Exod.

5.21.

VERSIO

* Et tabernacula, & rapinæ conftitutæ funt in medio eorum, & apparatus eorum erant copiofi valde. Filii autem Ifraël clamaverunt ad Dominum Deum fuum, quoniam minoVULGATA NOVA.

11. Cùmque ifta cuftodia per dies viginti fuiffet expleta, defecerunt cifterna, & collectiones aquarum, omnibus habitantibus Bethuliam, ita ut non effet intra civitatem unde fatiarentur vel una die, quoniam ad menfuram dabatur populis aqua quotidie.

12. Tunc ad Oziam congregati omnes viri, feminæque, juvenes, & parvuli, omnes fimul una

Voce

13. dixerunt: Judicet Deus inter nos & te, quoniam fecifti in nos mala, nolens loqui pacificè cum Affyriis, & propter hoc vendidit nos

Deus in manibus eorum.

14. Et ideo non eft qui adjuvet, cùm profternamur ante oculos eorum in fiti, & perditione

magna.

15. Et nunc congregate univerfos qui in civitate funt, ut fponte tradamus nos omnes populo Holofernis.

16. Melius eft enim ut captivi benedicamus Dominum, viventes, quàm moriamur, & fimus

A

ANTIQUA.

rabatur fpiritus eorum: circumdederant enim
illos omnes inimici eorum, & non poterant
effugere de medio illorum.

VERSIO ANTIQUA.

II. Et manferunt omnia caftra filiorum Affur in circuitu eorum, pedites, & quadrigæ, & equites eorum diebus triginta quatuor. Et defecerunt omnes inhabitantes Bethuliam: omnia enim vafa aquaria eorum, putei & cifternæ, evacuata funt, & non habebant quod biberent in fatietate in nna die, quoniam ad menfuram dabant eis aquam bibere. Et anxiabant infantes eorum & mulieres, & juvenes deficiebant fiti, & cadebant in plateis civitatis, & in tranfitu portarum, & non erat virtus jam in eis.

12. Et collegit fe omnis populus ad Oziam, & ad omnes principes civitatis, juvenes, & mulieres, & infantes ; & clamaverunt voce magna,

13. & dixerunt ad illos coram omnibus fenioribus: Judicet Dominus inter vos & nos, quoniam feciftis nobis iniquitatem magnam, non loquentes pacifica cum Affyriis.

14. Et nunc non eft qui nos adjuvet, fed tradet nos Deus in manus eorum, ut profternamur ante illos fiti in perditione magna.

15. Et nunc convocate eos, & tradite civitatem totam in captivitatem populo Olofernis, & omni virtuti ejus.

16. Melius eft enim nos fieri illis in traditionem: erimus enim illis in fervis & ancillis, & vivet ani

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

ἢ ἐσιν ἐπὶ τὸ χειμάρρι Μοχμέρα κι ἡ λοιπὴ σρατιὰ τῶν ̓Αστ
συρίων παρενέβαλον ἐν τῷ πεδίῳ, ἢ ἐκάλυψαν παντὸ πρόσω-
που τῆς γῆς.

* Mf. Germ. 15. Et tabernacula eorum conftituerunt in medio fuo, & erant in multitudine magna valde. Et filii Ifraël clamaverunt ad Dom. Deum fuum, quoniam minorabatur fpiritus eorum: quia circumdederant eos omnes inimici eorum, non poterant effugere de medio ipforum. Similiter in M. Pech. ab his: Et clamaverunt ad, &c. In Corb. fic: Et profecti funt poft illos. Et filii Ifraël clamaverunt ad Dominum fuum, quoniam minorabatur fpiritus illorum: quia gyraverunt illos omnes inimici eorum, & non poterant effugere de medio illorum. In Græco fic: Kal ai σκηναὶ, καὶ αἱ ἀπαρχίαι αυτῶν κατεςρα/οπέδευσαν ὁ ὄχλῳ πολλῶ, καὶ ἦσαν εἰς πλῆθος πολὺ σφόδρα. Καὶ οἱ υιοί Ισραὴλ ἀνε βόησαν πρὸς Κύριον Θεὸν αὐτῶν, ὅτι ωλιγοψύχησε τὸ πνεῦ μα αυτῶν· ὅτι ἐκύκλωσαν πάντες (Mf. Alex. αυτές πάντες) οἱ ἐχθροὶ αὐτῶν, καὶ ἐκ ἦν διαφυγεῖν ἐκ μέρει αυτῶν.

TO

. 11. Mf. Germ. 15. Et manferunt in circuitu omnia caftra fua filii Affur, pedites, & quadrige, & equites eorum diebus quatuor & menfibus duobus. Et defecerunt inbabitantes Bethulia, & vafa aquaria eorum, & laci evacuabantur; & non habebant aquam quòd biberent in fatietate in una die, quoniam in menfuram dabant eis aquam bibere. Et anxiebantur parvuli eorum, & mulieres, & juvenes & deficiebant à fiti, 5 cadebant in plateas civitatis, & in tranfitus portarum, & non erat virtus in illis. M. Corb. Et manferunt caftra eorum in gyro illorum, pedites, & currus, equites eorum diebus viginti & quatuor. Et defecerunt omnibus inhabitantibus Bethuliam omnia vafa aquarum; putei enim lacus evacuati erant, & non habebant quod biberent in fatietate una die, quoniam ad menfuram dabant eis aquam bibere. Et anxiebantur infantes eorum 5 mulieres, deficiebant fiti, & cadebant in plateis, & non erat virtus illis. Mr. Pech. Et manferunt in circuitu omnia caftra Affyriorum, pedites, & quadriga, equites eorum diebus triginta quatuor. Et defecerunt babitantes Bethulia: 5 vafa aquaria eorum, & lacus evacuabantur, & non babebant quod biberent ad faturitatem in una die, quoniam ad menfuram dabant eis aquam bibere. Et infantes eorum, mulieres, & juvenes deficiebant fiti; reliqua defunt. In Græco fic: Kai μeive nÚxxw autŵr mãox wapeμbonù 'Acsup, oi welol, ¿ và ápμala, y ciiππETS άUTŵr iμseαs ? pixαυτῶν κοιτατέασαρας. Καὶ ἐξέλισεν ( ΜΠ. Alex. ἐξέλειπαν, Ald. & Compl. ἐξέλιπον ) πάντας τες κατοικωνίας Βετυλούα πάντα ( edit. Ald. και πάντα) τὰ ἀγγεῖα αυτῶν τῶν ὑδάτων· καὶ οἱ λάκκοι ἐξεκενδντο, και εκ εἶχον πιεῖν εἰς απλησμονὴν ὕδωρ ἡμί

