VULGATA NOVA.

3. Et miferunt in omnem Samariam per circuitum ufque Jericho, & præoccupaverunt omnes

vertices montium :

4. & muris circumdederunt vicos fuos, & congregaverunt frumenta in præparationem pu

gnæ.

5. Sacerdos etiam Eliachim fcripfit ad univerfos qui erant contra Efdrelon, quæ eft contra faciem campi magni juxta Dothain, & univerfos, per quos viæ tranfitus effe poterat,

6. ut obtinerent afcenfus montium, per quos via elle poterat ad Jerusalem, & illic cuftodirent ubi angustum iter effe poterat inter montes.

7. Et fecerunt filii Ifraël, fecundùm quod conftituerat eis facerdos Domini Eliachim.

8. Et clamavit omnis populus ad Dominum instantiâ magnâ, & humiliaverunt animas fuas in jejuniis, & orationibus, ipfi & mulieres eo

rum.

9. Et induerunt fe facerdotes ciliciis, & infantes proftraverunt contra faciem templi Domini, & altare Domini operuerunt cilicio:

VERSIO ANTIQUA,

3. Et miferunt in omnem finem Samariæ, & Ex MB. Reg. S in caftella & vicos, & Boccha, & Bethorom, Germ. & Abelmam, & Hiericho, & Choban, & Belon, & Aulona, & Artofia, & Selem in porticum Hierufalem; & præoccupaverunt omnia cacumina montium excelforum:

4. & muris circumdederunt caftella quæ in viis funt, & repofuerunt copias equitibus ad apparatum belli, quia nuper erant campi eorum demelli.

5. Et fcripfit Joachim facerdos magnus, qui erat in diebus illis in Hierufalem, * qui habitabant Bethuliam, & Betomaften que eft fuper Prionem contra Efdrelon, ante faciem campi magni juxta Dothain, dicens

6. ut occuparent afcenfus montium; quia per ipfos erat introitus in Judæam, & erat facile prohibere afcendentes, eò quòd anguftus effet afcenfus in viris non ampliùs quàm duobus.

7. Et fecerunt filii Ifraël, ficut conftituit illis Joachim facerdos magnus, & feniores totius populi Ifraël, qui fedebant in Hierufalem.

8. Et proclamaverunt viri Ifraël ad Dominum inftantiâ mgnâ, & humiliaverunt animas fuas in jejunio magno, ipfi & mulieres, & parvuli eorum, & omnis advena, qui erat mercenarius & emptitius eorum,

9. & impofuerunt cilicia fuper lumbos fuos. Et omnes viri Ifraël, & mulieres, & pueri qui inhabitabant Hierufalem, prociderunt in faciem contra templum; & cinerem pofuerunt fuper capita fua, contra faciem templi Domini, & cooperuerunt

altare cilicio:

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

viasμéra v. abfque præced. nuper. Mf. Corb. habet: Et pro Hierufalem, & pro templo Domini Dei fui & turbati fant, quoniam nuper afcenderant de captivitate, & nuper collectus fuerat omnis populus Judaa ; & vafa altarii, & domus maculationis fanctificata erant. Germ. 15. Et quia circa Hierufalem & templum Domini Dei ipforum, qui inhabita bant, turbati funt, quoniam tantùm quod venerant de captivitate, nuper omnis populus colleitus erat in Judæam; altarium, & domus inmaculationis nuper fandlificata

erat.

. 3. Græcè, loco feqq. & in caftella & vicos, & Boccha, fimpliciter habetur, xal Kavas, Conas; in editt. Ald. & Compl. xúμas, & vicos: tum in Vatic. & al. Βαιθωρών, και Βελμὲν, και Ιεριχώ, και εἰς Χωβά, καὶ Αἰσωρα, મે τον αυλώνα Σαλήμ" deinde hoc omifo, in porticum Hierufalem, fequitur, egualexáCor 70 &c. ut fup. Ms. Germ. 15. habet: Et miferunt in omnes fines Samaria, in Coegat, & in Betbronon, 5 Abilma, & in Hiericho, & in Chiba, in Bethura, & in aulona Salem; & præoccupaverunt omnes vertices montium altiffimorum. Corb. Et miferunt in omnem Samariam, & Cocca, & Bothoron, Abelma, Hiericho, Incoba Belur, aulona in Jerufalem; & præoccupaverunt omnes vertices montium. *.4. Grzc. Καὶ ἔτειχίσαντο τὰς ἐν αὐτοῖς κώμας, καὶ π ρέθεντο εἰς ἐπισιτισμὸν εἰς παρασκευὴν πολέμε, ὅτι προσφάτως Tà, &c. ut fup. Mf. Germ. 15. habet : Et murum circymdederunt, & miferunt in vicos illorum, 5 adpofuerunt adparatum efca ad ftructionem belli, quoniam nuper erant, &c. ut fup. Mf. Corb. Et muris circumdederunt vicos, sfuos, & præparaverunt frumenta in præparationem pugnæ, quia refcindentes camp im illorum erant demenfi; in Mf. Germ. 4. fcriptum legitur dimiffi, ficut in Regio prima manu, at fecundâ demeli, è Græco TeJeura. Porro Scribis antiquis ufitatum vocalem e vocali i commutare.

