ite post

VULGATA NOVA.

VERSIO ANTIQUA. naculum Holofernis, & invenerint eum truncum ad tabernaculum Olofernis, & non invenient Ex MB. Reg. in suo fanguine volutatum , decidet super eos ti- eum, & incidet in illos timor magnus, & fugient Germ. mor.

à facie vestra. s. Cùmque cognoveritis fugere eos ,

s. Et subsecuti omnes vos,& universi qui inillos securi, quoniam Dominus conteret eos sub colunt omnem finem Israël, prosternite illos in pedibus veftris.

viis suis, VULG. CAP.

VERSIO ANTIQUA. XIII. .

27. Et antequam faciatis ista, vocate mihi ad pedes Judith, & adoravit faciem ejus , &
Achior Ammoniten,

dixit illi:
28. & cùm viderit, recognofcat eum, qui 31. Benedicta tu in omni tabernaculo Jua
vituperavit Deum Ifraël, & ipfum quasi in da , & in omni gente ; quicunque audierit no-
mortem misit ad nos.

men tuum, turbabitur. Et nunc refer mihi
29. Et vocavit Achior de domo Ozia : qui quæcunque fecisti in diebus istis.
cùm introiffet , vidit caput Olofernis in ma-

* Et retulit illi Judith omnia quæcunque
nu viri unius in ecclesia populi, & cecidit in fecit à die qua exiit , ficut locuta eft illis. Et
faciem super terram, & refolutus eft fpiritus poftquam desiit loqui, clamavit omnis popu-
ejus.

sus voce magna, & dedit vocem lætitiæ in ci,
30. Sed poftquam resumpsit vires, cecidit vitate sua.
VULGATA NOVA.

VERSIO ANTIQUA.
6. Tunc Achior videns virtutem, quam fecit 6. Postea verò quàm vidit Achior omnia quæ-
Deus Ifraël, reli&o gentilitatis ritu, credidit Deo, cunque fecit Dominus in Ifraël, credidit Deo val-
& circumcidit carnem præputii lui, & appositus de, & circumcidit carnem præputii sui , & adpo.
eft ad populum Ifraël, & omnis successio generis situs est ad domum Ifraël usque in hunc diem.
ejus usque in hodiernum diem.

7. Mox autem ut ortus est dies , suspende 7. Et poftquam facium est diluculum, subie.
çunt super muros caput Holofernis , accepitque runt, & suspenderunt caput Olofernis in muro,
unusquisque vir arma fua, & egrelli sunt cum & accepit omnis vir arma fua , & exierunt secuna
grandi strepitu & ululatu.

dùm ordinem ad afcenfum montis.
8. Quod videntes exploratores, ad taberna 8. Filii verò Affyriorum , ut viderunt illos, mię
culum Holofernis cucurrerunt.

serunt ad duces , & ad tribunos suos, & ad omnes

principes.

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.
Olof. & non invenient eum , & decider timor super eos , 80, aóv Holo qui quidem audientes nomen tuum , turbabuntur,
&c. ut sup. In Corb. verò : Et dicent ducibus virtutis, & Et nunc annuntia mibi, MI. Corb. habet, qui audient non
elli concurrent ad tabernac. Olof. & non invenient eum, 8 men tuum , turbabuntur ; cætera ut fup. German, verd
decidet mors fuper illos, &c. ut sup.

15. ica : Benedicta tu in tabernaculo omnis Juda, & in
$. 5. MI. Germ. 15. Et infequentes omnes vos , & om omni gente ; qui audierint nomen tuum , turbabuntur. Es
nes qui inhabitant omnem , &c. ut sup. Corb. verò hæc nunc indica mihi quæ feceris in diebus iftis. Mi. Pech.
fola exhibet : Et infequentes prosterneris illos in viis suis. priora verba admittit , Benedida tu in omni tabernaculo ;
Grac. Και επακολυθήσαντες υμείς , και πάνλες οι κατοικώντες lequentia vero filentio premit.
Täv öexor, &c. ut in textu Regio.

* Rursum absunt ista à Mr. Pech. nec leguntur sup. . 27. Versus iste , & quatuor subsequentes respon- in Vulg. vel quidpiam simile. In Ms. ver Germ. i5. dent his quæ leguntur supra in. Vulg. post versum 26. habentur hoc modo : Et indicavit illi omnia quæ fecerit , capitis xuli. In Græco verò transferuntur iftuc, sicut in ex qua die profe&ta eft , ufque in diem qua loquebatur illi, Mís. noftris : primò itaque fic habetur Græcè : II pò dê Qua cùm ceffaffet, exsultavit omnis populus voce magna, σε ποιήσαι ταύτα , καλέσατέ μοι 'Αχιωρ τον 'Αμμανίτην. & dederunt vocem jucunditatis in civitate sua. In Corb. Similiter in Mss. Germ. 15. & Pech. Priùs autem quàm lic : Et indicavit illi Judith omnia qua fecerat. Qua faciatis hæc , vocate mihi Achior Ammoniten , Pech. Amani çùm ceßaffet loquendo, ululavit omnis popielus magna voce tem. In Corb. Sed antequam faciatis bæc, vocate mibi &c. ut in Germ. 15. Græc. Kai drúiseiner auta 'I&S/0 Achior Ammanitem.

εν μέσω τη λας πάντα όσα ήν πεποιηκυία , αφ' ής ημέρας
#. 28.

Ir. Pech. Ut videns, cognofcat eum , qui , &c. εξήλθεν έως ου ελάλει αυτούς. Ως δε επαύσαίο λαλίσα , κλά-
ut fup. Similiter hab. Germ. 15. Ut videns, cognofcat sažer o acos parñ meyaan, j ' s axey pworür su'ppóourov ( Mr.
eum, sed addic : qui contempfit Deum Ifr. 8 ipsum quafi Alex. supposúrus) a ty zróası dut@r.
ad mortem dimifit apud nos. In Corb. limpliciter : Et vi $.6. Iuidem Græcè , præter unum ó Oros tã ’Ispaña,
deat illum , qui contempfit Deum Ifraël ; absque feqq. loco Dominus in Ifraël. In Mr. Germ. 15. ita : Andiens
Grace vero fic : "Ινα έδων , επιγνώ τον εκφαυλίσαντα τον autem Achior omnia quæ fecit Deus Ifraël, credidit Deo ex
οίκον τε Ισeαήλ, και αυτών ως εις θάνατος αποσείλαντα εις animo , & circumcidit carnem præputii fui, & adpofitus eft
upas.

ad populum Ifraël usque in bodiernam diem. In Corb. Via
. 29. Similiter in Græco, nisi quod habetur plurali- dens autem (Gr. idco de ) Achior omnia qua fecit Dominus
ter , excédecar, vocaverunt, non vocavit ; pauloque post in Ifraël, credidit Deo, & circumcidit carn. præputii fui,
ita , ws Árbs, sy eid e, ut autem venit , & vidit, loco & adpofitus eft ad Dominum Ifrael usque in bodiernum diem,
qui cùm introisset , vidit; detracta infra conjunct. 8, an Nihil iftorum omnium est in Mr. Pech.
le cecidit , cum isto seq. fuper terram. In Mss. Germ. 15. 8.7. Ms. Germ. 15. Ut autem lux orta eft, fufpena
& Pech. ita : Er vocaverunt Achior de domo Ozia : qui derunt caput Olofernis super muros , & omnis vir Jumpa
cùm venisset , & vidisset caput Olof. in manum ( Pech. fit arma fua, & exierunt fecundum cohortes suas afcenfio-
manu ) unius viri in ecclefiam populi, ( Pech. populo ) nem montis. Similiter in Pech. exceptis his prioribus , fed
cecidit in faciem fuam, & deficiebat fpiritus ejus , Pech. 88 ut lux orta eft , fubierunt , &. In Corb. verò fic : Et ut
refoluta est anima ejus. In Čorb. verò fic : Et vocaverunt lux orta eft, suspenderunt caput Olof. fuper muros , 88 Al-
Achior : qui cùm venisset , 88 vidisset capur Olof. in manu cepit omnis vir arma fua, & exierunt fecundum fpinas (!.
viri , procidit in faciem in terram, aftuavit anima ejus. Spiras), afcenfonis montis

. Græcè : 'Hrízas se o opépos, aré-
x. 30. Mss. Corb. & Pech. Sed poftquam refumpfit, G», και εκρέμασαν την κεφαλήν Ολοφ. έκ το τείχος, και ανέλαβε
procidit ad, &c. ut sup. Pech. in fine leg. ad illam , non πας ανήρ Ισeαήλ τα όπλα αυτά, και εξήλθοσαν κατά σπείρας
illi, Germ. 15. Et refocillaverunt eum , & cecidit ad

pe

επί τας αναβάσεις τε ορες.
des, &c. ut in Pech. Græcè : ws d è divendbor autòr, a poco $. 8. Mss. Germ. 15. & Pech. Filii autem Asyriorum , ut
6780€ Tois ; &c. ut sup. detracto tamen illi, vel ad il viderunt illos , miferunt ad duces fuos , & ad tribunos , & ad
lam, in fine.

omnes principes fuos. Corb. Filii autem Assyrior, ut viderunt
7.31. Similiter in Græco, exceptis his mediis, ats illos , miferunt ad duces suos ; E5 illi venerunt ad duces,
VEG axítarles tò ēromá Cro tapax bú corteKai rūv srdys & tribunos, Græc, Oi da nii 'Aasipo ws cid or autis,

VULGATA NOVA. 9. Porro hi, qui in tabernaculo erant , venien- ' larer. tes, & ante ingreffum cubiculi perftrepentes, excitan 10. Nullus enim audebat cubiculum virtutis Allydi gratiâ , inquietudinem arte moliebantur, ut non riorum pulsando aut intrando aperire. ab excitantibus, sed a sonantibus Holofernes evigiVERSIO ANTIQUA.

VULGATĄ NOVA. Ex Ms. Reg. 8

11. Et venerunt ad tabernaculum Olofernis,& 11. Sed cùm venissent ejus duces ac tribuni, Germ. dixerunt ad Bagoe, qui erat super omnia ejus : & univerfi majores exercitus regis Affyriorum ,

dixerunt cubiculariis : 12. Suscita dominum nostrum, quoniam ausi 12. Intrate , & excitate illum, quoniam egreffunt filii Ifraël descendere ad nos in bellum, ut

fi mures de cavernis fuis, ausi sunt provocare nos pereant usque in finem.

ad prælium. 13. Et introivit Bagoas, & pulfavit januam quæ 13. Tunc ingreflus Vagao cubiculum ejus, ante tabernaculum erat : suspicabatur enim illum ftetit ante cortinam, & plausum fecit manibus adhuc cum Judith dormire.

fuis : suspicabatur eniin illum cum Judith dorini

re.

14. Poftquam verò nullus respondebat , ape

14.

