Ex MB. Reg. $ Girm.

VERSIO ANTIQUA.

* Et præparavit fe in virtute fua adversùs regem Arfaxath in anno feptimo decimo : & invaluit in pugna fua, & redegit in poteftate fua omnem virtutem regis Arfaxath & omnem equitatum ejus, & omnes currus ipfius, & dominatus eft civitatum ejus.

** Et abiit ufque Ecbatham, & obtinuit turres ejus, & prædatus eft plateas ejus, & ornamenta ejus, & pofuit ea in opprobrio:

& cepit regem Arfaxath in montibus Ragau, & percuffit illum in lanceis fuis, & difperdidit eum ufque in hodiernum diem.

*** Et reverfus eft Nabuchodonofor rex in Niniven, ipfe & exercitus, multitudo virorum bellatorum copiofa nimis : & erat illic fecurus habitans ; & epulatus eft ipfe, & virtus ejus per dies centum viginti.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

valde, & juravit per thronum regni fui, vindicaturum fe
omnes fines Cilicia, & Damafchi, & Scithia, interfecturum
fe gladio & omnes qui habitant in terra Moab, & filios Am-
men, & omnem Judæam, & omnes qui in Egypto, donec
veniatur ad finitima, ad duo maria. In Mf. Corb. Et in-
dignatus eft irâ Nabuchod, rex ad omnem terram illam val-
de, juravit per thronum & regnum fuum, ut defende-
vet fe de omnibus Cilicia regionibus, & Damafci, & Sci-
thie, 5 interfedurum illes gladio fuo, & omnes inhabitan-
tes in terra Moab, & filios Aman, & omnem Judæam, &
omnes in Egyptum, ufque dum veniatur ad fines monta-
na, 5 dus maria.

Hæc pauca variant Græcè, nempe rapsrážalo, aciem
inftruxit, loco praparavit fe; & infra, loco redegit in po-
teftate fua, fic, aréspede, overtit, abfque feq. voce regis.
Mf. Germ. 15. habet: Et paravit se in virtute sua adversùs
regem Arfaxath in anno feptimo decimo : 5 valuit in fao
bello, (Græc. woréμg) redegit omnem multitudinem
&
Arfaxat, & omnem, &c. ut fup. Mf. Corb. Et comparavit
fe in virtute fua adversùs regem anno feptimo decimo : in-
valuit in pugna fua, & redegit in virtute fua omnem po-
teftatem regis Arfaxath, & omnem equitatum, & currus il-
lius; reliqua defunt.

**Græc. initio habet, Kal pixelo ews 'ExCaláver,
Et pervenit ufque Ecbatana, abfque ejus, post turres ; pau-
lòque poft fingulariter, Tev xiquor, ornamentum, deletis
voculis feqq. &, ac ea; fubinde addit durs, ejus, ad

accufat. öveidos, tollitque regem, ante Arfaxarh, & in fine habet exeírus, loco hodiernum. Mf. Corb. fic: Et de vaftavit illos ufque Egbatana, & obtinuit turres, & pradavit civitates eorum, & ornamenta ejus, 5 pofuit in improperium accepit regem Arfaxath in montibus Ragua. jaculatus (Græc. xalxórlier) eum jaculis fuis, & difperdidit eum, &c. ut fup. Mf. Germ. 15. Et progreffus eft ufque Ecbathana, & obtinuit muros, & divifit plateas ipfius, ut magis ad fementes apta effent, quàm ad iter faciendum ; & ornatum ipfius diffipatum eft, 5 conlocavit eam in infamiam: accepit Arfaxat in montibus Ragau, & percuss eum in lancis fuis, & perdidit eum ufque in buns diem. Græc. pro lancis feu lanceis, hab. Curais. fcribit

*** Græc. loco Nabuchodonofor rex in Niniven, per' dura, cum eis ( folus Alex. addit sis Nuevý; ) subinde pro exercitus, πᾶς ὁ Σύμμικτος αυτό, omnis commifus ejus, & loco fecurus habitans, & epulatus eft, ita, paluμur, EvwXYμevos, torpens, & epulans. Mf. Germ. 15. hab. Et reverfus eft in Nineven; fed & exercitus ipfius multitudo hominum belligeratorum multa valde : 5 erat ibi morans, epulans, & ipfe, & multitudo ejus per dies centam viginti. Mf. Corb. Et reverfus eft Nabuchod. rex in Ninive, ipfe exercitus ejus, multitudo hominum pugnatorum multa valde ( Græc. wonù spód ex') & erat ibi incolumis, & latus ipfe, 5 virtus ejus diebus centum & vi» ginti.

CAPUT

VERSIO ANTIQUA.

Ex MS. Reg. 1. E die menfis, factum eft verbum in domo

Tanno octavo decimo, fecundo & vicefimo

Germ.

Nabuchodonofor regis Affyriorum, ut defenderet
omnem terram, ficut locutus eft.

2. Et confedit cum omnibus famulis & princi-
pibus fuis, & expofuit illis myfterium confilii
fui:

3. & factum eft, cùm confummaffet malitiam terræ ex ore fuo, & ipfi judicaverunt exterminari omnem carnem, qui non funt obfecuti verbo oris ejus.