σαν μίαν, ὅτι ἐν μέτρῳ ἐδίδοσαν αυτοῖς πιεῖν. Καὶ ἠθύμησαν
τα νήπια αυτῶν, καὶ αἱ γυναῖκες αυτῶν (Mr. Alex. delet
ai
αυτῶν, ) καὶ οἱ νεανίσκοι εξέλιπον απὸ τῆς δίψης, καὶ ἔπιπε
Τον ἐν ταῖς πλατείαις της πόλεως, καὶ ἐν ταῖς διόδοις τῶν
πυλῶν, καὶ ἐκ ἦν κραταίωσις ἔτι ἐν αὐτοῖς.

. 12. Ita in Græco, excepto verbo, imurúx¤noar; congregati funt, pro collegit fe, detracto infra, ad omnes. Mi. Germ. 15. hab. Et convenit omnis populus ad Oziam,

ad principes, &c. ut fup. præter hoc, exclamaverunt,
è Gr. aveConcav; in Mf. tamen Alex. Cóncav. Mf. Corb. Et
collegerunt fe omnis populus ad Oziam, & principes civitatis,
juvenes, & mulieres, pueri; fequentia defunt. Mf.
Pech. Et collegit fe omnis populus ad Oziam, & ad prin
cipes, &c. ut in Germ. 15.

. 13. Mf. Germ. 15. Et dixerunt coram omnibus fenio-
ribus: Índicet Deus inter vos nos, quoniam feciftis in no-
bis iniquitatem magnam, non loquendo pacificè cum filiis
Affur. Ita quoque in Græco, præter unum, sipwvixa, pa-
cifica, loco pacifice. Mf. Corb. Et dixerunt ad illos coram
omnibus fenioribus : Judicet Deus inter nos & vos, quoniam
feciftis in nobis iniquitatem magnam, non loquentes cum filiis
Affyriorum. M. Pech. Et dixerunt coram omnibus feniori-
bus: Judicet Dominus inter nos vos ›
quoniam feciftis in
nobis iniquitat. magnam, non loquentes pacificum filii (1.
filiis) Affur.

#. 14. Mf. Germ. 15. Et nunc non eft qui nos adjuver
fed Deus tradidit nos in manibus eorum, ut profternamur
ante illos in fiti, 5 perditione magna. Sic etiam in Græco,
exceptis his, bus spear, and wereaner úμas • Dei's els
las xelegs, adjutor nofter, fed vendidit nos Deus in ma-
nus. Mf. Pech. Et nunc non eft qui nos adjuvet, fed tra-
didit nos Deus in manus eorum, ut profternamur ante illos
in fiti, perditione magna. Mf. Corb. Et nunc non eft
Deus qui nos adjuvet, fed vendidit nos, &c. ut in Mf
Pech.

*. 15. Ita ferunt Mfs. Germ. 15. & Pech. excepto uno vocate , pro convocate. Corb. habet convocate, fed in fine ponit militia, non virtuti. Græc. Kal vûr ezizanésade αυτὸς, καὶ ἔκδοπε τὴν πόλιν πᾶσαν εἰς προνομὴν τῷ, &c. ut in Mf. Reg.

#. 16. Mf. Germ. 15. Melius eft enim nobis fieri illis in rapinam : & erimus in fervos & ancillas, & viver anima nefira, & non videbimus mortem infantum ante oculos noftros, & uxores, & filias noftras deficientes animas eorum. Graec. Κρείοσον γὰρ ἡμῖν γενηθῆναι αὐτοῖς εἰς διαρπαγήνε ἐσόμεθα γὰρ εἰς διέλες, και ζήσεται ἡ ψυχὴ ἡμῶν, καὶ ἐκ οψ μενα τὸν θάνατον τῶν νηπίων ἡμῶν ἐν ὀφθαλμοῖς ἡμῶν, τῆς

Ex MB, Reg, & Germ.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.
γυναῖκας, καὶ τὰ τέκνα ἡμῶν, ἐκλειπέσας τὰς ψυχὰς αὐτῶν. Μr.
Corb. Melius eft enim fieri nos in traditionem ; ut vivat ani-
ma noftra, & non videamus mortem infantum noftrorum an-
Be oculos noftros, & mulieres noftras, & filios noftros defi-
cientes. Mf. Pech. Melius eft enim nos fieri in rapinam : eri-
mus enim in fervos & ancillas, & vivit anima noflra, 5
non videbimus mortem infantum noftrorum ante oculos, &c.
ut in Mf. Regio.

fiam ab omnibus unanimiter. Et clamaverunt à Domino
voce magna. Mf. Reg. cum Germ. 4. hab. in media eccle-
fia, pro ecclefiâ, quod fup. correximus.