πα

. 5. M. Germ. 15. Et fcripfit Joachim facerdos magnus, qui erat in diebus illis in Hieruf. habitantibus Bethulie, & Bethomafel qua eft contra Prionis contra Efdrelom, ad faciem campi magni prope Dotham, dicens : Čorb. Et feripfit Eliachim facerdos hac, qui erat in diebus illis in Hieruf. habitantibus in Bethulia, & Bapomafal que eft contra Prionos (Germ. 4. contra Prionem) contra Efdrelon contra faciem campi magni juxta Dothaim, & dixit : Mf. Pech. Et fcripfit Joachim facerdos magnus, qui erat diebus allis in Jeruf. babitantibus Bitholiam, dicens: fic etiam in Græco, nifi quòd præponitur &, in, voci diebus, & lo̟co Bitholiam, fcriptum legitur, Beluxsa; fequuntur etiam ifta, Berous Salμ ü ésır áæérarlı "Eodpunŵr, xarà πpó,

σωπον το πεδίο το πλησίον Δωθαίμ, λέγων

#.6. Mf. Germ. 15. Ut detinerent afcenfiones montanas ä quoniam per ipfas erat introitus in Judaam, & erat facile prohibere eos afcendere qui tranfibant, quoniam ita eft angusta afcenfio, ut fupra quàm duo non tranfirent. Mf. Corb Ut obtinerent afcenfum montium; quoniam per illos erat via in Judæam, & facilè prohiberent afcendentes, propter anguflias afcenfionis in viris duobus. Mi. Pech. Et obtinerent afcenfiones montium ; quam (1. quoniam ) per ipfos erat introitus in Judaam, & erat facile prohiberi afcendentes, quoniam ita eft angufla afcenfio, & plus quam duo non tranfirent. Grac. Διακαταχεῖν τὰς ἀναβάσεις τῆς ὀρεινῆς· ὅτι δι dura y elcodas els Thy "I8dalar, yur euxepus duaxwnúκαι αυτές προβαίνοντας, σενῆς τῆς προσβάσεως ἔσης, ἐπ' ἄνα δρας της πάντας δύο.

.7. Itidem Græcè, nifi excipiatur vox, reprcía. η γερεσία fenatus, loco feniores. Mf. Pech. habet: Et fecerunt filu ifraël, ficut conftituit Joachim facerdos magnus, & majores natu domûs Ifraël, qui fedebant in Ilterufalem. Mí. Corb. Et fecerunt filii Ifraël, fecundum quod conflituit illis facerdos mag. feniores totius populi Ifr. &c. ut fup. Mi. Ğerm. 15. Et fecerunt Judæi, ficut conftituit facerdos magnus, & atas major domus Ifr. &c. ut fup.

#. 8. Mf. Corb. Et clamavit omnis Ifraël ad Dominum infantia magna, & humiliaverunt animus fuas in jejunio magno, ipfi mulieres illorum, & omnis vicinus, & mercenarius, & emptitius. Germ. 15. Et exclamavit omnis vir Ifrael ad Dominum cum fufficientia magna, & humiliaverunt animas fuas in jejunio magno, ifi & conjuges eorum, I parvuli eorum, & jumenta eorum, & omnis vicinus qua (1. qui) erat, & mercenarius, & argento emptus ipforum. Mf. Pech. Et exclamavit omnis vir Ifrael ad Dominum cum inftantia magna, & humiliaverunt animas fuas in jejunio magno, ipfi conjuges eorum, & infantes corum, I jumenta eorum, & omnis advena, mercenarius & emptitius ipforum. Græc. Kai drsConour was arup Ivexin Tipis Tor Θεὸν ἐν ἐκτενίᾳ μεγάλη, κ ἐταπεινᾶσαν τὰς ψυχὰς αὐτῶν ἂν ἐκτενία μεγάλη, αυτο και αἱ γυναῖκες αυτῶν, καὶ τὰ νήπια αυτῶν, καὶ τα κτήνη αυτών, κ πας πάροικος, ἢ μισθωτός, κ apropórnles duTar.

