pag. 803, CAPUT X II I.

VULGATA NOVA.
Ex maximus Artaxerxes ab India usque Æ- Pergenfque Mardochæus, fecit omnia quæ ei manda-
Antiq.
fup; pag. rum principibus & ducibùs ; qui ejus imperio subjeci
803.
funt, salutem:

Nec tamen habentur in Hebraico, ao apud nullum
2. Cùm plurimis gentibus imperarem, & univer penitus feruntur Interpretum.
füm orbem meæ ditioni subjugaffem , volui nequa-
quam abuti potentiæ magnitudine , fed clementia & 8. Mardochæus autem deprecatus eft Dominum , Vid. Verf. antiga
lenitate gubernare subjectos, ut absque ullo terrore memor omnium operum ejus,

Sup. pag. 807.85
vitam filentio transigentes, optata cunctis mortali 9. & dixit : Domine Domine rex omnipotens , in 808.
bus pace fruerentur.

ditione enim tua cuncta sunt polita , & non eft qui pof-
3. Quærente autem me à consiliariis meis, quomodo fit tùæ resistere voluntati, si decreveris salvare Ifraël.
posset hoc impleri, unus qui fapientia & fide cæteros 10. Tu fecisti cælum & terram, & quidquid coeli
præcellebat, & erat poft regem secundus, Aman no- ambitu continetur.
mine,

11. Dominus omnium es, nec est qui refiftat ma-
4. indicavit mihi in toto orbe terrarum populum jeftati tuæ.
esse dispersum, qui novis uteretur legibus, & contra 12. Cun&a nosti, & fcis, quia non pro superbia
omnium gentium consuetudinem faciens , regum juf- & contumelia , & aliqua gloriæ cupiditate , fecerim
fa contemneret , & univerfarum concordiam nationum hoc, ut non adorarem Aman superbifsimum,
faa dissensione violaret.

13. (libenter enim pro falute Israël etiam vestigia
s. Quod cùm didiciffemus, videntes unam gentem pedum ejus deosculari paratus effem , )
rebellem adversùs omne hominum genus perversis uti 14. fed timui ne honorem Dei mei transferrem ad
legibus, noftrisque jussionibus contraire, & turbare fub- hominem , & ne quemquam adorarem , excepto Deo
je&tarum nobis provinciarum pacem atque concordiam, meo.

6. juffimus, ut quofcunque Aman, qui omnibus 15. Et nunc Domine rex, Deus Abraham, miserere
provinciis præpositus est, & secundus à rege, & quem populi tui, quia volunt nos inimici nostri perdere, &
patris loco colimus, monftraverit, cum conjugibus ac hæreditatem tuam delere.
liberis deleantur ab inimicis suis, nullusque eorum mi 16. Ne despicias partem tuam , quam redemistiti-
fereatur , quarta decima die duodecimi mensis Adar bi de Ægypto.
anni præsentis :

17. Exaudi deprecationem meam, & propitius esto
7. ut nefarii homines uno die ad inferos descenden- sorti & funiculo tuo, & converte luctum noftrum in
tes, reddant imperio nostro pacem, quam turbaverant, gaudium, ut viventes laudemus nomen tuum Domine,

& ne claudas ora te canentium. Hucusque exemplar epistola.

18. Omnis quoque Israël pari mente & obfecratioQue fequuntur , poft eum locum scripta reperi , ubi le- ne clamavit ad Dominum, co quòd eis certa mors imgitur,

penderet.

,

CAPUT

U TX I V.

VULGATA NOVA.
Via: Vers. ". E Sther quoque regina

confugit ad Dominum , 5. Audivi å patre meo, quòd tu Domine tulisses Deut. 4. 20.340
antiq. pavens periculum , quod imminebat. Israël de cun&tis gentibus , & patres noftros ex om- ' 32.9.
fup. pag. 2. Cùmque deposuisset vestes regias ; fletibus & luc- nibus retro majoribus suis, ut poffideres hæreditatem
808.

tui apta indumenta suscepit, & pro unguentis variis, sempiternam, fecistique eis ficut locutus es.
cinere & stercore implevit caput , & corpus fuum hu 6. Peccavimus in conspectu tuo, & idcirco tradi.
miliavit jejuniis : omniaque loca , in quibus antea læ- disti nos in manus 'inimicorum nostrorum :
tari consueverat, crinium laceratione complevit. 7. coluimus enim deos eorum. Juftus es Domine:

3. Et deprecabatur Dominum Deum Ifraël, di 8. & nunc non eis fufficit, quòd durissima nos op-
cens : Domine mi, qui rex nofter es solus, adjuva me primunt fervitute, sed robur manuum suarum, idolo-
solitariam, & cujus præter te nullus est auxiliator alius. rum potentiæ deputantes
4. Periculum meum in manibus meis eft.