*. 17. Mf. Germ. 4. loco mediorum iftorum, qui judicat nos fecundum peccata noftra & patrum noftrorum, fimpliciter habet in hanc diem. Germ. 15. ita: Conteftamur vobis cælum ac terram, & Dominum Deum patrum noftrorum, qui vindicat in nos fecundùm peccata noftra, ut faciat fecundùm verba noftra in hac die. Corb. Contestamur vobis cælum & terram, & Deum patrum noftrorum, qui ulcifcimur (1. ulcifcitur ) non fecundùm peccata noftra, & faciatis fecundùm hæc verba. Mf. Pech. Conteftamur vobis cælum ac terram, & Deum patrum noftrorum, ut faciatis fecundum verba noftra in bac die. Græc. Maplupóμsta pir τὸν ἐρανὸν καὶ τὴν γῆν, καὶ τὸν Θεὸν ἡμῶν, καὶ Κύριον τῶν σας τέρων ἡμῶν, ὃς ἐκδικεῖ ἡμᾶς κατὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν, καὶ και τὰ τὰ ἁμαρτήματα τῶν πατέρων ἡμῶν, ἵνα μὴ ποιήση και τὰ τὰ ῥήματα ταῦτα ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ ήμερον.

~

. 18. Ita Græcè, nifi quod pro omnibus itaque confentientibus, habetur lav potvμafór, omnium unanimiter, abfque interpunctione anteced. tum fequitur Kal, pauloque poft additur es, ad Dominum. In Mr. Corb. Lic: Et factus eft fletus magnus in media ecclefia, omnibus convenientibus. Et clamaverunt ad Dominum voce magna. Germ. 15. Et failus eft fletus mag. in media ecclefia, omnibus confentientibus. Et vociferaverunt ad Deum voce magna. Mi. Pech. Et fadus eft fletus mag. in mediam eccle

CAPUT

VERSIO ANTIQUA.

#.23. Græcè, Japosīte, confidite, pro aquo animo eftote; fubinde iaxapleрnowμer, perduremus, pro fuftineamus, quod idem fonat, & & ais, in quibus, pro in quos : reliqua concordant ad verbum. Mís. Germ. i5. & Pech. cum Regio fimiliter concinunt, nifi quòd Germ. hab. fuftineamus..... & in quibus..... 5 mifericordiam. Pech. fuftineamus..... in quibus Deus convertit mifericordiam (Gr. Alex. Espépei. ) In Mf. Corb. ita : Et dixit Ozias :Æquo animo eftote fratres, 5 fuftineamus quinque dies, in quibus revocabit Deus mifericordiam fuam.

. 24. Similiter habet Mf. Pech. unà cum Græco. German. 15. Non enim derelinquet nos in confummationem, Corb. in confummatione.

V. 25. Mr. Germ. 15. initio habet, Si autem tranfierint quinque dies; deinde ut fup. exceptis his, in caftris fuis, pro in caftra fua; & infra, in domibus dimiferunt eos, pro in domos fuas dimiferunt. Corb. fic: Si autem tranfierint quinque dies, & non venerit fuper nos adjutorium, faciemus fecundùm hæc verba. Et difperfit populum in caftra; reliqua defunt. Mf. Pech. hæc tantùm refert: Si autem tranfierint ifi quinque dies, & non fuerit fuper nos adjutorium, faciam fecundùm verba veftra. Giac. 'Ear Sidienθωσιν αὗται, καὶ μὴ ἔλθῃ ἐφ' ἡμᾶς βοήθεια, ποιήσω κατὰ τὰ ῥκμαλα ὑμῶν. Καὶ ἐσκόρπισε τὸν λαὸν εἰς τὴν ἑαυτῷ ( edit. Compl. CUT) wapeμborúr• à ÉTÌ TÀ TEIXH, TỪS (MI. Alex. ἐπὶ τὶς ) πύργες τῆς πόλεως αυτῶν ἀπῆλθεν ἢ τὰς γυναῖκας καὶ τὰ τέκνα εἰς τὲς οἴκες αυτῶν ἐξαπέςειλε, ( Με. Alex. cum Compl. απέσειλαν, Ald. ἐξαπέςειλαν ) και ἦσαν ἐν ταπεινώσει συλλῇ ἐν τῇ πόλη.

VIII.

Ex MB. Reg. & I.Et filia Merari, filii Ozi, filii Ofeth,

T erat in civitate commorans in diebus illis I.
Judith

Girm.

VULGATA NOVA.

T factum eft, cùm audiffet hæc verba

E Judith vidua, quæ erat filia Merari, fi

filii Oziæ, filii Helchiæ, filii Anar, filii Gedeon, lii Idox, filii Jofeph, filii Oziæ, filii Elai, filü

NOTA AD VERSIONEM ANTIQUAM.

✯. 1. Ms, Germ. 4. fcribit conftanter, fili, non filii. Similiter Germ. 15. nonnullis aliis mutatis, videlicet : EA

VULGATA NOVA.

Jamnor, filii Gedeon, filii Raphaim, filii Achi-
tob, filii Melchiæ, filii Enan, filii Nathaniæ,
filii Salathiel, filii Simeon, filii Ruben:
2. & vir ejus fuit Manaffes, qui mortuus eft in
diebus meffis hordeaceæ:

3. inftabat enim fuper alligantes manipulos in campo, & venit æftus fuper caput ejus, & mortuus eft in Bethulia civitate fua, & fepultus eft illic cum patribus fuis.