*. 9. Mr. Corb. Et impofuerunt cilicia fuper lumbos fuos.
Et omnes viri Ifraël, & mulieres, & pueri, prociderunt con-
tra faciem templi ; & miferunt cinerem in capita fua, & ex-
tenderunt cilicia fua contra faciem Domini, & aram operue-
runt cilicio. Germ. 15. Et impofuerunt cilicia fupra feapu-
las fuas. Et omnis juvenis Ifraël, & mulieres, & infantes
& qui habitant Hierufalem, ceciderunt contra faciem tem-

* Supp, his.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

pli; & cinere capita fua impleverunt, & extenderunt cili-
cios fuos contra faciem templi Domini, & altare cilicio ope-
ruerunt. Mr. Pech. Et impofuerunt cilicia fuper fcapulas
fuas. Et omnes viventes Ifrael, & mulieres, & infantes,
qui habitabant in Hieruf. prociderunt contra faciem templi,
& cinere capita fua impleverunt; reliqua defunt. Græc.
Επέθεντο (άκκος ἐπὶ τὰς ὀσφύας αυτῶν. Καὶ πᾶς ἀνὴρ Ισ-
ραήλ, και γυνή, τὰ ( Mr. Alex. και τα παιδία, κ οἱ κατοι
πῶντες ἐν Ἱερυσαλήμ, ἔπεσον κατὰ πρόσωπον το ναι· καὶ ἐστ
wodwsarlo Tàs espanas auta, y éléreirar Tos Caxxes au-
τῶν κατὰ πρόσωπον Κυρίω, κ τὸ θυσιατήριον ζάκκω
Διέβαλον.

. 10. Mf. Corb. Et clamaverunt ad Dominum Ifraël unanimes, ut non daret in rapinam infantes eorum, 5 mulieres in prædam, & civitates, 5 hæreditates in exterminasionem, & fanita in maculationem, & ne venirent in opprobrium gentibus. Et exaudivit Dominus vocem eorum, & vidit anxietatem eorum:& populus erat jejunans, &c. ut fupra. Germ. verò 15. ita Et clamaverunt ad Deum Ifraël unianimes, ne fervirent diis alienis, & ne det in rapina filios eorum, civitatem bæreditatis eorum ad interitum, facra in profanationem, improperium, & in gladium (f. gaudium) regionibus. Et exaudivit Dominus vocem eorum, refpexit tribulationem eorum : 5 erat populús jejunans dies plures in omni Judæa 5 in Hieruf. contra faciem eorum, qua confecrata funt Domino. Mf. Pech. hæc tantùm refert: Et exaudivit Dominus vocem eorum, & refpexit tribulationem eorum : 5 erat populus jejunans dies plures in omni Juda Hierufalem. Græc. Kai &'Cónoar πpès TÙY OEÙY

'Ispann óμoluμadòv exterŵs, to μù dura, sis NapπayùV TÀ
νήπια αυτῶν, γυναῖκας προνομὴν, καὶ πόλεις
ITIα AUTOr, & Tas rurainas sis wegroμar, I TO'S WIRES
τῆς κληρονομίας αυτῶν εἰς ἀφανισμὸν, καὶ τὰ ἅγια εἰς βεβήλω
σιν, ἡ ὀνειδισμὸν, ἐπίχαρμα τοῖς ἔθνεσι. Καὶ εἰσήκεσεν Κύπ
ριος τῆς φωνῆς αὐτῶν, καὶ εἰσεῖδεν τὴν θλίψιν αυτῶν· καὶ ἂν ὁ
λαός νηςεύων ἡμέρας πλείες εν πάση τη Ιεδαία και Ιερεσαλήμ,
παντοκράτορος.
κατὰ πρόσωπον τῶν ἁγίων Κυρίε παν

#. 11. Concinit Mf. Germ. 15. unà cum Græco. In Mf. Corb. habetur Heliachim, non Joachim, abfque feq. facerdos magnus. In Ms. verò Pech. defunt ifta & feqq. ufque ad finem capitis.

. 15. Mf. Germ. 15. Et omnes qui adftabant in conf pelu Domini. Corb. Et omnes aftantes ante confpeilum Domini; fic etiam in Græco.