9. volant tua mutare promiffa , & delere hæredi

N O V A.

ternum.

Vid. Verf. antiq. " Kpiam, centum viginti septem provinciarum

VULGATA
tatem tuam, & claudere ora laudantium te , atque ex habes omnium scientiam,
tinguere gloriam templi & altaris tui,

15. & nofti quia oderim gloriam iniquorum, &
1o. ut aperiant ora gentium, & laudent idolorum detester cubile incircumcisorum, & omnis alienige-
fortitudinem, & prædicent carnalem regem in sempi- næ.

16. Tu scis necessitatem meam , quòd abominer
11. Ne tradas Domine sceptrum tuum his, qui non fignum fuperbiæ & gloriæ meæ , quod est super caput
font, ne rideant ad ruinam nostram : sed converte con meum in diebus oftentationis meæ , & detester illud
filium eorum super eos, & eum, qui in nos cæpit fæ- quasi pannum menstruatæ, & non portem in diebus fi-
vire, disperde.

lentii mei,
12. Memento Domine, & ostende te nobis in tem 17. & quòd non comederim in menfa Aman, nec
pore tribulationis noftræ , & da mihi fiduciam Do mihi placuerit convivium regis, & non biberim vinum
mine rex deorum , & univerfæ potestatis :

libaminum :
13. tribue sermonem compositum in ore meo in 18. & nunquam lætata fit ancilla tua, ex quo huc
conspectu leonis , & transfer cor illius in odium hof- translatá sum usque in præsentem diem, nisi in te Domi-
tis noftri, ut & ipfe pereat, & cæteri qui ci consen- ne Deus Abraham.
siunt.

19. Deus fortis super omnes, exaudi vocem eorum
14. Nos autem libera manu tua, & adjuva me, nul- qui nullam aliam spem habent , & libera nos de ma-
lum aliud auxilium habentem , nisi te, Domine , qui nu iniquorum, & erue me a timore meo.

CAPUT X V.

VULGATA N O V A.
Hæc quoque addita reperi in editione Vulgata. fui, indutus vestibus regiis, auroque fulgens, & pre-

tiofis lapidibus, eratque terribilis aspectu.
Vid. Vef, antiq. " E Mardochæus )- uc ingrederetur ad regem , &
T mandavit ei ( haud dubium quin Esther

10. Cùmque elevaflet faciem,& ardentibus oculis facp. pag. 806.

furorem pectoris indicaffet, regina corruit, &, in palcogaret pro populo fuo & pro patria fua.

lorem colore mutato, lafsum super ancillulam reclina2. Memorare ( inquit ) dierum humilitatis

tuæ, quo- vit caput. modo matrita sis in manu mea, quia Aman secundus à

11. Convertitque Deus fpiritum regis in mansueturege locutus est contra nos in mortem :

dinem, & feftinus ac metuens exsilivit de folio, & fuf3. & tu invoca Dominum, & loquere regi pro

tentans eam ulnis fuis , donec rediret ad se, his vera nobis , & libera nos de morte.

bis blandiebatur : Necnon & ifta que subdita funt.

12. Quid habes Esther ? Ego sum frater tuus, no.

li metuere. 4. Die autem tertio deposuit vestimenta ornatus 13. Non morieris : non enim pro te, sed Vid. Vers. antiq.

pro ome fup. pag. 809

nibus hæc lex constituta eft,
sui, & circumdata est gloria fua.

s. Cùmque regio fulgeret habitu, & invocasset 14. Accede igitur, & tange sceptrum.
omnium rectorem & falvatorem Deum, affumpsit duas IS. Cùmque illa reticeret , tulit auream virgam,
famulas,

& pofuit super collum ejus, & ofculatus est eam,
6. & super unam quidem innitebatur , quafi præ ait: Cur mihi non loqueris ?
deliciis & nimia teneritudine corpus fuum ferre non suf 16. Quæ respondit : Vidi te domine quasi angelum
tinens :

Dei, & conturbatum est cor meum præ timore gloria
7, altera autem famularum fequebatur dominam,
defluentia in humum indumenta sustentans.