4. Erat autem Judith relicta ejus vidua jam annis tribus, & menfibus fex.

5. Et in fuperioribus domus fuæ fecit fibi fecretum cubiculum, in quo cum puellis fuis claufa morabatur,

6. & habens fuper lumbos fuos cilicium, jejunabat omnibus diebus vitæ fuæ, præter fabbata, & neomenias, & fefta domus Ifraël.

7. Erat autem eleganti afpectu nimis, cui vir fuus reliquerat divitias multas, & familiam copiofam, ac poffeffiones armentis boum & gregibus ovium plenas.

8. Et erat hæc in omnibus famofiffima, quoniam timebat Dominum valde, nec erat qui loqueretur de illa verbum malum.

9. Hæc itaque cùm audiffet, quoniam Ozias promififfet quòd tranfacto quinto die traderet ci

VERSIO ANTIQUA.

filii Raphain, filii Achitob, filii Heli, filii Mel- Ex MB. Reg. &
chiæ, filii Enar, filii Nathanahel, filii Salathiel, Germ.
filii Symeon, filii Ruben, filii Ifraël :

2. & vir ejus Manaffe, ex tribu & ex patria
ejus : & mortuus eft in diebus meffis hordiaria:

3. ftabat enim fuper alligantes manipulos in campo, & æftus introierat in caput ejus, & ceci, dit in lectum fuum, & mortuus eft in civitate fua Bethulia, & fepelierunt illum cum patribus fuis in agro ejus, inter Dothain & Balamon.

4. Et erat Judith in domo fua vidua annis tribus, & menfibus quatuor.

5. Et fecit fibi tabernaculum fuper folarium domus fuæ,

6. & impofuit fuper lumbos fuos cilicium, & erant fuper eam veftimenta viduitatis fuæ ; & jejunabat omnibus diebus viduitatis fuæ, præter coenam puram, & fabbatum, & neomenias, & diebus feftis & gaudii, & memoriæ domus Ifraël.

7. Et erat bona in afpectu, & formofa facie s prudens corde, & bona in fenfu, & honefta valde. Quia reliquerat ei Manaffes vir ejus filius Jofeph, filii Achitob, filii Melchis, filii Elia, filii Nathanahel, filii Syrrafadac, filii Symeon, filii Ifraël aurum & argentum, fervos & ancillas, pecora & prædia ; & manfit in eis.

8. Et non erat qui inferret ei verbum malum, quía timebat Deum valde.

9. Et audivit verba populi maligna adversùm príncipes, quoniam defecerunt animo fuper fteriNOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

erat in civitate illa habitans in illis diebus Judith filia Merari, fili Jacob fili Ozia, fili Anan, fili Gedeon, fili Elia, fili Rephan, fili Achitob, fili Eli, fili Machis, fili Enam, fili Nathanael, fili Samaliel, fili Symeon, fili Ifrael. Corb. Et audivit in diebus illis Judith filia Merari, filia Idox, filia Jofeph, filia Ozia, filia Helchia, filia Anno, filia Gedeon, filia Raphaim, filia Achitob, filia Eli, filia Melchia, filia Enan, filia Natane, filia Salathiel, filia Simeon, filia Ruben. Abfunt hæc à Mf. Pech. ut & feqq. ufque ad v. 9. In Greço fic: Kal "x8σεν ἐν ἐκείναις ταῖς ἡμέραις Ιεδὶθ θυγάτηρ Μεραρί, εις αξ, ειδ Ιωσήφ, ὑπὸ Ὀζιήλ, ὑπὸ Ἐλκία, υιδ Ἠλιν, ὑπὸ Χελκίς, ειδ Ἐλαβ, ὑπὸ Ναθαναήλ, υιδ Σαλαμιήλ, ὑπὸ Σαρασαδαί, Topan. Mf. Alex. cum edd. Ald. & Compl. poft Exμία, addit, ut Ανανία, υιε Γεδεών, υπό Ραφαίν, υιός Ακι for (Ald. & Compl. 'Ax) v Hreis ( Ald. & Compl. Ἠλις) υπό Ελιαβ, υίδ Ναθαναὴλ, ὑπδ Σαλαμιήλ ( Ald. Σαpanx,) vid Zaracafai ( Ald. Zanadai,) vi 'Iex, ( Aid. & Compl. Ισραήλ. )

. 2. Mf. Germ. 15. Et vir ejus Manaffes, ex tribu ejus mortuus eft, &c. ut fup. Corb, fic: Et vir ejus fuit Manaffes, qui mortuus fuit in, &c. ut fup. Græc. Καὶ ὁ ἀνὴρ αυτῆς Μανασσῆς, τῆς φυλῆς αὐτῆς, καὶ τῆς πατριᾶς αὐτῆς· καὶ ἀπέθανεν ἐν ἡμέραις θερισμό κριθῶν.

. 3. Mf. Germ. 15. Stabat enim fuper alligantes manipulos in campo, & aftus introivit in capite ejus, re5 cubuit in lecto fuo, & mortuus eft in Bethulia civitate fua, & fepelierunt illum cum patribus fuis in agro, quod eft in Dothain & Balamon. Mr. Corb. Inftabat enim fuper alligantes manipulos in campo, & venit aftus fuper caput ejus mortuus eft in Bethulia civitate fua, & fepelivit eum cum patribus fuis ; reliqua defunt. Græc. Ἐπές» γὰρ ἐπὶ TO S'EOMEDOVTOS TO Sparka (Mf. Alex. cum edd. Ald. & Compl. τις δεσμεύοντας τὰ δράγματα) ἐν τῷ πεδίῳ, καύσων ἦλθεν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αυτέ, κι ἔπεσεν ἐπὶ τὴν κλίνην (Mf. Alex. cum Compl. addit aur8, ) à ÉTEREú?uoev Év Beτυλούᾳ τῇ πόλει αυτό, κι ἔθαψαν αυτὸν μετὰ τῶν πατέρων αυτῇ ἐν τῷ ἀγρῷ, τῷ ἀναμέσον Δωθαίμ και Βελαμών. Με. Alex. Βαλαμών, Ald. & Compl. Βαλαμώ.