. 16. Ms. Corb. Et omnes precantes Dominum, præcincti ciliciis in lumbis fuis, offerentes holocaufta inftantia; erat cinis fupra cidares eorum. Germ. 15. Sacerdotes & miniftri, ciliciis amici fcapulas fuas, movebant hoftias, quas holocaufta erant facturi ex confuetudine fecundùm vota, voluntarias verborum donationes; cinis erat in capita eorum. Græc. Ἱερεῖς καὶ οἱ λειτεργέντες Κυρίῳ, ζάκκες περιε Couerol Tas d'opuas autor, wegcéр: THY оxcxauTWOL TO ἐνδελεχισμό, καὶ τὰς εὐχας, καὶ τὰ ἐκέσια δόμαλα τα λαδ ŵr oπd'òs eπT! Tas xidάpsis AUTWV.

✯. 17. Ms. Corb. Et clamabant ad Dominum omnipotentem in omni virtute ut in bonum vifitaret, &c. ut fup. Germ. 15. fic: Et clamabant ad Dom, ex omni virtute, ut in bonum vifitaret, &c. Ita quoque in Græco ad verbum.

Ex MB. Reg. & 1. ET. renuntiatum eft Oloferni principi militiæ Affyriorum, quoniam filii Ifraël præparaverunt fe ad pugnam, & itinera montium concluferunt, & muri cinxerunt omnes vertices eorum, & pofuerunt in campis offendicula :

VULGATA NOVA.

Unciatumque eft Holoferni principi militiæ Affyriorum, quòd filii Ifraël præpararent fe ad refiftendum, ac montium itinera conclufiffent:

NOTA AD VERSIONEM ANTIQUAM.
*. I. Grec. Καὶ ἀνηγγέλη Ολοφέρνη αρχισρατήγω δυνά
μέως Ασσέρ, διότι οἱ υἱοὶ Ἰσραὴλ παρεσκευάσαντο εἰς πόλ
λεμον, ἢ τὰς διόδος τῆς ὀρεινῆς (υνέκλεισαν, καὶ ετείχισαν
πᾶσαν κορυφὴν ὄρος ὑψηλό, κι ἔθηκαν ἐν τοῖς πεδίοις (κάν-
Sara. Mf. Germ. 15. Et nunciatum eft Oloferni principi
multitudinis Affyriorum, quoniam filii Ifraël paraverunt fe
ad bellum, & tranfitum montis percluferunt, & munierunt

omnem montis cacumen altiffimi, & pofuerunt in campis ta-
bernacula. Corb. Et renuntiatum eft Oloferni principi mili-
tie virtutis Affyriorum, quoniam flit Ifrael preparantes fe
ad pugnam, & conclufifTent itinera montium, & muris cina
xiffent omnem verticem montium excel orum, & quod pom
fuiffent in campis offendicula. In Ms. Pech. fic: Et renun
tiatum eft Oloferni principi exercitus Affyriorum, quoniam filii

5. Et dixit ad illum Achior dux filiorum Ammon: Audiat nunc verbum dominus meus ex ore fervi fui, & dicam tibi veritatem, de populo hoc, qui inhabitat juxta montana ifta, & non exiet mendacium de ore fervi fui.

6. Populus hic eft ex progenie Chaldæorum, 7. qui habitaverunt primùm in Mefopotamia Syriæ. Quoniam ergo noluerunt obedire diis patrum fuorum, qui fuerunt in terra Chaldæorum honorificè,

8. fed declinaverunt de via parentum fuorum,

9. & adoraverunt Deum coeli, Deum quem cognoverunt ; & ejecerunt illos à facie decrum fuorum, & fugerunt in Mefopotamiam, & habitaverunt ibi dies multos. Et dixit illis Deus corum

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

Germ.

VERSIO ANTIQUA.

Ex MB. Reg. & ut exirent de peregrinatione, & irent in terram Chanaan, & inhabitarent ibi : & repleti funt auro & argento, & pecoribus multis valde. Et defcenderunt in Egyptum, cooperuerat enim fames faciem terræ Chanaan, & commorati funt ibi ufque dum nutrirentur. Et facti funt ibi in multitudine magna, nec erat numerus generis illorum.

10. Et infurrexerunt fuper illos Ægyptii, & opprefferunt eos, & gravaverunt illos in luto & latere, & humiliaverunt illos, & pofuerunt eos in fervis: & exclamaverunt ad Deum fuum, & percuffa eft tota terra Ægypti plagis, in quibus non erat fanitas.

