VERSIO ANTIQUA. fecundùm fermones veftros, & inveniat an ** Præcipite nunc aperiri portam civitatis, Ex Ms. Reg. 8 cilla veftra gratiam in conspectu Dei. ut exeam in consummationem verborum quæ

Germ.
locuti estis mecum.
VULGATA NOVA.

VERSIO ANTIQUA.
9. Et dixerunt hi, qui illic erant, omnes una 9. Et constituerunt juvenibus aperire ei ficut lo-
voce : Fiat, fiat,

cuti sunt: & fecerunt fic.
10. Judith verò orans Dominum, transivit per 10. Et exiit Judith, ipfa & ancilla ejus cum ea :
portas ipsa & abra ejus.

& fpeculabantur eam viri civitatis , quoadusque
descendit montem ; at ubi venerunt in atrium,

jam non videbant eam in convalle.
1. Factum est autem , cùm descenderet mon 11. Et abiit in aulonem in directum, & obvia-
tem, circa ortum diei, occurrerunt ei explorato- vit primis cuftodibus Allyriorum : & comprehen-
res Affyriorum, & tenuerunt eam, dicentes: Un- derunt eam, & interrogaverunt illam , dicen-
de venis ? aut quo vadis ?

tes : Quorum 'es ? & unde venis ? & quo vadis? 12. Quæ respondit : Filia sum Hebræorum, 12. Et dixit eis : Filia ego sum Hebræorum ideo ego fugi a facie eorum, quoniam futurum & fugio à facie ipforum, quoniam incipient tra“ agnovi, quod dentur vobis in deprædationem, di vobis in consummationem. pro eo quòd contemnentes vos, noluerunt ultro tradere se ipsos, ut invenirent misericordiam in conspectu vestro. 13. Hac de causa cogitavi mecum, dicens :

13. Et ego venio ad faciem Olofernis principis Vadam ad faciem principis Holofernis, ut indi- virtutis veftræ , ut renuntiem ei verba veritatis, & cem illi secreta illorum , & oftendam illi quo adi- oftendam ante faciem ipsius viam,per quam vadat, tu pofsit obtinere eos, ita ut non cadat vir unus & dominetur universæ montanæ, & non interci de exercitu ejus.

dat de viris ejus caro una , neque fpiritus vitæ, 14. Et cùm audiflent viri illi verba ejus , con 14. Et cùm audissent viri verba ejus, considefiderabant faciem ejus, & erat in oculis eorum raverunt faciem ejus, & erat ante illos mirabi. ftupor , quoniam pulchritudinem ejus mirabantur lis in fpecie nimis. nimis. 15. Et dixerunt ad eam : Conservasti animam

IS.

Et dixerunt ad eam : Salvasti animam tuam tuam, eò quòd tale reperisti consilium, ut def- in bono, festinans descendere ad faciem domini cenderes ad dominum noftrum.

noftri. Et nunc accede ad tabernaculum ejus, &
ex nostris mittemus tecum , quousque tradant te

in manus ejus.
16. Hoc autem fcias, quoniam cùm fteteris 16. Si autem fteteris in conspectu ejus , noliti:

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM. & Compl. TOEGENÚ YOGY) Tã sã, eine após autós: omif . 12. Similiter haber Mr. Germ. 15. præter hoc , eam fis aliis. Similiter in Mss. Germ. 15. & Pech. Et procidens rum, loco ipforum, detracto sup. eis , poft dixit, In Corbe in faciem fuam , ( Pech. deler fuam ) adoravit Deum, & verò fic: At illa dixit : Filia fum Hebræorum , & ego recede dixit ad eos. In Corb. verò : Et adoraverunt illam , & din à facie illorum, quoniam futurum est ut dentur vobis in xit illis Judith ; nec adduntur plura.

confummationem. Græcè : Kai site Our árup bited tão E6** Ad verbum è Græco , duobus tantùm exceptis , Caiwy , απο 14 ράσκω απο..... ότι μέλλεσι ολίβομαι υμίν nempe Tò nunc aperiri, pro quo, arcizai pol, aperire mi sis xaide Cpwriae nihil istorum habetur in Mi. Pech, nec bi; & infra , Eeneúscual, és èxibo , loco ut exeam. In feqq. usque ad X. 16. Mr. Pech. sic : Constituite nunc aperire portam civitatis , & $.13. Eadem leguntur Glæcè, paucis immutatis ; nem. eam in consummationem verborum quæ , &c. ut fup. In pe tollitur ei , post verbum og drar/ciaci, vel ut in Ms. Germ. 15. Constituite mihi portam civitatis nunc aperire , Alex, ac edito. Ald. & Compl. anayeiros , renuntiem ; & exeam in consummationem verborum meorum, quos locu- paulòque port, pro vadat , & dominetur..... Es non intercisi eftis mecum. In Corb. verò : Aperite mihi portam , ve dat, habetur : mopsú oslai, xeplev OR ..... dozporúcd , niam in consummationem verborum meorum ; nec plura. ibit , & dominabitur..... E non difonabit : legilse videtur

w.g. Itidem Græcè. Nec aliter in Mr. Germ. 15. ex Interp. Lat. diaqcreuod. In Mr. Germ. 15. fic : Et ego veni cepto uno aperire eis , pro ei. In Pech. Et conftituerunt ad faciem Olof. principis virtutis vestræ , ut renuntiem illi juvenibus aperire : 8 facut locuti funt , ita fecerunt. Ia

.

verba veritatis , & oftendere ante faciem ejus viam , per quam Corb. fimpliciter : Et conftituit juvenibus : & fecerunt. vadat, & dominetur univ. montana, so non disperiet de ,

