camentariis templo Domini, steterunt facerdotes in ornatu fuo cum tubis: & Levitæ filii Afaph in cymbalis, ut laudarent Deum per manus David regis Ifraël.

II. Et concinebant in hymnis & confeffione Domino: Quoniam bonus, quoniam in æternum mifericordia ejus fuper Ifraël. Omnis quoque populus vociferabatur clamore magno in laudando Dominum, eò quòd fundatum effet templum Domini: 12. plurimi etiam de facerdotibus & Levitis, &

principes patrum, & feniores, qui viderant templum prius cùm fundatum effet, & hoc templum in oculis eorum, flebant voce magna: & multi vociferantes in lætitia, elevabant vocem.

13. Nec poterat quifquam agnofcere vocem clamoris lætantium, & vocem fletus populi : commixtim enim populus vociferabatur clamore magno, & vox audiebatur procul.

Udierunt autem hoftes Judæ & Benjamin, quia filii captivitatis ædificarent templum Domino Deo Ifraël:

1. A dierunt autem hoftes ude de Benjamin

2. & accedentes ad Zorobabel, & ad principes patrum, dixerunt eis: Edificemus vobifcum, quia ita ut vos, quærimus Deum veftrum: ecce nos immolavimus victimas à diebus Afor Haddan regis Affur, qui adduxit nos huc.

3. Et dixit eis Zorobabel, & Jofue, & reliqui principes patrum Ifraël : Non eft vobis & nobis ut ædificemus domum Deo noftro, fed nos ipfi foli ædificabimus Domino Deo noftro, ficut præcepit nobis Cyrus rex Perfarum.

4. Factum eft igitur, ut populus terræ impediret manus populi Judæ, & turbaret eos in ædificando. 5. Conduxerunt autem adversùs eos confiliatores, ut deftruerent confilium eorum omnibus diebus Cyri regis Perfarum, & ufque ad regnum Darii regis Perfarum.

6. In regno autem Affueri, in principio regni ejus, fcripferunt accufationem adversùs habitatores Judæ & Jerufalem.

7. Et in diebus Artaxerxis fcripfit Befelam Mithridates, & Thabeel, & reliqui qui erant in confilio eorum, ad Artaxerxem regem Perfarum: epiftola autem accufationis fcripta erat Syriacè, & legebatur fermone Syro.

8. Reum Beelteem, & Samfai fcriba, fcripferunt epiftolam unam de Jerufalem Artaxerxi regi, hujufcemodi :

9. Reum Beelteem, & Samfai fcriba, & reliqui confiliatores eorum, Dinæi, & Apharfathachai, Terphalæi, Apharfæi, Erchuæi, Babylonii, Sufanechæi, Dievi, & Elamitæ,

10. & cæteri de gentibus, quas tranftulit Afenaphar magnus & gloriofus : & habitare eas fecit in civitatibus Samariæ, & in reliquis regionibus trans Alumen in pace :

11. (Hoc eft exemplar epiftolæ, quam miferunt ad eum :) Artaxerxi regi, fervi tui, viri qui funt trans fluvium, falutem dicunt.

12. Notum fit regi, quia Judæi, qui afcenderunt à te ad nos, venerunt in Jerufalem civitatem rebellem & peffimam, quam ædificant, exftruentes muros

NOVA.

ejus, & parietes componentes.

13. Nunc igitur notum fit regi, quia fi civitas illa ædificata fuerit, & muri ejus inftaurati, tributum & vectigal, & annuos reditus non dabunt, & ufque ad reges hæc noxa perveniet.

14. Nos autem memores falis, quod in palatio comedimus, & quia læfiones regis videre nefas ducimus, idcirco mifimus, & nunciavimus regi,

15. ut recenfeas in libris hiftoriarum patrum tuo◄ rum, & invenies fcriptum in commentariis : & fcies quoniam urbs illa, urbs rebellis eft, & nocens regibus & provinciis, & bella concitantur in ea ex diebus antiquis: quam ob rem & civitas ipfa destructa est.