11. Et ejecerunt eos Ægyptii à facie fua:

12. & exficcavit Deus ante eos rubrum mare,

14. & eduxit illos in viam Sina, in viam Cadefbarne: & ejecit omnes habitantes in eremo, omnes qui erant in terra Amorræorum; & omnes Efebonitas & Bafanitas extirpaverunt in virtute fua. Et cùm tranfiffent Jordanen, poffederunt totam terram montanam,

VULGATA

15. Illic fontes amari obdulcati funt eis ad bibendum, & per annos quadraginta annonam de cœlo confecuti funt.

16. Ubicunque ingreffi funt fine arcu & fagitta, & abfque fcuto & gladio, Deus eorum pugnavit pro eis, & vicit.

VULGATA NOVA.

annos fic multiplicati funt, ut dinumerari corum
non poffet exercitus.

10. Cùmque gravaret eos rex Ægypti, atque in ædificationibus urbium fuarum in luto & latere fubjugaffet eos,clamaverunt ad Dominum fuum, & percuffit totam terram Ægypti plagis variis,

11. Cùmque ejeciffent eos Ægyptii à fe, & Exod. ceffaffet plaga ab eis, & iterum eos vellent ca- 12.33. pere, & ad fuum fervitium revocare, 12. fugientibus his Deus cœli mare aperuit, Exod. ita ut hinc inde aquæ quafi murus folidarentur, 14.29. & ifti pede ficco fundum maris perambulando tranfirent.

13. In quo loco dum innumerabilis exercitus Ægyptiorum eos perfequeretur, ita aquis coopertus eft, ut non remaneret vel unus, qui factum pofteris nunciaret.

14. Egreffi verò mare rubrum, deferta Sina montis occupaverunt, in quibus nunquam ho- Jerem, 24 mo habitare potuit, vel filius hominis requievit.

NOVA.

quando receffit à cultu Domini Dei fui.

18. Quotiefcunque autem præter ipfum Deum fuum, alterum coluerunt, dati funt in prædam, & in gladium, & in opprobrium.

19. Quotiefcunque autem poenituerunt fe receffiffe à cultura Dei fui, dedit eis Deus cœli virtutem refiften

di.

17. Et non fuit qui infultaret populo ifti, nifi
VERSIO ANTIQUA.
20. & ejecerunt à facie fua Chananæum, & Fe-
rezæum, Jebufæum, Sichem, & Gergefæum, &
habitaverunt in ea diebus multis:

ut

VULGATA NOVA.

20. Denique Chananæum regem, & Jebufæum, & Pherezæum, & Hethæum, & Hevæum, & Amorrhæum, & omnes potentes in Hefebon proftraverunt, & terras eorum, & civitates eorum ipfi poffederunt :

ANTIQUAM.

clamaverunt ad Dominum fuum, & percuffit omnem terram Egypti plagis, in quibus fanitas non erat. Græc. Kalinaνέςη αυτοῖς ὁ βασιλεὺς Αἰγύπτου, και κατεσοφίσαντο αυτές εν or (Interp. Lat. leg. a) ir 9, (à Mf. Alex. abeft & ) καὶ ἐταπείνωσαν αυτές, καὶ ἔθεντο αυτὲς εἰς Μύλος κ ανεβόησαν πρὸς τὸν Θεὸν αὐτῶν, καὶ ἐπάταξε πᾶσαν τὴν γῆν Αἰγύπτο πληγαῖς, ἐν αἷς ἐκ ἦν ἴασις.

. 11. Ita Mís. Germ. & Corb. unà cum Græco. ✯. 12. Ms. Germ. 15. Et exficcavit Deus ante faciem eorum mare rubro. Corb. Et exficcavit mare rubrum Deus ante illos, Græc. Καὶ καθεξήρανεν ὁ Θεὸς τὴν ἐρυθρῶν θά λαασαν ἔμπροθεν αὐτῶν.

. 14. Mfs. Reg. & Germ. 4. fcribunt Sanam, pro Sina, fed aperto mendo, quod emendavi ex aliis duobus Mfs. & Græco. Ita verò Germ. 15. habet: Et eduxit illos in viam Sina, & Cadesbarnæ : 5 ejecit omnes qui inhabitabant in deferto, & quicunque erant in terra Amorræorum ;