X. 10. Græc. loco & fpeculabantur, habet d'TEXÓTEVOX &c. ut sup. In Corb. verò. Et ego venio ad faciem Olof. dé; paulòque poft, loco at ubi venerunt in atrium, &c. principis virtutis , ur renuntiem illi hæc verba , 8 oftendam fc, έως διήλθε τον αυλώνα , και εκ έτι εθεώρεν αυτήν· λοnec illi viam , per quam vadat , & dominetur in universa montranfiit vallem, 6 non ultra afpiciebant eam, absque feq. tana , E5 non clamabunt virorum illorum caro una ; nec pluin convalle ; cætera ut fup. Ms. eriam Germ. 15. cum ra. Ml. etiam Germ. 4. leg. universa montana ,

sed abique textu Regio concinit , nifi quod habet in fine, descendit præpof. in. in montem ; & ecce ar ubi defcendit in palude, jam non $. 14. Ms. Germ. 15. Cùm autem audisent viri verba videbant eam ; nec addit in convalle. In Mr. Pech. sic :

ejus, confiderabant faciem ejus , & erat in conspectu eorum Tempore illo exivit Judith de Bethulia , ipsa & Ancilla ejus mirabilis fpecie valde. Corb. Et cùm audiffent, &c. ut in cum ea : & fpeculabantur eam viri civitatis, quoadusque Germ. 15. omissa tantùm voce specie. Græc.,ns des uxxser defcendit montem ; reliqua desunt. In Corb. hæc pauca : ...... e xalerovoar ( in Compl. deeft ; ) To apóow for aurūs, Et abiit ipfa e abra ejus : & fpeculabantur illam viri civi και ήν εναντίον αυτών θαυμάσιον τω κά4 σφόδρα. tatis , & non videbant illam, In Mf, etiam Alex. deest . 15. Similiter Græcè , nili quod deest tò in bono , hoc, pet' autűs, post abra ejus.

post animam tuam ; & infra , loco ex noftris mittemus , &c. *.11. Mr. Germ. 15. Et abiit in adria in directam , & legitur , ao seño negrékfoci ce, wus maeged coro C, &c. obviavit vigilibus Affyriorum ; reliqua ut sup. detracto i. e. à nobis præmittent te., donec tradent te, &c. In Ms. uno dicentes. Ms. Corb. Et abiit illa rectà , & obviave Germ. 15.omnia ut in textu Regio, immutatis tamen his : runt ei exploratores Affyriorum : 89 comprehenderunt , &c. ut Et nunc ecce ad tabernac. ejus perducent te noftri, usquequo. fup. excepto ling. Cujus es ? loco plur. Quorum es ? In In Corb. verò lic: Et dixerunt ad illam : Conservasi animam MÍ. Pech. hæc tantùm leguntur : Et obviavit vigilibus Af tuam in bonum, quod feftinaveris defcendere ad dominum lyriorum : & comprehenderunt cam. Græcè : Kai éropeứcílo noftrum. Et nunc veni ad tabernaculum meum ; reliqua deκαι το αυλώνι εις ευθείαν, και Cυνών/νσεν αυτή προφυλακή των fiderantur. 'Aos upiwr reliqua ut in textu Regio , nifi quòd deest to . 16. Similia prorfus in Græco, nisi excipiatur unum , illam , dicentes,

eváy[einoy, annuntia , pro refer ei. Eadem quoque in Mi,

VERSIO ANTIQUA.

VULGATA NOVA.
Es Ms. Reg. Eg mere corde tuo , fed refer ei secundùm verba tua, in confpe&u ejus, bene tibi faciet, & eris gra-
Serm. & bene tibi faciet. Et elegerunt ex ipsis viros cen tissima in corde ejus. Duxeruntque illam ad taber-

tum, & adjunxerunt ei & puellæ ejus, & perdu- naculum Holofernis, annuntiantes eam.
xerunt illas ad tabernaculum Olofernis.

17. Et factus eft concursus in tota caftra, & 17. Cùmque intrasset ante faciem ejus, ftatim
innotuit in tabernaculo adventus ejus : & venerunt captus eft in fuis oculis Holofernes.
& circumdederunt eam cùm ftaret ante taberna-
culum Olofernis, quoadufque nunciaverunt ei de
illa ; & mirabantur ad fpeciem ejus , & percipie-
bant verba ejus, quia erant valde bona ; & lauda-
bant filios Ifraël in ea.

18. Et dixit unusquisque ad proximum fuum : 18. Dixeruntque ad eum satellites ejus : Quis Quis contemnet populum istum, qui habent mu contemnat populum Hebræorum, qui tam decolieres tales ? quoniam non eft bonum derelinque- ras mulieres habent, ut non pro his meritò pure ex eis viros, ne qui reli&ti fuerint , poflint su- gnare contra eos debeamus ? perare omnem terram. Et exierunt omnes deservientes Oloferni, & omnes famuli ejus, & induxerunt illam in tabernaculum ejus.

19. Et erat Olofernis requiescens in lecto suo in 19. Videns itaque Judith Holofernem sedenconopeo, quod erat ex purpura, & auro, & zma tem in conopeo, quod erat ex purpura, & auro, ragdo, & lapidibus pretiosis contextum : & nun & smaragdo, & lapidibus pretiofis intextum: ciaverunt ei de illa. Qui cùm audiffet , exiit ante tabernaculum, & lampades argenteæ præcedebant eum multæ valde : & induxerunt eam ad illum.