16. Nunciamus nos regi, quoniam fi civitas illa ædificata fuerit, & muri ipfius inftaurati, poffeffionem trans fluvium non habebis.

17. Verbum mifit rex ad Reum Beelteem, & Samfai fcribam, & ad reliquos qui erant in confilio eorum habitatores Samariæ, & cæteris trans fluvium falutem dicens & pacem.

18. Accufatio quam mififtis ad nos, manifeftè lecta eft coram me:

19. & à me præceptum eft : & recenfuerunt, inveneruntque quoniam civitas illa à diebus antiquis adversùm reges rebellat, & feditiones, & prælia concitantur in ea:

20. nam & reges fortiffimi fuerunt in Jerusalem, qui & dominati funt omni regioni, quæ trans fluvium eft: tributum quoque & vectigal, & reditus accipiebant.

21. Nunc ergo audite fententiam: Prohibeatis viros illos, ut urbs illa non ædificetur, donec fi fortè à me juffum fuerit.

22. Videte ne negligenter hoc impleatis, & paulatim crefcat malum contra reges.

23. Itaque exemplum edicti Artaxerxis regis lectum eft coram Reum Beelteem, & Samfai scriba, & confiliariis eorum : & abierunt feftini in Jerufalem ad Judæos, & prohibuerunt eos in brachio & robore.

24. Tunc intermiffum eft opus domûs Domini in Jerufalem, & non fiebat ufque ad annum fecundum regni Darii regis Perfarum.

1.Prophetaverunt Rophetaverunt autem Aggæus propheta, & Zacharias filius Addo, prophetantes ad Judæos, qui erant in Judæa & Jerufalem, in nomine Dei Ifraël.

2. Tunc furrexerunt Zorobabel filius Salathiel, & Jofue filius Jofedec, & cœperunt ædificare templum Dei in Jerufalem, & cum eis prophetæ Dei adjuvantes eos.

3. In ipfo autem tempore venit ad eos Thatha

nai, qui erat dux trans flumen, & Stharbuzanai & confiliarii eorum, ficque dixerunt eis : Quis dedit vobis confilium ut domum hanc ædificaretis, & muros ejus inftauraretis?

4. Ad quod refpondimus eis, quæ effent nomina hominum auctorum ædificationis illius.

5. Oculus autem Dei eorum factus eft fuper fenes Judæorum, & non potuerunt inhibere eos. Placuitque ut res ad Darium referretur, & tunc fatisface

rent adversùs accufationem illam. 6. Exemplar epiftolæ, quam mifit Thathanai dux regionis trans flumen, & Stharbuzanai, & confiliatores ejus Arphasachæi, qui erant trans flumen, ad Darium regem.

7. Sermo, quem miserant ei, fic fcriptus erat: Dario regi pax omnis.

8. Notum fit regi, iffe nos ad Judæam provinciam, ad domum Dei magni, quæ ædificatur lapide impolito, & ligna ponuntur in parietibus: opufque illud diligenter exftruitur, & crefcit in manibus

eorum.

9. Interrogavimus ergo fenes illos, & ita diximus eis: Quis dedit vobis poteftatem ut domum hanc ædificaretis, & muros hos inftauraretis?

10. Sed & nomina eorum quæfivimus ab eis, ut nunciaremus tibi: fcripfimufque nomina eorum virorum, qui funt principes in eis.

11. Hujufcemodi autem fermonem refponderunt nobis, dicentes: Nos fumus fervi Dei cœli & terræ, & ædificamus templum, quod erat exstructum ante hos annos multos, quodque rex Ifraël magnus ædificaverat, & exftruxerat,

12. Poftquam autem ad iracundiam provocaverunt patres noftri Deum cæli, tradidit eos in manus

T

NOVA.

Nabuchodonofor regis Babylonis Chaldæi, domum quoque hanc deftruxit, & populum ejus tranftulit in Babylonem.