NOTE AD VERSIONEM
fugerunt in Mefopot. & fimul babitaverunt ibi diebus multis.
Et dixit illis Dominus ipforum, ut exirent de habitatione fua,
irent in terram Chanaan : 5 habitaverunt ibi, & dilatati
funt auro & argento, & pecoribus multis valde. Et defcen-
derunt in Egypto, operuerat enim faciem terra fames, &
inhabitaverunt ibi donec nutriti funt, (Gr. μέχρις 8 διε-
Tpáqnsar.) Et faci funt illic in multitudinem magnam, 5
non erat numerus generis ipforum. Ms. Corb. Et adorave-
runt Deum cæli, quem cognoverunt; ejecit illos Deus à
facie deorum illorum, & fuerunt in Mefopotamia, & habi-
saverunt ibi multis annis. Et dixit illis Deus eorum,
exirent ex commemoratione ( 1. commoratione) illorum, &
Brent in terram Chanaan : & inhabitaverunt ibi, & repleti
funt auro argento, jumentis multis. Et defcenderunt
in Egyptum, cooperuerat enim fames faciem totius terræ
Chanaan, commorati funt ibi ufque dum perpafcerentur.
Et facti funt ibi multitudo magna, & non erat numerus ge-
neris illorum. Similiter Auguft. l. 16. de civit. Dei, c.
13. col. 429. c. Et adoraverunt Deum cæli, quem cogno-
verunt; projecerunt eos à facie deorum fuorum, & fuge-
runt in Mefopotamiam, & habitaverunt ibi dies multos.
Dixitque illis Deus eorum, ut exirent de habitatione fua,
irent in terram Chanaan; & illic habitaverunt.
V. 10. Mf. Corb. Et furrexit fuper eos rex Ægypti alius,
gravante illos in luto latere; humiliaverunt illos
Egyptii, & pofuerunt illos in fervos : & ad Dominum fuum
clamaverunt, & percufit Deus totam terram Ægypti in pla-
gis, quibus non erat fanitas in illis. Germ. 15. Et infur-
Fexerunt in eos Egypti, & circumvenerunt eos, & in fere
vitutem eos redigerunt luto & latere, & humiliaverunt mul-
Bitudinem eorum, & pofuerunt illos in fervitutem: «x-

Efebon perdiderunt in virtute fua. Et cùm tranfiffent Jordanen, hæreditatem acceperunt omnem montanam. Mf, Corb. In monte Sina, & in via Cadesbarne : & ejeceruni omnes habitantes in civitatibus fuis, omnes qui erant in terra Amorræorum, & omnes in Efebon ; & interfecerunt virtute fua. Et tranfierunt Jordanem, & poffederunt montana. Græc. Kai йyayer duty's eis of or to Ziva, Kádus Bapa νή· καὶ ἐξέβαλον ( Ald. & Compl. ἐξέβαλε ) πάντας τες καλο καντας ἐν τῇ ἐρήμῳ, καὶ ᾤκησαν ἐν γῇ ̓Αμορραίων και πάντας r&s 'Eosbaritas (Mf. Alex. cum edit. Ald. T&S "EoCor Compl. T EEG) Ewropevcar & TÃ ¡úi RUTŵr. Kal διαβάντες τὸν Ἰορδάνην, ἐκληρονόμησαν πᾶσαν τὴν ὀρεινήν.

/

6.

. 20. Græcè habetur, ante & poft Jebufaum; loco verò Gergefaum, fic, wárias rus spyscales; & in fine,

VULGATA NOVA.

21. & ufque dum non peccarent in confpectu Dei fui, erant, cum illis bona: Deus enim illo rum odit iniquitatem.

22. Nam & ante hos annos, cùm receffiffent Avia, quam dederat illis Deus, ut ambularent in ea, exterminati funt præliis à multis nationibus, & plurimi eorum captivi abducti funt in terram non fuam.

23. Nuper autem reverfi ad Dominum Deum fuum, ex difperfione qua difperfi fuerant, adunati funt, & afcenderunt montana hæc omnia, & iterum poffident Jerufalem, ubi funt fancta

eorum.

24. Nunc ergo mi domine, perquire fi eft aliqua iniquitas eorum in confpectu Dei eorum : afcendamus ad illos, quoniam tradens tradet illos Deus eorum tibi, & fubjugati erunt fub jugo potentiæ tuæ. 25. Si verò non eft offenfio populi hujus coram Deo fuo, non poterimus refiftere illis: quo

niam Deus eorum defendet illos : & erimus in probrium univerfæ terræ.

op

26. Et factum eft, cùm ceffaffet loqui Achior verba hæc, irati funt omnes magnates Holofernis, & cogitabant interficere eum, dicentes ad

alterutrum :

27. Quis eft ifte, qui filios Ifraël poffe dicat refiftere regi Nabuchodonofor, & exercitibus ejus, homines inermes, & fine virtute, & fine peritia artis pugnæ

28. Ut ergo agnofcat Achior quoniam fallit

VERSIO ANTIQUA.