17. Valde enim mirabilis es domine , & facies tua
8. Ipsa autem roseo colore vultum perfufa, & gra- plena est gratiarum.
cis ac nitentibus oculis, triftem celabat animum, & ni 18. Cùmque loqueretur , rursus corruit, & peno
mio timore contractum,

exanimata eft.
9. Ingressa igitur cuncta per ordinem oftia , stetit 19. Rex autem turbabatur , & omnes ministri ejus
contra regem , ubi ille residebat super solium regni consolabantur eam.

CAPUT XV I.

VULGATA NOVA.
Exemplar epistole regis Artaxerxis, quam pro Judais credita sibi officia diligenter observant, & ita cuncta

ad totas regni sui provincias misit : quod & ipsum agunt ut omnium laude digni sint, mendaciorum cuni-
in Hebraïco volumine non habetur,

culis conentur subvertere ,

6. dum aures principum simplices, & ex sua naEx magnus Artaxerxes ab India usque Æthio- tura alios æstimantes , callida fraude decipiunt. fup

7. Quæ res & ex veteribus probatur historiis, & ducibus ac principibus , qui nostræ jussioni obediunt, ex his quæ geruntur quotidie , quomodo malis quofalutem dicit.

rumdam suggestionibus regum fudia depraventur. Sap. 3. 10. 2. Multi bonitate principum , & honore qui in eos 8. Unde providendum est paci omnium provincia

collatus eft , abufi funt in fuperbiam :

3. & non folùm subje&tos regibus nituntur oppri 9. Nec putare debetis , si diversa jubeamus , ex mere , sed datam sibi gloriam non ferentes , in iplos, animi noftri venire levitate ; sed pro qualitate & nequi dederunt, moliuntur insidias.

cesitate temporum , ut reipublicæ poscit utilitas, fer4. Nec contenti funt gratias non agere beneficiis , re sententiam. & humanitatis in se jura violare, sed Dei quoque cunc 10. Et ut manifestiùs, quod dicimus, intelligatis : ta cernentis arbitrantur fe pofle fugere fententiam. Aman filius Amadathi, & animo & gente Macedo, Sæp. 3.

ş. Ec in tantum vefaniæ proruperunt, ut cos, qui alienusque à Persarum fanguine, & pietatem noftram I.

tuæ.

I.

rum.

N O V A.

ceptus eft:

VULGATA fua crudelitate commaculans, peregrinus à nobis fuf- est, Susan, & ipse qui machinatus est, & omnis co

gnatio ejus pendet in patibulis : non nobis, fed Deo 11. & tantam in fe expertus humanitatem, ut pa- reddente ei quod meruit. ter noster vocaretur , & adoraretur , ab omnibus poft 19. Hoc autem edi&tum, quod nunc mittimus, in regem secundus :

cun&is urbibus proponatur, ut liceat Judæis uti le12. qui in tantum arrogantiæ tumorem sublatus gibus fuis. est, ut regno privare nos niteretur & fpiritu.

20. Quibus debetis esse adminiculo, ut eos, qui se 13. Nam Mardochæum , cujus fide & beneficiis ad necem eorum paraverant, poflint interficere tertia vivimus, & consortem regni nostri Esther, cum omni decima die mensis duodecimi, qui vocatur Adar : gente fua, novis quibusdam atque inauditis machinis 21. hanc enim diem , Deus omnipotens, mæroris expetivit in mortem :

& luctus , eis vertit in gaudium. 14. hoc cogitans, ut illis interfectis , infidiaretur 22. Unde & vos, inter cæteros festos dies, hanc noftræ folitudini, & regnum Perfarum transferret in habetote diem , & celebrate eam cum omni lætitia , ut Macedonas,

& in posterum cognoscatur , 15. Nos autem , à pesimo mortalium Judæos ne 2 3. omnes, qui fideliter Persis obediunt, dignam ci destinatos, in nulla penitus culpa reperimus , fed pro fide recipere mercedem ; qui autem intidiantur reè contrario juftis utentes legibus,

gno eorum, perire pro scelere. 16. & filios altiffimi & maximi , femperque vi 24. Omnis autem provincia & civitas, quæ nolueventis Dei, cujus beneficio & patribus nostris & no rit folemnitatis hujus efle particeps , gladio & igne bis regnum est traditum, & usque hodie custoditur. pereat, & fic deleatur , ut non folùm hominibus, sed

17. Unde eas litteras , quas fub nomine noftro ille etiam beftiis invia fit in fempiternum , pro exemplo direxerat , sciatis efle irritas.

contemptus, & inobedientiæ. 18. Pro quo fcelere ante portas hujus urbis, id

ROMAN, CORRECTIONUM AD EDIT. VULGATAM DELECTUS,

Auctore FRANCISCO LUCA Brugensi.