13. Anno autem primo Cyri regis Babylonis, Cyrus rex propofuit edictum ut domus Dei hæc ædifi

caretur.

14. Nam & vafa templi Dei aurea & argentea, quæ Nabuchodonofor tulerat de templo, quod erat in Jerufalem, & afportaverat ea in templum Babylonis, protulit Cyrus rex de templo Babylonis, & data funt Saffabafar vocabulo data funt Saffabafar vocabulo, quem & principem conftituit,

15. dixitque ei: Hæc vafa tolle, & vade, & pone ea in templo, quod eft in Jerufalem, & domus Dei ædificetur in loco fuo.

16. Tunc itaque Saffabafar ille venit, & pofuit fundamenta templi Dei in Jerufalem, & ex eo tempore ufque nunc ædificatur, & necdum completum eft.

17. Nunc ergo, fi videtur regi bonum, recenfeat in bibliotheca regis, quæ eft in Babylone, utrùmnam à Cyro rege juffum fuerit ut ædificaretur domus Dei in Jerufalem, & voluntatem regis fuper hac re mittat ad nos.

Unc Darius rex præcepit : & recenfuerunt in bibliotheca librorum, qui erant repofiti in Babylone,

2. & inventum eft in Ecbatanis, quod eft caftrum in Medena provincia, volumen unum, talifque fcriptus erat in eo commentarius:

3. Anno primo Cyri regis: Cyrus rex decrevit ut domus Dei ædificaretur, quæ eft in Jerufalem, in loco ubi immolent hoftias, & ut ponant fundamenta fupportantia altitudinem cubitorum fexaginta, & latitudinem cubitorum fexaginta,

4. ordines de lapidibus impolitis tres, & fic ordines de lignis novis : fumptus autem de domo regis dabuntur.

5. Sed & vafa templi Dei aurea & argentea, quæ Nabuchodonofor tulerat de templo Jerufalem, & attulerat ea in Babylonem, reddantur, & referantur in templum in Jerufalem in locum fuum, quæ & pofita funt in templo Dei.

6. Nunc ergo Thathanai dux regionis, quæ eft trans flumen, Stharbuzanai, & confiliarii veftri Apharfachæi, qui eftis trans flumen, procul recedite ab illis,

7. & dimittite fieri templum Dei illud à duce Judæorum, & à fenioribus eorum, ut domum Dei illam ædificent in loco fuo.

8. Sed & à me præceptum eft, quid oporteat fieri à presbyteris Judæorum illis, ut ædificetur domus Dei, fcilicet ut de arca regis, id eft, de tributis, quæ dantur de regione trans flumen, ftudiosè fumptus dentur viris illis, ne impediatur opus.

9. Quòd fi neceffe fuerit, & vitulos, & agnos, & hoedos in holocauftum Deo cœli, frumentum, fal, vinum, & oleum, fecundùm ritum facerdotum, qui funt in Jerufalem, detur eis per fingulos dies, ne fit in aliquo querimonia.

10. Et offerant oblationes Deo cœli, orentque pro vita regis, & filiorum ejus.

11. A me ergo pofitum eft decretum : Ut omnis homo qui hanc mutaverit juffionem, tollatur lignum de domo ipfius, & erigatur, & configatur in eo, domus autem ejus publicetur.

NOVA.

12. Deus autem, qui habitare fecit nomen fuum ibi, diffipet omnia regna, & populum qui extenderit manum fuam ut repugnet, & diffipet domum Dei illam, quæ eft in Jerufalem. Ego Darius ftatui decretum, quod ftudiosè impleri volo.

13. Igitur Thathanai dux regionis trans flumen, & Stharbuzanai, & confiliarii ejus, fecundùm quod præceperat Darius rex, fic diligenter exsecuti funt.

14. Seniores autem Judæorum ædificabant, & profperabantur juxta prophetiam Aggai prophetæ & Zachariæ filii Addo : & ædificaverunt & conftruxerunt, jubente Deo Ifraël, & jubente Cyro, & Dario, & Artaxerxe, regibus Perfarum :

15. & compleverunt domum Dei iftam, ufque ad diem tertium menfis Adar, qui eft annus fextus regni Darii regis.