. 4. Similiter habet Mf. Germ. 15. ficut etiam Fulgent. ad verbum, ep. 2. ad Gallam, p. 158. In Ms. Corb. legitur menfibus fex, non quatuor; at in Græco, Tasapas, ut fupra, pro vidua autem, fic, xиpeúvoα, viduans, vel manens vidua.

5. Itidem Fulgent. epift. 2. ad Gallam, p. 158. Sic etiam in Mf. Germ. 15. & Græco; folus Corb, habet, fuper tellum domus, absque seq. fua.

. 6. Sic iterum legit Fulgent. epift. 2. ad Gall. p.
158. verbum pro verbo, ad hoc ufque præter cænam ; ad-
dit tamen nomen Judith, ad verbum jejunabat. In Mf.
Germ. 15. ita Et impofuit fuper lumbos fuos cilicium; &
jejunabat omnibus diebus viduitatis fua, & erant fuper ea
veftimenta viduitatis ejus, præter cæna pura, 5 fabbatis, &
pridie, 5 numenia, 5 numeniis, & dierum feftorum,
gaudiorum, & memoria domus Ifrael. In Corb. Et impo-
fuit fuper lumbos fuos cilicium; & jejunabat omnibus die-
bus vita fua, præter fabbatis, & neomeniis, & gaudimo-
niis domus Ifraël. Græc. Kal ééner Éπ! Tür dopur, &c. ut
in Mf. Regio fupra, ufque ad vocem præter, pro qua &
feqq. ita : χωρίς προσαββάτων, και σαββάτων, και προνομηνιών,
reμnvier, y esptar, & Xapμocurar cixy 'Iopax i. e. pra-
και νεμηνιῶν, καὶ ἑορτῶν, χαρμοσύνῶν Ἰσραήλ.
ter antefabbata, & fabbata, & anteneomenias, & neome-
nias, feftivitates, & lætas folemnitates domus Ifraël.

for

7. 7. Mf. Germ. 15. Et erat bona in afpectu, & for-
mofa facie valde; & prudens corde, & bona in intellectu; &
erat honefta valde. Quia reliquerat ei Manaffes vir ejus fi-
lius Achitot, filii Melchis, filii Ælia, filii Nathanahel,
lii Sarifada, filii Symeon, filii Ifraël, aurum & arg. ferves
& ancillas, pecora & prædia; & manfit in eis. Similiter
apud Fulgent. ep. 2. ad Gall. p. 158. Et erat Judith bo-
na afpectu, & formofa facie valde; & prudens corde, I bọ-
na intelle&u ; & erat honefta valde. Quia reliquerat ei Ma-
naffes vir ejus filius Achitob, filii Melchis, filii Heliab, fi-
lii Nathahel, filii Surifoda, filii Symeon, filii Ifraël, au-
rum & argentum, fervos & ancillas, pecora 5 pradia.
Mf. Corb. fimpliciter habet: Et erat bona facie valde. Es
reliquerat vir ejus aurum & arg, multum, & fervos & an-
cillas, jumenta & agros. Græc. Kal v narй T el
ὡραία τῇ ὄψει σφόδρα. Καὶ ὑπελείπετο αυτῇ Μανασσῆς
ανήρ αυτής χρυσίον και αργύριον, καὶ παῖδας και παιδίσκας,
κτήνη καὶ ἀγρές και έμενεν επ' αυτῶν.

#. 8. Ad verbum è Græco: nec aliter in Mr. Corb. In Germ. verò 15. ita: Et non erat qui diceret de ea verbum malum, quia timebat Dominum valde.

V. 9. Mf. Germ. 4. loco aquarum fuarum, habet aquarum multarum; reliqua ut fup. Mf. Pech. Et audivit Judith verba populi, quæ locuti funt contra principem fuum, anguftiantes pro (1. propter ) fterilitatem aquarum ; & omnia verba qua locutus eft ad eos Ozias, &c. ut in Mf. Regio, hoc excepto, & poft quinque, pro ut poft, &c. omififque his infra, Oziam, & Cambrim & Charmin. Germ. 15. Et audivit Judith verba populi, quia defecerant in penuria aquarum;& quæ locutus eft ad eos Ozias, cum reliquis ut fup. in Mf. Regio, præter ifta, ancillam, pro abram, & in

Germ.

VERSIO ANTIQUA.

Ex MB. Reg. &litatem aquarum fuarum. Audivit etiam Judith omnia verba quæ locutus eft ad illos Ozias, quemadmodum audierat & juraverat eis, ut poft quinque dies traderet civitatem Affyriis. Et mifit abram fuam, quæ erat fupra omnia ejus, & vocavit Oziam, & Cambrim & Charmin majores natu civitatis fuæ.

10. Et venerunt ad eam, & dixit ad illos: Audite me nunc principes & habitantes Bethuliam, quoniam non eft rectum verbum veftrum quod locuti eftis coram plebe in hac die. Et ftatuiftis jusjurandum, quod locuti eftis in medio ante Deum & ante vos, & dixiftis tradituros vos civitatem inimicis noftris, fi non in illis converterit fe Dominus Deus nofter in adjutorium nobis.