21. ufquequo non peccarent in confpectu Dei Ex Mf. Ref. fui, & erant cum ipfis bona: quoniam Deus odiens. Germ. iniquitatem eft.

22. Sed cùm recefferunt à via, quam difpofuerat eis, affecti funt in bello multùm valde, & captivi ducti funt in terram non fuam; & templum Dei illorum devenit ad folum, & civitates eorum obtentæ funt ab adverfariis eorum.

23. Et nunc revertentes ad Deum fuum, clamaverunt à difperfione qua difperfi funt ibi, & iterum poffederunt Hierufalem in qua fan&timonium eorum eft, & habitant in montanis quæ erant deferta.

24. Et nunc domine, fi eft ignorantia aliqua in plebe hac, & peccat in Deum fum; vifitabimus eos, quia eft in illis fcandalum hoc, & afcendemus, & expugnabimus eos.

25. Si autem non eft iniquitas in eis, prætereat dominus meus illos; ne fortè protegat illos Deus eorum pro fe, & erimus improperium coram om

ni terra.

26. Et factum eft, cùm ceffaffet loqui Achior verba hæc, murmuravit omnis populus qui erat in circuitu tabernaculi, & dixerunt principes Oloferni, & omnes qui habitabant ad mare Moab, ut occiderent illum, dicentes:

27. Non enim timebimus à facie filiorum Ifraël'; ecce enim populus, in quo non eft potestas, neque virtus in pugna valida.

28. Propter hoc afcendemus, & erunt in con

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.

eas Tomas. In Mf. Corb. Et ejecerunt à facie fua Chananeum, Pherezaum, Jebufaum, & Sichem, & omnes Gergefæos, & inhabitaverunt ipfi diebus multis. In Germ. 15. Et ejecerunt à facie fua Chananæum, & Ferezæum, inhabitaverunt in ea diebus multis.

F. 21. Grec. initio hab. Καὶ ἕως οὐχ ἥμαρτον, pauloque poft derrado &, addit : ἦν τὰ ἀγαθὰ μετ' αυτῶν· ὅτι Θεὸς μισῶν ἀδικίαν μετ' αυτῶν ἐςίν. Μί. Germ. 15. Et cùm non peccarent in confpe&u Dei fui, erant cum illis bona: quoniam Deus eft odiens iniquitatem. Corb. Et ufque dum peccarent in confpe&u Dei, erant cum illis bona: quoniam Deus odit iniquitatem.

fiquidem ignorantiam & ignorantiam in populo ifto, & pec-
cant in Dominum fuum; confideremus, quoniam eft illis
fcandalum boc, afcendemus, & debellabimus illos, (Mf。
antiquo more, afcendimus, & debellavimus.)

terra. Mf. Pech. Si autem non eft injuftitia in ipfa gente,
tranfeat dominus meus ; ne fortè protegat illos Deus ipfo-
rum, erimus opprobrium in omni`terra.

*. 25. Græc. Εἰ δὲ ἐκ ἔσιν ἀνομία ἐν τῷ ἔθνει αυτῶν ; παρελθέτω δὴ ὁ κύριός με μήποτε ὑπερασπίσῃ ὁ Κύριος αυτῶν καὶ ὁ Θεὸς αὐτῶν ὑπὲρ αὐτῶν, καὶ ἐσόμεθα εἰς ὀνειδισ Mòr Evarrior Tάous Tйs us. M. Germ. 15. Sin autem eft juftitia in ipfa gente, tranfeat eos dominus; ne fortè protegat eos Deus ipferum, & erimus in opprobrium omni terra. Corb. Si autem non eft iniquitas in genere illorum, tranfeat dominus meus; ne fortè protegat eos Deus illorum, V. . 22. Similiter in Græco, exceptis his, open- defendat illos, erimus improperium in conspectu omnis 5 σὰν ἐν πολλοῖς απολέμοις ἐπὶ πολύ, loco afeli funt in bello multùm; nec ita multò poft, sis yur &u iflar, in terram non propriam, abfque voce eorum, in fine. Ms. Germ. 15. hab. Poftquam autem recefferunt de via, quam difpofuerat eis, difperfi funt in multa prælia nimis, & captivi ducti funt in terra non fua; & templum Dei ipforum factum eft in planitie, (Græc, siç dapos) civitates eorum obfeffe funt (Gr. exeaтúnoar) ab hoftibus. Corb. Sed cùm difcefiffent à via, quam difpofuerat illis Deus, exterminati funt multis bellis plurimi eorum, 5 captivi dudi funt in terram non fuam ; templum Dei illorum; reliqua defunt.

