19. & perterritum eft cor tuum, & humiliatus es coram Domino, auditis fermonibus contra locum iftum, & habitatores ejus, quòd videlicet fierent in ftuporem & in maledictum : & scidifti veftimenta tua, & flevifti coram me, & ego audivi, ait Dominus :

20. idcirco colligam te ad patres tuos, & colligêris ad fepulcrum tuum in pace, ut non videant oculi tui omnia mala quæ inducturus fum fuper locum iftum.

VERSIO ANTIQUA.

runt diis alienis, & exacerbaverunt me in operi- Lycif. Cal, ubi supï
bus manuum fuarum : & incenfa eft ira mea in
hoc loco, & non extinguetur.

18. Et ad regem Juda, qui mifit vos ut quæ-
reretis à Domino, hæc dicetis: Hæc dicit Do-
minus Deus Ifraël: Verba mea quæ audisti,

19. & reveritus es à facie mea, quia audifti qua quæ locutus fum in loco ifto, & inhabitantes in illo, fieri in ftuporem & in maledi&tionem : & fcidifti veftimenta tua, & plorafti ante confpectum meum, & ego audivi, dixit Dominus virtu

tum:

20. propter hoc ego colligam te apud patres tuos, & colligêris ad fepulcrum tuum in pace, & non videbunt oculi tui omnia mala quæ ego inducam in locum iftum, & fuper inhabitantes in illo.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

runt, fic, oπws wapopylowa, ut irritarent, & pro incenfa
eft ira mea, ἐκκαυθήσεται θυμός με, fuccendetur indigna-
sio mea; cætera ut in Lat. fup.

. 18. Græcum non habet à Domino, fed rèv Kúpior,
Dominum; exinde addit pès duror, ad eum, verbo di-
cetis, tollitque mea, poft verba. Similiter apud Auguft. de
cura pro mortuis, to. 6. 526. f. Hac dicit Dominus Deus
Ifraël: Verba mea quæ audifti, &c.

#. 19. Aug. 1. de cura pro mort. to. 6. 526. f. fic per-
git Et veritus es à facie mea, cùm audifti qua locutus
Jum de ifto loco, & qui commorantur in eo
eo, ut deferatur 5
in maledicto fit:& confcidifti veftimenta tua, flevifti in
confpectu meo, & ego audivi, dixit Dominus fabaoth. Gr.
̓Ανθ' ὧν ὅτι ὑπαλύνθη ή καρδία (*, καὶ ἐνεγράπης ἀπὸ προς
σώπα (Mr. Alex. addit Κυρία, Compl. με) ως ήκεσας όσα
ἐλάλησα ἐπὶ τὸν τόπον τότον, καὶ ἐπὶ τὶς ἐνοικῖνίας αυτὸν,
(Compl. & auT) T sivas (Compl. veré Dai) sis apario-
μὸν καὶ εἰς κατάραν· και διέρρηξας, &c. Nobil. Propterea quid
perterritum eft cor tuum,& confufus es à facie, ut audifti

2. Par. I. 34.28.

E

~ 3

CAPUT

VULGATA NOVA.

I.

quacunque locutus fum fuper locum iftum, & fuper inha
bitantes eum, ut fint in perditionem & in maledictionem :
& difcidifti, &c. ut fupra, excepto uno xéy, dicit, pro
dixit, demtaque ultima voce fabaoth, seu virtutum.

. 20. Gr. ipfo initio hab. oux &тws, non fic: mox ita,
it's aposi Inμi Ce, ecce appono te, loco propter boc ego colli-
gam te; in Mf. Alex. ac ed. Ald. deeft is; loco autem non
videbunt oculi tui, ita in Vatic. & al. 'x opúcelau ir Toïs
planuois Co, non afpicietur in oculis tuis, ftatimque &v nã-
σι τοῖς κακοῖς οἷς ἐγώ εἰμι ἐπάγω ἐπὶ τὸν τόπον τῦτον· i. e.
in omnibus malis quæ ego ipfe adduco fuper locum hunc
prætermiffis feqq. 5 fuper inhabitantes in illo. Edit. verò
Compl. hab. ut fup. on oforial of oplanuoí Co návlα Tà
εκ ὄψονται ὀφθαλμοί πάντα τα
κακὰ ἃ ἐγὼ ἐπάγω, additque in fine cum edit. Ald.
ἐπὶ τὰς κατοικῖντας αυτόν. Similiter apud Aug. l. de cura
pro mort. to. 6. 526. f. Non fic: ecce ego apponam te ad
patres tuos, 5 apponêris cum pace, & non videbunt oculi
tui omnia mala que ego induco in locum hunc Equi

commorantur in eo.