16. Fecerunt autem filii Ifraël, facerdotes & Levitæ, & reliqui filiorum transmigrationis, dedicationem domus Dei in gaudio.

17. Et obtulerunt in dedicationem domus Dei, vitulos centum, arietes ducentos, agnos quadringentos, hircos caprarum pro peccato totius Ifraël duodecim, juxta numerum tribuum Ifraël.

18. Et ftatuerunt facerdotes in ordinibus fuis, & Levitas in vicibus fuis, fuper opera Dei in Jerufalem, ficut fcriptum eft in libro Moyfi.

19. Fecerunt autem filii Ifraël tranfmigrationis, 9. pafcha, quarta decima die mensis primi.

20. Purificati enim fuerant facerdotes & Levitæ quafi unus : omnes mundi ad immolandum pascha univerfis filiis tranfmigrationis, & fratribus fuis facerdotibus, & fibi.

21. Et comederunt filii Ifraël, qui reversi fuerant de tranfmigratione, & omnes qui fe feparaverant à coinquinatione gentium terræ ad eos, ut quærerent Dominum Deum Ifraël.

22. Et fecerunt folemnitatem azymorum feptem diebus in lætitia, quoniam lætificaverat eos Dominus, & converterat cor regis Affur ad eos, ut adjuvaret manus eorum in opere domus Domini Dei Ifraël.

Oft hæc autem verba, in regno Artaxerxis regis Perfarum, Efdras filius Saraiæ, filii Azariæ, filii Helciæ,

2. filii Sellum, filii Sadoc, filii Achitob,
3. filii Amariæ, filii Azariæ, filii Maraioth,
4. filii Zarahiæ, filii Ozi, filii Bocci,

5. filii Abifue, filii Phinees, filii Eleazar, filii Aaron facerdotis ab initio.

6. Ipfe Efdras afcendit de Babylone, & ipfe fcriba velox in lege Moyfi, quam Dominus Deus dedit Ifraël : & dedit ei rex, fecundùm manum Domini Dei ejus fuper eum, omnem petitionem ejus.

7. Et afcenderunt de filiis Ifraël, & de filiis facerdotum, & de filiis Levitarum, & de cantoribus, & de janitoribus, & de Nathinæis, in Jerufalem, anno feptimo Artaxerxis regis.

8. Et venerunt in Jerufalem menfe quinto, ipfe eft annus feptimus regis.

9. Quia in primo die menfis primi cœpit afcendere de Babylone, & in primo die mensis quinti venit in Jerusalem, juxta manum Dei fui bonam fuper

fe.

10. Efdras enim paravit cor fuum, ut investigaret legem Domini, & faceret & doceret in Ifraël præceptum & judicium.

11. Hoc eft autem exemplar epiftolæ edicti, quod dedit rex Artaxerxes Efdra facerdoti, fcribæ erudito in fermonibus & præceptis Domini, & cæremoniis ejus in Ifraël :

12. Artaxerxes rex regum Efdræ facerdoti, fcribæ legis Dei cœli doctiffimo, falutem.

13. A me decretum eft, ut cuicunque placuerit in regno meo de populo Ifraël, & de facerdotibus ejus, & de Levitis, ire in Jerufalem, tecum vadat.

14. A facie enim regis, & feptem confiliatorum ejus, miffus es, ut vifites Judæam & Jerufalem in lege Dei tui, quæ eft in manu tua:

15. & ut feras argentum & aurum, quod rex & confiliatores ejus fponte obtulerunt Deo Ifraël, cujus in Jerufalem tabernaculum eft.

16. Et omne argentum & aurum quodcunque inveneris in univerfa provincia Babylonis, & populus offerre voluerit, & de facerdotibus quæ fponte obtulerint domui Dei fui, quæ eft in Jerusalem,

17. liberè accipe, & ftudiosè eme de hac pecu

"H

NOVA.

nia vitulos, arietes, agnos, & facrificia & libamina eorum, & offer ea fuper altare templi Dei veftri, quod eft in Jerufalem.

