Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

VERSIO ANTIQUA. fecundùm fermones veftros, & inveniat ancilla veftra gratiam in confpectu Dei.

VULGATA NOVA.

9. Et dixerunt hi, qui illic erant, omnes una voce: Fiat, fiat.

10. Judith verò orans Dominum, tranfivit per portas ipfa & abra ejus.

II. Factum eft autem, cùm defcenderet montem, circa ortum diei, occurrerunt ei exploratores Affyriorum, & tenuerunt eam, dicentes: Unde venis? aut quò vadis?

12. Quæ refpondit : Filia fum Hebræorum, ideo ego fugi à facie eorum, quoniam futurum agnovi, quòd dentur vobis in deprædationem, pro eo quòd contemnentes vos, noluerunt ultro tradere fe ipfos, ut invenirent mifericordiam in confpectu veftro.

13. Hac de caufa cogitavi mecum, dicens : Vadam ad faciem principis Holofernis, ut indicem illi fecreta illorum, & oftendam illi quo aditu poffit obtinere eos, ita ut non cadat vir unus de exercitu ejus.

14. Et cùm audiffent viri illi verba ejus, confiderabant faciem ejus, & erat in oculis eorum ftupor, quoniam pulchritudinem ejus mirabantur

nimis.

15. Et dixerunt ad eam : Confervafti animam tuam, eò quòd tale reperifti confilium, ut defcenderes ad dominum noftrum.

16. Hoc autem fcias, quoniam cùm fteteris

Germ.

** Præcipite nunc aperiri portam civitatis, Ex Mß. Reg. & ut exeam in confummationem verborum qua locuti eftis mecum.

VERSIO ANTIQUA.

9. Et conftituerunt juvenibus aperire ei ficut locuti funt: & fecerunt fic.

10. Et exiit Judith, ipfa & ancilla ejus cum ea: & fpeculabantur eam viri civitatis, quoadufque defcendit montem; at ubi venerunt in atrium jam non videbant eam in convalle.

11. Et abiit in aulonem in directum, & obviavit primis cuftodibus Affyriorum : & comprehenderunt eam, & interrogaverunt illam, dicentes : Quorum es? & unde venis? & quò vadis?

12. Et dixit eis: Filia ego fum Hebræorum, & fugio à facie ipforum, quoniam incipient tradi vobis in confummationem.

13. Et ego venio ad faciem Olofernis principis virtutis veftræ, ut renuntiem ei verba veritatis, & oftendam ante faciem ipfius viam,per quam vadat, & dominetur univerfæ montanæ, & non intercidat de viris ejus caro una, neque fpiritus vitæ.

14. Et cùm audiffent viri verba ejus, confideraverunt faciem ejus, & erat ante illos mirabilis in fpecie nimis.

15. Et dixerunt ad eam : Salvasti animam tuam in bono, feftinans defcendere ad faciem domini noftri. Et nunc accede ad tabernaculum ejus, & ex noftris mittemus tecum, quoufque tradant te in manus ejus.

16. Si autem fteteris in confpectu ejus, noli ti

NOTE AD VERSIONEM & Compl. προσεκύνησαν) τῷ Θεῷ, καὶ εἶπε πρὸς αυτές· omiffis aliis. Similiter in Mfs. Germ. 15. & Pech. Et procidens in faciem fuam, ( Pech. delet fuam) adoravit Deum, dixit ad eos. In Corb. verò : Et adoraverunt illam, & dixit illis Judith ; nec adduntur plura.

** Ad verbum + Greco, duobus tantum exceptis, nempe rò nunc aperiri, pro quo, avižal μo, aperire mibi; & infra, herevscual, exibo, loco ut exeam. In Mf. Pech. fic: Conftituite nunc aperire portam civitatis, & eam in confummationem verborum qua, &c. ut fup. In Germ. 15. Conftituite mihi portam civitatis nunc aperire, & exeam in confummationem verborum meorum, quos locui eftis mecum. In Corb. verò: Aperite mihi portam, 5 veniam in confummationem verborum meorum; nec plura.

*. 9. Itidem Græcè. Nec aliter in M. Germ. 15. excepto uno aperire eis, pro ei. In Pech. Et conftituerunt juvenibus aperire: ficut locuti funt, ita fecerunt. In Corb. fimpliciter: Et conftituit juvenibus: & fecerunt.

. 10. Græc. loco & fpeculabantur, habet areXÓTEUCY é; paulòque poft, loco at ubi venerunt in atrium, &c. fic, ἕως διῆλθε τὸν αὐλῶνα, καὶ ἐκ ἔτι ἐθεώρεν αυτήν· donec tranfiit vallem, & non ultra afpiciebant eam, abfque feq. in convalle; cætera ut fup. Mf. etiam Germ. 15. cum textu Regio concinit, nifi quòd habet in fine, defcendit in montem; & ecce at ubi defcendit in palude, jam non videbant eam; nec addit in convalle. In Mf. Pech. fic: Tempore illo exivit Judith de Bethulia, ipfa 5 ancilla ejus cum ea : & fpeculabantur eam viri civitatis, quoadufque defcendit montem; reliqua defunt. In Corb. hæc pauca: Et abiit ipfa 5 abra ejus : 5 speculabantur illam viri civitatis 5 non videbant illam, In Mf. etiam Alex. deeft hoc, μer' avтus, poft abra ejus.