XXIII.

VERSIO ANTIQUA.

T refpondit regi verbum. Et mifit rex Jo

JET refpondit

Lucif. Cal. 1. de

OT renuntiaverunt regi quod dixerat. Qui fias: & collegit ad fe omnes presbyteros non parc, in De, del

mifit: & congregati fenes Juda & Jerufalem.

funt ad eum omnes

2. Afcenditque rex templum Domini, & omnes viri Juda, univerfique qui habitabant in Jerufalem cum eo facerdotes & prophetæ, & omnis populus à parvo ufque ad magnum legitque cunctis audientibus omnia verba libri foederis, qui inventus eft in domo Domini.

3. Stetitque rex fuper gradum : & fœdus percuffit coram Domino, ut ambularent poft Dominum, & cuftodirent præcepta ejus, & teftimonia, & cæremonias, in omni corde, & in tota anima, & suscitarent verba fœderis hujus, quæ scripta erant in libro illo: acquievitque populus pacto.

Juda in Jerufalem.

2. Et afcendit rex ad Dominum, & omnes viri Juda, & facerdotes & levitæ, & omnis populus à pufillo ufque ad majorem : & legit `rex in auribus populi omnia verba libri testamenti, qui inventus eft in domo Domini.

po

3. Et ftetit rex ad columnam: & difpofuit tef-
tamentum quod inventum eft in domo Domi-
ni, ante confpectum Domini, ut irent poft Do-
minum, & obfervarent mandata ejus, & testi-
ficationes, & præcepta ejus, in toto corde fuo ?
& totâ animâ, ftatuerent omnia verba teftamenti
iftius, fcripta in libro ifto : & tranfivit omnis
pulus in teftamentum quod difpofuit rex ex libro.
4. Et mandavit rex Helchiæ facerdoti ma-
gno, & facerdotibus fecundariis, & cuftodienti-
NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.
V. 1. Ita Græcè, excepto verbo été spear, retulerunt,
pro refpondit, omiffo nomine Jofias, quod tamen Compl.
retinet; loco verò in Jerufalem, fic, Iεproaμ, 5 Jeru-
Salem.

4. Et præcepit rex Helciæ pontifici, & facerdotibus fecundi ordinis, & janitoribus, ut

*.2. Gr. Καὶ ἀνέβη ὁ βασιλεὺς εἰς οἶκον Κυρίω, καὶ πᾶς ἀνὴρ Ιέδα, και πάντες οἱ κατοικεντες ἐν Ιερεσαλήμ μετ' αυτῇ, καὶ οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ προφῆται, κ πᾶς ὁ λαὸς ἀπὸ μικρὸ καὶ Ews μerán, &c. i. e. Et afcendit rex in domum Domini & omnis vir Juda, & omnes habitantes in Jerufalem cum eo, 5 facerdotes & propheta, 5 omnis populus à parvo & ufque ad magnum; reliqua quadrant, nifi quòd deeft rex, & ponitur aurar, eorum, loco populi.

. 3. Abfunt à Græco ifta, quod inventum eft in domo Domini, ficut &, ante obfervarent, pro quo habetur

quxάosen, cuftodiendi, uti fup. To opeúedai, pro uz
irent, in Compl. opeutuvas (Mí. Alex. retinet, ante
quxdoser, cum Compl.) exinde additur aur, ad μap-
Túpia, feu teftificationes, vel teftimonia; item loco pracep
ta, leg. Nixaιáuala, juftificationes, fola Compl. hab.
προςάγματα; pro toto verò, & tota, fic, πάσῃ, omni,
recte in Compl. ὅλῃ; demum pro fatuerent, τῷ ἀναςῆσαι,
erigerent, vel erigendi, abfque feq. omnia, & pro in libro
ifto, fic, i To Bibríor TOTO, fuper librum bunc; loco ve-
rò tranfivit..... in teftamentum, ita, és..... c T
ftetit..... in teftamento, omiffis feqq. quod difpofuit rex ex

libro.