. 23. Mf. Germ. 15. Et reverfi funt ad Deum fuum, afcenderunt ex difperfione ubi difperfi fuerant, & poffederunt Hierufalem ubi fanctimonia eorum funt, & conlocati funt in montanam, quoniam erat deferta. Corb. Et nunc reverfi funt ad Dominum fuum, & afcenderunt difperfione qua difperfi fuerant, & iterum poffident Hierufalem ubi funt fandimonia illorum, & inhabitant in montana que erant deferta. Grac. Καὶ νῦν ἐπιςρέψαντες ἐπὶ τὸν Θεὸν αὐτῶν, ἀνέ Έησαν ( Interp. Reg. leg. ανεβόησαν ) ἐκ τῆς διασποράς ε διεσπάρησαν ἐκεῖ, κ κατέχον τὴν ̔Ιερεσαλήμ οἳ τὸ ἁγίασμα αυτῶν, κ κατωκίθησαν ἐν τῇ ὀρεινῇ, ὅτι ἦν ἔρημος.

. 24. Græc. initio habet, Acola xúcie, Dominator domine; deinde si μéré'siv, fiquidem eft, abfque feq. aliqua; pauloque poft, auaplavsor, num. plur, & pro vifita bimus, STICKEμs Ja, deleto feq. eos al. &ioneμsa abfque, & fic deinceps, dracowμsta, y coμnowἀναβησώμεθα, πολεμήσω μεν, tefte Nobilio. Mr. Germ. 15. Et nunc domine, fiquidem eft ignorantia in populo ifo, & pescant in Deum Juum; confideremus, quoniam eft illis fcandalum hoc, 5 afcendamus, & debellamus illos. Corb. Et nunc domine, fiquidem eft ignorantia in populo boc, & peccant in Deum fuum; obfervabimus, quoniam fi eft in eis offenfio hæc, afsendamus, & expugnemus eos. Mí, Pech. Et nunc domine,

V. 26. Mf. Germ. 15. Et fa&tum eft, ut definiit loqu
Achior fermones iftos, murmuravit omnis multitudo ftans in
circuitu tabernaculi, & dixerunt potentiores Olofernis, 5
omnes qui habitabant maritima & Moab, concidere illum.
Corb. Ut factum eft, cùm ceffaffet loquendo Achior hac ver-
ba, murmuravit omnis populus qui erat in gyro tabernaculi,
& dixerunt majores natu Oloferni, & qui inhabitant in ma-
ritima, ut conciderent illum, dicentes: Mf. Pech. Et fac-
tum eft, ut defiftit loqui Achior verba hæc, murmuravit
omnis multitudo que tabernaculum circumftabant, & dixe-
runt potentiores Oloferni, & omnes qui incolebant mariti-
mam & Moab, interficere debere eum. Græc. Kai évévelo,
ὡς ἐπαύσαλο ̓Αχιὼρ λαλῶν τὰς λόγες τέτες, και ( editt. Ald.
& Compl. delent) rófuse was ó ræds ó xuxacor Tür oxu-
ô
vry weesis, ( Mf. Alex. cum editt. Ald. & Compl.
κύκλῳ τῆς σκηνής περιεσὼς καὶ εἶπαν οἱ μεγισάνες Ολοφέρω
νε, κ πάντες οἱ καλοικέντες τὴν παραλίαν καὶ τὴν Μωαβ, συγ
κόψαι αυτόν.

. 27. Mf. Germ. 15. Non enim timebimus à facie fi-
liorum Ifraël; ecce enim eft multitudo, in qua neque virtus
una, neque poteftas eft in pugna forti. Corb. Nos enim fi
timebimus à filiis Ifraël; ecce enim eft populus, in quo non
eft populus, neque virtus in pugna valida. Mf. Pech. Non
enim timebimus à filiis Ifraël; hic enim eft populus, in quo
neque virtus, neque poteftas eft in pugna. Græc. Ou yap
φοβηθησόμεθα ἀπὸ υιών Ισραήλ· ἰδὲ γὰρ λαὸς, ἐν ᾧ ἐκ ἔςι
δύναμις, «δὲ κράτος εἰς παράταξιν χυράν.

V. 28. Mf. Germ. 15. Propter quod afcendemus ad eos, erunt in efca omni exercitu tuo, domine Olofernes. Corb. Propter hoc afcendamus, & erunt in confummatione omni militia tua; omiffis aliis. In Mf. Pech, totus hic verfus deest.