Sed cùm nullum motum jacentis fensu Tuit, & introivit in cubiculum , & invenit illum aurium caperet , accessit proximans ad cortinam, jacentem nudum in testudine, & caput ejus fu- & elevans eam , vidensque cadaver absque capiblatum ab eo : & exclamavit voce magna cum la te Holofernis in suo fanguine tabefactum jacere crymis & luctu, & scidit vestimenta Tua. super terram, exclamavit voce magna cum fletu,

& fcidit vestimenta fua. IS. Et intravit in tabernaculum ubi erat Ju 15. Et ingressus tabernaculum Judith, non indith, & non invenit eam ; & egreffus eft ad po- venit eam , & exsiliit foras ad populum , pulum,

16. & dixit: Neglexerunt heri servi ejus, & fecit 16.& dixit : Una mulier Hebræa fecit confuconfusionem una mulier Hebræa in domo regis fionem in domo regis Nabuchodonosor, ecce Nabuchodonosor, quoniam ecce Olofernis in ter enim Holofernes jacet in terra, & caput ejus non ra jacet, & caput ipsius non eft in eo.

est in illo. 17. Et audierunt verba hæc presbyteri Affyrio 17. Quod cùm audissent principes virtutis Af

sciderunt tunicas suas , & conturbata eft fyriorum, fciderunt omnes vestimenta fua, & inanima eorum valde.

tolerabilis timor & tremor cecidit fuper eos, &

turbati sunt animi eorum valde. 18. Et factus est clamor eorum in medio cas 18. Et factus est clamor incomparabilis in me trorum.

dio caftrorum eorum, NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM, διέπεμψαν επί τες ηγουμένες αυτών οι δε ήλθον επί σρατη αυτον επί της χελωνίδος ερριμένον νεκρόν, και η κεφαλή αυτά γές, 3 χιλιάρχες, και επί πάντα άρχοντα αυτών.

αφήρητο απ' αυτό και εβόησε φωνή μεγάλη μετα κλαυθμί, και 7.11. Mís. Germ. 15. & Pech. Qui cùm venifsent Serampê, is bens iRupās, as dié pouče ta iuátia aute. Pech. conveniffent) ad tabernac. Olof. dixerunt ad "Ba

V. 15. Ita Græcè, præter duo , xalanúrou additum goam ( Pech. Bacun ) qui erat super omnia illius. Corb.

ad Judith, & pletú $ 406, prosliit , pro egreffus eft. In Mr. Qui cùm veniffent ad tabernac, Olof. dixerunt ad cubicula

Germ. 15. fic : Er introivit in tabernaculo ubi erat Judith rios illius. Græc. Kai tapşyévoy/o &TWY OXUYÀO 'Orop. divertens, & non invenit illam ; & egrediens ad populuma είπαν τω όντι επί πάντων των αυτε. .

In Pech. Et introiit tubernaculum ubi fuerat Judith hofpitaa 7. 12. Mfs. Germ. 15. & Pech. Sufcita nunc domi ta, o non invenit illam ; & egreffus ad populum. In Corb. num noftrum, quoniam aufi funt Judæi defcendere ad nos Et introivit in tabernaculum Judith, & non invenit illam ; in ( Pech, nd) pugnam , ut exterminentur in ( Pech. ad ) Sexfilivit ad populum. confummationem. Corb. cum Germanenli concinit , nili . 16. Mr. Germ. 15. Dixit : Pectaverunt fervi , fecit quòd hab. excitate, pro suscita nunc, & exterminent , pro confufionem una mulier Hebræa, intravit in domum Naboexterminentur. Græcè : "EyElegy di tòn xúelor viucor chod. quoniam ecce Olofernes in terram jacet , & caput ila étóafcuooer oi dõao xatalaive ep' seãs eis Tóasper sürecino- lius non eft in eum. Pech. Dixit : Peccaverunt fervi, fecit λοθρευθώσιν είς τέλος. .

confufionem una mulier Hebræa in domo regis Nabochod. *. 13. Ml. Germ. 15. Introivit Bagoas , pulfavit of- quoniam ecce Olofernis in terra , & caput illius non eft in tium tabernaculi : suspicabatur autem dormire illum adhuc Co. Corb. Es dixit illi : Una mulier Hebræa fecit confufio cum Judith. Corb. Et introiit Bagoas, o plaufit manibus nem in domo Nabuchod. quoniam ecce Olof. jacet in terra, fuis : Suspicabatur enim dormire illum cum Judith. Pech.

& non eft caput in illo. Græc. K pálwr, (Mr. Alex. cum Et introilt Bagoas , & pulfavit oftium tabernaculi : fufpica- edd. Ald. & Compl. Kai Cóncero ) Hbétusar oi démon, encina batur enim dormire illum. Huic ultimo confonat Græcum,

σεν αιχύνην μία γυνή των Εβραίων εις τον οίκον τη βασιλέως nifi excipias vocem oftium , cujus loco hab. tur auraiai, Narxod. Ötı idi 'Oxopéprus xamai, og vi xepang xx 1510 aulam, hoc superaddito in fine, METŲ ’18518.