4. Cùm autem confummaffet loquens confilium ad eos, vocavit Nabuchodonofor rex Affyriorum Olofernem principem militiæ fuæ, qui erat fecundus ab eo,

5. & dixit ad eum: Hæc dicit rex magnus, univerfæ terræ dominus: Ecce tu exies ante faciem

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.
F. I. Grec. Καὶ ἐν τῷ ἔτὶ τῷ ὀκτωκαιδεκάτω, Λευτέ
pay sixas! To wрat's μuros, &c. ut in Lat. fup. nifi quòd
habet exdxoa, pro defenderet. Mf. nofter Corb. cum textu
Regio pariter concinit, exceptis his paucis: Et in anno.....
ut defenderet fe de omni terra. In Germ. 15. ita: Et in an-
no ottavo decimo, die fecunda & vicefima menfis, fuit ver-
bum in (fupp. domo) Nabochodonofor regis, vindicandi om-
nem terram, ficut dixit.

oris ipfius. Mf. Germ. 4. hab. qui non funt fecuti verbo.
Græc. ex xoxε Inoar To xórw. Mf. Corb. nihil habes
aliud præter ifta: Et ipfi judicaverunt exterminari omnes,
qui non obaudierunt verbum regis.

. 2. Mf. Germ. 15. Et in unum conlocavit ( f. convocavit ) omnes famulos & potentes, & pofuit inter ipfos facramentum regni fui. Corb. Et confedit cum omnibus fervis fuis, cum omnibus majoribus natu fuis, & pofuit cum illis myflerium cogitationis fua. Græc. Kai ouvexanece Tarlac Tus συνεκάλεσε πάντας τες Θεράποντας αυτό, και πάντας τες μεγιςἄνας αυτό, καὶ ἔθετο μετ' αυτῶν τὸ μυσήριον τῆς βελῆς αυτό.

*. 3. Græc. Και (υνετέλεσε πᾶσαν τὴν κακίαν, &c. ur in Lat. fup. Mf. Germ. 15. Et factum eft, cùm confummaret omnem malitiam terra ore fuo, 5 ipfi judicaverunt perdere omnem carnem eorum, qui non funt fecuti di&tum

.4. Ad verbum è Græco, exceptis prioribus his : Kai ἐγένετο, ως συνετέλεσε τὴν βυλὴν αυτό, deinde εκάλεσε, &c. Mf. Germ. 15. Et factum eft, cùm confummaffet confilium eorum, vocavit Nabuchod. rex Affyriorum Olofernem princi pem exercitus fui, fecundo loco abs fe. Corb. Et fadum eft, &(f. ut) consummatum confilium eorum vocavit Nabuchodonofor Olofernem principem, &c. ut in textu. M. Pechian. ab his initium ducit: Vocavit Nabochodonofor rew Affyriorum Olofernem principem exercitus fui, qui erat fecundo loco poft fe.

*. 5. Vix meliùs è Græco, nonnullis tamen exceptis, videlicet, ante faciem meam, pro quo ex To we wπTY MY, à facie mea; pauloque poft, sis xixiad as exaTÒV SÏXOG!. ad millia centum viginti, loco centum viginti millia & infra pro duodecim millia, turfus pupiádar dexad úo» con

VULGATA NOVA. contempferunt imperium meum.

VERSIO ANTIQUA.

meam, & accipies tecum viros fidentes in vir- Ex Mß. Reg.
tute fua, peditum centum viginti millia, & mul-Germ.
titudinem equorum cum afcenforibus duodecim
millia : & exies in obviam univerfæ terræ ad occa-
fum, qui contempferunt verba oris mei,
VERSIO ANTIQUA.

* Et denuntiabis illis, ut præparent mihi terram & aquam, quia exibo in ira mea adversùs illos, & cooperiam faciem totius terræ pedibus exercitus mei: & dabo eos in direptionem, & vulneratis eorum implebuntur valles eorum, & omnis torrens & fluvius inun

VULGATA NOVA.

6. Non parcet oculus tuus ulli regno, omnemque urbem munitam subjugabis mihi.

7. Tunc Holofernes vocavit duces, & magiftratus virtutis Affyriorum : & dinumeravit viros in expeditionem, ficut præcepit ei rex, centum viginti millia peditum pugnatorum, & equitum fagittariorum duodecim millia.

8. Omnemque expeditionem fuam fecit præire in multitudine innumerabilium camelorum, cum his quæ exercitibus fufficerent copiosè, boum quoque armenta, gregefque ovium, quorum non

dans, mortuis eorum implebuntur; & addu-
cam captivitatem eorum ad ultima terræ.

** Tu autem exiens, præoccupabis mihi
omnes fines eorum; & illi fi tradiderint se ti-
bi, fervabis eos mihi in diem increpationis
ipforum.

VERSIO ANTIQUA.

6. Super eos autem qui non obediunt, non parcet oculus tuus, ut des illos in occifionem & in rapinam univerfæ terræ: quoniam vivo ego, & virtus regni mei, quæ locutus fum ut faciam omnia ifta in manu mea. Et tu non præteries unum verbum domini tui: fed confummans confummabis, ficut præcepi tibi, & non prolongabis facere ea.

7. Exiit Olofernes à facie domini fui, & vocavit duces, & magiftratus, & præpofitos virtutis Affyriorum : & numeravit electos viros in acie, quemadmodum præceperat ei dominus fuus, centum viginti millia peditum, & equitatum fagittariorum duodecim millia.

8. Et difpofuit eos quemadmodum ad bellum multitudo conftituitur: & accepit camelos, & afinos, & mulas ad utenfilia eorum, multitudinem magnam valde; oves, & boves, & capras NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.

tum viginti millia; at in Mf. Alex, ac edit. Compl. habetur χιλιάδας δεκαδύο ; demum pro qui comtempjerunt verba, fic in Vatic. & al. o úπTelenoαr Tŵ púμari, quia non paruerunt verbo. Mf. Germ. 15. hab. Et dixit illi: Hac dicit Rex magnus, dominus orbis terra: Ecce tu exies ante faciem meam, & accipies tecum viros confidentes in virtute fua, peditum centum viginti millia, & multitudinem equorum cum equitibus duodecim millia: & exies obviam omni terra quæ eft ad occafum, qui non crediderunt dito oris mei. Corb. Et dixit ad eum: Hac dicit Rex magnus, univ. terra dom. Ecce exies ante faciem meam, & accipies tecum viros confidentes in virtute fua, pedites cenrum vig. mil. 5 multitudinem equorum cum afcenforibus fuis, id eft, millia duodecim : exies adversùs omnem terram occidentem, qui contempferunt omne verbum meum. Mf. Pechian. Et dixit illi: Hæc dicit Rex magnus, dominus omnis terra : Ecce tu exibis ante faciem meam, & accipies recum viros fidentes in virtute fua peditum centum vig. mil. multitudinem equorum, & cum equitibus duodecim millia; reliqua defunt.

* Mf. Germ. 15. Et nunciabis illis, parare mihi terram aquam, quoniam proficifcar in ira mea ad illos, opeviam omnem faciem terra pedibus multitudinis : & dabo eos in rapinam; reliqua ut fup. excepto ult. fing. implebitur, & in fine, ad extrema omnis terra. Corb. Et nunciabis allis, ut præparent terram & aquam, quoniam exeo in ira ad illos, cooperiam faciem totius terra pedibus ( Mf. preditus) univerfa virtutis meæ: & dabo illis in rapinam, S vulnerati illorum replebuntur ; & adducam captivitatem illorum ab extrema parte univerfa terra. Tota ifta abfunt à Mf. Pech. In Græco fic: Kal άayYenis durcis, ÉTOIμάZEN ἀπαγγελεῖς αὐτοῖς, ἑτοιμάζειν (editt. Ald. & Compl. add. μo) yr y üdwp, OTI CGExú sμal on June 18 ET AUTÈS, y xaxúfw way to @póownov τῆς γῆς ἐν τοῖς ποσὶ τῆς δυνάμεως μεν και δάσω αυτὸς εἰς διαρπαγὴν αὐτοῖς, καὶ οἱ τραυματίας αυτῶν πληρώσει τὰς φάραγίας, και τὲς χειμάρρες αὐτῶν, κ ποταμὸς ( Mr. Germ. 4. folus omnis fuvius, ) ἐπικλύζων τοῖς νεκροῖς αὐτῶν πλησωθήσεται και άξω τὴν αἰχμαλωσίαν αυτῶν ἐπὶ τὰ ἄκρα πάρ CMS TUS JUS.

то

τα

των προκαταλήψη μοι πᾶν ὅριον αὐτῶν, καὶ ἐκδώσει (o
ἑαυτὸς, η διατηρήσεις ἐμοὶ αὐτὸς εἰς ἡμέραν ἐλεγμα αὐτῶν.

. 6. Hæc omnia defunt in Mf. Pech. In Corb. verò
fic: Super contemnentes autem, non parcet oculus tuus, I
dabis illos in occifionem, & rapinam in totam terram : quo-
niam vivo ego, & virtus imperii mei, quia faciam omnia
quæ locutus fum, in manu mea. Et tu non declinabis à
verbo domini tui regis: fed confummans, ficut præcipio ti-
bi, non differens facere ifta. In Germ. 15. Super con-
temnentes autem, non parcet oculus tuus, ufquequo des il-
los in mortem, & in rapinas omni terræ: quoniam vive
ego, poteftas regni mei, quæ locutus fum, I faciam om-
nia ifta in manu mea, Et tu non tranfgredieris unum ver-
bum domini tui: fed confummans confummabis, ficut pra-
cepi tibi, & non in longum tempus differs hac faciendi. Gr.
Ἐπὶ δὲ τὸς ἀπειθοντας, ο φείσεται ο οφθαλμός (ε, δέναι
αυτὸς εἰς φόνον, ἢ ἁρπαγὴν ἐν πάσῃ τῇ γῇ τε ὅτι ζῶν
ἐγώ, ἢ τὸ κράτος τῆς βασιλείας με, λελάληκα ( editt.
Ald. & Compl. όσα λελάληκα ) και ποιήσω ταῦτα ἐν χειρί με.
Καὶ οὐ δὲ οὐ παραβήσῃ ἐν τι τῶν ῥημάτων το κυρίω (ε ἀν
ἐπιτελῶν ἐπιτελέσεις, καθότι προςέταχα (οι, και ε μακρυνεῖς
હું
τι σοιῆσαι αυτά.

.7. Mf. Germ. 15. Et exiit Olofernes à facie regis, & vocavit fatrapas, & duces ipfius, & magiftratus, & multitudinis Affyriorum, & numeravit electos viros ad pugnam: quoniam quidem imperaverat illi dominus ipfius, in centum viginti millia peditum, & equium fagittariorum duodecim millia. Corb. Et exiit Olofernes à facie Nabuchodonofor, & vocavit duces, & magiftros virtutis Affyriorum :

dinumeravit viros in expeditionem, ficut præcepit ei dominus fuus, centum viginti millia peditum, & equites fagittarios duodecim millia. Ms. Pech. Et exiit Olofernis à facie regis, & vocavit præfectos, & duces, & magiftros exercitus Affyriorum : & numeravit electos ad pugnam, ficut imperaverat illi dominus ipfius, centum viginti millia peditum, equitum fagittariorum duodecim millia. Græc. Καὶ ἐξῆλθεν Ολοφέρνης από προσώπε το κυρίς αυτό, και εκατ λεσε πάντας τις δυνάσας, καὶ τὰς τρατηγὸς, καὶ ἐπιςάτας τῆς δυνάμεως Αστέρα και ηρίθμησεν ἐκλεκτὸς ἄνδρας εἰς παράτα

ριος αυτέ, εἰς μυριάδας δεκαδύο, κι ἱππεῖς τοξότας μυρίες
διχιλίες.

**Abfunt pariter ifta à Mf. Pech. In Corb. verò ha-, xalói éxéneser (Mf. Alex. wegsta) UTQ • XÚbentur fic: Tu autem exies, & præoccupabis mihi omnem regionem illorum, & dabis eos in redargutiones illorum. In Germ. 15. Tu autem cùm exieris, præoccupabis mihi omnes fines eorum; & fi tradiderint se tibi, confervabis mihi in diem redargutionis illorum. Germ. 4. fcribit, increpationes earum, loco increpationis, Ms. more. Græc. Zù dè igen

. 8. Mr. Germ. 15. Et difpofuit eos quemadmodum multitudo belli difponi folet: & accepit camelos, & afinos, & mulas in adjunctionem corum, multitudinem magnam valde; & oves, &c. ut fup. Græc. Kal tager dutus öv zró

? Ms. Reg. &c.

rus:

9. & frumenta omni homini ad fatietatem;

10. & aurum, & argentum de domo regis, multum nimis.

11. Et profectus eft de Ninive Olofernes, ipfe & omnis virtus ejus, ficut præceperat rex Nabuchodonofor, ut cooperiret faciem terræ, quæ eft ad occafum, quadrigis, & equitibus, & peditibus electis fuis. Et multus comitatus, ficut locuftæ, profectus eft cum eis, & ficut arena : nec enim poterat numerari multitudo eorum. Et exiit de Ninive viam trium dierum fuper faciem campi in Bethuliam.

12. Et confedit exercitus ejus contra Bithilat, juxta montem Agge, qui eft in finiftra fuperioris partis Cilicia: & accepit omnem exercitum fuum, pedites, & equites, & currus fuos.

13. Et abiit inde in montana, & concîdit Tafuth & Luth, & vaftavit omnes filios Thiras & Rafis, & filios Ifmael, qui inhabitabant contra faciem deferti, ad auftrum Cheleonis terræ Chaldæorum.

14. Et tranfiit Euphraten à Mefopotamia, & fubvertit omnes civitates excelfas, quæ erant ad torrentem Beccon, donec veniatur ad mare:

15. & occupavit fines Ciliciæ, & occîdit omnes refiftentes fibi, & venit ufque ad terminos Jofeth ad auftrum, contra faciem terræ Arabiæ.

16. Et circumierunt omnes filios Madian, & fuccenderunt tabernacula eorum, & prædati funt, & vaftaverunt omnia cubilia eorum.

VULGATA NOVA.

erat numerus.

9. Frumentum ex omni Syria in tranfitu fuo parari conftituit.

10. Aurum verò, & argentum, de domo regis affumpfit multum nimis.

11. Et profectus eft ipfe, & omnis exercitus, cum quadrigis, & equitibus, & fagittariis, qui cooperuerunt faciem terræ, ficut locufte.

12. Cùmque pertranfiffet fines Affyriorum, venit ad magnos montes Ange, qui funt à finistro Cilicia, afcenditque omnia caftella eorum,

& obtinuit omnem munitionem.

13. Effregit autem civitatem opinatiffimam Melothi, prædavitque omnes filios Tharfis, & filios Ifmael, qui erant contra faciein deferti, &

ad auftrum terræ Cellon.

14. Et tranfivit Euphraten, & venit in Mefopotamiam : & fregit omnes civitates excelfas, quæ erant ibi, à torrente Mambre ufquequo perveniatur ad mare:

15. & occupavit terminos ejus, à Cilicia ufque ad fines Japheth, qui funt ad auftrum.

16. Abduxitque omnes filios Madian, & præ davit omnem locupletationem eorum, omnefque refiftentes fibi occidit in ore gladii.

NOTE AD VERSIONEM
VERSIONEM

του πολέμε πλήθος συντάσσεται καὶ ἔλαβε καμήλες, και όλες,
καὶ ἡμιόνος εἰς τὴν ἀπαρτίαν αὐτῶν, πλήθος πολύ σφόδες,
pobala, &c. ut in Lat. drapria, propriè eft fupellex
qua fe inftruunt proficifcentes. Mf. Corb. cum textu Re-
gio concinit, nifi quòd delet & mulas, cum edd. Ald.
& Compl. Item fub finem idem Mf. habet: capras ad
præparationem illorum, oves, & boves, quorum non
erat numerus. M. Pech. initio fimpliciter haber: Et dif-
pofuit illis quemadmodum manus belli difponi folet, præ-
termiffis aliis ufque ad . 11.

*. 9. Mf. Germ. 15. Et apparatum esca omni homini in
faturitate. Corb. Et frumentum in multitudinem. Græc.
Καὶ ἐπισιτισμὲν παντὶ ἀνδρὶ εἰς πλῆθος.

. 10. Similiter habet Mf. Germ. 15. præter hoc, ex domo, loco de domo, & in fine valde, pro nimis. Ita quoque in Græco eft; in Mf. Corb. deest vox valde, aut

nimis.

*.11. Ms. Germ. 15. Et exivit ex Nineve, ipfe & mulBitudo ipfius in viam, ut præoccuparet, ficut dixerat rex Nabuchod. operiret omnem, que est ad occafum, faciem terra, in curribus, 5 peditibus, cum clectis ipforum. Et multitudo mistûs, ficut locufta, cum illis exivit, & ficut arena maris; non enim erat numerus multitudinis ipforum. Et exivit ex Nineven viam trium dierum ad faciem campi Bethulie. Mf. Corb. Et exivit de Nineve, ipfe & omnis virtus ejus in profectione, ut procederent ante regem Nabuchod. cooperiret faciem terra, que eft ad occidentem, in quaArigis, equitibus fuis elellis. Et multa mistura, ficut loufta, profella eft cum illis, vel ficut arena terra; I non poterat numerari multitudo eorum. Et exiit de, &c. ut in textu Regio. Mf. Pech. ab his initium ducit: Et multi commifti, ut locufta, cum illis exierunt, & quafi pulvis terræ ; nec enim poterant numerare pra multitudinem ipforum. Et exivit ex Nineven viam trium dierum; cætera defunt. Grac. Καὶ ἐξῆλθεν αυτὸς, καὶ πᾶσα ἡ δύναμις αυτῦ εἰς που pelar, To wogendein Basixéws Nabynodaróoop, ( Mf. Alex. delet * ) καλύψαι πᾶν τὸ πρόσωπον τῆς γῆς, προς δυσμαΐς, ἐν ἅρμασι, κ ἱππεῦσι, και πεζοῖς ἐπιλέκτοις αυτῶν. Καὶ που rus • éwimxles, as axpis, Curetualor (Ald. & Compl. Cuδεξῆλθεν ) αυτοῖς, καὶ ὡς ἡ ἄμμος τῆς γῆς ὁ γὰρ ἦν ἀριθ μὲς ἀπὸ πλήθος αυτῶν. Καὶ ἀπῆλθεν (Mr. Alex. ἐξῆλθεν) ἐκ Νινευὴ ὁδὸν τριῶν ἡμερῶν ἐπὶ φρόσωπον το πεδίο Βαικ λιλαίθο

V. 12. Græc. initio ipfo fic hab. Kal mesexlomé Sevcer ¿xì Bamlınulo, Es caftrà fecit à Baftilæih s paulò verò post

ANTIQUAM.

delet nomen Agge, ficut infra vocem partis; reliqua ut in Lat. fup. In Mf. Germ. 15. ita : Et confedit juxta montem Ageant, qui eft in finiftra fuperioris partis Cilicia: & pracepit omni multitudini fuæ, peditibus, & equitibus. In Corb. Et obfiderunt contra montes Ange, quod eft in finiftram contra Ciliciam: 5 fumpfit omnem virtutem (Græc. Auraμm) fuam, pedites, equites, & quadrigas fuas. In Mf. Pech. defunt ifta tota, ut & feqq. ufque ad . 18.

*. 13. Mf. Germ. 15. Et currus fuos promovit ad ordinem, & fubvertit Afuth 5 Luth, & vaftaverunt omnes lios, omnia Sthiras 5 Rafis, & filios Ifmael, qui inhabitant contra faciem deferti, ad auftrum Celeon. Mf. Germ. 4. Celeonis. Corb. Et abiit illic in montana, & pracídio Photh & Loth, pradavit omnes filios Tharfis, & filios Ifmahel, qui erant contra faciem deferti, ad auftrum terra Celleon. Græc. Καὶ ἀπῆλθεν ἐκεῖθεν εἰς τὴν ὀρεινὴν, δι καψε τὸ Φυδ και Λεδ, κι ἐπονόμευσαν (Mr. Alex. cum edit. Ald. ἐπονόμευσεν, Compl. προενόμευσεν ) πάντας υιὲς Ρασο εἰς, και υιός Ισμαήλ, τῆς κατὰ πρόσωπον τῆς ἐρήμα, προς νότον τῆς Χελλαίων. Mr. Alex. Χελέων.

. 14. M. Germ. 15. Et tranfgreffus eft Eufraten, & tranfivit Mefopotamiam, & fubvertit omnes civitates altas, qua erant in torrentem, donec veniatur ad mare. Corb. Es tranfiit Eufraten, & tranfiit Mefopotamiam, & deftruxis omnes civitates excelfas, que erant ad torrentem Mambre ufquequo veniatur ad mare. Græc. Kai wapyale Tor EUopatur, dñade Tür Meconoтaμlar, y diésxats ( Ms. Alex. cum editt. Ald. & Compl. xatécxate) wáoαS TAS πόλεις τὰς ὑψηλὰς, τὰς ἐπὶ τῇ χειμάρρο Αβρωνα, ἕως τὸ ἐλθεῖν ἐπὶ θάλαοσαν.

V. 15. Similiter in Græco, exceptis his levibus, XATEnote, concidit, pro occidit, paulòque poft, 'Ipel, pro Jafeth, dein Tà pès réτov xaτà apócwtor Th's 'Acacias.. qui ad auftrum fuper faciem Arabia. M. Germ. 15. Et comprehendit fines Cilicia, occidit omnes qui contra illum fteterunt, (Græc. Tès árlisárlas dvτ ) 5 venit ufque ad fines Jafeth ad auftrum, contra faciem Arabia. Mf. Corb. Et occupavit terminos Cilicia, & confcidit omnes qui ante fteterunt illis, & ufque ad terminos Japhet, quæ eft ad auftrum, contra omnem terram Arabia.

V. 16. M. Germ. 15. Et circumdederunt omnes fines Madian, incenderunt tabernacula ipforum, & difpartin funt tabernacula pecorum eorum. Mf. Corb. fimpliciter habet: Et circuivit omnes filios Madian, pradavit ftabula eorum, Græc, Kai ixúxxwce wártas tùs vùs Mediàr,

VULGATA NOVA.

17. Et poft hæc defcendit in campos Damafci in diebus meflis, & fuccendit omnia fata, omnefque arbores & vineas fecit incidi :

13. & cecidit timor illius fuper omnes inhabi

tantes terram.

VERSIO ANTIQUA.

Ex MS. Reg. $.

17. Et defcenderunt ad campos Damafci in die-
bus tritici, & fuccenderunt omnes agros illorum, Germ.
& campos eorum: & extirpaverunt domicilia eo-
rum, & greges & armenta dederunt in interitum ;
& civitates eorum deprædati funt, & fpoliaverunt,
& percufferunt omnes juvenes eorum in ore gla
dii:

18. & cecidit timor & tremor ejus fuper om-
nes inhabitantes maritima, qui erant in Sidone
& Tyro, & Sur, & Gemna, & Azoto, & Afca
lona, & Gaza, & timuerunt eum valde.
NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.
της νεανίσκες αυτῶν ἐν σόματι ρομφαίας.

ενέπρησε τὰ σκηνώματα αυτῶν, καὶ ἐπρονόμευσε τὰς μάνδρας

αυτών.

. 17. Mr. Germ. 15. Et defcendit in campum Damafci in die mess frumenti, 5 incendit omnes agros illorum, campos ipforum paulatim vaftaverunt : & ftabula ipforum, &oves & boves dedit in interitum; 5 civitates illorum fpolaverunt, & percussit omnes juvenes eorum gladio. Corb. Et defcendit in campum Damafci in diebus messis frumenti, 5 fuccendit omnes agros, & campos exterminaverunt : & ovilia eorum, & greges eorum, & armenta eorum dederunt in exterminium; civitates eorum depradaverunt, & omnes babitantes, percufit omnes juvenes eorum gladio. Græc. Καὶ κατέβη εἰς πεδίον Δαμασκόν ἐν ἡμέραις θερισμός πυρών, και ενέπρησε πάντας τῆς ἀγρὸς αὐτῶν· καὶ τὰ ποίμνια, καὶ τὰ βεκόλια ἔδωκεν εἰς ἀφανισμόν· καὶ τὰς πόλεις αυτῶν ἐσκύλευσε, καὶ τὰ πεδία αυτῶν ἐξελίκμησε, και επάταξε σπάνιας

τα

. 18. Mf. Germ. 15. Et cecidit timor & tremor ojus im
omnes qui incolebant maritima, 5 qui erant Sydona,
Tyro, & qui incolebant Sor, & omnes qui inhabitabanı
Jamne, omnes qui erant in Azotum, Afcalonam, &
Gaza; timuerunt enim illum valde, Corb. Et cecidit timor
tremor ejus fuper omnes inhabitantes maritimam, 5 qui erant ·
Sidoniis, & Tyro, & inhabitantes Sur & Lamna, & inba--
bitantes in Azoto, & in Afcalona; 5 timuerunt illum val-
de. Mf. Pech. hæc tantùm refert: Et cecidit tremor 5 ti
mor ejus fuper omnes qui colebant maritima. In Græco fic:
Καὶ ἐπέπει
πεσεν ο φόβος καὶ ὁ τρόμος αυτῷ ἐπὶ τὲς κατοικέντας
τὴν παραλίαν, τις ὄντας ἐν Σιδώνι, ο Τύρω, κ τις κατοι
κέντας Σέρ, και Οκινα, καὶ πάντας τις κατοικωνίας Ιεμνα άγ
κι οἱ κατοικέντες ἐν Ἀζώτῳ, & Ασκάλωνι, ἐφοβήθησαν ἀυτὸν
σφόδρα.

CAPUT III.

Unc miferunt legatos fuos, univerfarum urbium ac provinciarum reges ac principes, Syriæ fcilicet Mefopotamiæ, & Syriæ Sobal, & Libyæ, atque Cilicia, qui venientes ad Holofernem, dixerunt:

2. Definat indignatio tua circa nos: Melius eft enim ut viventes ferviamus Nabuchodonofor regi magno, & fubditi fimus tibi, quàm morientes cum interitu noftro ipfi fervitutis noftræ damna patia

mur.

3. Omnis civitas noftra, omnifque poffeffio, omnes montes, & colles, & campi, & armenta boum, gregefque ovium, & caprarum, equorumque & camelorum, & univerfæ facultates noftræ, atque familiæ, in confpectu tuo funt:

4. fint omnia noftra fub lege tua.
5. Nos, & filii noftri, fervi tui fumus.

6. Veni nobis pacificus dominus, & utere fervitio noftro, ficut placuerit tibi.

7. Tunc defcendit de montibus cum equitibus in virtute magna, & obtinuit omnem civitatem,

I.

2. Ecce nos pueri Nabuchodonofor regis magni adftamus tibi, ut fimus, in confpećtu tuo: utere nobis ficut placet ante faciem tuam.

Ecce civitates noftræ, & qui habitant in ilfervi tui funt:

6. veniens occurre eis miserans, ficut bonum eft in oculis tuis.

7. Et venerunt nuncii ad Olofernem, & nun ciaverunt illi fecundum verba ifta. Et defcendit juxNOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. I. Ad verbum è Græco : fimiliter habent Mfs. Corb. Germ. 15. folus Pech. legatos , pro nuncios, Græc. ἀγέλες.

#. 2. Itidem Græcè, nifi quòd pro adflamus tibi, ut fimus, habetur fimpliciter, apaxsiμega, & loco placet ante, apesar isi T, quod idem valet. Mf. Germ. 15. habet: Nos fervi Nabochodonofor regis magni in confpectu tuo fumus: utere nobifcum ficut placet ante faciem tuam. Mf. Corb. Ecce nos fervi fumus Nabuchod. regis magni, & fubditi fumus coram te utere nos quemadmodum placet ante, &c. ut fup. Mf. Pech. Ecce nos fervi Nabuchod, regis magri in confpectu tuo fumus: utere nobis ut placet ante, &c.

.3. Græcè, ai ¿'waúnsıs, villa loco poffeffiones, absque feq. & univerfus ager; in Mf. tamen Alex. ac editt. Ald. & Compl. additurmas Téos ; exinde in Vatic. & al. Tupar, triticorum, loco frumenti, cui fubjicitur uai; item infra, exuter, tabernaculorum, loco jumentorum, uti apámsla, adjacent, vel adfunt, pro fubjacent. Ms. Corb. habet: Ecce poffeffiones noftra; omnis locus nofter, omnis campus frumenti, & greges, 5 armenta, & oves, evilia pecorum noftrorum, fubdita funt ante faciem tuam.

Mf. Germ. 15. Ecce possessiones noftra, & omnes campos (1.
omnis campus) tritici, & oves, & boves, & omnia ftabula
pecorum noftrorum, ante faciem tuam funt. Abfunt hæc à
Mf. Pech. ut & feqq. ufque ad finem capitis.

.4. A Mf. Corb. abeft vox eis, ficut à Græco, ubi
fequitur, xat' σ av aρéox? Cor, in edit. Compl. xalas. In
MI. Germ. 15. ita : Utere quemadmodum tibi placet.

Ex Mß, Reg. Germ

. 5. Ita Græcè, addito, poft ecce. Similiter habet. Mf. Germ. 15. ecce &; reliqua ut fup. Mf. Corb. Ecce civitates noftræ, & qui inhabitant in ipfis, &c. ut fup. Græc. οἱ καλοικέντες.

.6. Similiter in Græco, præter unum miferans, quod deeft; abeft etiam à Mf. Germ. 15. extremò verò legitur in confpectu tuo. In Mf. Corb. fic: Et veni in obviam nobis, ficut eft bonum ante oculos tuos.

1

*. 7. Grzc. initio hab. Καὶ παρεγένοντο οἱ ἄνδρες πρὸς
Ολοφέρνην, καὶ ἀπήγ[ειλαν, &c. pauloque poft, ἐπὶ, fuper,
pro juxta, detractis his, fecundùm nuncium illorum;
item loco pradatus eft, fic, pegupuce, prafidie tenuit ; le➡,
é
giffe videtur Interp. Tegrμsuse. Mf. Corb. Et venerung
viri ad Olofernem, & nunciaverunt illi fecundùm bac verba,

VERSIO ANTIQUA.

VULGATA NOVA

Ex Mf. Reg. & ta maritimam, fecundùm nuncium illorum, ipfe & omnem inhabitantem terram. & exercitus ejus, & prædatus eft civitates excel

Germ.

Mf, civitates.

Germ.

fas.

8. Et accepit ex eis in auxilium viros electos.

10. Et exceperunt illum ipfi, & omnis regio eorum cum coronis, & choris, & tymphanis.

12. Et deftruxit omnes terminos eorum, & excidit:

13. quoniam datum illi erat in minifterio, exterminare omnes deos terræ, ut ipfi foli Nabuchodonofor fervirent, & adorarent univerfæ gentes ; & omnes linguæ, & tribus eorum invocarent illum Deum.

14. Et venit fecus faciem Efdrelon, juxta Dothea, quæ eft contra Prionem magnam Judææ:

15. & obfedit inter medium Gabe, & Scytarum * civitatis, & erat ibi diebus triginta, ad colligendum omnem exercitum fuum.

8. De univerfis autem urbibus affumpfit fibi auxiliarios viros fortes, & electos ad bellum.

9. Tantufque metus provinciis illis incubuit, ut univerfarum urbium habitatores principes, & honorati fimul cum populis, exirent obviam venienti,

10. excipientes eum cum coronis, & lampa dibus, ducentes choros in tympanis, & tibiis. 11. Nec ifta tamen facientes, ferocitatem ejus pectoris mitigare potuerunt:

12. nam & civitates eorum deftruxit, & lucos corum excîdit:

13. præceperat enim illi Nabuchodonofor rex, ut omnes deos terræ exterminaret, videlicet ut ipfe folus diceretur Deus ab his nationibus quæ potuiffent Holofernis potentiâ fubjugari.

14. Pertranfiens autem Syriam Sobal, & omnem Apameam, omnemque Mefopotamiam, venit ad Idumæos in terram Gabaa,

15. accepitque civitates eorum, & fedit ibi per triginta dies, in quibus diebus adunari præcepit univerfum exercitum virtutis fuæ.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUA M.

Et defcendit fecundum nuncium eorum cum virtute fua, &
sepit civitates excelfas. Germ. 15. Et cùm veniffent nuncii
ad Olofernem, indicaverunt illi fecundùm hæc verba. Et def-
cendit fecundùm maritimam, ipfe & multitudo ipfius (Gr.
Núrauis, & cuftodivit civitates altiffimas.

.8. Concinit Mf. Corb. ficut etiam Mf. Germ. 15.
nifi quòd hab. ad auxilium, Græc. sis Cuppaxlar, in belli
focietatem.

#. 10. Similiter in Mf. Germ. 15. ficut etiam in Græco, nifi quòd legitur epixwpos duτŵr, regio adjacens eorum, non fimpliciter regio eorum ; à Mf. Corb. abest vox ipfi, cum feq. & cætera ut fup.

. 12. Mf. Germ. 15. Et fuffodivit omnes fines eorum, templa eorum excidit. Corb. Et deftruxit omnes regiones illorum, & excidit lucos eorum. Græc. Kal xarisxa fe πάντα τὰ ὅρια αυτῶν, καὶ τὰ ἄλση αυτῶν ἐξέκοψε.

. 13. Ipfo initio legitur Græcè, Kai ir dedoyμévor avre, Et erat decretum ei, abfque feq. in minifterio; at in Mr. Alex. eft δεδομένον exinde in Vatic. & al. omittitur hoc, & adorarent, poniturque acaι, omnes ante vocem tribus, ficut in fine is, in, ante Deum; fed ab editt. Ald. & Compl. utrumque abeft, à Mf. verò Alex. tantùm wal. In Mf. Germ. 15. fic: Quoniam datum erat illi in

juramentum, exterminare omnes deos terra, ut ipfi foli Nabuchod. ferviant omnes gentes ; & omnes lingua, & tribus eorum invecent illum Deum. In Corb, hæc fola leguntur : Quoniam mandatum erat illi, exterminare deos terra, ut ipfe foli Nabuchod. fervirent omnes gentes, & omnes tribus.

V. 14. Similiter in Græco, ubi loco Prionem, legitur piores, quod Nobilius vertit ferram. Mf. Germ. 15. leg. Et venit contra faciem Efdrelon, prope Dothain, contra Priornis magni Judea. Mf. Reg. pariter habet Dothain, sed secunda manu; Græc. Awralas. Corb. fic: Et venit contra faciem Efdrelon, prope Clotheas, quæ eft contra Prionos ma◄ gni, contra Idumaes.

#. 15. Mf. Corb. Et obfedit inter Gabe, & Cythiorum civitatem, & erat ibi diébus triginta, ad colligendum omnem exercitum virtutis fua. Mf. Germ. 15. Et caftra vocaveruns (1. locaverunt) in medio Gabea, & Scytarum civitates ( 1. civitatis,) erat ibi menfem dierum, ut colligeret omnem actionem virtutis fuæ multitudinis. Græc. Kal xaтespa?oπέδευσεν ( Mf. Alex. καλεςρατοπέδευσαν ) αναμέσον Γαιβαὶ, και Σκυθῶν πόλεως, καὶ ἦν ἐκεῖ μῆνα ἡμερῶν, εἰς τὸ βυλλέξαι πᾶσαν τὴν ἀπαργίαν τῆς δυνάμεως αυτό. Hæc ultima Nobil. vertit, ad colligenda omnia impedimenta virtutis fun i. c. omnem fupellectilem exercitus fui.

CAPUT

VERSIO ANTIQUA.

Ex MB. Reg. & 1. ET audierunt filii Ifraël, qui habitabant in Judæa, omnia quæ fecit inter gentes Olofernis princeps militiæ Nabuchodonofor regis Affyriorum; & quemadmodum exfpoliavit univerfa templa eorum, & dedit ea in interitum : & timuerunt valde à facie ejus.

2. Et propter Hierufalem & templum Domini Dei fui & turbati funt, quia nuper afcenderant de captivitate: & propter ipfum quòd collectus erat omnis populus in Judæa; & vafa, & altare, & domus de profanatione nuper fanctificata

erat.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.
. I. Mirè concordant omnia cum Græco, nifi excipias
ifta leviffima, o'sa, quæcunque, non fimpliciter que, ante
fecit; item Tois brea, gentibus, pro inter gentes ; & fub fi-
nem, opipa opópa, valde valde, poft timuerunt; at in
Mf. Alex. ac editt. Ald. & Compl. non duplicatur
Spa. In Mf. Germ. 15. ita : Et audierunt filii Ifraël, qui
inhabitabant Judæam, omnia quæcunque fecit inter gentes
Olofernis princeps exercitus Nabuchodonofor regis Affyriorum ;
25 quemadmodum fpoliavis omnia facvaria cerum, &c, ut

fup. In Corb. fic: Et audierunt filii Ifraël, qui habitabanı
in terra Judæa, omnia quæcunque fecit Olofernis princeps
militia Nabuchod. regis Affyriorum; & quemadmodum ex-
terminaverunt fancta illorum, & dederunt illa in extermi-
nium : & timuerunt valde à facie ejus. Desunt autem ista
in Mf. Pech. cum tribus feqq. verfibus.

#. 2. Græc. tollit, poft hoc, Dei fui; loco verò propter ipfum quòd, rurfum habet vesi, nuper, ficut infra Tūs "Ivdalas, Judaa, pro in Judaa; extremò pluraliter 1