[ocr errors]

. 11. Mf. Germ. 15. Et abiit in adria in directam, & obviavit vigilibus Affyriorum reliqua ut fup. detracto uno dicentes. Mf. Corb. Et abiit illa rectà, obviaverunt ei exploratores Affyriorum: comprehenderunt, &c. ut fup. excepto fing. Cujus es? loco plur. Quorum es? In MI. Pech. hæc tantùm leguntur: Et obviavit vigilibus Affyriorum comprehenderunt eam. Græcè Kai nopeuorlo ἐν τῷ αὐλῶνι εἰς εὐθεῖαν, και συνήντησεν αυτή προφυλακὴ τῶν Aarupír reliqua ut in textu Regio, nifi quòd deeft To illam, dicentes.

ANTIQUA M.

. 12. Similiter habet Mf. Germ. 15. præter hoc, con rum, loco ipforum, deuacto fup. eis, poft dixit. In Corb verò fic: At illa dixit: Filia fum Hebræorum, ego recedo à facie illorum, quoniam futurum eft ut dentur vobis in confummationem. Græce : Καὶ εἶπε· Θυγάτηρ εἰμὶ τῶν Εβ ραίων, καὶ ἀποδιδράσκω από..... ὅτι μέλλεσι δίδοται ὑμῖν Eis xa áСpwμa nihil iftorum habetur in M. Pech. nec feqq. ufque ad . 16.

α

. 13. Eadem leguntur Græcè, paucis immutatis; nem-
pe tollitur ei, poft verbum 8 draystina, vel ut in Mf.
Alex. ac editt. Ald. & Compl. awayleiras, renuntiem ;
paulòque poft, pro vadat, & dominetur..... & non interci-
dat, habetur : πορεύσεται, και κυριευσει..... κ ε διαφωνήσε
ibit, dominabitur..... non diffonabit: legiffe videtur
Interp. Lat. Magoredod. In Mf. Germ. 15. fic: Et ego veni
ad faciem Olof. principis virtutis veftræ, ut renuntiem illi
verba veritatis, 5 oftendere ante faciem ejus viam, per quam
vadat, dominetur univ. montana, & non disperiet de,
&c. ut fup. In Corb. verò. Et ego venio ad faciem Olof.
principis virtutis, ut renuntiem illi hac verba, & oftendam
illi viam, per quam vadat, & dominetur in univerfa mon-
tana, 5 non clamabunt virorum illorum caro una; nec plu-
ra. Mf. etiam Germ. 4. leg. univerfa montana,
fed abique
præpof. in.

. 14. Mf. Germ. 15. Cùm autem audiffent viri verba
ejus, confiderabant faciem ejus, & erat in confpectu eorum
mirabilis fpecie valde. Corb. Et cùm audiffent, &c. ut in
Germ. 15. omiffa tantùm voce fpecie. Græc. Deds o
οἶ...... και καλενούσαν ( in Compl. deeft κ) τὸ πρόσωπον αυτῆς,
και ἦν ἐναντίον αυτῶν θαυμάσιον τῷ κάλια αφόδρα.

છે

. 15. Similiter Græcè, nifi quòd deeft rò in bono poft animam tuam; & infra, loco ex noftris mittemus, &c. legitur, aq' üμv megtémtroi ce, cws wacad word Cε, &c. i. e. à nobis præmittent te, donec tradent te, &c. In Mf. Germ. 15. omnia ut in textu Regio, immutatis tamen his : Et nunc ecce ad tabernac. ejus perducent te noftri, ufquequo. In Corb. verò fic: Et dixerunt ad illam : Confervafli animam tuam in bonum, quod feftinaveris defcendere ad dominum noftrum. Et nunc veni ad tabernaculum meum ; reliqua defiderantur.

. 16. Similia prorfus in Græco, nifi excipiatur unum, dvár[emor, annuntia, pro refer ei. Eadem quoque in Ms,

[ocr errors]

VERSIO ANTIQUA.

Ex Mß. Reg. & mere corde tuo, fed refer ei fecundùm verba tua, Germs. & bene tibi faciet. Et elegerunt ex ipfis viros centum, & adjunxerunt ei & puellæ ejus, & perduxerunt illas ad tabernaculum Olofernis.

17. Et factus eft concurfus in tota caftra, & innotuit in tabernaculo adventus ejus : & venerunt & circumdederunt eam cùm ftaret ante tabernaculum Olofernis, quoadufque nunciaverunt ei de illa; & mirabantur ad fpeciem ejus, & percipiebant verba ejus, quia erant valde bona; & laudabant filios Ifraël in ea.

18. Et dixit unufquifque ad proximum fuum : Quis contemnet populum iftum, qui habent mulieres tales? quoniam non eft bonum derelinquere ex eis viros, ne qui reli&ti fuerint, poffint fuperare omnem terram. Et exierunt omnes defervientes Oloferni, & omnes famuli ejus, & induxerunt illam in tabernaculum ejus.

19. Et erat Olofernis requiefcens in lecto fuo in conopeo, quod erat ex purpura, & auro, & zmaragdo, & lapidibus pretiofis contextum : & nunciaverunt ei de illa. Qui cùm audiffet, exiit ante tabernaculum, & lampades argenteæ præcedebant eum multæ valde : & induxerunt eam ad illum.

20. Cùm autem adftitiffet ante faciem ejus Judith, & famulorum ejus, procidens in faciem, adoravit eum. Et levaverunt eam fervi ejus, & mirabantur omnes ad fpeciem vultus ejus.

VULGATA NOVA.

in confpe&u ejus, bene tibi faciet, & eris gratiffima in corde ejus. Duxeruntque illam ad tabernaculum Holofernis, annuntiantes eam.

17. Cùmque intraffet ante faciem ejus, ftatim captus eft in fuis oculis Holofernes.

18. Dixeruntque ad eum fatellites ejus : Quis contemnat populum Hebræorum, qui tam decoras mulieres habent, ut non pro his meritò pugnare contra eos debeamus?

19. Videns itaque Judith Holofernem fedentem in conopeo, quod erat ex purpura, & auro, & fmaragdo, & lapidibus pretiofis intextum:

20. & cùm in faciem ejus intendiffet, adoravit eum, profternens fe fuper terram. Et elevaverunt eam fervi Holofernis, jubente domino fuo..

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

Germ. 15. exceptis levibus his, cordi, pro corde; referes,
pro refer; ex fe ipfos, pro ex ipfis ; & ancilla ejus cum ea,
Ioco puella ejus. In Corb. hæc fola leguntur : Et f feteris
in confpeiiu ejus, noli timere corde tuo, & bene tibi faciet :
adduxerunt eam ad tabernaculum Olofernis. In Pech.
pofteriora tantùm : Et elegerunt ex ipfis viros centum, &
adjunxerunt ei abra ejus, & perduxerunt, &c. quæ fup.
V. 17. Mf. Germ. 15. hæc fola immutat: in totam caf-
tram, corruptè pro tota caftra, deinde innotuit enim in
tabernaculis ; neque multò poft, ftantem, loco cùm fta-
☛et; item infra, nunciarent, pro nunciaverunt ; paulòque
poft, pulchritudinem, loco fpeciem; & in fine, ab ea, pro
in ea. In Corb. hæc folùm exftant: Et nunciaverunt illi de
ea; mirabantur fpeciem ejus. In Pech. nil omnino ad fi-
nem ufque hujus capitis. In Græco verò fic: Kai vévelo
Συνδρομὴ ἐν πάσῃ τῇ παρεμβολή, διεβοήθη γὰρ εἰς τὰ σκη
váμala i @afrolα autus extorles, Exúxxer άutur as sisú-
κι ἔξω τῆς σκηνῆς Ολοφέρνη, ἕως προσήγγειλαν αὐτῷ περὶ
αυτῆς· καὶ ἐθαύμαζον ἐπὶ τῷ κάλες αυτης, καὶ ἐθαύμαζαν τις
υιὲς Ἰσραὴλ ἀπ ̓ αυτής edit. Ald. ἐπ ̓ αυτῆς.

. 18. Nonnullis tantùm differt Mf. Germ. 15. hifque
levibus, nempe habet,
, pro babent, ante mulieres & in-
fra, relinquere, pro derelinquere, detracto præced. bonum ;
exinde ut , pro ne,
& in fine, tabernaculo ejus, non ta-
bernaculum. In Corb. verò fic: Et dixit unufquifque ad
proximum fuum: Quis contemnet iflum populum, qui tales
babet mulieres ? quoniam bonum eft ex eis relinquere femen
in viros, ut qui nati fuerint, possint poffidere totam terram.
Et exierunt cubicularii Olofernis, & introduxerunt illam in

tabernaculum. Græcè : Kal EiTEr Exαsos Tрos Tor Cancior du-
εἶπεν ἔκαςος πρὸς τὸν πλησίον
το Τίς καταφρονήσς τῇ λαι τέτε, ὃς ἔχει ἐν ἑαυτῷ γυναῖκας
τοιαύτας; ὅτι ἐ καλόν ἐσιν ὑπολείπεθαι ἐξ αὐτῶν ἄνδρα ένα,
oἳ αφεθέντες, δυνήσονται κατασοφίσαθαι πᾶσαν τὴν γῆν. Καὶ
of
ἐξῆλθον οἱ παρακαθεύδοντες Ολοφέρνη, και πάντες οἱ θεράπον
7ες αυτῷ, καὶ εἰσήγαγον αυτὴν εἰς τὴν σκηνήν.

V. 19. Ad verbum è Græco, ad hoc ufque, Qui cùm audiffet; excipiendum tamen to contextum, pro quo xaJupasuever, intextis; at in editt. Ald. & Compl. legitur natupaoμérov, ut fup. Loco verò feqq. Qui cùm audisset &c. ita: Kal aber eis To wegcnúvier, i raμmá♪es aрyvexi wegάyvoa, AUT nec fubnectuntur plura. In Mf. Germ.

4.

[ocr errors]

loco contextum, habetur juxta eum. In Germ. 15. omnia ut in Regio fupra, præter feqq. nempe initio, Es erat Olofernes recumbens exinde circa medium, exiit de tabernaculo, loco ante tabernaculum; extremò, apud eum, loco ad illum. In Corb. hæc folùm exftant: Et erat Olef. requiefcens in leitulo fuo in conopeo, quod erat ex purpura, auro, fmaragdo, & lapidibus pretiofis intextum.

. 20. Mf. Germ. 15. verborum ordinem fic immutat: Cum autem adftitiffet ante faciem ejus Judith, & famulorum ejus, laudaverunt omnes pulchritudinem forma ejus. Et procidens in faciem, adoravit eum: elevaverunt eam fervi ejus. Corb. verò fimpliciter hab. Et cùm vidiffet faciem ejus, procidit, & adoravit illum : & levaverunt illam fervi ejus. Græc. Germanenfi 15. favet his : 'ns dè ŝafs κατὰ πρόσωπον αυτό Ιεδ ίθ, καὶ τῶν θεραπόντων αυτέ, ἐθαύμα σαν πάντες ἐπὶ τῷ κάλλι το προσώπε αυτῆς. Καὶ πεοῖσα ἐπὶ πρόσωπον, προσεκύνησεν αυτῷ· καὶ ἤγειραν αυτὴν οἱ δὅλοι αυτό.

[blocks in formation]

non nocui hominem, cui placuit fervire Nabu-
chodonofor regi totius terræ.

[blocks in formation]

VULGATA NOVA.

Unc Holofernes dixit ei: Æquo animo efto, & noli pavere in corde tuo: quoniam ego nunquam nocui viro, qui voluit fervire Nabuchodonofor regi.

2. Populus autem tuus, fi non contempfiffet me, non levaffem lanceam meam fuper eum.

2. Et nunc plebs tua, quæ habitat in monta-
nis, nifi fefelliffet me, non elevaffem lan-
non elevaffem lan-
NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 1. Similiter in Græco, nifi quòd pro conftans efto,
legitur faponoor, confide, abfque feq. &, & pro cui placuit,
fic, osis PETIXE, quifquis elegit; quæ idem fonant. In
ὅσις ηρέτικε,
Germ. 15. ita: Et dixit ad eam Olof. Animiquior efto mu-
lier, neli pavere cordi tuo: quoniam ego non nocui vi-
rum, cuicunque placuit fervire, &c, ut fup. Sic etiam in

Corb. his tantùm mutatis, Et dixit illi..... Animaquior ef to..... corde tuo; extremò tamen deest, regi totius terra. In Mf. Pech. totum pene caput defideratur.

. 2. Mf. Germ. 15. Et nunc plebs tua, qua babitat in montana, nifi fefelliffent me, non elevassem frameam meam, &c. ut fup. Corb. Et nunc populus tuus, fi non contempa

[ocr errors]

VULGATA NOVA.

3. Nunc autem dic mihi, qua ex caufa receffifti ab illis, & placuit tibi ut venires ad nos?

4. Et dixit illi Judith: Sume verba ancillæ tuæ, quoniam fi fecutus fueris verba ancillæ tuæ, perfectam rem faciet Dominus tecum.

[ocr errors]

5. Vivit enim Nabuchodonofor rex terræ, & vivit virtus ejus, quæ eft in te ad correptionem omnium animarum errantium : quoniam non folùm homines ferviunt illi per te, fed & beftiæ agri obtemperant illi,

6. Nunciatur enim animi tui induftria univerfis gentibus, & indicatum eft omni feculo, quoniam tu folus bonus & potens es in omni regno ejus, & disciplina tua omnibus provinciis prædicatur.

Sup. 5. 7. Nec hoc latet, quod locutus eft Achior; nec illud ignoratur, quod ei jufferis evenire.

8. Conftat enim Deum noftrum fic peccatis of-
fenfum, ut mandaverit per prophetas fuos ad po-
pulum, quòd tradat eum pro peccatis fuis.
9. Et quoniam fciunt fe offendiffe Deum fuum
filü Ifraël, tremor tuus fuper ipfos eft.

VERSIO ANTIQUA.

ceam meam fuper illos ; fed ipfi fecerunt fibi _ Ex Mẞ. Reg. & hæc.

3. Et nunc dic mihi, qua ex caufa receffifti ab eis, & venifti ad nos? venifti enim ad falutem animæ tuæ. Animæquior efto, in hac nocte vives, & deinceps: nec enim eft qui te noceat, fed bene faciam tibi, ficut fit fervis domini mei.

4.0 Et dixit ad eum Judith: Sume verba ancillæ
tuæ, & loquatur ancilla tua ante faciem tuam,
& non loquetur mendacium domino meo in
hac nocte. Et fi fecutus fueris verba mea, con-
fummabis omnia in manibus tuis, quæ faciet
Deus tecum; & non excedet dominus meus de
cogitationibus fuis, quoadufque vivet.

5. Vivit enim Nabuchodonofor rex totius terræ,
& vivit virtus ejus, qui mifit te in correctionem
omnium animarum: quoniam non folùm homi-
nes per te fervient ei, fed beftiæ agri, & jumen-
ta, & volucres coeli ; & per virtutem tuam fciet
Nabuchodonofor, & omnis domus ejus.
6. Audivimus enim fapientiam tuam, & aftu-
tiam tuam; & nunciatum eft univerfæ terræ, quia
tu folus bonus es in regno, & potens in militia
belli, & mirabilis in providentia, & laudabilis in
disciplina.

7. Et nunc domine mi, verbum quod locutus
es ad Achior in concilio tuo, audivimus: quo-
niam circumierunt eum viri in Bethulia, & nun-
ciavit illis omnia quæ locutus eft apud te. Prop-
ter quod dominator domine, non tranfeas verbum
ejus, fed conde illud corde tuo, quia verum eft.

8. Non enim defendetur genus noftrum, neque
dominatur gladius fuper eos,
dominatur gladius fuper eos, nifi peccent in Deum
fuum.

9. Et nunc ne fiat dominus meus fruftratus ante
faciem illorum in actu fuo: cecidit enim timor
fuper illos, & comprehendit eos peccatum ma-
gnum, in quo exacerbaverunt Dominum Deum
fuum:

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

fiffet me, non allevaffem lanceam meam fuper illum ; omif-
fis aliis. Grace : Καὶ νῦν ὁ λαός (ε, ὁ κατοικῶν τὴν ὀρεινὴν,
o
εἰ μὴ ἐφαύλισάν με, ἐκ ἂν ἦρα τὸ διόρυ με ἐπ' αυτές· αλλ'
ἀλλ ̓
αυτοὶ ἑαυτοῖς ἐποίησαν ταῦτα.

او

3. Eadem prorfus leguntur in Mf. Germ. 15. nifi quòd deeft rò anima tua, poft falutem ; & fub finem habetur feci, non fit; in Mf, etiam Regio fcriptum eft feci, fed pofteriori manu. In Corb. verò fic: Et nunc dic mihi, qua ex caufa receffifti ab illo? 5 venifti enim ad nos in falute; reliqua defunt. Græce : Καὶ νῦν λέγε μοι, τίνος ἕνεκεν άTédeas άT AUTŵr, y rates apos nuas; üxers rap eis Cw θηρίαν. Θάρος, ἐν τῇ νυκτὶ ταύτῃ ζήσῃ, καὶ εἰς τὸ λοιπόν οὐ γάρ ἐσιν ὃς ἀδικήση (ε, αλλ' εν Σε ποιήος, καθὰ γίνεται τοῖς δύλοις τῇ κυρία με βασιλέως Ναβεχοδονόσορο

то

.4. Eadem rurfus habet Mf. Germ. 15. his tantùm mutatis; nempe poft faciem tuam, addit veritatem, statimque non loqui mendacium, &c. exinde pro exceder, fcribit excidet, ut in fine vivit, pro vivet. Græcum etiam textui Regio confonat ad hoc ufque, verba mea, uno tamen excepto, aray[enw, annuntiabo, pro loquetur; loco verò verba mea, & feqq. fic habet: Tois do yous Tus wadloτης (ε, τελείως πράγμα ποιήσε μετά (ε ὁ Θεός· καὶ ἐκ απο απενεῖται ὁ κύριός με τῶν ἐπιληδευμάτων αυτό. Mf. Corb. Et dixit illi Judith: Sume verba ancilla tua, & non loquatur mendacium domino meo in hac nocte. Et fi fecutus fueris verba mea, confummatam rem faciat Dominus tecum ; nec addit plura.

λο

#. 5. MI. Germ. 15. Vivit enim Nabochodonofor rex totius terræ, & vivit virtus ejus, qui mifit te ad correptionem animarum: quoniam non folùm homines per te fervient ei, fed beftia agri, jumenta, 5 volatilia cœli ; & per virtutem tuam feiet Nabochodonofor; reliqua defunt. In Corb. ista tantùm leguntur: Vivit enim Nabuchod. rex terra, & vivit virtus illius, qui mifit te ( fupp. ad) correptionem omnium animarum : quoniam non folùm homines per te fervient ei, fed & beftia agri. Græc. verò habet: Za yap Basineu's Naloxodorooop πάσης τῆς γῆς, καὶ ζῆ τὸ κράτος αυτό, ὃς ἀπέςειλέ (ε εἰς κατόρθωσαν πάσης ψυψῆς· ὅτι ε μόνον άνθρωποι διά σε λg

λεύεσιν αυτῷ, ἀλλὰ καὶ τὰ θηρία τον αγρό, και τα κτήνη,
καὶ τὰ πετεινὰ τὸ ἔρανε, διὰ τῆς ἰσχύος (ν ζήσονται ἐπὶ Ναο
βεχοδονόσορ, και πάντα τὸν οἶκον αυτό..... per fortitudinem
tuam vivent fuper Nabuchodonofor, & omnem domum ejus.

. 6. Mf. Germ. 15. fic habet: Audivimus enim fapien-
tiam tuam, & adinventiones tuas : adnuntiatum eft enim
univerfa terra, quoniam tu folus bonus in regno es, ម
laudabilis in difciplina, potens in militia belli. Mí.
Corbeienf. Audivimus enim induftriam animi tui ; & nun-
ciatum eft univerfa terra, quoniam tu folus bonus es in om-
ni regno, & potens in difciplina, & mirabilis (Ml. mifera
bilis) in milibus belli. Græc. Ἠκέσαμεν γὰρ τὴν (οφία (8
καὶ τὰ πανεργεύματα της ψυχής ζει και ανηγγέλη τάση τη
ገባ . ὅτι σὺ μόνος ἀγαθὸς ἐν πάσῃ βασιλείᾳ, κ δυνατὸς ἐν
sasiun, Javμasòs a sealeú μaci woréμr.

N

[ocr errors]

#. 7. Mf. Germ. 15. Et nunc domine, verbum quod lo-
cutus eft Achior in concilio tuo, audivimus verba ejus : quo-
niam fufceperunt eum in Bethulia, & nunciavit eis omnia
quæcunque locutus eft apud te. Propter quod dominator de-
mine
non tranfeat verbum ejus, fed conde eos in corde tuo,
quia verum eft. Huic Germ. Mf. Græcum favet, nifi quòd
initio delet vocem domine, & infra, pro fufceperunt eum
in Betbulia, hab. περιεποιήσαντο αυτὸν οἱ ἄνδρες Βετυλούα.
fervaverunt eum viri Betulua; item poft pauca, loco tran-
feat, fcribit @apexons, tranfgrediaris, necnon xalálr áv-
Tor, depone illud, pro conde eos. In Corb. ita : Et nunc
verbum fuum quod locutus eft Achior in concilio: quoniam
circuiverunt eum viri in Betuliam, & nunciavit illis omnia
verba tua. Propter quod domine, non tranfiet verbum ejus.

. 8. Similiter in Mf. Germ. 15. exceptis his, Non
enim defenditar..... neque dominabitur. In Corb. fic: Non
enim defenditur genus noftrum, nec invalefceret gladios (1.
gladius) in illos, nifi peccarent in Deum fuum. Græc. Ou
γὰρ ἐκδικᾶται τὸ γένος ἡμῶν, οὐ κατιχύς ῥομφαία ἐπ ̓ αυ-
τῆς, ἐὰν μὴ ἁμάρτωσιν, &c. ut fup.

. 9. M. Germ. 15. Et nunc ne fiat dominus meus fine actu: ecce enim cecidit mors ante faciem illorum, & comprehendit eos, &c, ut fup. Græce : Καὶ νῦν ἵνα μὴ γένηται

Germ.

[blocks in formation]

mere.

12. Initia frumenti, & vini, & olei, quæ conftituit fanctificare omnibus facerdotibus, qui præfunt altario in Hierufalem contra faciem Dei noftri, cogitaverunt confumere ea, quæ nec manibus licet tangere cuiquam ex populo. Et miferunt in Hierufalem (quia & qui habitant ibi fecerunt omnia hæc) qui tranftulerunt in relationem fenioribus. Et erit, cùm nunciatum fuerit, mox ut fecerint, dabuntur tibi in perditionem in die illa.

13. Unde ego ancilla tua, cùm cognoviffem hæc omnia, refugi à facie eorum, & mifit me Deus facere tecum hanc rem, in qua mirabitur tota terra, quæ audierit ea:

14. quoniam ancilla tua Deum colit, orans nocte ac die Deum coeli. Et nunc manebo penes te dominum meum, & exiens ancilla tua noctu ad vallem, orabo ad Deum,

15. & indicabit mihi quando facient peccatum fuum, & veniens indicabo illud tibi: & exies in virtute tua, & non erit qui refiftet tibi ex eis ; & deducam te per mediam Judæam, ufquequo veniam contra Hierufalem, & ponam fedem tuam in medio ejus; & deduces illos ficut oves quibus non eft paftor, & non latrabit canis linguâ fuâ

contra te:

16. quoniam hæc oftenfa funt mihi fecundùm fcientiam meam

17. & miffa fum nunciare tibi.

18. Et placuerunt verba ejus coram Oloferne,

VULGATA NOVA

10. Infuper etiam fames invafit eos, & ab ariditate aquæ jam inter mortuos computantur.

11. Denique hoc ordinant, ut interficiant pe cora fua, & bibant fanguinem eorum :

12. & fancta Domini Dei fui, quæ præcepit Deus non contingi, in frumento, vino, & oleo, hæc cogitaverunt impendere, & volunt confumere quæ nec manibus deberent contingere : ergo quoniam hæc faciunt, certum eft quòd in perditionem dabuntur.

13. Quod ego ancilla tua cognofcens, fugi ab illis, & mifit me Dominus hæc ipfa nunciare tibi,

14. Ego enim ancilla tua Deum colo, etiam nunc apud te : & exiet ancilla tua, & orabo Deum,

15. & dicet mihi quando eis reddat peccatum fuum, & veniens nunciabo tibi, ita ut ego adducam te per mediam Jerufalem, & habebis omnem populum Ifraël, ficut oves quibus non eft paftor, & non latrabit vel unus canis contra te:

16. quoniam hæc mihi dicta funt per providentiam Dei.

17. Et quoniam iratus eft illis Deus, hæc ipfa miffa fum nunciare tibi.

18. Placuerunt autem omnia verba hæc co

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

Ο κύριός με έκβολος και άπρακτος· καὶ ἐπιπεσεῖται ( ed. Compl.
ἐπέπεσε) θάνατος ἐπὶ πρόςωπον αὐτῶν, καὶ κατελάβετο αυτές
αμάρτημα, ἐν ᾧ παροργιῦσι τὸν Θεὸν αὐτῶν. Mr. Corb. Et
nunc et non faciat (1. fiat ) dominus meus fruftratus ante
faciem illorum in actu fuo: comprehendit enim illos pecca-
tum, ex quo in iram concitaverunt Deum fuum.

. 10. Mr. Germ. 15. Mox fecerint illud, erunt tibi in
sonfummationem. Quoniam quidem defecit in eis efca, &c.
ut fup. Corb. ultima tantùm verba exhibet: Quoniam de-
fecit illis efca, ablata funt illis aque. Græc. Onwixce
ἂν ποιήσωσιν ατοπίαν. Ἐπεὶ γὰρ ἐξέλιπεν αυτὲς τὰ βρώματα,
* somarin war is wp. Quandocunque fecerint abfurditatem.
Quoniam enim defecerunt eos efca, & rarefada eft omnis

[merged small][merged small][ocr errors]

πανήσαι.

[ocr errors]

. 12. Mf. Germ. 15. Initia frumenti, & vini, & olei, qua conftituit fanctificare omnibus facerdotibus, qui præfunt in Hieruf. contra faciem Dei noftri, cogitaverunt confumere, qua nec manibus licet tangere neminem ex populo. Et miferunt in Hieruf. (quia & ibi qui inhabitant fecerunt hæc omnia) qui abftulerunt eis inlationem à fenioribus. Et erit, cùm nunciaverint, & fecerint, dabuntur in perditionem in illa die, Corb. Initia tritici, & vini, & olei, & qua præcepit illis fantificari, cogitaverunt confummare, qua nec manibus debuerunt contingere. Et miferunt in Jerufalem, quoniam & ibi fecerunt hæc. Et erit, cùm fecerint, dabuntur

γερεσίας. Καὶ ἔσαι, ὡς ἀναγγείλη αὐτοῖς, καὶ ποιήσωσι, διο θήκονταί σοι εἰς ἐλεθρον ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ.

. 13. Ita Græcè, pofterioribus tantùm mutatis, nempe, πράγματα ἐφ ̓ οἷς ἐκδύσεται πᾶσα ἡ γῆ, ὅσοι ἐὰν ακό owar autá loco hanc rem in qua, &c. at in editt. Ald. & Compl. legitur payμa, ut fupra. Mf. Germ. 15. habet: Ego autem ancilla tua, cùm cognoviffem hæc omnia, refugi à facie eorum, 5 mifit me Deus facere rem, quam fi audierint, omnes mirabantur & laudabant. Corb. verò fic: Et ego ancilla tua cognovi hac, & fugi ab illis, & mifit me Deus facere tecum hanc rem; omiffis aliis.

V. 14. Similiter in Græco, præter feqq. Ococelús é'si, è Jeevroα, Dei cultrix eft, & miniftrans, pro Deum colit, orans; & infra, xveis μ8, domine mi, loco dominum meum; dein execela.............. wogcsíkoμai, &c. & exibit..... deprecabor, &c. In Mf. Germ. 15. ita : Quoniam ancilla tua Deum colens eft, & orans die ac nocle Deum cæli. Et nunc manebo penes te dominum meum, exiet ancilla tua noctu ad vallem, & orabo ad Dominum. In Corb. verò : Quoniam ancilla tua Dominum colo, & diligo Deum cali. Et nunc maneo apud te, & exiet ancilla tua in valle, orabo Dominum.

. 15. Concinit Mf. Germ. 15. his tamen mutatis, quando fecerint peccatum eorum, pro quando facient peccatum fuum; nec multò poft, refiftat, pro refiftet; item infra, adducam, pro deducam, ut & adduces eos, pro deduces illos. In Corb. fic: Et indicabit mihi quando fecerint peccatum fuum ; & veniam, & nunciabo tibi: & exies cum omni virtute tua, & non erit qui tibi refiftat ex illis ; & adducam te per mediam Jerufalem, & habebis illos ficut oves quibus non eft paftor, & non latrabit canis de lingua fua contra te. Græc. Kai spet μa (Mf. Alex. cum edd. Ald. & Compl. ἀναγγελεῖ μοι ) πότε ἐποίησαν τὰ ἁμαρτήματα αυτῶν, & extra πрo Carolow κι έλθέσα προβανοίσω οι εξελεύση ( Mr. Alex. και εξελεύση Co, yes, &c. ut in textu Regio.

in perditione in illo die. Græc. Kai ras anaрxas TỸ CITY, Cur woon in days EUGH (Mf. Alex.on)

καὶ τὰς δεκάτας τὸ οἴνε, κ τὸ ἐλαίν, ο διεφύλαξαν αγιά
σαντες τοῖς ἱερεῦσι, τοῖς παρεσηκόσιν εν Ιερεσαλήμ ἀπέ-
παντι το προσώπε τῷ Θεῷ ἡμῶν, κεκρίκασιν εξαναλώσαι, ὧν
ἐδὲ ταῖς χερσὶν καθῆκεν άψαθαι ἐδένα τῶν ἐκ τῇ λαδ. Καὶ
ἀπεσάλκασιν εἰς Ιερυσαλήμ ( ὅτι καὶ οἱ ἐκεῖ κατοικέντες ἐποίη-
σαν ταῦτα ) τις μετοικίσαντας αυτοῖς τὴν ἄφεσιν παρὰ τῆς

. 16. Mf. Germ. 15. cum Corb. Quoniam hæc mihi dilla funt fecundum providentiam. Græc. "Οτι ταῦτα ἐλακ λήθη μοι κατὰ πρόγνωσίν με, καὶ ἀπηγέλη μοι.

. 17. Concinit Mf. Corb. In Germ. verò fic: Et missa fum ut nunciarem tibi, Græc. αναγγεῖλαι οι

. 18. Itidem Græcè, nifi quòd præponitur ibi árg

VULGATA NOVA.

ram Holoferne, & coram pueris ejus, & mirabantur fapientiam ejus, & dicebant alter ad al

terum :

19. Non eft talis mulier fuper terram in af pectu, in pulchritudine, & in fenfu verborum.

20. Et dixit ad illam Holofernes: Benefecit Deus, qui mifit te ante populum, ut des illum

tu in manibus noftris :

21. & quoniam bona eft promiffio tua, fi fecerit mihi hoc Deus tuus, erit & Deus meus, & tu in domo Nabuchodonofor magna eris, & nomen tuum nominabitur in universa terra.

nen

VERSIO ANTIQUA.

& coram famulis ejus, & mirati funt in fpecie & Ex Mß. Reg. & in fapientia ejus, & dixerunt :

19. Non eft talis mulier, à cacumine montium ufque ad fummum terræ, in vultu, & fapientia fermonum.

20. Et dixit ad eam Olofernis: Benefecit Deus, qui mifit te à filiis plebis tuæ, ut fiat in manibus noftris virtus, in illis autem qui nos fpreverunt, perditio; quia abominati funt me, & dominum meum Nabuchodonofor:

21. & nunc tu decens in afpectu, & bona in verbis tuis, quia fi feceris fecundùm quod locuta es, Deus tuus Deus meus erit, & tu in domo regis fedebis, & eris nominata in omni terra. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

Twr, voci famulis, deleturque infra, in fpecie . Mf. Germ. 15. fic hab. Et placuerunt verba ejus coram Olofercoram fervis ejus, & mirati funt in fpeciem, & fapientiam ejus, dixerunt. Corb. Et placuerunt hæc verba coram Oloferne, & coram fervis ejus, & mirati funt ad fapientiam mulieris, & dixerunt.

. 19. A Graco abeft vox montium; loco verò, in vultu, & fapientia, legitur, xax egowy, i Curéos, pulchra fpecie, & intellectu: Mf. Alex. hab. & xax, edd. Ald. & Compl. r xám poowwe. Mf. Germ. 15. Quia non eft talis mulier, à cacumine montium ufque ad fummum terra, in fpeciem faciei, & fenfum verborum. Corb. Non eft talis mulier in fpecie, & facie, & fenfu verborum.

*. 20. Græc. Καὶ εἶπε πρὸς αὐτὴν Ὀλοφέρνης Εὖ ἐποίη σεν ὁ Θεὸς ἀποςείλας (ε ἔμπροθεν τῇ λας, το γενηθῆναι ἐν χερσὶν ἡμῶν κράτος, ἐν δὲ τοῖς φαυλίσασι τὸν κύριόν με, ἀπώasar (Mf. Alex. άπλ) reliqua defunt. Mf. Germ. 15. cum Pech. fic haber: Et dixit ad eam Olofernes, ( Pech. ad eos Olofernis) Benefecit Deus tuus, qui mifit te ante

filios plebis tuæ, ut fiat in nobis virtus; in eos autem qui
Spreverunt dominum meum, perditio : folus Germ. addit hic
erit, nec plura. In Corb. etiam pauciora, videlicet : Es
dixit ad illam Olofernes: Benefecit Deus, qui mifit te ante
populum, ut des illum in manibus noftris.

[ocr errors]

ти

[ocr errors]

V. 21. Similiter in Græco, exceptis his, aseïa el Cù & Tw eld4 C8, venufta es tu in fpecie tua, loco tu decens in afpectu ; item infra ad vocem regis, additur nomen NaCoxodorooop; & in fine pro in omni terra, legitur apa Tasar Tür yur, apud omnem terram. Mf. Germ. 15. fic habet: Et nunc tu fpeciofa in afpectu, 5 bona in verbis, quoniam fi feceris fecundùm quod locuta es, Deus tuus erit Deus meus, & tu in domum regis, &c. ut in textu Regio. Corb. Et nunc bona es tu in verbis, fecundùm quod locuta es: Deus tuus erit Deus meus ; & tu in domo Nabuchodonofor nominata eris in omni terra. In Pech. hæc fola: Et nunc tu decens es in afpectu, & bona in verbis ; omittunturque feqq. ufque ad . 10. capitis feq.

Germ.

"T

VULGATA NOVA.

CAPUT

Unc juffit eam introire ubi repofiti erant thefauri ejus, & juffit illic manere eam, & conftituit quid daretur illi de convivio fuo.

2. Cui refpondit Judith, & dixit: Nunc non potero manducare ex his, quæ mihi præcipis tribui, ne veniat fuper me offenfio: ex his autem, quæ mihi detuli, manducabo.

3. Cui Holofernes ait : Si defecerint tibi ista, quæ tecum detulifti, quid faciemus tibi?

4. Et dixit Judith: Vivit anima tua domine meus, quoniam non expendet omnia hæc ancilla tua, donec faciat Deus in manu mea hæc quæ cogitavi. Et induxerunt illam fervi ejus in tabernaculum, quod præceperat.

I.

X I I.

VERSIO ANTIQUA.

T juffit introduci eam ubi reponebant ar- Ex MB. Reg. gentum ejus pueri ipfius, & præcepit fter- Germ. ni ei, & dare illi ex obfoniis fuis, & de vino fuo bibere.

2. Et dixit illi Judith: Non manducabo ex eis neque bibam, ne fit mihi in fcandalum : fed de his, quæ mecum funt, manducabo.

3. Et dixit ad illam Olofernis : Si defecerint ea, quæ tecum funt, unde habemus dare tibi fimilia corum? nec enim eft homo nobifcum de populo tuo, qui habeat talia.

4. Et dixit Judith ad eum : Vivit anima tua domine mi, quoniam non impendet ancilla tua hæc, quæ funt cum ea, quoadufque faciat Deus in manu mea quæ cogitavi. Et induxerunt illam fervi Olofernis in tabernaculum, & dormivit ufque in mediam noctem.

[ocr errors]

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. V. 1. Similiter habet Mf. Germ. 15. præter ifta: & dari ei ex obfoniis fuis ut ederet, & ex vino fuo ut biberet. Corb. verò contractiùs pro more: Et juffit introire eam ubi repofita erat pecunia ejus, & præcepit fterni, & dare ei ab obfonio fuo. Grace : Καὶ ἐκέλευσεν εἰσαγαγεῖν αὐτὴν οὗ ἐτίθετο τὰ ἀργυρώματα αυτέ, και (υνέταξε καταςρῶσαι ( edd. Ald. & Compl. xalaspшburas) duty aπò Tŵr ofоTanμá7wy, &c. ut in textu Regio.

[ocr errors][merged small]

babeat fimilia. Corb. Et dixit ad illam Olof. Quòd fi de-
fecerint unde attulifti tecum, quid faciemus tibi? non enim
eft nobifcum ex genere tuo aliquid. Græc. Kal eine.... 'Eav
(in Mf. Alex. deeft d'è) éxxin à la μelá Cα, wó-
Je
δεν εξοίσομέν ( Mr. Alex. cum editt. Ald. & Compl. εξομέν)
και είναι ὅμοια αὐτοῖς, (Ald. & Compl. αυτών; ) οὐ γάρ
ES! MEÐ Hμar EX Tŷ stres C. Mf. Alex. cum Ald. & Compl.
γένος (σ.

~

. 4. Eadem leguntur in Mf. Germ. 15. exceptis his, vivit anima domini mei, paulòque poft expendet, pro impendet, abfque feq. bac. In Corb. fic: Et dixit Judith: Vivit anima tua domine meus, quoniam non impender ancilla tua hac, ufque dum faciat Deus in manu mea quæ cogitavi. Εt induxerunt illam fervi ejus in tabernaculum, & dormivit. Mf. Germ. 4. addit pronom. fuum, ad taber#. 3. Mf. Germ. 15. Et dixit ad illam Olofernes: Si au- naculum. Grzc. Καὶ εἶπεν Ιεδὶθ πρὸς αυτόν· Ζῇ ἡ ψυχή ·tem defecerint quæ tecum funt, unde habemus tibi dare fi- Co núci μs, öτi & Naπarúog й déan Co τa öna μET Eμd, miles tis ? nec enim eft homo nobifcum de genere tuo, quig är women Kuens i xipí μe à éluxcúcalo. Kal nyare

« ZurückWeiter »