&T' dutQ. . 14. Mr. Germ. 15. Et cùm non audiretur , post pufil #. 17. Mss. Germ. 15. & Pech. Et fa&tum eft, cùm lum introivit in cubiculum , & invenit illum projectum de andissent principes virtutis Affyriorum verba hæc, conscideTestudineo le&to oudum in terra , @ caput illius ablatum runt ( Pech. fciderunt ) vestimenta fua, & conturbabatur ab eo : exclamavit voce magna cum fletu magno , & con animus ( Pech. anima ) eorum valde. Corb. Quod cùm fcidit veftimenta (un. Pech. Et cùm non ardiretur , inter- audissent principes virtutis Affyriorum, consciderunt vestia misso Spatio, introiit in cubiculum , invenit illum pro menta fua , & conturbata est anima illorum valde. Græc. jetum nudum in terτα, σ σαραι illius ablatum αν εο :σ Ως δε ήκεσαν ταυτα τα ρήματα οι άρχοντες της δυνάμεως clamavit voce magna cum fletu , o gemitu , ululato 'Aasyp, 7s's Xotaras CUTW dippuxar , &c. ut in textu Reg. magno ; & fcidit vestimenta jua. Corb. Et cùm non audiret , . 18. Ms. Pech. Er levntus clamor illorum ingens in aperuit, introivit cubiculum , & invenit illum proje&tum medio caftrorum. Corb. Et factus est clamor magnus in mein terra , ut caput ablatum ab illo : & clamavit voce ma diis caftris eorum. Germ. 15. fimpliciter habet , in media gna cum flein, es conscidit vestimenta fun. Græc. Nasts caftra, omislis aliis. Græc. verò : Kai éméreto auto spong δείς επηκεσε, διαστίλας εισήλθεν εις τον κοιτώνα, και εύρτη γη και βοή μεγάλη σφόδρα εν μέσω της παρεμβολής.

ότι

CAP U T X V.
VULGATA NOVA.

VERSIO ANTIQUA.
С.

1. Umque omnis exercitus decollatum Ho T ut audierunt ii qui in tabernaculis erant, Ex Ms. Reg.

lofernem audisset , fugit mens & consi admirati sunt, & inquisierunt quid effet facé Germ, lium ab eis , & folo tremore & metu agitati, ti: & incidit in illis timor & tremor, fugæ præsidium fumunt,

2. ita ut nullus loqueretur cum proximo suo, 2. & non erat homo qui ftaret ante proxised inclinato capite , reli&is omnibus, evadere mum suum, sed diffusi unianimes fugiebant in omfeftinabant Hebræos, quos armatos super se ve nem viam campi & montis : & qui caftra collocanire audiebant, fugientes per vias camporum &

& verant circa Bethuliam, in fuga conversi sunt. semitas collium.

3. Videntes itaque filii Ifraël fugientes, secuti 3. Tunc filiorum Ifraël omnis vir bellator dife funt illos. Descenderuntque clangentes tubis, & fusus est super illos. alulantes post ipfos.

4. Et quoniam Affyrii non adunati, in fugam ibant præcipites : filii autem Ifraël uno agmine persequentes, debilitabant omnes , quos invenire potuissent.

5. Misit itaque Ozias nuncios per omnes civi 5. Et misit Ozias Bethumas, Tebel , Merichotates & regiones Ifraël.

ba, & Joab, & in omnem montem Israël , ut
cognoscerent de his rebus quæ gesta erant, & om-
nes in hostes diffundantur ad lummam victoriam

bellorum.
6. Omnis itaque regio, omnisque urbs , elec 6. Et poftquam audierunt filii Israël, omnes
tam juventutem armatam misit poft eos, & per- fimul incubuerunt in illos, & conciderunt illos
secuti sunt eos in ore gladii, quousque perveni- usque Choba. Similiter autem & qui in Hierufa-
rent ad extremitatem finium suorum.

lem erant, venerunt ex omni montana ; renuntia-
ta sunt enim illis quæ facta sunt inimicis eorum :
& qui in Galaad, & qui in Galilæa erant, con-
fecuti funt eos, & interfecerunt illos plagâ ma-
gnâ, quousque transirent Damascum & terminos

eorum.
7. Reliqui autem qui erant in Bethulia, in 7. Reliqui autem qui inhabitabant Bethuliam
gressi sunt caftra Affyriorum, & prædam , quam incubuerunt in caftra Assyriorum, & fpoliaverunt
fugientes Affyrii reliquerant, abstulerunt, & onus- eos, & locupletati sunt valde.
tati sunt valde.
8. Hi verd, qui victores reverfi sunt ad Be 8. Filii autem Ifraël reversi à cacumine mon

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM. $. 1. Mf. Germ. 15. Et ut audierunt bi qui in taberna Et mift Ozias in omnem regionem Ifraël , & nunciavit qua tulis erant , expaverunt quod factum effet : 85 decidit super contigissent , ut omnes convenirent in pugnam ad confummacos timor s tremor. Itidem Græcè , nisi excipias unum tionem illorum. én to geyovos , fuper factum , loco quod factum esset. Simili .6. Nonnulla variant Græcè, fed parvi ponderis ; viter in MI. Pech. his tantum muratis, post erant : Quid facti delicet initio habetur ús d'é', ut autem , loco es postquam ; effet , expaverunt : Es decidit fuper illos , &c. In Corb. verò paulòque post, oceduread òv &TÉ TEOOV , pro fimul incubusfic: Et audierunt illi qui in tabernaculo erant , a expave runt, ut & fxcolor, pro conciderunt ; item pro in Hierufarunt, & exquifierunt quid effet factum : & decidit fuper il- lem erant , venerunt , ita , Isprodanike aapeyerúčugar ng ; los &c. ut sup.