11. Nunc verò qui eftis vos, qui tentatis Deum Ifraël in hodierno die, & adfiftitis pro Deo in medio filiorum hominum? & fenfum Dei omnipotentis tentatis, quem nemo poteft intelligere ufque in fempiternum. Quoniam altitudo cordis hominum non intelligitur, & cogitatum fensûs eorum non comprehenditis ; & quomodo Deum qui fecit omnia invenietis, & fenfum ejus cognofcitis, & cogitationem ejus confiderabitis?

12. Nolite fratres, nolite exacerbare Dominum Deum noftrum:

13. quoniam fi noluerit in his quinque diebus adjuvare nos, ipfe habet poteftatem, in quibus velit, protegere nos à facie inimicorum noftro

rum.

14. Vos autem nolite ignorare cogitationes Dei noftri :

15. quoniam non ficut homo, Dominus comminatur, aut ficut filius hominis extollitur.

VULGATA NOVA. vitatem, mifit ad presbyteros Chabri & Charmi

10. Et venerunt ad illam, & dixit illis : Quod eft hoc verbum, in quo consensit Ozias, ut tradat civitatem Affyriis, fi intra quinque dies non venerit vobis adjutorium ?

11. Et qui eftis vos, qui tentatis Dominum?

12. Non eft ifte fermo, qui mifericordiam pro vocet, fed potiùs qui iram excitet, & furorem accendat.

13. Pofuiftis vos tempus miferationis Domini, & in arbitrium veftrum, diem constituistis ei.

14. Sed quia patiens Dominus eft, in hoc ipfo poeniteamus, & indulgentiam ejus fufis lacrymis poftulemus:

15. non enim quafi homo, fic Deus comminabitur, neque ficut filius hominis ad iracundiam inflammabitur.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

fra, Chabrim & Carmin, & majores natu, &c. pro Cam-
brim, &c. MI. Corb. hæc tantum refert: Et audivit Ju-
dith omnia verba que locutus eft Ozias, quoniam juravit
allis, ut tradat civitatem Affyriis poft dies quinque. Et mi-
fit abram fuam, & vocavit Cambri & Zambri presbyteros
civitatis fua. Grzc. Καὶ ἤκεσε τὰ ῥήματα το λαὶ τὰ πονη
ρὰ ἐπὶ τὸν ἄρχοντα, ὅτι ὠλιγοψύχησαν ἐπὶ τῇ σπάνε τῶν
ὑδάτων. Καὶ ἤκησε πάντας τες λόγες Ιουδὶθ ἐς ἐλάλησε πρὸς
αυτές Ὀξίας, ὡς ὤμοσεν αυτοῖς παραδώσειν τὴν πόλιν μετὰ
ἡμέρας πέντε τοῖς ̓Ασσυρίας. Καὶ αποσείλασα τὴν ἄβραν αυ-
τῆς, τὴν ἐφεςῶσαν πᾶσι τοῖς ὑπάρχεσιν αὐτῆς, ἐκάλεσεν Ὀξίαν,
* Χαβρίν και Χαρμὶν τις πρεσβυτέρες τῆς πόλεως αυτής.

minum non invenietur, & cogitatum fensûs ejus non come
prehenditis ; & quomodo Deum qui fecit omnia ista, inve-
nietis, & fenfum ejus cognofcitis, (Pech. cognofcetis, ) &
cogitationem ejus intuemini? Corb. verò ita: Et qui eftis
vos, qui tentatis Deum Ifraël in bodierno die, & diffidiflis
de Domino noftro in omnium confpe&u? 5 nunc Dominum
Deum noftrum omnipot. tentatis, & nemo intelliget ufque
in fempiternum : quoniam altitudinem & cogitationem ejus
cito intelligitis. Græc. Καὶ νῦν τίνες ἐςὲ ὑμεῖς, οἱ ἐπειράσα-
7ε τὸν Θεὸν ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ σήμερον, καὶ ἴςαπε ὑπὲρ τὸ Θεὸ
ἐν μέσῳ υἱῶν ἀνθρώπων; καὶ νῦν Κύριον παντοκράτορα ἐξετά
ζετε, καὶ ἐθὲν ἐπιγνώσεως ἕως τῆς αἰῶνος. Ότι βαθος καρδίας
ἀνθρώπο οὐχ ευρήσετε, και λόγος της διανοίας αυτό οι λήψε
(edd. Ald. & Compl. Jade) * TWS TOY DECK O'S
ἐποίησε τα πάντα ταῦτα ἐρευνήσετε, καὶ τὸν νοῦν αυτὸ ἐπιγνώ
σεπε, καὶ τὸν λογισμὸν αυτό κατανοήσετε ;

2

. 12. Mf. Corb. Nolite fratres, ad iram concitari Do minum Deum. Germ. 15. cum Pech. Nolite fratres, nolite errare, & exacerbare Dom. Deum noftrum. Græc. My δαμῶς ἀδελφοί, μὴ παροργίζετε Κύριον τὸν Θεὸν ἡμῶν.