.4. Græcè legitur, T Xenia, loco Helchia; item Tūs Nevlepwcews, fecundi ordinis, pro fecundariis, (in

230.8.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

Talaá, in Ald. Aáv;) denique loco excelfos illorum, ita, Tor olxor Tav auxar, domum portarum, &c. edit. Compl. hab. oixor Truxar, domum excelforum.

V. 10. Non ita fimile Græcum eft, en verba : Kal ἐμίανε τὸν Ταφεθ, τὸν ἐν φάραγγι ὑπὸ Ἐννομ, το διαγαγεῖν ἄνδρα τὸν ὑιὸν ἀντό, η άνδρα τὴν θυγατέρα αυτῷ τῷ Μου xox rupi Et contaminavit Tapheth, qui in valle filii Ennom, ad traducendum virum filium fuum, & virum filiam fuam ipfi Moloch in igne. Edit. Compl. loco Tapi, habet To Do To, & infra delet 2. ardpa; hoc autem & Tupi, præponit T Moxox. Cotelerius not. in l. 2. Conftit. Apoft. c. 22. p. 148. c. fcribendum putat: Et coinquinavit Pheth, quod erat in Gehenam, aut Gehennam, vel Gehennom, vel Gebenennom; nimirum, inquit, his nominibus donatur ea vallis, & legebat Lucifer To Die rò, cum edit. Compl.

. 11. Nonnulla hic variant Græcè, nempe pro abftulit quoque, legitur xarxaves, & combuft; item inf. pro templi, oxy, domûs, & pro juxta exedram, siç TÌ valopuxánov, in gazophylacium; dein Nálar Saunas, Nathan regis, loco Nathanmelech, abfque feq. qui erat, (folus Mf. Alex. addit ö's ev; ) demum loco currus autem, eft ἢ τὸ ἅρμα, & currum.

. 12. Ifta quoque variant in Græco, nempe initio habetur, Kaira volashpia, Et altaria, loco Altaria quoque, deinde fic, Tà xì tô dáμalos, que fuper tectum, loco que erant fuper teda, ( rectè Compl. a si Tar dwμάTwr;) item infra legitur oxy, domûs, loco templi, & pro expulit illa, xaTécnαos, demolitus eft, ( fola Compl. addit aurá ;) demum loco cineres, hab. Tòr xor, pulverem

de more.

*. 13. Plura hîc differunt à Græco, nempe feqq. Et excelfa quæ erant in, pro quibus, Kai Tòr OiXOV TOY STI @póównor, Et domum qua ad faciem; exinde loco ad dexteram partem, fimpliciter, Tor ix decir, qua à dextris, (Mf. Alex. delet Tór;) item pro Amissa qua, fic, Moo

að ör, Moftbath quam, addita voce "Iopan, isti ron à

Chamos idolo, & Mulcro fimulacro filiorum Lucif, Cal. ubi fup.
Ammon, polluit rex.

14. Et contribulavit titulos: & implebat loca
illorum offibus hominum.

Et facrarium, quod erat in Bethel, excelfum, quod fecit Jeroboam filius Natæ, in quo fecit peccare Ifraël : & facrarium illud, excelfum detraxit, & contribulavit lapides illius, & attenuavit in pulverem, & accendit lucos eorum.

16. Et reverfus eft Jofias rex, & vidit monu menta, quæ erant ibi in monte: & fumpfit offa de monumento, & combuffit fuper facrarium & polluit illud fecundùm verbum, quod locutus eft homo Dei, cùm ftaret Jeroboam in die festo ad aram.....

VULGAT A

VULGATA

juxta vires fuas exegit, tam argentum quàm aurum
de populo terræ, ut daret Pharaoni Nechao.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

xit, ) & pro accendit lucos eorum, ita, xaтéxause to ax-
κατέκαυσε
aos, combussit lucum.