subinde

pro renuntiata sunt, arúyselaar, nec ita multò 9.2. Mss. Germ. 15. & Pech. Et non erat homo qui post, rñ mapepe boañ tñ sx oprør, pro inimicis ; rursum in( Pech. erat qui ) farei contra faciem proximi fui adhuc, fra , únepexeegoar, dilipaverunt , pro interfecerunt , desed ( Pech. sui , sed ) diffufi funt unianimes ( Pech. effufi tractis his quæ fup. erant, consecuti funt eos, &; demum June fimul omnes, ) fugiebant in omnem viam campi , & pro tranfrent , habetur wapärlor , & in fine, autús, loco per montanam ( Pech, montana : )& qui posuerant caftra in eorum. In Mss. Germ. 15. & Pech. bene : Ut audierung omnibus ( Pech. in montibus ) circo Betbuliam, converfi funt autem ( Pech. Quod ut audierunt ) filii Ifraël, omnes uniain fugam. Corb. Et non erat homo qui conftaret contra fa- nimes inruerunt Super illos , 85 conciderunt ( Pech. cadeciem proximi sui, fed fugiebant in omnem viam campi , & tunt ) illos usque in Chobam ( Pech. usque Choba. ) Similia extraicientes ( f. castra jacientes ) in montana, conversi lunt ter autem 5 qui in Jerusalem erant , advenerunt ( Pech. von in fegam. Grας. Και εκ ήν άνθρωπος μένων κατα πρόσω nerunt ) ex omni regione montana ; nunciatum autem ( Pech, TTON TË wundlov e'ti, ám' ¢xxvbérles oueluncedòr ispev yer éri delet autem ) erat eis qua falta fuerant in caftris inimicoσασαν οδον τα πεδία και της ορεινής και οι παρεμβεβληκότες & rum fuorum : & qui in Galaad, qui in Galilæa , fecuts Tã ópecrņ xú xaq B:Juaoua , étpeTMOOV Eis qurúr. In Ms. sunt illos , ( Pech. secuti erant , admisti funt illis , ) 8 pero Alex. ac editr. Ald. & Compl. deest ry, post Beluasa. cufferunt eos plagâ magnâ, ufque dum tranfirent Damafcum

. 3. Mr. Germ. 15. Et tunc filii Ifraël, & omnis bel Es fines ejus. In Corb. fic : Quod cùm audiffent filii Ifrael, Lator eorum , diffufi funt fuper illos. Pech. Tunc filii Ifraël, omnes unanimes irruerunt super illos, & conciderunt illos emnis vir bellator eorum , diffufi funt , &c. Item Græcè : usque Coba. Similiter autem ex Jerusalem venerunt ex omns Kad Tóme oi 'rol 'Ioexwa, Tos evùp worsuisus iz autór, regione ; nunciatum enim erat illis quæ facta effent in caftris ežexúloar, &c. ut fup. Corb. verò fimpliciter habet : inimicorum suorum : & qui in Galaad, & qui in Galilan Quoniam omnis vir bellator exarferat super illos.

erant , inter fecerunt illos plagâ magnâ , usque dum tranfi.5. Ms. Germ. 15. Et mifit Ozias in Bethumaster, rent Damascum & terminos illorum. Bebem, 8 Achom , & Zehon, so in omnem regionem Ifraël, $.7. Mss. Germ. 15. & Pech. Refidui autem inbabi. qui nunciarent de consummatis , & omnes diffundentur bel tantes Bethulia ( Pech. Bethuliam ) irruerunt in caftra Allyjatores in confummationem illorum. Græcè : Kai 'TÉSELAEN riorum , 85 prædaverunt illa , honeftati funt valde 'Οζίας εις Βαίθομαθτίμ , και Χωζαι , και Χωλα, και εις παν ( Pech. pradati sunt eam, & ditari sunt valde. ) Corb. Rea öelor 'Icesewa , Tùs atayfémoras vago Two Curlelexecuérar, liqui autem inhabitantes Bethuliam irruerunt in caftris Alya και ένα σαν7ες επεκχυθώσι τοις πολεμίοις εις την αναίρεσιν αυ rior. & prædaverunt illos, es deboneftati funt valde. Gr. par. In Mí, verò Pech. fic : Et mifit Ogias in omnem re Οι ολε λοιποί οι κατοικείες Βετυλούα επέπεσαν τη σαρεμβοgionem Ifrael, qui renuntiarent de rebus geftis , & ut om λή 'Αουρ, κ έπρονόμευσαν αυτές, και έπλού τκσαν σφόδeα. yes diffundantur fuper boftes ad interficiendos cos. In Gorba 7.8, MI. Germ. 15. Filii autem Ifraël reverfi sumo

Tom. I.

VERSIO ANTIQU Ao

VULGATA NOVA.
Ex Ms. Reg.&' tis, dominati sunt reliquorum, & vicos, & civi. thuliam, omnia quæ erant illorum attulerunt few
Gorm.

tates, & omnes campos obtinuerunt, & multa cum , ita ut non effet numerus in pecoribus, &
spolia possederunt; multitudo enim fuit magna. jumentis, & universis mobilibus eorum, ut à mi-

nimo usque ad maximum omnes divites fierent de

prædationibus eorum.
9. Et venit Joachim facerdos magnus, & ma 9. Joacim autem summus pontifex, de Jeru-
jores natu filiorum Ifraël qui inhabitabant in Hie- falem venit in Bethuliam cum univerlis presbyte-
rusalem, ut viderent bona quæ fecit Dominus If- ris fuis , ut videret Judith.
raël, & ut viderent Judith, & loquerentur cùm
illa in pace.

10. Et exiit ad eos Judith : & benedixerunt Dow 10. Quæ cùm exiflet ad illum, benedixerunt .f.pro exaltatio. minum, & dixerunt ad illam : Tu * exultatio Hie- cam omnes una voce, dicentes : Tu gloria Jeru

rusalem, tu gaudium Israël, tu gloria gentis nof- falem, tu lætitia Israël, tu honorificentia popu-
træ :

li noftri:
11. quia fecisti omnem adinventionem tuam, 11. quia fecifti viriliter, & confortatum est
& fecisti bona cum Ifraël, & benefecit super nos cor tuum, eò quòd castitatem amaveris, & poft
Deus, benedica es mulier apud Deum omnipo- virum tuum , alterum nescieris : ideo & manus
tentem in æternum tempus.