20. Cùm autem adftitiffet ante faciem ejus Ju 20. & cùm in faciem ejus intendiffet , adodith, & famulorum ejus, procidens in faciem ravit eum, prosternens se super terram. Et eleadoravit eum. Et levaverunt eam fervi ejus , & vaverunt eam fervi Holofernis, jubente domimirabantur omnes ad fpeciem vultus ejus. no fuo..

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM. Germ. 15. exceptis levibus his , cordi , pro corde ; referes, tabernaculum. Græcè : Kæl site fxæsos após ter exrcioneve pro refer ; ex fe ipfos, pro ex ipfis ; & ancilla ejus cum ea, τ· Τίς καλαφρονήσς τε λα τότε , ος έχ4 α εαυτώ γυναίκας loco puellæ ejus. In Corb. hæc fola leguntur : Et f fteteris TolQÚTAS ; öti 8 razór t'SUY U TOMEITINOL is aut cx cird es i'ra, in confpeitu ejus, noli timere corde tuo , & bene tibi faciet : c' qeb_v7es, durácovce xc7ccolsce a că try pav. Kad & adduxerunt eam ad tabernaculum Olofernis. In Pech. Extor oi wc.exxabsud orlos Oropépon, tres oi Jepara posteriora tantùm : Et elegerunt ex ipsis viros centum, 80 7es autó, i cicinayov autù sis Tw czurúr. adjunxerunt ei 8 abræ ejus, & perduxerunt, &c. quæ fup. W. 19. Ad verbum è Græco, ad hoc usque, Qui cùm

. 17. MI. Germ. 15. hæc sola immutat : in totam caf audißet ; excipiendum tamen to contextum, pro quo xatram, corruptè pro tota caftra , deinde innotuit enim in gupoopérar, intextis ; at in editt. Ald. & Compl. legitur tabernaculis ; neque multo poft , ftantem , loco cùm fiao xelupeomévor , ut fup. Loco verò feqq. Qui cum audisset , set ; item infra , nunciarent, pro nunciaverunt ; pauloque &c. ita : Kai išñaber sis to Wego:uývoce, rj najnádes opgua post, pulchritudinem , loco speciem ; & in fine, ab ea , pro egi wegáneous aurê nec subnectuntur plura. In Mr. Germ, in en. In Corb. hæc folùm exstant: Et nunciaverunt illi de 4. loco contextum, habetur juxta eum. In Germ. 15. omen ; & mirabantur speciem ejus. In Pech. nil omnino ad fi nia ut in Regio fupra , præter feqq. nempe initio , En nem usque hujus capitis. In Græco verò fic : Kai érévelo erat Olofernes recumbens ; exinde circa medium, exiit do Curseguen a acon tñ aapje boañ, die boúlu ycep eis tè oxu tabernaculo , loco ante tabernaculum; extremò, apud eum vispecel ce vi wefroíce" avtūs og fxbóv7es , XúXXXV CUTür ws kisú- loco ad illum. In Corb. hæc folum exstant : Er erat Olof. ad EW TűS oxuvñs 'Oxopépre, cos megous ferrar outcô cwepi requiefcens in leitulo fuo in conopeo , quod erat ex purpura, αυτής και εθαύμαζον επί τω κάλις αυτης , και εθαύμαζον της auro, smaragdo , & lapidibus pretiofis intextum. υιες Ισeαήλ απ' αυτής: edit. Αld. επ' αυτής.

ř.20. Ms. Germ. 15. verborum ordinem fic immurat: *. 18. Nonnullis tantùm differe Ms. Germ. 15. hifque Cùm autem adftitisset ante faciem ejus Judith, & famulolevibus,

nempe habet , pro babent , ante mulieres ; & in rum ejus , laudaverunt omnes pulchritudinem forma ejus, fra , relinquere , pro derelinquere, detracto præced. bonum; Et procidens in faciem, adoravit eum : & elevaverunt eam exinde ut, pro ne , & in fine, tabernaculo ejus , non ta- fervi ejus. Corb. verò fimpliciter hab. Et cùm vidiset fas, bernaculum. In Corb. verò fic : Et dixit unusquisque ad ciem ejus , procidit, & adoravit illum : 85 levaverunt illam proximum suum : Quis contemnet istum populum, qui tales fervi ejus. "Græc. Germanensi 15. favet his :'D5 os ünfs babet mulieres ? quoniam bonum eft ex eis relinquere femen xaia apócwtov dvrš’Ix+10, dj tür feegemóriwr cuts, elaúnces in viros , ut qui nati fuerint , poflint polidere totam terram.

σαν σάλες επιτώ κάλς τε προσώπε αυτης. Και πεσεσα επί Et exierunt cubicularii Olofernis, & introduxerunt illam in πρόσωπον , σe9σεκύνησεν αυτώ και ήγειραν αυτήν οι Λύλοι αυτύ.

Ex IIß. Reg. & 1. E mulier, & noli timere corde tuo: quia cso

Gerni,

VERSIO ANTIQUA.

VULGATA NOVA.
T dixit ad eam Olofernis : Conftans efto

Unc Holofernes dixit ei : Æquo animg

ego efto, & noli pavere in corde tuo:quonon nocui hominem, cui placuit servire Nabu- niam ego nunquam nocui viro , qui voluit servire chodonosor regi totius terræ.

Nabuchodonosor regi. 2. Et nunc plebs tua , quæ habitat in monta 2. Populus autem tuus, fi non contempliffes nis , nisi fefellisser me, non elevassem lan

non elevaflem lan- me, non levafsem lanceam meam super cum.

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM. 7.1. Similiter in Græco, nisi quod pro conftans efto , Corb. his tantùm mutatis, Et dixit illi..... Animaquior ef legitur Odporcov , confide, absque feq. 83, & pro cui placuit , to..... corde fuo ; extremò tamen deest , regi sotius terra. fic, ösos i petixe , quifquis elegit ; quæ idem fonant. In In Ms. Pech, totum pene caput

desideratur. Germ. 15. ita : Et dixit ad eam Olof. Animiquior efto mu .2. Ms. Germ. 15. Et nunc plebs tua , qua babitat in lier, & noli pavere cordi tuo : quoniam ego non nocui vi montana , nifi fefellilent me non elevafsem frameam meam rum, cuicunque placuit ferviro , &c, ut fup. Sic eciam in &c. ut sup. Corb. Es nunc populks runs , fi non contempore

ves ,

VULGATA NOVA.

VERSIO ANTIQUA.
ceam meam fuper illos ; fed ipsi fecerunt sibi Ex MB. Reg. Es
hæc.

Germ,
3. Nunc autem dic mihi, qua ex causa recef 3. Et nunc dic mihi, qua ex caufa receslifti ab
fifti ab illis, & placuit tibi ut venires ad nos ? eis, & venisti ad nos ? venifti enim ad salutem

animæ tuæ. Animæquior esto, in hac nocte vi

& deinceps : nec enim est qui te noceat

sed bene faciam tibi , ficut fit servis domini mei. 4. Et dixit illi Judith : Sume verba ancillæ

4.

dixit ad eum Judith : Sume verba ancillæ
tuæ, quoniam si secutus fueris verba ancillæ tuæ, tuæ , & loquatur ancilla tua ante faciem tuam,
perfectam rem faciet Dominus tecum.

& non loquetur mendacium domino meo in
hac nocte. Et fi fecutus fueris verba mea, con-
fummabis omnia in manibus tuis , quæ faciet
Deus tecum ; & non exceder dominus meus de

cogitationibus fuis, quoadusque vivet.
s. Vivit enim Nabuchodonosor rex terræ, & s

Vivit enim Nabuchodonosor rex totius terræ, vivit virtus ejus, quæ eft in te ad correptionem & vivit virtus ejus , qui misit te in correctionem omnium animarum errantium : quoniam non so- omnium animarum : quoniam non folùm homilùm homines serviunt illi per te , fed & beftiæ nes per te servient ei, sed bestiæ agri, & jumenagri obtemperant illi,

ta, & volucres cæli ; & per virtutem tuam sciet

Nabuchodonosor , & omnis domus ejus.
6. Nunciatur enim animi tui industria universis 6. Audivimus enim fapientiam tuam, & astu-
gentibus , & indicatum est omni seculo, quoniam tiam tuam ; & nunciatum eft universæ terræ, quia
tu folus bonus & potens es in omni regno ejus,

tu folus bonus es in regno, & potens in militia
& disciplina tua omnibus provinciis prædicatur. belli, & mirabilis in providentia , & laudabilis in

disciplina.
Sup.s. 7. Nec hoc latet , quod locutus est Achior ; 7. Et nunc domine mi, verbum quod locutus
S.
nec illud ignoratur , quod ei jufferis evenire. es ad Achior in concilio tuo, audivimus : quo-

niam circumierunt eum viri in Bethulia , & nun-
ciavit illis omnia quæ locutus est apud te. Prop-
ter quod dominator domine, non transeas verbum

ejus, fed conde illud corde tuo, quia verum est.
8. Constat enim Deum noftrum fic peccatis of 8. Non enim defendetur genus noftrum, neque
fenfum, ut mandaverit per prophetas suos ad po- dominatur gladius super eos,

nisi peccent in Deum pulum, quòd tradat eum pro peccatis fuis. suum.

9. Et quoniam fciunt fe offendiffe Deum suum 9. Et nunc ne fiat dominus meus fruftratus ante Glü Ifraël, tremor tuus fuper ipsos est.

faciem illorum in actu fuo : cecidit enim timor
super illos , & comprehendit eos peccatum ma-
gnum, in quo exacerbaverunt Dominum Deum

suum:
NOTÆ AD VERSION EM ANTIQUAM.
Fiffet me, non allevaffem lanceam meam super illum ; omis- acúvou auta, ama big tà Iupice Tô dyps, xrúra,
fis alis. Grαce : Και νύν ο λαός ζε, ο κατοικών την ορεινήν, και τα πετεινα το έeανε, δια της ίΧίος ζ ζήσολαι επί Να.
ει μη εφαύλισαν με , έκ αν ήeα το ολόρυ με επ' αυτές· αλλ' βεχοδονόσορ, και πάντα τον οίκον αυτε..... per fortitudinem
αυτοί εαυτοίς εποίησαν ταύτα. .

tuam vivent super Nabuchodonofor, omnem domum ejus. 9. 3. Eadem prorsus leguntur in Mr. Germ. 15. nifi 8.6. Mr. Germ. 15. sic habet : Audivimus enim sapienquòd deest to anima tuæ, poft falutem ; & sub finem ha tiam tuam, & adinventiones tuas : adnuntiatum eft enim betur feci , non fit ; in MS. etiam Regio scriptum est feci, universe terræ , quoniam tu folus bonus in regno es sed posteriori manu. In Corb. verò sic : Et nunc dic mihi, laudabilis in disciplina , 8 potens in militia belli. Mf. qua ex caufa rece Jisti ab illo ? & venisti enim ad nos in fa- Corbeiens. Andivimus enim induftriam animi tui; & nunlute ; reliqua desunt. Græcè : Kai vûr xéze Holy tires PEXEV ciatum eft universa terra , quoniam tu folus bonus es in oma anéd eges az autar, y habes tipos mucās; 4x is vapeis Cw- ni regno , & potens in disciplina , & mirabilis ( Ms. miferaΖηρίαν. Θάρος, εν τη νυκτί ταύτη ζήση, και εις το λοιπόν: bilis ) in milibus belli. Græc. 'Hxéocculer yap tùr Copiar CM, ου γαρ έσιν ος αδικίσε ζε, αλ' ευ ζε ποιήσα , καθα γίνεται και τα πανεργεύματα της ψυχής ζε" και ανηγγέλη στάση τη τοίς λάλοις τε κυρία με βασιλέως Ναουχοδονόσορ.

γη , ότι ο μόνος αγαθος εν παση βασιλεία , και δυνατός και $.4. Eadem rurfus habet MI. Germ. 15. his tantùm wishom, sy gavpasos a sex?sú poor worfur. mutatis ; nempe post faciem tuam , addit veritatem , sta $.7. M. Germ. 15. Et nunc domine , verbum quod lotimque e non loqui mendacium , &c. exinde pro excedet, cutus eft Achior in concilio tuo, audivimus verba ejus : q110fcribit excidet , ut in fine vivit, pro vivet. Græcum etiam niam fufceperunt eum in Bethulia , & nunciavit eis omnia textui Regio consonat ad hoc usque , verba mea, uno ta quæcunque locutus eft apud te. Propter quod dominator domen excepto, aray Teacê, annuntiabo , pro loquetur ; loco mine , non tranfeat verbum ejus , sed conde eos in corde tuo, verò verba mea , & feqq. fic habet : Tois aó

7015 this muidlo- quia verum eft. Huic Germ. Mr. Græcum favet, nisi quod xus Co, Texelws apêrna wood uslé. 68 ó Osos ex aro- initio delet vocem domine , & infra , pro fufceperunt eum πεσείται ο κύeιός με των επιτηδευμάτων αυτέ. ΜΙ. Corb. in Bethulia, hab. σεeιεποιήσαν7ο αυτόν οι άνδρες Βεζυλούα, Er dixit illi Judith : Sume verba ancilla tua, e non loqua- servaverunt eum viri Betulua ; item post pauca, loco tranSur mendacium domino meo in hac noite. Et fi secutus fue- feat , scribit axpéréns, transgrediaris , necnon xa7dte d'un ris verba men , consummatam rem faciat Dominus tecum ; Tör, depone illud , pro conde cos. In Corb. ita : Et nunc nec addit plura.

verbum fuum quod locutus eft Achior in concilio : quoniam *. 5. MI. Germ. 15. Vivit enim Nabochodonosor rex totius circuiverunt eum viri in Beruliam, nunciavit illis omnia terra , & vivit virtus ejus , qui mifit te ad correptionem ani verba tua. Propter quod domine , non tranfict verbum ejus. marum: quoniam non folùm homines per te servient ei , fed $. 8. Similiter in Ms. Germ. 15. exceptis his, Non 6 beftia agri, & jumenta , 6 volatilia cæli; 8 per virtu enim defenditur...

C..... neque dominabitur. In Corb. fic : Non tem tuam sciet Nabochodonofor; reliqua desunt. In Corb. ista enim defenditur genus noftrum , nec invalefceret gladios (l. tantùm leguntur : Vivit enim Nabucbod. rex terra, e vivit gladius) in illos , nifi peccarent in Deum fuum. Græc. Ou virtus illius, qui mifit te (supp.ad) correptionem omnium ani- vàp exe fixãtal tó zéros vivemo, cứ xa7.Xvé poupaia ir dva marum : quoniam non folùm homines per te fervient ei , fed so to's, far regi avecpiworr, &c. ut sup. beftia agri. Græc. vero habet : Zą gop bacineus Nabyxodoróoop #.9. Ms. Germ. 15. Et nunc ne fiat dominus meus fine σάσης της γης, και ζη το κράτος αυτή, ος απέςειλε ζε εις a&u : ecce enim cecidit mors ante faciem illorum, comwa?óp6wder wácus autñso ovo s pérer ároporto dice Geoloo prebendit cos , &c, ut fup. Græcé : Kai vũr ira på névn?ess

Es MB. Reg.
Girm,

in qua

VERSIO ANTIQUA.

VULGATA NOVA
10. mox enim ut fecerint illud , erunt tibi in 10. Insuper etiam fames invafit eos, & ab ari-
consummationem. Quoniam quidem defecerunt ditate aquæ jam inter mortuos computantur.
illis escæ , & ablatæ sunt ab eis aquæ ,

11. cogitaverunt injicere manus jumentis suis, 11. Denique hoc ordinant, ut interficiant pe
& bibere fanguinem eorum, & omnia quæ præce- cora fua, & bibant fanguinem eorum :
pit illis Deus ne manducarent, ftatuerunt consu-
mere.

12. Initia frumenti, & vini, & olei, quæ conf 12. & fancta Domini Dei fui, quæ præcepit
tituit fan&tificare omnibus facerdotibus, qui præ- Deus non contingi, in frumento, vino, & oleo,
funt altario in Hierusalem contra faciem Dei nof- hæc cogitaverunt impendere, & volunt confu-
tri, cogitaverunt consumere ea , quæ nec mani mere quæ nec manibus deberent contingere : ergo
bus licet tangere cuiquam ex populo. Et miserunt quoniam hæc faciunt, certum eft quòd in perdi-
in Hierusalem ( quia & qui habitant ibi fecerunt tionem dabuntur.
omnia hæc) qui transtulerunt in relationem senio-
ribus. Et erit, cùm nunciatum fuerit, mox ut fe-
cerint, dabuntur tibi in perditionem in die illa.

13. Unde ego ancilla tua , cùm cognovissem 13. Quod ego ancilla tua cognoscens, fugi ab
hæc omnia , refugi à facie eorum, & misit me illis, & misit me Dominus hæc ipfa nunciare tibi,
Deus facere tecum hanc rem , mirabitur
tota terra , quæ audierit ea ;

14. quoniam ancilla tua Deum colit, orans 14. Ego enim ancilla tua Deum colo, etiam
nocte ac die Deum cæli. Et nunc manebo penes nunc apud te : & exiet ancilla tua, & orabo
te dominum meum, & exiens ancilla tua noctu Deum,
ad vallem, orabo ad Deum,

15. & indicabit mihi quando facient peccatum 15. & dicet mihi quando eis reddat peccatum
suum , & veniens indicabo illud tibi : & exies in suum, & veniens nunciabo tibi, ita ut ego ad-
virtute tua , & non erit qui refiftet tibi ex eis ; & ducam te per mediam Jerusalem , & habebis
deducam te per mediam Judæam, usquequo ve omnem populum Israël , ficut oves quibus non est
niam contra Hierusalem, & ponam sedem tuam paftor, & non latrabit vel unus canis contra te :
in medio ejus; & deduces illos ficut oves quibus
non est pastor, & non latrabit canis linguâ fuâ
contra te:

16. quoniam hæc oftensa sunt mihi fecundùm 16. quoniam hæc mihi di&a funt per provi-
fcientiam meam,

dentiam Dei. 17. & mifla sum nunciare tibi.

17. Et quoniam iratus est illis Deus, hæc ipsa

mifla fum nunciare tibi.
18. Et placuerunt verba ejus coram Oloferne, 18. Placuerunt autem omnia verba hæc

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUA M.
Ο κύριος με έκβολος και άπρακτος και επιπεσείται ( ed. Compl. γερεσίας. Και έσαι, ως αναγΓείλη αυτοίς , και ποιήσωσι , διο-
επέπεσε) θάνατος επί πρόσωπον αυτών, και κατελάβετο αυτές θήσονται οι εις όλεθρgν αν τη ημέρα εκείνη.
αμάρτημα , και παροργισι τον Θεόν αυτών, Mr. Corb. Ε: ř. 13. Ita Græcè, pofterioribus tantum mutatis , nem-
nounc ut non faciat ( 1. fiat ) dominus meus fruftrarus ante pe, πράγματα εφ' οίς εκείσεται σασα και γη και όσοι εαν ακά-
faciem illorum in actu fuo : comprehendit enim illos pecca-

owolv autá loco hanc rem in qua, &c. at in editt. Ald. &
tam , ex quo in iram concitaverunt Deum suum.

Compl. legitur apărere, ut supra. MI. Germ. 15. haber :
.10. M. Germ. 15. Mox fecerint illied, erunt tibi in Ego autem ancilla tua , cùm cognovissem hac omnia , refugi
confummationem. Quoniam quidem defecit in eis efca, &c. à facie eorum , & mifit me Deus facere rem , quam ji au-
ut sup. Corb. ultima tantùm verba exhibet : Quoniam de dierint , omnes mirabantur & laudabant. Corb. veiò sic :
fecit illis esei, 85 ablata funt illis aqua. Græc. 'Oturisce Et ego ancilla tua cognovi hæc, flugi ab illis, & mifit
αν σοι σωσιν ατοπίαν. Επεί γαρ εξέλιπεν αυτες τα βρώματα, me Deus facere tecum hanc rem; omissis aliis.
stav su dão ut wp. Quandocunque fecerint absurditatem. $. 14. Similiter in Græco, præter seqq. Osocelus est, ug
Quoniam enim defecerunt cos escá, rarefaida eft omnis Jeextreuroa , Dei cultrix eft , & miniftrans , pro Deum
aqua.

colit, orans ; & infra , xúeré us, domine mi, loco domi-
*.11. Ms. Germ. 15. Cogitaverunt injicere manus j?: num meum ; dein ščencucs 7oL...... a wogceížojas, &c. 85
mentis suis

, & omnia quæ jeparavit eis Deus in Lege ne exibit..... is deprecabor , &c. In Ms. Germ. 15. ita : Quo-
manducarent , cogitaverune confumere. Corb. Et cogitave niam ancilla tua Deum colens eft , orans die ac node
runt interficere pecora fui, & bibere fanguinem illorum , ឋ Deum cæli. Et nunc manebo penes te dominum meum, et
omnia qua separavit ( Ms. Seperavit ) illis Deus in Lege ne exiet ancilla tua noctu ad vallem , Sorabo ad Dominum,
manducarent; sequentia desunt. In Græco fic:'ECHEV sor In Corb. verò : Quoniam ancilla tua Dominum colo, o di-
7ο επιβαλείν τοις κτήνεσιν αυτών, και πάντα όσα διετείλατο αυ ligo Deum cæli. Et nunc maneo apud te , & exiet ancilla tua
τοϊς ο Θεός και τους νόμοις αυτό μη φαγείν , διιέγνωσαν δια in valle , & orabo Dominum.
саяба. .

*.15. Concinit Ms. Germ. 15. his tamen mutatis , quan-
4.12. Mr. Germ. 15. Initia frumenti, & vini , & olei, do fecerint peccatum eorum , pro quando facient peccatum
quæ conftituit fanétificare omnibus facerdotibus , qui præfunt fuum ; nec multo poft, refiftat, pro refiftet; item infra ,
in Hieruf. contra faciem Dei noftri , cogitaverunt consumere , adducam , pro deducam, ut & adduces eos, pro deduces
qua nec manibus licet tangere neminem ex populo. Et mife- illos. In Corb. fic: Et indicabit mihi quando fecerint pecca-
runt in Hierus. (quia es ibi qui inhabitant fecerunt hæc om tum fuum ; & veniam, & nunciabo tibi : 85 exies cum om-
nia ) qui abftulerunt eis inlationem à senioribus. Et erit , ni virtute tua , & non erit qui tibi refiftat ex illis ; ad-
cùm nunciaverint , & fecerint, dabuntur in perditionem in illa ducam te per mediam Jerrtsalem, so habebis illos ficut oves
die. Corb. Initiæ tritici, & vini, & olei, & qua præcepit quibus non eft paftor , non latrabit canis de lingua fum
illis fantificari, cogitaverant consummare, quæ nec mani contra te. Græc. Kai spęī pico ( Ms. Alex, cum edd. ald. &
bus debuerunt contingere. Et miferunt in Jerusalem, quo- Compl. circey Teacī p:02 ) abte & olubor ta duapiú malo dutūr,
niam & ibi fecerunt hæc. Et erit , cùm fecerint, dabuntur enfica apoCarolow Core pŽenevon ( Ms. Alex. ay Eszevon)
in perditione in illo die. Græc. Kai tas atepxas

, Tš Çity, Cer and on tñ avaud co, dj ox ?'siv, &c. ut in textu Regio.
και τας Λεκάτας τε οίνο, και το ελαίν , α διεφύλαξαν αχιά *.16. M. Germ. 15. cum Corb. Quoniam hæc mihi
σαν7ες τοίς ιερεύσι και τους σαρεσωκόσιν ά Ιερεσαλήμ απέ dicta sunt fecundum providentiam. Græc. "07. TRŪTA ŠAc-
ναντι της αρoσώπκαι το Θεξ ημών , κεχρίκασιν εξαναλώσαι, ών λήθη μοι κατα πρόγνωσίν με , και απηγγέλη μοι.
διε ταϊς χερσίν καθήκεν αψαθαι εσένα των εκ τύ λαϊ. Και . 17. Concinit Mr. Corb. In Germ. verò fic: Et miss
απεςαλκασιν εις Ιερεσαλήμ (ότι και οι εκεί κατοικείες επoίν- um ut nunciarem tibi ; Grαc. αναγγείλαι (οι.
εαν ταυτα ) της μετοικίσαίας αντοϊς την άφεσιν σαρα της . 18. Itidem Græcè , nisi quod præponitur ibi mørs

terum :

VULGATA NOVA.

VÈ R$10 ANTIQUA: ram Holoferne , & coram pueris ejus, & mi & coram famulis ejus, & mirari sunt in specie & Ex Ms. Reg. Es

Germ, rabantur fapientiam ejus, & dicebant alter ad al- in fapientia ejus, & dixerunt:

19. Non est talis mulier super terram in af 19. Non est talis mulier, à cacumine montium
pecu, in pulchritudine, & in lensu verborum. usque ad fummum terræ , in vultu , & fapientia

fermonum.
20. Et dixit ad illam Holofernes : Benefecit 20. Et dixit ad eam Olofernis : Benefecit Deus,
Deus, qui misit te ante populum, ut des illum qui misit te à filiis plebis tuæ, ut fiat in manibus
tu in manibus nostris :

noftris virtus, in illis autem qui nos spreverunt,
perditio ; quia abominati sunt me, & dominum

meum Nabuchodonofor :
21. & quoniam bona est promiffio tua , fi fe 21. & nunc tu decens in aspectu , & bona in
cerit mihi hoc Deus tuus, erit & Deus meus, & verbis tuis, quia fi feceris fecundùm quod locu-
tu in domo Nabuchodonosor magna eris, & no ta es, Deus tuus Deus meus erit, & tu in do-
men tuum nominabitur in universa terra. mo regis fedebis, & eris nominata in omni terra.

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.
7wv, voci famulis , deleturque infra, in specie 8. M. filios plebis tun, ut fiat in nobis virtus; in eos autem qui
Germ. 15. sic hab. Et placuerunt verba ejus coram Olofer- [preverunt dominum meum , perditio : solus Germ. addic hic
nen, es coram servis ejus, & mirati funt in speciem, s eris , nec plura. In Corb. etiam pauciora , videlicet : Es.
fapientiam ejus , & dixerunt. Corb. Et placuerunt bæc ver dixit ad illam Olofernes : Benefecit Deus , qui mifit te ante
ba coram Oloferne , & coram servis ejus, mirati sunt ad populum, ut des illum in manibus nostris.
fapientiam mulieris , & dixerunt.

W.21. Similiter in Græco , exceptis his, aseta si cu
#. 19. A Græco abest vox montium ; loco verò , in & TÔ eidd C8, venujta es tu in specie tua , loco tu decens
vultu, & fapientia , legitur , xazó megoumos, dj Curéod, in aspectu ; item infra ad vocem regis , additur nomen Næ-
pulchra specie , 85 intelleétu : Ms. Alex. hab. & xanco, edd. Exzodoróoop ; & in fine. pro in omni terra , legitur apce
Ald. & Compl. év xáud apocry. Ms. Germ. 15. Quin non TãoOn thr yür, apud omnem terram. Mr. Germ. 15. lic habet :
oft talis mulier, à cacumine montium usque ad fummum ter Et nunc tu fpeciola in aspectu , & bona in verbis , quoniam
ræ, in speciem faciei , & fensum verborum. Corb. Non eft fi feceris fecundum quod locuta es , Deus tuus erit Deus
talis mulier in specie , facie , & fenfu verborum. meus , & tu in domum regis , &c. ut in textu Regio. Corb.