#. 16. Græc. habet etérevce, pro reverfus eft, abfque
feq. rex, edit. verò Compl. azéspede; exinde loco mo-
numenta, fic, Ts Tápus, fepulcra, abfque feq. erant, &c
pro monte, Th Toad, civitate; tum fequitur résine,

mifit, deinde à race rà osa ex Tŵy Tápar paulòque
poft, budiasú pior, altare, loco facrarium; demum additur
vox Kupis, Domini, ad hanc, verbum; cætera quadrant.
*. 34. Gr. Καὶ ἐβασίλευσε Φαραώ Νεχαὼ ἐπ' αὐτὸς τὸν
Ελιακίμ υἱὸν Ἰωσία βασιλέως Ιέδα ἀντὶ Ἰωσίν τὸ παρὸς ἀν-
TETTÉSPEVE TO öroμa auтs 'Iwaxíu, &c. Et regem fecit
ἐπέςρεψε ὄνομα αυτῇ
Pharao Nechao fuper eos Eliacim filium Jofiæ regis Juda pro
Jofia patre ejus : 5 convertit nomen ejus Joacim, &c.

Bap.23.27.

VERSIO ANTIQUA.

36..... in regnando: & undecim annos regnavit in Jerufalem.....

Ambr. 1. 3. in Luc. 7. I. 1332.4.

VULGATA NOVA.

36. Viginti quinque annorum erat Joakim cùm regnare cœpiffet: & undecim annis regnavit in Jerufalem nomen matris ejus Zebida filia Phadaia de Ruma.

37. Et fecit malum coram Domino, juxta omnia quæ fecerant patres ejus.

NOTA AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 36. Hoc in regnando, proximè fubjungit Ambr. ulalmis his de #. 34. & convertit nomen Joachim. In Græco verò ficut in Vulg. intermedia habentur plura, de quibus tacuit Ambr. Ad præf. . 36. quod fpectat, ita legi

"IN

Cypr. de orat. Dom. p. 212. b.

Par. 36. 10.

CAPUT

tur Grace : Υιός εἴκοσι και πέντε ἐτῶν Ἰωακὶμ ἐν τῷ βασιλεύειν
duTór Filius viginti quinque annorum Joacim cùm ipfe
regnaret; deinde à d'exa T, &c. ut in Lat. fup.

VULGATA

N diebus ejus afcendit Nabuchodonofor rex Babylonis, & factus eft ei Joakim fervus tribus annis: & rurfum rebellavit contra eum.

2. Immifitque ei Dominus latrunculos Chaldæorum, & latrunculos Syriæ, & latrunculos Moab, & latrunculos filiorum Ammon : & immifit eos in Judam, ut difperderent eum, juxta verbum Domini, quod VERSIO ANTIQUA.

XXI V.

NOVA.

locutus fuerat per fervos fuos prophetas.

3. Factum eft autem hoc per verbum Domini contra Judam, ut auferret eum coram se, propter peccata Manaffe univerfa quæ fecit,

4. & propter fanguinem innoxium, quem effudit, Sup. 21, & implevit Jerufalem cruore innocentium : & ob hanc 16, rem noluit Dominus propitiari.

5. Et reliqua verborum Joachim, & omnia quæ fecit, nonne fcripta funt in libro verborum & in diebus eorum qui regnaverunt in Judæa? Et dormivit Joachim cum patribus fuis:

6. & regnavit Joachim filius ejus pro eo.

8. Filius decem & octo annorum erat Joachim, & cùm regnaret, tribus menfibus regnavit in Jerufalem: nomen matris ejus Mefola.....

9. Et omnia quæ fecit fub oculis Domini pater ejus, & ipfe fecit.

10. Et in diebus ejus afcendit Nabuchodonofor rex Babylonis in Jerufalem.....

11... Venit Nabuchodonofor rex Babyloniæ in Jerufalem, & expugnabat eam.

12.

VULGATA

Egreffufque eft Joachin rex Juda ad regem Babylonis, ipfe & mater ejus, & fervi ejus, & principės ejus, & eunuchi ejus : & fufcepit eum rex Babylonis anno octavo regni fui.

13. Et protulit inde omnes thefauros domus Domini, & thefauros domus regiæ: & concidit univerfa vafa aurea, quæ fecerat Salomon rex Ifraël in templo Domini juxta verbum Domini.