~

. 1o. Vix meliùs è Græco, fi nonnulla excipias, eaque leviffima; nempe loco habitantes Bethuliam, legitur Græce, τῶν κατοικέντων ἐν Βεζυλούᾳ, habitantium in Betulua; item infra, pro in medio ante Deum & ante vos, fimpliciter, avaμssor to Ost i vμŵr, inter Deum & vos ; extremò Bantйsa úpïr, ad adjuvandum nos, loco in adjutorium nobis ; fupra verò prætermittitur Deus nofter, ut & vos, poft tradituros. Mis. Germ. 15. & Pech. fic habent: Et venerunt apud eam, & dixit illis: Audite me . 13. Similiter habet Mf. Germ. 15. ad verbum. Sic principes inhabitantes Bethulia (Pech. Betuliam,) quoniam etiam Pech. excepto uno vellet, pro velit. Corb. verò non rectum cor veftrum, nec verbum quod locuti eftis ad ple- ita: Quoniam fi noluerit nos falvos facere in his diebus bem (Pech. in plebe) in hac die. Statuiftis juramentum ipfe habet poteftatem difperdere nos à facie inimicorum nofverbum (Pech. verbo) veftrum, quod locuti eftis in me- trorum. Græc. Ὅτι ἐὰν μὴ βέληται ἐν ταῖς πέντε ἡμέραις dio; reliqua ut in textu Regio, hoc tamen excepto, in βοηθῆσαι ἡμῖν, αυτὸς ἔχει τὴν ἐξεσίαν ἐν αἷς θέλει σκεπάσαι quinque diebus, pro in illis, & tranflato feq. fe, portées, oncopevoαi úμas πро #роOWY TŴY EXOpŵr nμær. Deus nofter. In Ms. Corb. fic: Et venerunt ad illam, & dixit: Audite qui habitatis in Betulia, quoniam non eft recBum verbum veftrum. Et flatuiftis jusjurandum in medio ante Deum & ante nos, & dixiftis traditures vos civitatem noftram inimicis noftris, fi non venerit nobis à Deo in diebus quinque adjutorium.

. 11. Ms. Germ. 15. & Pech. fic: Et nunc qui eftis vos, qui tentatis Deum Ifrael in hodierno die, adftitis (Pech. adftetiftis) pro eo? vos tentaflis (Pech. tentatis) Deum Ifrael in medio filiorum hominum, fenfum Domini omnipotentis tentaftis, (Pech. delet tentaftis) & nemo intelligit ufque in fempiternum. Quoniam altitudo cordis bo

. 14. Mí. Germ. 15. Vos autem nolite præpignerare cogitationem Domini Dei noftri. Mf. Pech. nolite prapigno rare cogitationes Domini noftri; Corb. verò fic: Vos au tem voluntatem ignorantes Domini Dei noftri. Græc. 'THETS δὲ μὴ ἐνεχυράζετε τὰς βυλὰς Κυρίε τῇ Θεῖ ἡμῶν. Ἐνεχυ ράζειν verbum, pignus auferre vel capere eft; Complu tenfes vertunt, ne alienetis, Flamin. Nobil. ne extorquea tis confilia, &c. quafi qui pignus extorquent : unde fuf picor mendum irrepfiffe in Mfs. Reg. & Germ. 4. for tanque legendum pignorare, non ignorare, ficut in Corb. pignorantes, pro ignorantes.

. 15. MI. Corb. Quoniam non ficus homo, Deus mi

natur,

18. quoniam non exfurrexit in progeniem noftram, nec eft hodie tribus, neque patria, neque populus, neque civitas ex nobis, qui adorent deos manufactos, ficut factum eft in primis diebus,

19. pro quibus traditi funt in gladium, & rapinam patres noftri, & ceciderunt in ruinam magnam ante confpectum inimicorum fuorum : nos autem alium Deum nefcimus præter eum, in quo fperamus, quia non defpiciet nos, nec auferet falvationem, & mifericordiam fuam à nobis, & à genere noftro.

20. Quoniam fi nos captivi fuerimus, capietur omnis Judæa, prædabuntur fancta noftra, & inquiret Deus iniquitatem & coinquinationem eorum de fanguine noftro; & mortem fratrum noftrorum, & captivitatem terræ, & desertionem hæreditatis noftræ ; & convertet in caput noftrum, in gentibus quibufcunque fervierimus ibi, & erimus in offenfionem, & in improperium ante omnes qui poffederint nos: quoniam non dirigetur fervitus noftra in gratiam, fed fine honore in deprædationem ponet eam Dominus Deus nofter.

21. Et nunc fratres, fufcipiamus fratres nof tros, quoniam ex nobis pendet anima illorum, & fancta, &* domus, & facrarium incumbit in no- * Germ. 4. domos. bis. Præter hæc omnia gratias agamus & placeamus Deo noftro, qui tentat nos ficut patres noftros.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

nec ficut flius hominis tranfmutatur. Mr. Pech. Quoniam non ficut homo, fic & Deus minatur, nec ficut filius hominis extolletur. Germ. 15. Quoniam non ficut Demes, fic & homo minatur, nec ficut flius hominis extollitur. Grac. Ότι έχ ὡς ἀνθρωπος ὁ Θεὸς, ἀπειληθῆναι ¿dè w's vids avtρwπ8, FixITHOйval. Quoniam non ficut bomo Deus, ut minis terreatur, neque tanquam filius homimis, ut judicetur; veluti arbitrorum nutu : at fupra Numeror. 23. 19. unde ifta mutuò fumpta funt, legitur: Οὐχ ὡς ἄνθρωπος ο Θεός, διαρτηθῆναι, ἐδ' ὡς ὑἱὸς ἀνθρώπε, abra. Nobil. Non quafi homo, Deus fufpenditur, neque quafi filius hominis, minas patitur.

W. 16. Grec. Διόπερ αναμένοντες τὴν παρ' αυτό σωτη flar, &c. ut in Lat. fup. Mfs. Germ. 15. & Pech. habent: Propter quod fuftinete ab ipfo falvationem, ( Germ. falutationem, invocemus eum (Pech. ipfum) in adjurorium noftrum. In Corb. legitur fimpliciter, fed invocavimus ipfum in adjutorium.