χ. 20. Grec. Και είπε προς αυτήν Ολοφέρνης: Εύ εποίκ Et nunc bona es in in verbis , secundum quod locuta es : Deus
σεν ο Θεός αποςείλας C: έμπροθεν τέ λαέ, τη γενηθήναι εν tuus erit Deus meus ; Es tu in domo Nabuchodonofor nomi-
χερσιν ημών κράτος, αν δε τοις φαυλίσασι τον κύeιον με , απώ nata eris in omni terra. In Pech, hæc fola : Et nunc tu de-
Assær ( Mr. Alex. Tárgl«• ) reliqua desunt. Mr. Germ. 15. cens es in aspectu , & bona in verbis ; omittunturque feqq.
cum Pech. fic habet : Et dixit ad eam Olofernes , ( Pech. usque ad $. 10. capitis seq.
ad eos Olofernis : ) Benefecit Deus tuus , qui mifit te ante

I.

4.

CAPUT XI I.
VULGATA NOVA,

VERSIO ANTIQUA.
1. Unc jussit eam introire ubi repofiti erant T jullit introduci eam ubi reponebant ar Ex MB. Reg. code

thesauri ejus, & jullit illic manere eam, gentum ejus pueri ipfius, & præcepit ster-Germa
& constituit quid daretur illi de convivio suo. ni ei, & dare illi ex obfoniis fuis, & de vino suo

bibere.
2. Cui respondit Judith, & dixit : Nunc no 2. Et dixit illi Judith : Non manducabo ex eis,
potero manducare ex his, quæ mihi præcipis tri- neque bibam , ne fit mihi in scandalum : fed de
bui , ne veniat super me offenfio : ex his autem his, quæ mecum sunt, manducabo.
quæ mihi detuli, manducabo.

3. Cui Holofernes ait : Si defecerint tibi ista, 3. Et dixit ad illam Olofernis : Si defecerint ea,
quæ tecum detulifti, quid faciemus tibi ?

quæ tecum sunt , unde habemus dare tibi fimilia
eorum? nec enim eft homo nobiscum de populo

tuo, qui habeat talia.
4. Et dixit Judith : Vivit anima tua domine Et dixit Judith ad eum : Vivit anima tua do-
meus, quoniam non expendet omnia hæc ancilla mine mi, quoniam non impender ancilla tua hæc,
tua , donec faciat Deus in manu mea hæc quæ co- quæ funt cum ea, quoadusque faciat Deus in ma-
gitavi. Et induxerunt illam fervi ejus in taber- nu mea quæ cogitavi. Et induxerunt illam fervi
naculum , quod præceperat.

Olofernis in tabernaculum, & dormivit usque in

mediam noctem.
NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAŃ.
7. 1. Similiter habet Ms. Germ. 15. præter ista : & habeat fimilia. Corb. Et dixit ad illam Olof. Quòd fi de-
dari ei ex obfoniis fuis ut ederet , & ex vino (10 ur biberet. fecerint unde attulisti tecum, quid faciemus tibi ? non enim
*Corb. verò contractiùs pro more : Et jullit introire eam oft nobiscum ex genere two aliquid. Græc. Kai efTe... 'Ear
ubi repofita erat pecunia ejus , & præcepit fterni , & dare ei dè (in Ms. Alex. deelt de ) éxaian tà ©r7de perde C#, ó-
ab obfonio suo. Græcè : Kai xensusev siocyayer autê ber szosopér ( Mí. Alex.cum editt

. Ald. & Cumpl. 7oquér)
ετίθετο τα αργυρώματα αυτά, και συνέταξε καλαςρωσαι ( edd. Oι δέναι όμοια αυτούς , ( Αld. & Compl. αιτών; ) ου γάρ
Ald. & Conpl. xalaspworras) avtñ atrò TÔ omo moimpecast fisg' vikwv &x 76 &bres 66. Mf. Alex. cum Ald. & Compla
7wr, &c. ut in textu Regio.

géres C8.
.2. Ms. Germ. 15. Et dixit Judith : Non manducabo 7.4. Eadem leguntur in Mf. Germ. 15. exceptis his ,
ex eis , ne fiat offenfio : fed ex eis , quæ mecum funt , man vivit anima domini mei, paulòque post , expender, pro,
ducabo. Corb. Et dixit Judith : Non manducabo ex eis , ne impendet, abfque feq. bac. In Corb. sic : Et dixit Judith :
fiat mibi offenfio: sed ex eis , quæ mecum attuli, manduca- "Vivit anima tua domine meus, quoniam non impendet an-
bo. Grαc. Και είπεν 18.4 10. Οι φάγομαι έξ αυτων , ίνα μη cilla tua hæc, ufque dum faciat Deus in mana mea qua con
gevulcu oráv Sancro ám' e'x tür uxoxxłuxótur pece topuyubúce- gitavi. Et induxerunt illam fervi ejus in tabernaculum,
12:..... sed ex his, quæ fecuta funt me , fuppeditabitur. dormivit. Mí, Germ. 4. addit pronom. fuum , ad taber-

7.3. Ms. Germ. 15. Et dixit ad illam Olofernes : Si au naculum. Græc. Kai šlier 'IES pès autór Zñ
tem defecerint quæ tecum sunt , unde habemus tibi dare fi- 68 xúcie ux, öte 8 danarhod cenu Co ta övla jest fjó,
miles eis ? nec enim eft homo nobilium de genere tuo, qui fws ör aeron Kuecos e xespí mes recuor7o. Kai virarea
Tom. I.

Fffff