Domini confortavit te, & ideo eris benedicta in

æternum. 12. Et dixit omnis populus : Fiat, fiat.

12. Et dixit omnis populus :Fiat, fiat. 13. Et fpolia collegit populus multa per

dies

13. Per dies autem triginta, vix collecta sunt triginta

spolia Affyriorum à populo Tiraël. 14. Et dederunt Judith tabernaculum Olofer

14. Porro autem universa , quæ Holofernis nis, & omne argentum, & lectum, & appara- peculiaria fuisse probata sunt, dederunt Judith tum illius : & cùm accepisset Judith, impoluit su- in auro,

in auro, & argento, & veftibus , & gemmis, per mulas fuas, & junxit currus suos, & congef- & omni fupellectili, & tradita sunt omnia illi Tit illa simul.

å populo.
IS. Et concurrerunt omnes mulieres Ifraël ad

Is. Et omnes populi gaudebant, cum mulie-
eam, ut viderent illam : & benedixerunt ei, & fe- ribus, & virginibus, & juvenibus, in organis
cerunt illi choros ex fe. Et accepit Judith tyrfos & citharis.
in manu fua, & dedit mulieribus quæ cum ea erant ;
& coronavit se olivâ , & eos qui fecum erant.
** Et omnes principes plebis Ifraël præibant an-
te populum : imperans omnibus mulieribus : &
fequebantur eam omnes viri Israël cum armis &
coronis,& hymni erant in ore ipsorum.

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM,
tede, e dominati funt reliquorum , o vicos , & civitates dies triginta. Similiter in Pech. præter hoc, po prædatuš
qua in montana,

& omnes campestres dominati sunt multa εft. Item Grace : Και ελαφύρευσε πάς ο λαός την παρεμβο-
rum prædarum, Græc. Oi de vioi Iserna avaspé tar7es dro aúv, &c. ut fup. A Mr. Alex, ac editi. Ald. & Compl.
της κοπής, εκυρίευσαν των λοιπών και αι κώμαι , και επαύλεις abeft πας.
(Ml. Alex. cum Ald. & Compl. i wórcis ) å opsirning $. 14. Mr. Germ. 15. Er dederunt Judith tabernac. Olof.
πεδινή εκράτησαν πολλών λαφύρων" ήν γαρ πλήθος πολύ σφό & omne argentum ejus, & fuperlettilem , & vaja illi's :
sex. In Corb. hæc tantùm leguntur: Filii autem Ifraël re accipiens, imposuit eas fuper mulas fuas, sjunxit vebicu-
verfe À wede, abftulerant cætera ; à Pech. verò absunt om la sun, es congregavit ea desuper. Pech. Et dederunt fua
nia usque ad $. 13.

dith tabernac. Olof. Es omne argentum , & fupelleftilem , &
$.9. Similiter in Græco, translato verbo haber , vene omnem apparatum ejus : & accipiens, impofuit fuper mulas
sunt, non venit, poft Jerusalem ; item fup. loco majores fuas, & junxit vehicula fua, is oneravit ea in ipfis. Mr.

habetur ý zepycia , fenatus, & in fine, sipírur , pa Germ. 4. legit famulas, non mulas , sed malè. În Corb.
čem, pro in pace. Mr. Germ. 15. Regio consonat usque verò fic: Et dederunt Judith tabernac. Olof. 5 omne argen-
ad vocem Jerusalem, cui addit : & viderunt bona qua fee inm, & fupelle&ilem ejus : 88 accipiens Judith , imposuit in
cit Deus Ifrael cum Judith ; nec plura. In Corb. vero lic: jumentum fuum, s junxit vehicula sua , 5 imposuit fuper
Et venit Joachim fac. mag. « seniores filiorum Ifr. qui in- illa. Græc. Kai és wxær tñ 'Ioud io thv oxurviv Oropo ni mara
babitabant Jerufaiem , ut viderent bona que fecit Domm. 1η θα τα αργυρώματα, και τας κλίνας, και τα όλκια, και πάντα τα
Ifraël, ut viderent Judith , 5 loquerentur ad illam pacifici: oxsuomalo avrie a nabroo även érébuxer ési th sipulovor

.10. Nonnulla diffimilia in Græco, ubi fic :'ns de eurūs, as a Deuge tas dinášas durūs, is frú pevosy dute a
διούλθον προς αυτήν, ευλόγησαν αυτήν σάν7ες ομοθυμαδόν, και

άντων. .
είπαν προς αυτήν. Συ ύψωμα Ισραήλ , ου γαιρίαμα μέγα W.15. Mr. Germ. 15. Ee concurfit omnis mulier Ifraël
rõ 'Ioegena, Cü xaúxupea peye zê yeres viscor. In Mr. Corb. apud illam : & benedixerunt illam , & dixerunt adclaman-
ita : 0164 cùm exiffet ad illos,

benedixerunt illam omnes fi , & benedicentes cum mulieribus quæ cum ipfa erant , &
mul, & dixerunt ad illam : Tu es gloria Jerusalem, tu es fecerunt chorum illic ex fe ipsas. Et accepit ramos in manis
gaudium Ifrael, tu honorifica populi noftri. In Germ. 15. Jua , & dedit mulieribus quæ erant cum ipfa ; & coronavit
Et cùm exiffet ad eos, dixerunt ad illam omnes fimul : Tu se de oliva , ipfa, & quæ cum illa erant. Corb. Et concur-
exaltafti Jerufalem , tu glorificafti Ifraël, tu gaudium generis rit omnis mulier, ut viderent illam : 8 benedixerunt il
noftri.

lam , & fecerunt fibi chorum magnum. Et accepit thyrfos ,
.11. Mf. Germ. 15. Fecisti bæc omnia in manu tua, & dedic mulieribus quæ erant cum illo ; reliqua desunt. In
fecisti bona cum Ifrael, 85 placuit in eis Deo : benedicta Pech, multò contractius , fcilicet : Et concurrit omnis mu-
Iu efto apud Deum omnip. in fempiterno tempore. Sic etiam lier ex Ifraël ad eam , & benedixerunt illam ; nec plura.
in Græco, deleto 8, post manu tua ; loco tamen horum, Græcè vero ita : Kai Cured eaepé Tatce rural 'Icexma, 75
5 plcuit, &c. fic habetur :και ευδοκήσαι επ' αυτούς ο Θεός ιδείν αυτήν και ευλόγησαν αυτήν, ( Μ. Αlex, αυτή) και εποίκ-
ευλογημένη γίνω παρα τω σανθοκρατορι Κυρίω εις τον αιώνα σαν αυτή χορον εξ αυτών. Και έλαβε θύρσες και ταϊς χερσίν
Zpérore & bene fentiar super eis Deus, &c. In MI. Corb. duras, y f'S WXe Tais puraiti tais pet' avtūs atseparabara
ita : Quin fecisti bona cum Ifraël, & benedixit fuper eos 70 tùy craiov, aviny sj ai det' aurūs. Mr. Alex. hab. é'ss-
Deus, benedicta es tu apud omnip. Deum in fempiternum parcoal., ed. Compl. :secávwoar Théralar duti, ny tạ.
tempus,

&c. Ald. avtñ e Ť&c.
*. 12. Ita Ms. Germ. 15. cum Corb. In Græco verd * In Ms. Germ. 4. media ista , imperans (supp. ipfa ) om-
femel, gevo!TO.

nibus mulieribus , licet erasa omnino non fine, lituris ca-
W.13. Mr. Corb. Ee collegit fpolia omnis populus multa, men nonnullis infpersa sunt; in Regio aurem cadem luns
&c. ut fup. Germ. verò 15. Et prædavit populus caftra per many. In Germ. Ig. ica: Es prodivil, Somnes principes plo.

matu,

tes

NOTA AD VERSIONEM ANTIQUAM. bis Ifraël : & ipfa dus omnium mulierum Ifraël : & feque- Corb. non malè : Et prodivit ante populum , dux ipsa ombatur omnis vir Ifrael armati & coronati, bymnum in ore

nium mulierum : 88 sequebatur omnis vir Ifrael ornatus ( f. corum. Græcè : Kai wegärber

farlos og neb co xopelce armatus) cum coronis , hymnus erat in ore illorum, Deηγεμένη σασών των γυναικών και ακολέθει πας ανήρ Ισραήλ ανω fiderantur hæc cora in Ms. Pech. πλισμένοι, μετά σεφάνων και ύμνων και το σόματι αυτών. Με.

1.

CAPUT X V I.
VULGATA NOVA.

VERSIO ANTIQUA.
Unc cantavit canticum hoc Domino Ju-

Map. Rog.com dith, dicens :

nem Ifraël, & fucclamabat omnis populus Germ.

laudem Domino. Et dixit Judith : 2. Incipite Domino in tympanis , cantate Do 2. Incipite Domino in tympanis, cantate Deo mino in cymbalis , modulamini illi pfalmum no- in cymbalis , modolamini illi pfalmum novum, vum, exaltate, & invocate nomen ejus. exaltate , & invocate nomen ejus.

3. Dominus conterens bella, Dominus nomen 3. Quia Deus conterens bella , Dominus noeft illi.

men est illi. 4. Qui posuit caftra fua in medio populi sui , 4. Qui ponit caftra sua in medio populi fui , ut ut eriperet nos de manu omnium inimicorum eripiat me de manibus persequentium me. nostrorum.

s. Venit Allur ex montibus ab aquilone in s. Venit Afsur de montibus ab aquilone, vemultitudine fortitudinis suæ : cujus multitudo ob- nit in millibus exercitus fui : cujus multitudo obturavit torrentes, & equi corum cooperuerunt turavit torrentes , & equi eorum cooperuerunt valles.

valles. 6. Dixit fe incenfurum fines meos, & juvenes 6. Dixit incensurum fe fines meos , & juvenes meos occisurum gladio, infantes meos dare in meos occisurum gladio, parvulos meos daturum prædam, & virgines in captivitatem.

in prædam, & virgines fpoliaturum. 7. Dominus autem omnipotens nocuit eum, 7. Dominus omnipotens nocuit eum, & tra& tradidit eum in manus feminæ, & confodit didit illum in manu feminæ, & confodit eum. eum. 8. Non enim cecidit potens eorum à juveni

8. Non enim cecidit potens eorum à juvenibus, nec filii Titan percufferunt eum, nec excel- bus, neque filii Dathan percufferunt illos, nec fi

gigantes oppofuerunt fe illi, fed Judith filialii gigantium infidiati funt eis , sed Judith filia Me-
Merari in specie faciei fuæ dissolvit eum. rari in pulchritudine faciei debilitavit illum.
9. Exuit enim fe vestimento viduitatis , & 9. Exuit enim fe cultu viduitatis suæ, in exsul-

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUA M.
.1. Mf. Germ. 15. fic habet : Et fuftulit Judith confeffio millibus exercitus fui : cujus multitudo occupavit torrentes
nem suam in omnem Ifraël , 65 clamabat omnis populus lau 89, equi eorum operuerunt valles., Græc., Haber 'Acrypto
dem Domino. Es dixit Judith canticum. Gr. vero : Kaii'Emp δρέουν από Βορρά, ήλθεν ω μυριάσι δυνάμεως αυτά ών το
χεν Ιεδίθ την εξομολόγησιν ταύτην ν πανί Ισeαήλ , και ντε- Tanlos autoreve perze ( Ald. & Compl. éperto ) xeruap-
φώνα πάς ο λαός την αίνεσιν ταύτην. In M. Pech. hoc unum ρες, και η ίππος αυτών εκάλυψε βενές.
legitur : Et dixit Judith.