. 17. Similiter habet Mf. Germ. 15. unà cum Græco. Sic etiam in Mf. Pech. præter unum ipfum, pro ipfi. In Corb. Et exaudiet..... ficut illi placet.

. 18. Mf. Germ. 15. cum Pech. Quoniam exfurrexit ( Pech. non exfurr.) in progeniem noftram, nec eft in hac die, neque tribus, neque patria, neque populus, neque civitas ex nobis, qui adoret deos manuf. ficut fadum eft in priftinis diebus. Corb. Quoniam non reftitit in progenie noftra, nec eft bodie, neque tribus, neque populus multus ex noftris, qui adorent deos alienos, ficut factum eft in primis diehnes. Grec. Ὅτι ἐκ ἀνέση ἐν ταῖς γενεαῖς ἡμῶν, ἐδὲ ἐσιν ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ σήμερον, ούτε φυλή, οὔτε πατριὰ, οὔτε δῆμος, &c. ut in Mf. Regio.

*. 19. Ms. Germ. 15. & Pech. In quibus (Pech. Pro quibus ) traditi funt in gladium, & rapinam patres nofiri, & ceciderunt in ruina magna ante confpediu inimicorum fuorum: nos autem alium Deum nefcimus; propter quod (Pech. delet propter) fperamus, quia non decipiet Pech. difpiciet ) nos, fed nec avertit ( Pech. auferet ) falutarem fuum à genere noftro. Mí. Corb. Ex qua gratia dati funt in gladium, & rapinam patres noftri, 5 accidit ruina ante confectum inimicorum noftrorum: nos autem alium 'Deam nefcimus præter ipfum, & non defpiciet nos; reliqua defunt. In Græco fic : Or xápiv idéÏnoar sis pouqalar,

κ εἰς διαρπαγὴν οἱ πατέρες ἡμῶν, καὶ ἔπεσον πτῶμα μέγα
ἐνώπιον τῶν ἐχθρῶν ἡμῶν ἡμεῖς δὲ ἕτερον Θεὸν ἐκ επέγνω
MEY (Mf. Alex. cum edd. Ald. & Compl. woopeer) an
αυτό· ὅθεν ἐλπίζομεν, ὅτι ἐχ υπεράψεται ἡμᾶς, ἐδ ̓ ἀπὸ τὸ
véros úμær fed hic poft nuas, fupplenda videntur ea quæ
leguntur fupra in Lat. vel quidpiam fimile; fecus, quàm
imperfecta & malè cohærens oratio!

. 20. Mf. Germ. cum Pech. Quoniam fi capti fueri-
mus, capietur tota Judæa, & prædabuntur fandta noftra, S
exquiret Deus iniquitatem illorum de fanguine noftro ; &
mortem patrum noftrorum, & captivitatem terra; & iniqui-
tatem bæreditatis noftræ reducet in capite noftro, in genti-
bus in quibus fervierimus eis ibi, 5 erimus in offendicu-
lum, improperium ante omnes qui poffidebunt nos : quo-
niam non dirigetur fervitus in gratiam (Pech. gratia, )
fed fine bonore ponet eam Dominus Deus nofter. (In M.
Pech, deeft Deus.) Corb. Quoniam fic gaudebit Judea,
5 exquirer Dominus iniquitates illorum de fanguine noftro,
captivitatem terræ noftra; & in defertum convertet gen-
tes quibufcunque fervierimus, & erunt in improperium om-
nes qui perfequuntur nos: quoniam non deridetur fervitus
in gratia, fed fine bonore ponet illos Dominus Deus nofter.
Grac. Ὅτι ἐν τῷ ληφθῆναι ἡμᾶς, ὅτως καθήσεται ( Ald.
& Compl. xxnúcslai, vocabitur; fortè legit Interp. ×λɛp-
θίζεται, ὰ κλέπτω, furor ; al. καυθήσεται, comburetur)
πᾶσα ἡ Ἰνδαία, και προνομευθήζεται τὰ ἅγια ἡμῶν, καὶ ζη
THOS ( Mf. Alex. cum edd. Ald. & Compl. ex(UTHOEL.)
τὴν βεβήλωσιν αυτῶν ἐκ τῇ σόματος ( Mr. Alex. αἵματος)
ἡμῶν· καὶ τὸν φόνον τῶν ἀδελφῶν ἡμῶν, καὶ τὴν αἰχμαλωσίαν
τῆς γῆς· κ τὴν ἐρήμωσιν τῆς κληρονομίας ἡμῶν ἐπιτρέψει εις
κεφαλὴν ἡμῶν, ἐν τοῖς ἔθνεσιν οὗ ἐὰν δελεύσωμεν ἐκεῖ, καὶ ἐσός
μεθα εἰς πρόσκομμα, καὶ εἰς ὄνειδος ἐναντίον τῶν κτωμένων
ἡμᾶς· ὅτι 8 κατευθυνθήσεται ἡ δυλεία ἡμῶν εἰς χάριν, ἀλλ ̓ εἰς
ατιμίαν θήσει αυτήν Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν.

7

V. 21. Eadem leguntur in Mf. Pech. præter hoc fub finem, gratias agamus, quod deeft; extremò etiam habetur, ficut & patres noftros. In Germ. 15. fimiliter deeft gratias agamus, fed voci anteced. omnia, præponitur autem, & in fine legitur fratres noftros, non patres; cætera -ut fup. In Corb. hæc leguntur fola : Et nunc fratres noftri, quoniam ex nobis pendet anima illorum, gratias agimus Deo noftro, qui tentat nos ficut patres noftros, Græcè: