2

VULGATA NOVA.

10. Tunc ingreffus Tobias, indicavit universa hæc patri fuo. Super quæ admiratus pater, rogavit ut introiret ad eum.

11. Ingreffus itaque falutavit eum, & dixit: Gaudium tibi fit femper.

12. Et ait Tobias: Quale gaudium mihi erit, qui in tenebris fedeo, & lumen cœli non video?

13. Cui ait juvenis: Forti animo efto, in pro-: ximo eft ut à Deo cureris.

14. Dixit itaque illi Tobias: Nunquid poteris perducere filium meum ad Gabelum in Rages civitatem Medorum ? & cùm redieris, reftituam tibi mercedem tuam.,

15. Et dixit ei angelus: Ego ducam & reducam eum ad te.

16. Cui Tobias refpondit: Rogo te, indica mihi, de qua domo, aut de qua tribu es tu ? 17. Cui Raphael angelus dixit: Genus quæris mercenarii, an ipfum mercenarium, qui cum filio tuo eat?

18. Sed ne fortè follicitum te reddam, ego fum Azarias Ananiæ magni filius.

19. Et Tobias refpondit: Ex magno genere es tu. Sed peto ne irafcaris quòd voluerim co

VERSIO ANTIQUA.

10. Et introivit Thobias, & renuntiavit Tobi Ex MB. Reg. patri fuo, dicens: Ecce inveni hominem ex fra- Germ. tribus noftris, qui eat mecum. Et ille dixit: Roga mihi hominem fili, ut fciam ex qua tribu fits & an fidelis fit, cui tu committaris. Et exiit Thobias, & vocavit illum, dicens: Juvenis intra, pater meus te rogat.

11. Et cùm intraffet, prior Thobis falutavit eum. Et ille dixit: Gaudium tibi femper fit, fra

ter..

12. Et refpondit Thobis & dixit: Ut quid mihi gaudium? homo fum invalidus oculis, & non video lumen coelorum, fed in tenebris pofitus fum, ficut mortuus inter vivos: vocem hominum audio, & ipfos non video.

13. Et dixit illi Raphahel angelus : Forti animo esto, in proximo eft ut à Deo cureris.

14. Et refpondit illi Thobis: Thobias filius meus vult ire in regionem Mediam ; fi poteris ire cum illo, & deducere illum, dabo tibi mercedem tuam, frater.

15. Et dixit Raphahel angelus : Potero ire cum illo: quoniam novi omnes vias, & aliquoties ivi in regionem Mediam ; & perambulavi omnes campos ejus, & montes, & omnes commeatos ejus bene teneo.

16. Et dixit Thobis: Frater, ex quo genere es, & ex qua tribu? narra mihi.

17. Et ille dixit: Quid neceffe eft te fcire genus meum, vel tribum meam ? mercenarium defideras; genus & tribum meam cur quæris?

18. Sed fi valde exigis, ego fum Azarias Annaniæ magni filius, ex fratribus tuis.

19. Et dixit illi Thobis: Salvus & fanus venias frater. Sed peto ne irafcaris quòd voluerim verè

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 10. Abfunt à Mf. Germ. 15. voces Tobi, & dicens, cum feqq. Ecce inveni hominem ex fratribus noftris, qui eat mecum; paulò verò poft, loco ex qua tribu, exftat quo genere ; cætera fimilia. In Mf. Regin. Suec. ifta folùm leguntur Et introivit Tobias, & adnuntiavit patri fuo, dicens: Ecce inveni hominem de fratribus noftris, qui eat mecum. Et exiit Tobias, & vocavit eum. In Græco fic: Καὶ εἰσελθὼν, εἶπε τῷ παίρί· ἰδὲ εύρηκα, ὃς (υμπορεύσε ταί μοι. Ὁ δὲ εἶπε· Φώνησον αυτὸν πρός με, ἵνα ἐπιγνῶ ποίας φυλῆς ἐςι, και εἰ πιςὸς τῇ πορευθῆναι μετά (δ. Και ἐκάλεσεν αυτόν. Et ingrefus dixit patri: Ecce inveni, qui ibit mecum. At ille dixit: Voca ipfum ad me, ut agnofcam cujus tribus eft ; & fi fidelis ad eundum tecum. Et vocavit eum: in M. Alex. ac edd. Ald. & Compl. additur 'sí, voci sós, fidelis.

. 11. In Mf. Germ. 15. habetur initio, Qui cùm introiffet, deeft verò in fine frater. In Græco hæc pauciffima leguntur: Kai εióйJe, дúsarlo dmúxes. Et intravit 5 falutarunt fe invicem. In Mf. Regin. Suec. fic: Et introivit ad eum, & falutavit eum, & dixit: Pax fuper te.

. 12. Sic habet Mf. Germ. 15. excepto verbo dicens, pro & dixit: præterea deeft infra vox oculis, cum verbo pofitus. In Mf. Regin. Suec. fic: Et dixit Tobias: Quis dixit mihi, pax? ego homo inutilis oculis, & lumen cæli non video; vocem hominum audio, & ipfe non possum videre, fed jaceo in tenebris: nihil horum habetur in Græ

CO.

. 13. Ifta pariter abfunt à textu Græco. In Mf. verò Germ. 15. hæc tantùm diffimilia: Fortis efto animo, prope eft ut. In altero Regin. Suec. fic: Et dixit: Facile eft Domino ut fanet te ; æquo animo efto.

. 14. Sic habet Ms. Germ. 15. exceptis his : Vult ire in regione Medorum; potes ire cum eo, & ducere eum? & dabit tibi mercedem tuam; omilla voce frater; at horum nihil exftat in Græco. In Mf. verò Regin. Suec. legitur hoc modo: Et dixit Tobias ad eum : Tobi filius meus vult proficifci in Mediam; poteris comitare ei? 5 dabimus mercedem tuam.

V. 15. Et hæc fimiliter abfunt à Græco: habentur verò in Mf. Germ. 15. exceptis his, poffum, loco potero, & infra, aliquotiens abii in regione Medorum, abfque feq. €5 montes, ut & commeatos ejus. In Mf. Regin. Suec, ita:

Et dixit: Potero: fæpiùs abii, & vias novi, & omnes cam-
pos ejus perambulavi, & montana ejus fcio.

V. 16. Mf. Regin. Suec. Et dixit Tobias: Ex qua tribu
es, & ex qua patria, frater? Græc. Kai Tev auT@ TW-
βίτ• Αδελφέ, ἐκ ποίας φυλῆς, ἢ ἐκ ποίας πατριᾶς εἴ (ύ;
Vπéseitó μo. Et dixit ei Tobit: Frater, ex qua tribu,
& ex qua patria es tu? indica mihi.

. 17. Mf. Germ. 15. initio habet refpondit, pro ille dixit, & in fine aut tribum & patriam meam, loco genus 5 tribum meam, abfque feq. cur quæris? In M. Reg. Suec. ita: Et dixit: Patriam quæris, aut mercenarium, qui eat cum filio tuo? Et dixit: Frater, fcire volo nomen tuum ex veritate, & ex quo genere fis tu. Græc. Kal siπer duτa• Φυλὴν καὶ πατριὰν σὺ ζηλεῖς, ἢ μύθιον, ὃς συμπορεύεται μετ τὰ τῷ υἱδ ε; Καὶ εἶπεν αὐτῷ Τωβίτ, Βέλομαι ἀδελφὲ ἐπιγνῶναι τὸ γένος ε κ τὸ ὄνομα. Εt dixit ei : Tribum patriam tu quæris, an mercenarium, qui fimul ibit cum filio tuo? Et dixit ei Tobit: Volo frater, agnofcere genus

tuum nomen.

*. 18. Ita Græcè, nifi quòd loco Sed fi valde exigis, habetur "Os site, Qui autem dixit, abfque feq. fum. In Mf. Germ. 15. conftanter Anania, ficut in Græco. In Mf. Regin. Suec. ita: Et dixit: Ego fum Azarias filius Anania, de domo Selemnia magni viri, ex fratribus tuis.

. 19. In Mf. Germ. 15. nonnulla fic variant: Et dixit illi Thobis: Salvus & fanus, frater. Sed peto frater, ne irafcaris quòd voluerim verum fcire de genere tuo. Et tu ergo ex fratribus meis es, de genere bono 5 optimo: Nofti tu Ananiam & Athaniam in Hierufalem? Et dixit illi angelus: Et ipfi orabant ibi mecum, & non exerraverunt. Hi omnes fratres noftri. Et Thobis dixit : Omnino ex bona radice es frater, falvus fis. Et addidit, dicens : Ego tibi dabo mercedis nomine, dragmam diurno, & quæcunque neceffaria funt tibi, & filio meo: 5 vade cum illo, & adjiciam tibi mercedem. In Mf. Regin. Suec. multò plura diffimilia de more, en illa: Et dixit Tobias: Salvus venias & fanus. Peto frater, ne mihi irafcaris quoniam volui fcire veritatem generis tui. Sed ecce frater meus, ex genere bono & benigno es: (uno vero foderas :) Ananiam & Nathaniam, duos filios Sellemniel novi, magni viri; & ipfi comitabantur mihi in Jerufalem, & adorabant mecum. Ex ftirpe bona es, cum pace venias : & ego dabo tibi mercedem tuam diurnam, 5 qua opus funt tibi, erunt tibi fimiliter, ficut filio meo: 5

Germ.

VERSIO ANTIQUA. Ex Mß.Reg. & fcire de genere tuo. Tu ergo ex fratribus meis es, de genere bono & optimo: Nofti Annaniam & Nathan, duos filios Semeiæ magni viri, qui & ipfi mecum ibant in Hierufalem, & adorabant ibi mecum, & non exerraverunt? Hi omnes fratres noftri, optimi funt. Ex bona radice es frater, falvus eas, & falvus venias. Et adjecit, dicens: Ego tibi dabo mercedis nomine, didragmam diurnam, & quæcunque neceffaria funt tibi, & filio meo fimiliter: & vade cum illo, & adjiciam tibi ad mercedem tuam.

20. Et dixit illi Raphahel angelus : Ibo cum illo, ne timueris: falvi ibimus, & falvi revertemur ad te cum pace, quoniam via tuta eft.

21. Et Thobis dixit: Bene iter age frater, & contingat tibi. Et vocavit Thobiam filium fuum, & dixit illi: Præpara te, & exi cum fratre tuo: Deus autem qui in coelo eft, perducat vos ibi cum pace, & reducat falvos, & angelus illius comitetur vobifcum cum fanitate.

22. Et præparavit fe ad viam Thobias, & exiit ut iret: & ofculatus eft patrem fuum & matrem; & dixit illi Thobis pater fuus: Vade fili, falvus & fanus venias.

23. Et lacrymata eft mater illius, & dixit patri ejus: Quò mififti filium noftrum? Nonne ipfa eft virga manus noftræ, & ipfe intrat & exit coram nobis?

24. Nunquam effet pecunia illa, sed purga

mento fit.

25. Quo modo datum eft à Domino vivere, hoc fufficiebat nobis.

26. Et dixit illi Thobis: Noli vereri, falvus ibit filius nofter, & falvus revertetur ad nos, & oculi tui videbunt illum illa die qua venerit.

N

VULGATA NOVA. gnofcere genus tuum.

20. Dixit autem illi angelus: Ego fanum du cam, & fanum tibi reducam filium tuum.

21. Refpondens autem Tobias, ait: Bene ambuletis, & fit Deus in itinere veftro, & angelus ejus comitetur vobiscum.

22. Tunc paratis omnibus, quæ erant in vía portanda, fecit Tobias vale patri fuo & matri fuæ, & ambulaverunt ambo fimul.

23. Cùmque profecti effent, cœpit mater ejus Inf. 10. flere, & dicere: Baculum fenectutis noftræ tulif- 4. ti, & tranfmififti à nobis.

24. Nunquam fuiffet ipfa pecunia, pro qua mififti eum.

25. Sufficiebat enim nobis paupertas noftra, ut divitias computaremus hoc, quòd videbamus filium noftrum.

26. Dixitque ei Tobias: Noli flere, falvus perveniet filius nofter, & falvus revertetur ad nos, & oculi tui videbunt illum.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUA M.

adbuc adaugam mercedem tuam. Græcè Kal einer duтw.
Υγιαίνων ἔλθοις ἀδελφέ. Καὶ μή μοι ὀργιπῆς ὅτι ἐζήτησα τὴν
φυλήν σε, και την αγριάν (κ ἐπιγνῶναι. Καὶ σὺ τυγχάνεις
ἀδελφός με, ἐκ τῆς καλῆς καὶ ἀγαθῆς γενεᾶς· ἐπεγίνωσκον γὰρ
ἐγὼ ̓Ανανίαν και Ιωνάθαν, ( al. Ιάθαν ) τὸς υἱὸς Σεμεί τῇ
μεγάλο, ὡς ἐπορευόμεθα κοινῶς εἰς Ἱεροσόλυμα προσκυνεῖν,
ἀναφέροντες͵ τὰ πρωτότοκα, καὶ τὰς δεκάτας τῶν γεννημάτων
καὶ ἐκ ἐπλανήθησαν ἐν τῇ πλάνη τῶν ἀδελφῶν ἡμῶν. Ἐκ ρίζης
καλῆς εἰ ἀδελφές ἀλλὰ εἰπόν μοι, Τίνα (οι ένομαι μιπόν
διδόναι ; δραχμὴν τῆς ἡμέρας, κ τα δέοντά (οι, ὡς
τῷ υἱῷ με' καὶ ἔτι προθήσω (οι ἐπὶ τὸν μιθὸν, ἐὰν ὑγιαίνον
θες ἐπιςρέψητε. Καὶ εὐδόκησαν ὕτως. Et dixit ei :( editt.
Ald. & Compl. add. Tabir) Sanus venias frater. Et ne
mihi irafcaris quia quafivi tribum tuam, 5 patriam tuam
agnofcere. Et tu es frater meus,, ex pulchra & bona proge-
nie: cognofcebam enim ego Ananiam & Jonathan, filios Se-
mei magni,
quomodo ibamus unà in Jerofolyma adorare,
offerentes primogenita, & decimas geniminum; 5 non erra-
verunt in errore fratrum noftrorum. Ex radice bona es fra-
ter: fed dic mihi, Quam tibi era mercedem daturus? drach-
mam die, & neceffaria tibi, ficut & filio meo: 5 adhuc
adjiciam tibi fuper mercedem, fi fani reverteritis. Et ac-
quieverunt ita.

V. 20. Ita referunt Mfs. Reg. & Germ. 4. excepto
ul-
timo tuta eft, pro quo ambo fcribunt tua eft, fed aper-
to mendo, ut opinor, quod emendavimus ex altero Mf.
Germ. 15. in quo legitur tuta eft; præterea in eodem
Mf. Germ. 15. deeft initio vox illi, poft dixit, uti post
paulò iftud, falvi ibimus, & hoc infra, cum pace. In
Mf. Regin. Suec. hæc tantùm leguntur : Et dixit: Noli ti-
mere, ego proficifcar cum eo; & ibimus, & revertemur in
pace. Cunéta verò abfunt à textu Græco.

. 21. In Mf. Germ. 15. loco age frater, exftat agere, abfque feq. &: deeft etiam illi, ante præpara, & pro Deus autem qui in cœlo, fic, & Deus qui in cælis, omiffo feq. cum pace; loco verò reducat, legitur revocet, ut & angelus Domini, loco angelus illius. In Ms. Reg. Suec. ita, prætermiffis his quæ antecedunt: Et vocavit Tobias filium fuum, & dixit: Fili, præpara te, & exi cum fratre tuo: Dominus autem qui in cælo eft, perducat vos ibi in pace, ad nos revertimini falvi, & angelus ipfius comitetur vobifcum. Græce: Καὶ εἶπε πρὸς Τωβίαν' Ἕλοιμος γί

να πρὸς τὴν ὁδὸν, καὶ εὐοδωθείτε. Καὶ ἡτοίμασεν ὁ υἱὸς αυτό
τὰ πρὸς τὴν ὁδόν. Καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ πατὴρ αυτῇ· Πορεύε
τα
μετὰ τὸ ἀνθρώπε τότε· ὁ δὲ ἐν τῷ ἐρανῷ οἰκῶν Θεός,
εὐοδώσει τὴν ὁδὸν ὑμῶν, καὶ ὁ ἄγγελος αυτό (υμπορευθήτω
ὑμῖν. Et dixit ad Tobiam : Paratus efto ad viam, & prof
peremini. Et paravit filius ejus qua ad viam. Et dixit ei
pater ejus : Vade cum homine boc : qui autem in calo habi-
tat Deus, profperabit ( edit. Ald. svodásos, prosperet) viam
veftram, & angelus ejus eat vobifcum.

. 22. Ita Mf. Germ. 15. hab. excepto verbo vade, quod delet cum ultimo venias, cujus loco reponit fili. In Mf. Regin. Suec. fic: Et præparaverunt ea quæ in itinere haberent, egreffi funt, ut proficifcerentur: & ofculatus eft patrem fuum & matrem fuam ; & dixerunt ei: Perge cum falute. In Græco pauciora, nempe : Kai Euxθαν αμφότεροι απελθεῖν, καὶ ὁ κύων τῇ παιδαρίς μετ ̓ αὐτῶν. Et exierunt ambo ad abeundum, & canis pueruli cum eis: inf. c. 6. . 1. memoratur canis.

.23. Diffimilia hæc habet Mf. Germ. 15. Quò dimififti..... noune ipfe eft..... & ipfe introiebat 5 exiebat coram nos. In Mf. Regin. Suec. ita: Et ploravit mater bujus, & dixit ad Tobiam: Ut quid mififti puerum? Num ipfe eft baculus manus noftræ, ipfe egreditur & ingreditur apud nos? Græc. "Exxauce de "Arva (in Mf. Alex. deeft Αννα) ή μήτηρ αιτέ, καὶ εἶπε πρὸς Τωβίτ· Τί ἐξαπέςειλας τὸ παιδίον ἡμῶν ; ἢ ἐχὶ ἡ ῥάβδος τῆς χειρὸς ἡμῶν ἐσιν, ἐν τῷ εἰσπορεύεθαι αυτὸν καὶ ἐκπορεύεθαι ἐνώπιον ἡμῶν ; #.24. Mf. Germ. 15. addit hoc, filio meo, in fine; nec

то

nam Græce ita legitur : ̓Αργύριον τῷ ἀργυρίῳ μὴ glásai, ama wepitinμα to wαidis nμwr veroilo. Argentum argento non antevertat, fed peripfema pueri noftri fit. In MI. Regin. Suec. fimpliciter: Omnis pecunia purgamento.

#. 25. In Mf. Germ. 4. fufficiat, non fufficiebat. In altero Regin. Suec. ita : Sicut datum eft nos vivere à Domino, fic vivamus. Græcès yap désolaιnμiv (v napa τῷ Κυρίῳ, τοτο ἱκανὸν ἡμῖν ὑπάρχει. Sicut enim datum e nobis vivere à Domino, hoc fufficiens nobis eft.

#. 26. In Mf. Germ. 15. additur foror, verbo vereri, & pro ibit, habetur vadit; cætera ut fup. In Mf. Reg. Suec. ita: Et dixit ei: Æquo animo efto, falvus ibit, & falvus revertetur ad nos filius nofter. Græcè Kai einer αυτῇ Τωβίτ· Μὴ λόγον ἔχε ἀδελφή, υγιαίνων ἐλεύσεται

3. Quem expavefcens Tobias clamavit voce magna, dicens: Domine, invadit me.

4. Et dixit ei angelus: Apprehende branchiam ejus, & trahe eum ad te. Quod cùm feciffet, attraxit eum in ficcum, & palpitare cœpit ante pedes ejus.

5. Tunc dixit ei angelus : Exentera hunc pifcem, & cor ejus, & fel, & jecur repone tibi: funt enim hæc neceffaria ad medicamenta utiliter.

6. Quod cùm feciffet, affavit carnes ejus, & fecum tulerunt in via: cætera falierunt, quæ fufficerent eis, quoufque pervenirent in Rages civitatem Medorum.

7. Tunc interrogavit Tobias angelum, & dixit ei: Obfecro te Azaria frater, ut dicas mihi, quod remedium habebunt ifta, quæ de pifce fervare juffifti?

I.

VERSIO ANTIQUA.

ET profectus eft filius illorum, & angelus Ex Mß. Reg.

cum illo, & canis fecutus eft eos: & ibant Germ. pariter, & comprehendit illos proxima nox, & manferunt fuper flumen Tigrim.

2. Et defcendit Thobias lavare pedes fuos in flumine, & exfilivit pifcis de aqua magnus, & circumplexus eft pedes ejus: pené puerum devo

raverat.

3. Et exclamavit puer.

4. Et dixit illi angelus: Comprehende & tene illum. Et comprehendit puer pifcem, & eduxit illum in terram.

5. Et dixit angelus puero: Exintera hunc pifcem, & tolle fel, & cor, & jecor illius, & repone & habe tecum: funt enim neceffaria hæc ad medicamenta utilia: & cætera interanea projice.

6. Et exinteravit puer pifcem illum, & tulit fel, & cor, & jecor : & partem pifcis affaverunt, & tulerunt in via; cætera autem falierunt : & cœperunt iter agere, donec pervenirent in regio

nem Medorum.

7. Et interrogavit puer angelum, dicens: Azarias frater, quod remedium eft hoc fel, cor, & jecor pifcis?

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.
sácior, arélaxer autor sπi Tür yur.

.1. Sic in Mf. Germ. 15. præter feqq. & canis fecuBus ibat pariter, & adprehendit illos prima nox..... Tigris. In Mf. Regin. Suec. Et profectus eft puer, atque angelus, & canis fecutus eft eis: & venerunt ufque ad Tigrim flumen, demorati funt ut manerent ibi, Græc. Oi de TOρευόμενοι τὴν ὁδὸν, ἦλθον ἑσπέρας ἐπὶ τὸν Τίγριν απολαμὸν, úvaíCorlo eusĩ. Illi autem euntes viam, venerunt vefperi ad Tigrim flumen, & manferunt ibi. Ambrof. Hexa. 6. to. 1. 119. c. Canis, inquit, viator, & comes angeli eft, quem Raphael..... non otiosè fibi &5 Tobia filio adjungendum putavit. Similiter Paul. Oros. l. 1. hift. 378. d. Tobias ducem angelum fequens, canem comitem habere non fprevit.

.2. A MI. Germ. 15. abest vox fuos, uti paulò poft ista, circumplexus eft pedes ejus ; loco verò devoraverat, fic, devoravit. In M. Regin. Suec. ita: Et defcendit Tobi ad Alumen ut lavaret pedes, fubitò exfiliit pifcis, ut puerum devoraret. Græc. Τὸ δὲ παιδάριον κατέβη περικλύσαθαι, και ανεπήδησεν ἰχθὺς ἀπὸ τὸ ποταμό, και η λήθη καταπιεῖν To waid actor. Puer autem defcendit ad lavandum fe, & profiliit pifcis è flumine, & voluit deglutire puerum.

.3. Hoc deeft in Græco. In Mi. verò Regin. Suec. fic hab. Et exclamavit puer : Domine, pifcis invadit me. *.4. Abest à Mf. Germ. 15. iftud, & comprehendit puer pifcem; loco verò comprehende tene, fic eft, adprehende & fic eft, adprebende exfupera; & in fine terra, ut in Mf. Germ. 4. non terram. In Mf. Regin. Suec. Et dixit ei angelus : Adprebende tene eum. Comprehendit puer pifcem, traxit eum fuper terram. Similiter Græcè: "O de arsenos sier αυτῷ· Ἐπιλαβε τὸ ἰχθύος. Καὶ ἐκράτησε τὸν ἰχθῦν τὸ παι

#. 5. Horum loco, ita Græcè Kal sitev auTwo ay-
venos Avátsμe Tor ixtûr ǹ xabar tur xapdiar, by To
ĥπαρ, TÙY XonÙr, Gès doparas. Et dixit ei angelus : In-
cide pifcem; & fumens cor, 5 jecur, & fel, pone tutò. In
Mf. verò Germ. 15. ad verbum ut fup. præter feqq.
Cui angelus fic dixit ; & infra valde, pro hæc, uti cætera
verò, loco & cætera. In Mf. Regin. Suec. ita : Et dixit an-
gelus ad puerum: Finde eum medium, & tolle cor, 5 fel,

jecor ejus, & repone: funt enim utilia in medicamentis.
#.6. Deeft vox illum, in Mf. Germ. 15. & pro tu-
lit, legitur abftulit; loco verò affaverunt, & tulerunt in
via; catera autem, fic, adfumptos fuftulerunt in vidu,
& catera; item infra, regione, non regionem. In Mf. Re-
gin. Suec. ita: Et fecit fic puer : pifcem verò assavit, &
manducaverunt ; reliquum autem ejus in viam reliquit :
abierunt utrique quoadufque venerunt in Mediam. Græc.
Καὶ ἐποίησε τὸ παιδάριον, ὡς εἶπεν αὐτῷ ὁ ἄγγελος· τὸν
δὲ ἰχθὺν ἐπτήσαντες, ἔφαγον· καὶ ὧδευον αμφότεροι, έως
йyfisar & ExCalávois Et fecit puer, ficut dixit ei angelus :
pifcem verò affantes, manducaverunt : & pergebant ambo,
quoadufque appropinquaverunt Ecbatanis.
*.7. Ipfo initio Mf. Germ. 15. hab. Et tunc, ficut
Azaria, pro Azarias; paulòque poft ita, in felle, & cor
jocinera, loco fel, cor, jecor. Gr. pene fimiliter:
Kal eine to waidάeir Tŵ arsenw⋅ 'Alapia ä♪expè, tí
ἐσιν ἡ καρδία, καὶ τὸ παρ, καὶ ἡ χολὴ τῇ ἰχθύος; Μί. verò
Reg. Suec. habet: Et dixit Tobi ad angelum: Quod eft me-
dicamentum in bis, qua de pifce fervare juffifi?

то

9. Et fel facit ad unguendos oculos homini,
cuí
cui fuerint albugines, vel ad flandum in ipfis
oculorum maculis, ut ad fanitatem perveniat.

10. Et poftquam intraverunt in regionem
Mediam, adpropinquaverunt civitati Bathanis.

11. Et dixit Raphahel angelus : Raguhel, penes quem hac nocte manere nos oportet, homo eft propinquus tuus, & habet filiam fpeciofam nomine Sarram, fed neque mafculum ullum, neque feminam aliam præter illam habet.

12. Et tu proximus es illius fuper omnes homines, ut poffideas eam, & hæreditatem illius, & omnem fubftantiam patris ejus : accipe illam uxorem. Etenim puella hæc fapiens, fortis & bona valde, & conftabilita ; & pater ipfius diligit illam, & quæcunque poffedit, illi tradet. Tibi ergo deftinata eft hæreditas patris ejus, & te oportet accipere illam.

13. Et nunc audi me frater, & loquere de illa hac nocte, & accipiemus tibi illam uxorem : & cum regrelli fuerimus ex Rages, faciemus nuptias ejus. Scio autem quia Raguhel non negabit illam tibi: novit enim quia fi dederit illam viro alio, morte periet fecundùm judicium libri Moyfi: & quia fcit tibi maximè aptam effe hæreditatem illius, magis quàm alicui homini. Nunc ergo frater audi me, & loquamur de hac puella, & defponfemus illam tibi: & reverfi ex Rages, ducemus eam nobifcum in domum tuam.

14. Tunc refpondit Thobias Raphahel angelo, & dixit: Azarias frater, audivi quoniam jam tradita eft viris feptem, & mortui funt in cubiculo nocte, ea hora qua cum illa fuerunt : audivi etiam quofdam dicentes, quoniam dæmonium eft quod illos occidit.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

.8. Hæc variant pauca in Mf. Germ. 15. fcilicet: viro, vel muliere, qui occurfum dæmonis habent, aut fpiritum nequifimum; & fugiet ab eo omnis occurfus. In Mf. verò Regin. Suec. ita: Et dixit ei: Cor ejus atque jecor, ad vincendum in confpectu hominis; fi fuerit in eum incurfio damonis, vel fpiritus malignus, fugabit ab eo. Græcè : Καὶ εἶπεν αὐτῷ· Ἡ καρδία καὶ τὸ παρ ἐάν τινα ὀχλῇ δαιμόνιον, ἢ πνεῦμα πονηρὸν, ταῦτα δεῖ καπνίσαι ἐνώπιον ἀνθρώπε, ἢ γυναικός· και μηκέτι ὀχληθῇ. Εt dixit et : Cor jecur, fi quem turbaverit dæmonium, aut fpiritus malits, bac oportet fuffire coram homine, vel muliere ; & non ultra turbabitur.

기

.9. In Mf. Germ. 15. ita Sed & fel facit ad inunguendos oculos hominis, cui candicaverint, vel ad fiendum in ipfis oculorum, &c. ut fup. In altero verò Reg. Suec. De fel, ad unguendos oculus; in quibufcunque fuerit albugo, fanabuntur. In Graco : Ἡ δὲ χολή, έγχρίσαι άνθρω πον, ὃς ἔχει λευκώματα ἐν τοῖς ὀφθαλμοῖς, καὶ καθήσεται. Fel autem, inunge hominem, qui haber albugines in oculis, fanabitur: al. Explcai, ad inungendum.

. 10. Ia Græco fimpliciter :"25 de @egonysiour Th 'Pa23, Ut autem appropinquaverunt Rage. Mf. verò Germ. 15. hab. ut fup. Et poflquam introierunt in regione Medorum, & adpropiaverunt civitati Exbathanis; Germ, 4. civitatem Bethanis. In Mf. Regin. Suec. hoc folum legitur: Et venerunt in Ecbattana.

V. 11. Mf. Germ. 15. ipfo initio fic habet: Dixit Raphael angelus: Tobias frater. Ille dixit: Quid eft? Cui dixit: Penes Raguele node hac manere nos oportet, & homo eft, &c. ut fup. præter voces ullum & aliam, quæ defunt. In Mf. Reg. Suec. fic : Et dixit angelus ad Tobi: In eis quæ funt Raquel, hodie neceffe e nos manere, & homo ex fines tuos (1. ‘affinis tuus ) eft, 5 filia unica eft ei, & hæc fpecios à formî : 65 aquitas eft ejus, ut poffideat hæreditatem patris fui. Gr. Εἶπεν ὁ ἄγγελος τῷ παιδαρίῳ· Αδελφέ, σήμερον αυλισθη σόμεθα παρά Ραγεήλ και αυτός (υγγενής (ε ότι, και ἔσιν αυτῷ θυγάτηρ ονόματι Σάρρας λαλήσω περὶ αὐτῆς, το δοου

Duraí Cal autur siç yuraïna. Dixit angelus puero : Frater, hodie manebimus apud Ragouel; & ipfe cognatus tuus eft, & eft ei filia nomine Sarra: loquar de ca ut detur tibi ipfa in uxorem.

. 12. M. Germ. 15. delet hoc, eam 5, post verbum poffideas; & infra habet eft autem, loco etenim ; exinde addit, poft fapiens, delet verò infra ante vocem quacunque; dein loco poffedit, &c. fic hab. poffidet, dabit ei, ut & fup. illius, loco ipfius; cætera fimilia. Mf. Germ. 4. fimiliter hab. poffidet, non poffedit. Gr. Kal ὅτι (οι ἐπιβάλει ή κληρονομία αυτής, ε υ μόνος εἶ ἐκ τῶ γένες αυτῆς· καὶ τὸ κοράσιον καλὸν καὶ φρονιμόν έσι. Et quin ad te pertinet hareditas ejus, & tu folus es de genere ejus ; & puella pulchra & prudens eft; omiffis aliis. In Mf. Regin. Suec. hæc tantùm habentur. Et tibi convenit accipere eam conjugem.

V. 13. Eadem leguntur in Mf. Germ. 15. præter feqq. tunc cùm reverfi fuerimus..... faciemus illi nuptias. Scio.... tibi illam certus fum autem quoniam fi dederit..... morte perient..... Mofi: quia fcio maximè tibi aptam esse haredit. acceptâ filiâ illius, magis quàm...... puella, & defponfa illam tibi, &c. ut fup. abfque feq. nobifcum. Mf. Germ. 4. hab. fub finem, loquar, non loquamur. His accedunt Græca hoc modo : Καὶ νῦν ἀκεσόν με, καὶ λαλήσω τῷ παι τρὶ αὐτῆς· καὶ ὅταν ὑποςρέψομεν ἐκ Ραγών, ποιήσομεν τὸν γάμον· διότι επίσαμαι Ραγεὴλ ὅτι ἐ μὴ δῶ αυτὴν ἀνδρὶ ἑτέρῳ, κατὰ τὸν νόμον Μωυσῆ, ἢ ἐπειλήσει θάνατον· ὅτι τὴν κληρονομίαν (οι καθήκε λαβεῖν, ἢ πάντα άνθρωπον. Εt nunc audi me, & loquar patri ejus : & quando revertemus ex Ragis, faciemus nuptias: quoniam novit Ragouel quia non dabit eam viro alteri, fecundùm legem Moyfi, vel reus erit mortis; quia hæreditatem tibi convenit accipere, quàm omnem hominem defunt alia. In Mf. Regin. Suec. multỏ pauciora, nempe: Pete ergo à patre ejus, & dabit tibi cam uxorem, ut in Vulg.

. 14. Similiter in Mr. Germ.15. exceptis his: Tobias, dicens Rafael angelo: Azaria........ quoniam tradita eft.............. neitàs

Num

27.8.

36.8.

VERSIO ANTIQUA.

15. Et nunc timeo hoc dæmonium, quoniam diligit illam : & ipfam quidem non vexat, fed eum qui illi adplicitus fuerit, ipfum occidit. Unicus fum patri meo; ne fortè moriar, & deducam patris mei vitam, & matris meæ cum dolore ad inferos: fed neque habent alium filium, qui fepeliat illos, & poffideat hæreditatem illorum.

16. Et dixit Raphahel angelus : Memor efto mandatorum patris tui, quoniam præcepit tibi accipere te debere uxorem de domo patris tui. Et nunc audi me frater, noli computare dæmonium illud: fed poftula illam, & fcio quoniam dabitur tibi hac nocte uxor.

18. [19.] Et cùm intraveris in cubiculum, tolle jecor & cor pifcis illius, & pone fuper carbones : & odor manabit, & odorabitur illud dæmonium, & fugiet, & non apparebit circa illam omnino in perpetuum.

19. [18.] Et cùm cœperis velle effe cum illa, furgite primò ambo, & deprecamini Dominum coeli, ut detur vobis mifericordia & fanitas.

20. Noli timere, tibi enim deftinata eft ante fæcula: & tu illam fanabis, & ibit tecum;

21. & credo quoniam habebis ex illa filios, & erunt tibi ficut fratres.

22. Et cùm audiffet Thobias fermones Raphahel angeli, quoniam foror eft illius, & de domo feminis patris illius, hæfit cordi ejus.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

bora qua cum illa fecedunt, fed audivi quofdam. In Græto fimpliciter : Τότε εἶπε τὸ παιδάριον τῷ ἀγγέλων Αζαρία ἀδελφὲ, ακήκοα ἐγὼ τὸ κοράσιον διεδόθαι ἑπτὰ ἀνδράσι, και πάντας ἐν τῷ νυμφῶνι απολωλότας. Tunc dixit puer angelo: Azaria frater, audivi ego puellam datam fuiffe feptem & omnes in nuptiali thalamo periiffe. Mf. Regin. Suec. Vulgate favet.

viris >

. 15. Hæc variant in Mf. Germ. 15. Et timeo boc.... diliget illam..... fed qui illi adplicitus fuerit, illum occidet. Unicus fum ego..... cum dolore in fepulturam: fed nec habent alium filium qui fit eis hæres. Et dixit, &c. Eadem pene in Græco, fed perturbato ordine : Kai vir sy μóvos sijui TW TαTρi, i pelsμas un sicextor actúra xalis καὶ οἱ πρότεροι ότι διαιμόνιον φιλεῖ αὐτὴν, ὃ ἐκ ἀδικεῖ ἐδένα πλὴν τῶν προσαγόντων αυτῇ· καὶ νῦν ἐγὼ φοβᾶμαι μὴ ἀποθάνω, και κατάξω τὴν ζωὴν τε πατρός με, καὶ τῆς μητρός με HET id urng E'T Eμal Eis Tor Taper auTWY VIDS ETEROS EX υπάρχει αυτοῖς ἃς θάψε αυτές. Et nunc ego folus fum patri, & timo ne ingreffus moriar ficut & priores : quia damonium diligit eam quod non ladit quemquam prater acces dentes ad eam : & nunc ego vereor ne moriar, deducam witam patris mei, 5 matris mea cum dolore fuper me in fepulcrum ipforum: 5 filius alius non eft eis qui fepelier

. 16. Mirè concinit Auctor 1. de voc. Gent. 1. 2. c. 36. p. 35. c. d. nifi quòd delet hoc, te debere, & pro feq. domo, legit genere, ut & infra feito, pro fcio. In MI. Germ. 15. fic: Et dixit illi Raphael angelus Non es memor mandatorum patris tui ? Et nunc audi me frater, noli timere dæmonium illum, &c. ut fup. Eòdem recidunt Graca ifta : Εἶπε δὲ αὐτῷ ὁ ἀγγελος Οὐ μέμνησαι τῶν λόγων ὧν ἐνετείλατό (οι ο πατήρ (ε, ὑπὲρ τὸ λαβεῖν σε γυ ναῖκα ἐκ τῷ γένες (; Καὶ νῦν ἀκεσόν με αδελφέ, διότι σοι isal sis yuraixa xy To darμorie μndéra Móyor ÉXE, ÖTE TÜV νύκλα ταύτην δοθήσεται (αι αυτη εἰς γυναῖκα. Dixit autem ei angelus: Non meminifti verborum que mandavit tibi pa

2

ter tuus, fuper accipiendo te uxorem ex genere tuo? Et nunc
audi me frater, quoniam tibi erit in uxorem ; nec damonii
ullam rationem habe, quia note ifta dabitur tibi hac ipfa

in uxorem.

.....

✰✰. 18..... 22. Eadem prorfus refert Auct. 1. de voc. Gent. l. 2. c. 36. p. 35. c. d. ufque ad hoc, & ibit tecum; excipienda tamen hæc pauca circa initium: Tolle de jecore pifcis illius, & impone..... & odor manebit; item infra, Et nolite timere, pro noli timere; reliqua ad verbum. Nonnulla pariter diffimilia in Mf. Germ. 15. videlicet ifta : Et cùm intraveris in cubiculo, tolle de jocinera, & cor... super carbones ignis ardentis : 5 odorabit ille dæmonium, 5 fugit, & non apparebit circa illam in perpetuo..... furgite ambo primum, ..... Et nolite timere, tibi enim deftinata ef, & difpofita ante facula : ..... tecum ; crede quoniam hab.....ficut fratres; noli vereri. Et cùm audiffet Thobias Raphael angelum, quoniam foror..... hæfit cordi illius. In Græco fic : Καὶ ἐὰν εἰσέλθης εἰς τὸν νυμφῶνα, λήψη τέφραν θυ μιαμάτων, κ ἐπιθήσεις ἀπὸ τῆς καρδίας καὶ τῇ ἡπαλος το ἰχθύος, και καπνίσεις και ὀσφρανθήσεται τὸ δαιμόνιον, καὶ φεύς Eslai, in E αVERED GE?α SiC TOV αiava To αiwros. "Olav de προσπορεύῃ αὐτῇ, ἐγέρθηκε αμφότεροι, και βοήσατε πρὸς τὸν Exspora Dedr, y Cood iμas. y exeйod. My poly, OT! Coi αυτη ἡτοιμασμένη ἦν ἀπὸ τὸ αἰῶνος καὶ οὐ αυτήν ζώσεις, και πορεύσεται μετὰ στ· καὶ ὑπολαμβάνω ὅτι (οὶ ἔσαι ἐξ ἀντῆς παιδία. Καὶ ὡς ήκεσε Τωβίας ταῦτα, ἐφίλησεν αυτὴν, καὶ ἡ ψυχὴ αὐτῷ ἐκολλήθη σφόδρα αυτή. i. e. Et fi ingrefus fueris in thalamum, fumes cinerem thymiamatum, & fuperpones de corde 5 jecore pifcis,& facies fumigare ; & olfaciet damonium, & fugiet, & non redibit iterum in faculum faculi. Quando autem accedes ad eam, furgite utrique, clamate ad mifericordem Deum, & falvabit vos

~

miferebitur. Ne timeas, quoniam tibi hæc parata fuit à fæculo: 5 tu ipfam faluabis, & ibit tecum; & præfumo quia tibi erunt ex ipfa filii. Et ut audivit Tobias hæc, lexit eam anima ipfius adhæfit valde ei.

di