14. Et tranftulit omnem Jerufalem, & univerfos principes, & omnes fortes exercitus, decem millia, in captivitatem ; & omnem artificem & cluforem : nihilque relictum eft, exceptis pauperibus populi terræ. 15. Tranftulit quoque Joachin in Babylonem, &

matrem regis, & uxores regis, & eunuchos ejus : & Efb. judices terræ duxit in captivitatem de Jerufalem in 6.11. Babylonem.

4.

Jerem

&

24. 1.

16. Et omnes viros robuftos, feptem millia, artifices, & clufores mille, omnes viros fortes & bel-Exec. latores: duxitque eos rex Babylonis captivos in Ba- 17.12. bylonem.

17. Et conftituit Matthaniam patruum ejus pro Jere. 37. 1.852 eo: impofuitque nomen ei Sedeciam.

18. Vigefimum & primum annum ætatis habebat1• Sedecias cùm regnare cœpiffet, & undecim annis regnavit in Jerufalem: nomen matris ejus erat Amital filia Jeremiæ, de Lobna. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUA M. .5. Nonnullis difcrepat Ambrof. à Græco, nempe pro qua fecit, Græc. hab. "sa, quæcunque, &c. additque ♪ Tauтα yeyрaupéra, ecce hac fcripta, ad nonne ; (in edit. Compl. yрala:) item pro his, & in diebus eorum qui regnaverunt in Judea, Græcè, Tŵr иμEρŵr Tois BαorneDow Ivdá, dierum regibus Juda; in Compl. Tar painé wr, re

*.9. Græc. Καὶ ἐποίησε τὸ πονηρὸν ἐν ὀφθαλμοῖς Κυρίν » κατὰ πάντα· ὅσα ἐποίησεν ὁ πατὴρ αυτό. Et fecit malum im oculis Domini, fecundùm omnia quæcunque fecit pater ejus.

. 10. Similiter in Græco, hoc excepto, év T xalpã Exelves, in tempore illo, loco 5 in diebus ejus; Ald. edit. hab. iv T, &c. Vide Auct. 1. de promiff. ap. Profp p. 158. d.

#.11. Græc. loco venit, hab. ie, intravit ut & TÓM civitatem, loco Jerufalem, (in edit. Ald. utrumque, Tur Tóмv Ieproan) deinde loco & expugna bat eam, fic, y οἱ παῖδες αυτῇ ἐπολιόρκον ἐπ' αυτήν, 5 ρωτή ejus obfidebant fuper eam,

7.

VULGATA NOVA.

19. Et fecit malum coram Domino, juxta omnia & contra Judam, donec projiceret eos à facie fua i
quæ fecerat Joakim.
receffitque Sedecias à rege Babylonis.

Jére. 39. 1. 1.5 52.

PS.73.

Jere. 27.

19.

20. Irafcebatur enim Dominus contra Jerufalem

eft autem and

CAPUT X X V.

VULGATA

Actum eft autem anno nono regni ejus, menfe decimo, decima die menfis, venit Nabuchodonofor rex Babylonis, ipfe & omnis exercitus ejus, in Jerufalem, & circumdederunt eam : & exftruxerunt in circuitu ejus munitiones.

2. Et claufa eft civitas atque vallata, ufque ad undecimum annum regis Sedeciæ,

3. nona die menfis : prævaluitque fames in civitate, nec erat panis populo terræ.

4. Et interrupta eft civitas : & omnes viri bellatores nocte fugerunt per viam portæ, quæ eft inter duplicem murum ad hortum regis (porro Chaldæi obfidebant in circuitu civitatem) fugit itaque Sedecias per viam quæ ducit ad campeftria folitudinis.

5. Et perfecutus eft exercitus Chaldæorum regem, comprehenditque eum in planitie Jericho : & omnes bellatores, qui erant cum eo, dispersi funt, & reliquerunt eum.

6. Apprehenfum ergo regem duxerunt ad regem Babylonis in Reblatha : qui locutus eft cum eo judi

cium.

7. Filios autem Sedeciæ occîdit coram eo, & oculos ejus effodit, vinxitque eum catenis, & adduxit in Babylonem.

8. Menfe quinto, feptima die menfis, ipfe est annus nonus decimus regis Babylonis: venit Nabuzardan princeps exercitus, fervus regis Babylonis, in Jerufalem.

9. Et fuccendit domum Domini, & domum regis: & domos Jerufalem, omnemque domum combuffit igni.

10. Et muros Jerufalem in circuitu deftruxit omnis exercitus Chaldæorum, qui erat cum principe militum.

11. Reliquam autem populi partem, quæ remanferat in civitate, & perfugas qui transfugerant ad regem Babylonis, & reliquum vulgus, tranftulit Nabuzardan princeps militiæ.

NOVA.

plo Domini, & bases, & mafe æreum, quod erat
in domo Domini, confregerunt Chaldæi, & transtu-
lerunt æs omne in Babylonem.

14. Ollas quoque æreas, & trullas, & tridentes,
& fcyphos, & mortariola, & omnia vafa ærea,
in quibus miniftrabant, tulerunt.

is. Necnon & thuribula, & phialas; quæ aurea, aurea ; & quæ argentea, argentea; tulit princeps militiæ :

16. id eft, columnas duas, mare unum, & bafes quas fecerat Salomon in templo Domini : non erat pondus æris omnium vaforum.

17. Decem & octo cubitos altitudinis habebat columna una: & capitellum æreum fuper fe altitudinis trium cubitorum : & retiaculum, & malogranata fuper capitellum columnæ, omnia area : fimilem & columna fecunda habebat ornatum.

18. Tulit quoque princeps militiæ Saraiam facerdotem primum, & Sophoniam facerdotem fecundum, & tres janitorės.

19. Et de civitate eunuchum unum, qui erat præfectus fuper bellatores viros: & quinque viros de his qui fteterant coram rege, quos reperit in civitate : & Sopher principem exercitus, qui probabat tyro nes de populo terræ: & fexaginta viros è vulgo, qui inventi fuerant in civitate.

20. Quos tollens Nabuzardan princeps militum, duxit ad regem Babylonis in Reblatha.

21. Percuffitque eos rex Babylonis, & interfecit eos in Reblatha in terra Emath: & translatus eft Juda de terra fua.

22. Populo autem qui relictus erat in terra Juda, quem dimiferat Nabuchodonofor rex Babylonis, præfecit Godoliam filium Ahicam filii Saphan.

23. Quod cùm audiffent omnes duces militum, ipfi & viri qui erant cum eis, videlicet quòd conftituiffet rex Babylonis Godoliam : venerunt ad Godo→ liam in Mafpha, Ifmahel filius Nathaniæ, & Joha

12. Et de pauperibus terræ reliquit vinitores & nan filius Caree, & Saraia filius Thanehumeth Neagricolas.

13. Columnas autem ereas, quæ erant in tem

13... Vide Not.

VULGATA NOVA.

24. Juravitque Godolias ipfis & fociis eorum, dicens: Nolite timere fervire Chaldæis : manete in terra, & fervite regi Babylonis, & bene erit vobis.

tophathites, & Jezonias filius Maachathi, ipfi & focii

eorum.

VERSIO ANTIQUA.

3. Reg. 7, 138 2. Par. 3.15 Jero, 52. 21.

24..... Nolite timere Chaldæos: habitate in ter- Hieron, in İfai. 78 ra, & fervite regi Babylonis, & bene erit vo- t. 3.74. do bis.

migrationis Joachin regis Juda, menfe duodecimo
vigefima feptima die menfis : fublevavit Evilmerodach
rex Babylonis, anno quo regnare cœperat, caput
Joachin regis Juda de carcere.

28. Et locutus eft ei benignè : & pofuit thronum ejus
fuper thronum regum, qui erant cum eo in Baby-
lone.

29. Et mutavit veftes ejus, quas habuerat in carcere, & comedebat panem femper in confpectu ejus

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. .13. Vide fis Auct. 1. de promiff. ap. Profp. p. 160. c. feqq.

*. 24. Hieron. præmittit ista : Godolias qui eis præpofitus erat, de regio genere relictus, hortatur, & dicit; quæ refpondent Græcis his Kai pecs Todoxlas autois i Tois are : ὤμοσε Γοδολίας τοῖς ονε