9.6. Similia Græc. habet , nifi quòd initio delet se *. 2. Hoc etiam canticum editum est cum aliis nonnul- paulòque post præponit , voci gladio , & fub finem adlis ad calcem Plalterii antiqui, Itudio & opera Em. Car dit no, ad virgines; inter vocem autem gladio, & seq. din, Thomasii Romx , anno 1697. ubi primò fic legitur : parvulos, inclula leguntur ista, sj tå fundorló kis súa Incipite Domino in tympanis , cantate & in cymbalis , im GELV Eis 75cpos, . Similiter in Mr. Germ. 15. Dixit fucponiie ei psalmum novum , exsultate , & invocate nomen ejus. cendere fines meos, Es juvenes meos occidere in gladio , este Ms. Pech. Incipite Deo meo in tympanis , canite Deo meo in lactentes meos dare ad pavimentum , & parvulos meos daro cymbalis , modolamini illi psalmum novum , & exaltate eum, ad prædam, & virgines in captivitatem. in Corb. verò lic: & invoc. &c. Mr. Germ. 15. Extollite Deo meo in tympa Dixit ut incenderet fines meos , ut interficeret gladio natos nis , canite Deo meo in cymbalis , cantate illi psalmum no meos, 3 daret eos in captivitatem , 65 virgines in præda. In

& exaltate eum, 5 invocate nom. ejus. Corb. Ca Psalt. Thom. Dixit enim se incensurum fines meos , 86' jnnite ei in cymbalis , facite ei psalmum, & exaltate ei , in venes meos occisurum gladio, infantes meos adducere in prevoc. &c. Germ. 4. exultate. Græc. Manuscripto Pech.con dam , eo virgines in captivitate. fonat ad verbum , nifi quòd habet w Kupio, Domino , .7. Plalt. Thom. Dominus autem nocuit eum, & tracum Germ. 4. non Deo, post canite , tollitque , ante didit cum in manus femina , confundit eum. Ms. Germ. exaltate , cum seq. eum.

15. Dominus autem omnipotens pravenit eum , in mann . 3. Iridem in Ms. Germ. 4. præter unum Deus , loco femina confudit eum. Corb. Deus omnip. tradet illos in maDominus. In Corb. fic : Quoniam Deus contribulat bella , nu feminæ , & confundit illos. Pech. Dominus autem omDominus nomen est ei. In Psalt. Thom. Deus qui conteret nip. Sprevit eum , in manu feminæ confudit eum. In Gr. simbella , Dominus nomen eft illi. In Mr. Germ. 15. Tu es Deus pliciter : Κύeιος παντοκράτωρ ήθέτησεν αυτες & χειρί ΨΗλείας. conterens bella Dominus , absque feqq. Sic etiam in Pech. $. 8. Ms. Germ. 4. loco gigantium, scribit gigantis , detracta infuper voce Dominus. In Græco fic :"Otı Otos vel etiam giganies ; nam in Mís

. antiquis promiscue poniCux?piewr a crégers Kúeraso in editr. Ald. & Compl. deest tur e, pro i, & i, pro e. In altero Germ. 15. ita : Non Κύeιος. .

enim cecidit potens illorum à juvenibus , neque filii bellatoř.4. Similiter in Psalt. Thom. exceptis his, ut eripiat rum percufferunt illum, nec excelfi gigantes superpofuerunt nos de manibus perfeq. uros. In MS. Germ. 15. fic : Qui po- feillis, fed Judith filia Merari in specie faciei dissolvit illum. nes caftra in medio populi tui, ut educeres de manu perseq. Similiter in Psalt. Thom. paucis mutatis : Non enim cecie me. In Corb. Qui mifit , & pofuit caftra fua in medio caf- dit potens eorum à juvenibus, nec filii Tela percufferunt eum, srorum filiorum Ifraël, ut educeret me de manu perfeq. me. nec excelsi gigantes impofuerunt fe illi, fed Judith filix MeGrace :"Οι εις παρεμβολές αυτέ ν μέσω λαν εξείλατό με raris specie faciei suæ dissolvit illum. Itidem Græcè, exex xtipos Tam, &c. ut fup. In MI. Pech. prætermittuntur cepris levibus his, Titaww, loco Tela ; pauloque post , ifta cum feqq. usque ad y. 7.

é Berlo durâ, loco impofuerunt fe illi, & à xámd, in W. 5. Mr. Germ. 15. Venit Assur à montibus turium (f. pulchritudine', pro facie. In Ms. Corb. fic : Non enim cecivirtutum ) fuarum : quorum multitudo occupavit torrentes , derunt potentes illorum à juvenibus, neque filii Titan percuf& equis fuis cooperuit colles. Corb. Venit Alir ex montibus ferunt illos, neque gigantes , fed Judith filia Merari in fpeab aquilone , in millia virtutum suarum : quorum multitu cie folvit eum : à Pech. vero absunt ista , ut & feqq. usdo obturavit torrentes, & equi ipforum cooperuerunt colles. que ad X. 15. Prals, Thom, Alfur de montibus ab aquilone venit , cum ¥. 9. Similiter habet Ms. Germ. 15. præter duo, vef: Tom. I.

G8888 )

vum