18. Sed & fi quid tibi & fratribus tuis placuerit, de reliquo argento & auro ut faciatis, juxta voluntatem Dei veftri facite.

19. Vafa quoque, quæ dantur tibi in ministerium domus Dei tui, trade in confpectu Dei in Jerufalem.

20. Sed & cætera, quibus opus fuerit in domum Dei tui, quantumcunque neceffe eft ut expendas, dabitur de thefauro, & de fifco regis,

21. & à me. Ego Artaxerxes rex, ftatui atque decrevi omnibus cuftodibus arcæ publicæ, qui funt trans flumen, ut quodcunque petierit à vobis Efdras facerdos, fcriba legis Dei cœli, abfque mora detis,

22. ufque ad argenti talenta centum, & ufque ad frumenti coros centum, & ufque ad vini batos centum, & ufque ad batos olei centum, fal verò absque menfura.

23. Omne, quod ad ritum Dei cæli pertinet, tribuatur diligenter in domo Dei cœli ne fortè irascatur contra regnum regis, & filiorum ejus.

24. Vobis quoque notum facimus de univerfis facerdotibus, & Levitis, & cantoribus, & janitoribus, Nathinæis, & miniftris domus Dei hujus, ut vectigal, & tributum, & annonas, non habeatis poteftatem imponendi fuper eos.

25. Tu autem Esdra, fecundùm fapientiam Dei tui, quæ eft in manu tua, conftitue judices & præfides, ut judicent omni populo qui eft trans flumen, his videlicet qui noverunt legem Dei tui, fed & imperitos docete liberè.

26. Et omnis qui non fecerit legem Dei tui, & legem regis diligenter, judicium erit de eo, five in mortem, five in exilium, five in condemnationem fubftantiæ ejus, vel certè in carcerem.

logia eorum, qui afcenderunt mecum in re

gno Artaxerxis regis de Babylone.

27. Benedictus Dominus Deus patrum noftrorum, qui dedit hoc in corde regis, ut glorificaret domum Domini, quæ eft in Jerufalem,

28. & in me inclinavit mifericordiam fuam coram rege & confiliatoribus ejus, & univerfis principibus regis potentibus: & ego confortatus manu Domini Dei mei, quæ erat in me, congregavi de Ifraël principes qui afcenderent mecum.

VI VIII.

NOVA.

10. De filiis Selomith, filius Jofphiæ, & cum eo centum fexaginta viri.

11. De filiis Bebai, Zacharias filius Bebai, &

4.

5. De filiis Secheniæ, filius Ezechiel, & cum eo trecenti viri.

6. De filiis Adan, Abed filius Jonathan, & cum co quinquaginta viri.

7. De filiis Alam, Ifaias filius Athaliæ, & cum eo feptuaginta viri.

8. De filiis Saphatiæ, Zebedia filius Michael, & cum eo octoginta viri.

9. De filiis Joab, Obedia filius Jahiel, & cum eo ducenti decem & octo viri.

12. De filiis Azgad, Johanan filius Eccetan, & cum eo centum & decem viri.

13. De filiis Adonicam, qui erant noviffimi: & hæc nomina eorum: Elipheleth, & Jehiel, & Samaias, & cum eis fexaginta viri.

14. De filiis Begui, Uthai & Zachur, & cum eis feptuaginta viri.

15. Congregavi autem eos ad fluvium, qui decurrit ad Ahava, & manfimus ibi tribus diebus: quæfivique in populo & in facerdotibus de filiis Levi, & non inveni ibi.

16. Itaque mifi Eliezer, & Ariel, & Semeiam, & Elnathan, & Jarib, & alterum Elnathan, & Nathan, & Zachariam, & Mofollam principes: & Joiarib, & Elnathan fapientes.