LIBER ESTHER.

AP. I. 4.6. Tentoria aerei coloris. Scribendum eft ae riperent. Non omitas poftremum & fpolia eorum diripca

rei serei, ab are.

ť.15. Hyacinthinis videlicet & aeriis. Quadrisyllabum CAP. II. *. 12. Oleo ungerentur myrrhino. Germana eft aeriis , ut fupra 1. $.6. nec commutandam cum aerinis, le&tio eft myrrhino, adje&tivum á myrrha dedu&um

CAP. IX. *. 2. Eò quòd omnes populos magnitudinis myrtino à myrto.

eorum formido penetrarar. Retinendum præteritum plus$. 14. Atque inde in secundas ædes deducebatur. Ser quam perfeitum indicativi penetrarat , non fubftituendum vandum eft fingulare deducebatur , non mutandum plurali oprativi præfens penetrarer. deducebantur.

$. 10. Prædas de substantiis eorum tangere noluerunr. W.23. Etappensus est urerque eorum in patibulo. Quod Germana ledtio eft tangere , non, omillis duabus litteris, fubjiciunt exemplaria quadam, Et juffit rex ut in libro me

agere. moriali scriberetur, ut pro vita fua aliquid repensaret ei , ¥.17. Primus apud omnes. Pro primus ordinali numefuperfluum eft.

alii fcribunt unus cardinalem. CAP. III.'. 3. Qui ad fores palatii præfidebant. Pro . 22. Et luctus atque tristitia in hilaritatem gaupræfidebant, alii fcribunt residebant : nam bujufmodi ali- diumque conversa funt. Pro neutro conversa, non eft ferie quid Hebraicè fupplere oportet.

bendum mafculinum conversi. Cap. IV. 7. 3. Sacco & cinere multis pro strato uten .27. Et certa cxferunt tempora. Cave ne fcribas cætibus. Incongruè quidam, quarta declinatione , fcribunt stra tera , id est , reliqua , pro certa, quod est definita. tu. Idem ufie exit infra 11. ¥. 12. Job.7. ¥.13. 89 alibi. Cap. XIV. ¥. 14. Nos autem libera manu tua. Non

$.4. Ut ablato sacco induerent eum. s. Mardochæum addas præpofitionem in ante manu. veftem. Præferendus eft numerus pluralis induerent cum pro CAP. XV. W. 1. Haud dubium quin Esther Mardonomine masculino eum , fingulari indueret cum pronomine chæus. Nomen proprium Esther , cave mutes in verbum fuba feminino eam , fubaudito, Mardochaus veftem.

ftantivum ellet. Cap. VIII. .4. At ille ex more sceptrum aureum pro CAP. XVI. . 5. Mendaciorum cuniculis conentur subtendit manu. Non mutes protendit cum prætendit , id eft, vertere. Non eft legendum funiculis , pro cuniculis, id eft, pro cum præ , vocalem quartam cum diphthongo prima. f digamma , pro c muta.

.11. Interficerent atque delerent, & fpolia eorum di

Variæ Lectiones VULGATÆ, rursum ab eodem FRANCISCO LUCA observatæ.

1

CAP.com

AP. I. 8. 6. Et carbasini & hyacinthini. Plura Mss. Cap. XV. ¥. 4. Die autem tertio deposuit vestimenta

etiam unum hujus Ecclefia , cum aliis Epanorthota nof ornatus fui , & circumdata est gloriâ fuâ. Sententia fe tri, scribunt carpallini, non carbasini, ficut Hebraicè eft ipfam evertere videtur , nifi pro ornatus , abje&tâ n liquidá , carpas ; ac monee Epanorthotes per p mutam tenuem fcriben- legatur oratus, ( quod conjiciunt quid.com ) quod eft, oradum effe, non per b mediam.

tionis, qua voce utitur inter alios Hieronymus, Præfatione Cap. III. ¥. 15. Et cunctis Judæis qui in urbe erant in libros. Didymi de Spiritu S. à se versos. l'estimenta onfentibus. Complura M/s. omittunt Judæis, confentaneè He tem orationis , fant vestimenta lugubria , qualia decent oranbrao Græco.

tem ac fupplicem, de quibus didum fucrat fupra 14. ¥. 2. Cap. XII. 7.6. Ubi scriptum est in volumine , Et di- Cùmque deposuisset vestes regias , Aeribus & luctui apta ripuerunt bona vel substantias eorum. Interpres hîc reípi indumenta suscepit. Hæc illic fufcepise Efiber, hîc depociens ad locum supra 3. X. 13. vix dubium quin repetierit suisse narratur : nam & Græca bic habent, Ut celfavit eadem , quibus eo loco usus fuerat, verba , Et diriperent bo orans, deposuit vestimenta Tŷ Térbus, luctûs , seu ( ut qnena , potiùs quàm mutarit diriperent in prateritum diripue- dam exemplaria ) tús Bregeneícs fervitutis, feu cultûs , quemrunt.

admodum Baruch 4. 9. 20. legimus faccum obsecrationis,

au

IN LIBRUM JOB

ADMONITIO PRÆVI A. L.

Arina vetus Interpretatio libri Job, quam hic subjicimus, primùm edita eft à D.

nostro Johanne Martianæo to. I. nov. editionis op. S. Hieronymi, col. 1189. fcilicet è M. codice Majoris Monasterii , annorum circiter 600. «Ut verò, inquit , ad nos perw.venit pretiofum illud antiquitatis facre monumentum , maxima ftatim aviditate integrum " revolvimus ; cariofifque oculis cuncta perluftrantes, ipfifimum hunc effe librum comperi» mus , quem suo tempore tanti fecit Auguftinus, ut admirabilem prædicarit interpretis Hieronymi diligentiam ac fidem. Quantum autem incurie & cladis volumen Jobi incesserit, priufquam apud Gracos Origenes , apud Latinos verò Hieronymus , ipsum far» tum te&tum effecissent, non folùm ejusdem Hieronymi præfatiunculæ, sed Originis etiam Adamantii, ac quorumdam aliorum antiquorum Scriptorum attestantur verba. »

Et verò Origenes fcribens ad Africanum, ita differit de hoc libro : 'Aina rey Syd om 'IW6, τα απο *Γέγραπται και αυτόν πάλιν αναζήσεθα , α' ών ο κύριος ανίκησιν, άχρι τελες και ο κείται ολα τους Εβραίοις...... «Και άλλα και μυρία otesμα αν τώ Ιως, και κατ' ολίγον, και ότι πλέον εν τοις ημετέροις αντιγράφοις , ή εν τοις ωοα Ιεδαίοις..... Πάλιν το πλεισα τα όσα δια μέσου όλα και ως παρ Εβραίοις μεν κεϊτα, παρ ημϊν και εχί και πολλάκις μεν έπη τέασαρα , ή ξία: έα ότι και δεκατέσσαρα, και δεκαεννέα, και δεκαέξι επί με δει κααλέγειν, ά με τα πολλά καράτε ανελεξάμθα, υπερ τα μη λανθάνειν ημάς ή διαφοράν την wa ledaríais e ripo avriye'owv; Sed & in Job, ab his verbis : Scriptum est autem ipsum refurrečturum , cum quibus Dominus resurgit , quæ fequuntur usque ad finem , apud Heo bræos non exstant....... Innumera quoque alia invenimus in Job, quæ in noftris exemplaribus ultra Hebraïcum textum redundant, modò parum, modò multùm...... Rurfum plurima in medio toto libro Job apud Hebræos reperiuntur, quæ in exemplaribus noftris desiderantur : fæpiùs quidem versiculi quatuor, vel tres ; interdum verò quatuordecim, novemdecim, vel fexdecim:& quid me oportet hîc enumerare, quæ multo labore collegimus, ne nos lateret discrimen, quod Judaica inter & noftra exemplaria intercedit: Idem

quoque fcribit Hieronymus , tum prologo in edit. Lat. libri Job secundùm LXX. tum præfat

. in translat. ejufdem libri ex Hebraico, ut videbitur infra. Utramque etiam hanc Jobi Interpretätionem memorat Augustinus, ac in primis Latinam priorem ex LXX. laudat epift. 71. al. 10. ad Hieronymum : In hac autem epistola , inquit, hoc addo , quod postea didicimus, ex Hebræo Job à te interpretatum, cùm jam quandam haberemus Interpretationem tuam ejusdem Prophetæ ex Græco eloquio versam in Latinum. Ubi tamen asteriscis notasti quæ in Hebræo funt, & in Græco defunt ; obelis autem quæ in Græco inveniuntur, & in Hebræo non sunt; tam mirabili diligentia , lit quibusdam in locis ad verba singula fingulas ftellas videamus, significantes eadem verba esse in Hebræo, in Græco autem non effe. Hanc utique Versionem oftendit Auguftinus quanti penderet, cùm illam ipsam ad librum suum Annotationum in Job adhibuerit ; quo in opere non tantùm particula ejufdem referuntur plurima , fed & capita pene integra reperiuntur : lac lacti non fimilius eft, quàm ista plerumque sunt inter se.

Jam verò circa hanc Interpretationem, quam vulgamus poft Hieronymum, duo potisimum occurrunt nobis examinanda : primò utrùm in ejufdem Interpretationis Editione procuranda Verfio planè , feu omni ex parte nova , substituta fuerit à S. Doctore pro antiqua; an verò, fervata ut plurimùm veteri Interpretatione Latina, illa folùm loca, quæ ab Origene addita fuerant fub afteriscis ex Theodotione aut aliis , Latinè reddiderit Hieronymus, & eidem Verfioni antique inseruerit , præmiffis nempe iifdem fignis ? uno , verbo an Hieronymus aliud præftiterit in Editione fua Latina procuranda , præter id quod & Origenes ipse præftiterat in paranda & adornanda Editiona Græca LXX. Interpretum.

Secundò an loca illa insititia da mutuò fumpta à Theodotione , aut aliis, in Versione primigenia LXX. Interpretum, imo & in Latina veteri ex ipfa proximè derivata, olim unquam interfuerint; ita ut deinceps, vel negligentiâ librariorum, vel imperitorum temeritate, vel etiam malevolorum quorumdam improbitate & malitia , ex ambobus , cùm Greco tum Latino, contextibus exciderint, aut ab iisdem subducta fuerint vel abrasa?

Ad primum quod attinet , vix credibile eft Hieronymum plus opera sibi impofuisse

1

quàm decebat , & aliam ab integro condidisse Verfionem, dum vetus corretta folummodo & emendata , aut novis accesfionibus aucta sufficere potuiffet ; illud enim fuisset magni laboris, fed minimè necessarii , quem plerique fugimus.

Neque verò id tantummodo conjectamus, fed facile colligi posse credimus ex epistola ipfa Auguftini ad Hieron. ubi fic ait : Didicimus ex Hebræo Job à te interpretatum, cùm jam quandam haberemus Interpretationem tuam ejusdem Prophetæ ex Græco eloquio versam in Latinum. Vox enim ista, quandam, posita ante Interpretationem, pofterioris vocis hujus ambiguitatem explicare videtur : quod enim primitus, & nove, e de integro ab aliquo compofitum eft, quodam modo, vel aliquo modo ab eo confruétum non dicitur; sea tus, filopus incæptum jam diu, aut infeliciter actum , novis curis ab alio elaboretur , augean tur, & expleatur ; tunc enim aptè ab ipso quodam modo compositum dici poteft. Nec aliud etiam fignificare videtur Hieronymus ipse, prologo in Edit. Lat. libri Job" fecundum LXX. ubi fic habet : Nunc autem quia..... volo antiquam divinorum Voluminum viam sentibus virgultisque purgare..... corrector vitiorum falsarius dicor , & errores non auferre, sed sea rere. Tanta est enim vetustatis confuetudo, ut etiam confessa plerisque vitia placeant, dum magis pulchros habere malunt codices, quàm emendatos. Quapropter , ô Paula & Eustochium.... Beatum Job, qui adhuc apud Latinos jacebat in stercore, & vermibus scatebar errorum, integrum immaculatumque gaudete : quomodo enim probatione atque victoria dupliciter universa ei sunt reddita , ita ego in lingua noftra, auda&ter loquor, feci eum habere quæ amiserat. Igitur..... rogo ut ubicunque præcedentes virgulas ( =) videritis, sciatis ea quæ subjecta sunt, in Hebræis voluminibus non haberi; porro ubi ftellæ ( * )imago fulferit, ex Hebræo in nostro sermone addita : necnon & illa quæ habere videbamur , & ita corrupta erant, ut sensum legentis tollerent, orantibus vobis , magno labore correxi. Hæc verba fanè perspicua, eo expreffa, nec puto illa explicationis indigere

. Is enim non novam prorsus Versionem inftruxisse dicendus eft, qui antiquam folùm purgandam & emendandam sibi proposuit ; qui correctoris perfonam agens , nonnullos præpoftero vetuftatis amore captos redarguit , eò quòd pulchros mallent habere codices, quàm emendatos ; qui librum valde imperfectum & mutilum, in lingua fua fecit habere quæ amiserat, reddendo videlicet Latinè & adjiciendo ea quæ in codicibus Græcis deerant, & in textu Hebraico reperiebantur ; vel emendando de corrigendo que in Latinis ita corrupta erant & depravata, ut sensum legentis tollerent. Id etiam rursum innuit Hieronymus præfat. in lib. Job, fecundùm Hebr. cùm dicit : Habeant qui volunt veteres libros , vel in membranis purpureis auro argentoque descriptos, vel uncialibus, ut vulgò aiunt, litteris, onera magis exarata , quàm codices ; dummodo mihi, meisque permittant pauperes habere fchedulas, & non tam pulchros codices, quàm emendatos. Nec obftare debent vel officere quæ addit : Utraque editio, & LXX. juxta Græcos, & mea juxta Hebræos, in Latinum meo labore translata est, eligat unusquisque quod vult : non enim verba ista, quantùm attingunt Editionem Latinam secundùm LXX. ita premi ar&tè aut urgeri debent, ut credatur translationem planè novam pro veteri ab Hieronymo fuisse substitutam ; sed benigniùs & clementiùs funt accipienda; nec intelligenda sunt, nisi de correctione mendorum, vel potiùs de accesione, ac interpretatione nova očtingentorum ferme verficulorum illorum, qui deerant in antiqua Versione Latina libri Job, quique ipsi in ferti fuerant ab Hieronymo ex Editione Hexaplari LXX. Id etiam pene unum innuere videtur Augustinus, epist. 28. al. 8. ad Hieron. cùm fcribit : De vertendis in Latinam linguam fan&tis Litteris canonicis laborare te nollem, nisi eo modo

nisi eo modo quo Job interpretatus es, ut signis adhibitis, quid inter hanc tuam & LXX. quorum est gravissima auctoritas, Interpretationem distet, appareat.

Eodem quippe modo judicandum effe credimus de Editione illa Latina libri Job, curante Hieronymo, ac de Interpretatione Latina Psalmorum, fimiliter edita ab ipfo cum asteriscis em obelis. Hoc enim, opinor, non ambigitur inter peritisimos , aut faltem controverfra effe non debet , utrùm Hieronymus Psalterium è Græco LXX. de integro transtulerit, necne; an verò ejufdem Psalterii Translationem veterem tantummodo correxerit & emendaverit. Porro quod ait supra , prologo in Job secundùm Editionem LXX. idem pariter dicit præfat. in Pfal. juxta Edit

. eandem : Psalterium , inquit, Romæ dudum pofitus, emendaram, & juxta LXX. Interpretes , licet cursim, magna illud ex parte correxeram. Quod quia rursum videtis, ô Paula & Euftochium, Scriptorum vitio depravatum..... cogitis ut veluti quodam novali, scissum jam arvum exerceam, & obliquè fulcis renascentes spinas eradicem...... Unde consueta præfatione commoneo, tam vos..... quàm eos qui exemplaria istiusmodi habere voluerint, ut quæ diligenter emendavi, cum cura & diligentia transcribantur. Noter sibi unusquisque vel jacentem lineam , vel ligna radiantia, id est obelos, vel asteriscos ; & ubicunque viderit virgulam præcedentem, ab ea usque ad duo puncta quæ impressimus , sciat in LXX. Translatoribus plus haberi : ubi autem ftellæ fimilitudinem perspexerit, de Hebræis voluminibus additum noverit æquè usque ad duo puncta , juxta Tom. I.

Mmmmm ij