VULGATA NOVA men ejus Moab : ipfe eft pater Moabitarum ufque 38. Minor quoque peperit filium, & vocavit NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. & vocavit nomen ejus Moab, dicens : De patre meo: ifte pater *. 38. Filius generis mei.] Hieron. in textu habet, filius eft in Hebræao, filius populi mei, priorem lectionem prætuli, CAPUT X X. VERSIO ANTIQUA. I...... Vid. Not. 2. Dixit autem Abraham de Sara uxore fua: Soror mea eft : timuit enim dicere: Uxor mea eft: ne fortè occiderent eum viri civitatis propter illam..... 3..... Ecce tu morieris propter Abr. 6. 7. 301. f. hæc autem commoratur cum viro. Ambrofiaft. 223.f. mulierem....... 4..... Domine, nunquid gentem ignorantem perdes? S..... Vide Not. Ambr. 1. I. de 6..... Et ego cognovi quoniam puro corde fe- VULGATA 8. Statimque de nocte confurgens Abimelech, vocavit omnes fervos fuos: & locutus eft univerfa verba hæc in auribus eorum, timueruntque omnes viri valde. 9. Vocavit autem Abimelech etiam Abraham, & dixit ei: Quid fecifti nobis? quid peccavimus in te, quia induxifti fuper me & fuper regnum meum peccaVERSIO ANTIQUA. 3. Venit autem Deus ad Abimelech per fomnium nocte, & ait illi: En morieris propter mulierem quam tulisti: habet enim virum. 4. Abimelech verò non tetigerat eam, & ait: Domine, num gentem ignorantem & juftam interficies ? 5. Nonne ipfe dixit mihi : Soror mea eft : & ipfa ait: Frater meus eft? in fimplicitate cordis mei, & munditia manuum mearum, feci hoc. 6. Dixitque ad eum Deus: Et ego fcio quòd fimplici corde feceris: & ideò cuftodivi te ne peccares in me, & non dimifi ut tangeres eam. 7. Nunc ergo redde viro fuo uxorem, quia propheta eft: & orabit pro te, & vives: fi autem nolueris reddere, fcito quòd morte morieris tu, & omnia quæ tua funt. NOVA. tum grande ? quæ non debuifti facere, fecifti nobis. 11. Refpondit Abraham: Cogitavi mecum, dicens: Aug.1. 16. de civ. 12. etenim verè foror mea eft de patre, fed VULGATA NOVA. 12. aliàs autem & verè foror mea eft, filia Sup. 12 patris mei, & non filia matris meæ, & duxi eam 13. in uxorem. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUA M. *. I. Gr. fub finem habet: 'Αβρααμ...... παρώκησεν ἐν Tepάpois quò fpectant ifta Auguftini, 1. 16. de civit. Dei, c. 30. col. 443.c. Inde rurfus Abraham fecit in Geraris apud regem civitatis illius Abimelech, quod in Egypto de conjuge fecerat, eique intacta fimiliter reddita eft. *. 2. Ita in Græco, excepta voce, Zappas, præponi- . 3. Sic pergit Ambrof. Et dixit ei in nolle Deus: Ecce perdes ? Græc....... Κύριε, ἔθνος ἀγνοοῦν καὶ δίκαιον ἀπολεῖς *. 5. In Gr. fic: Ουκ αυτός μοι εἶπεν, ἀδελφή με ἐςί, &c. quò fpectant illa Ambrofii, 1. 1. de Abr. col. 302. b. Cum prætenderet Abimelech quòd uxorem alienam effe ignora. verit, quam fororem effe vir ipfe fuam dixerit, refpondit eð Dominus, &c. ut . feq. . 6. Auguft. quæft. 52. in Deuteron. to. 3. col. 576. f. legit: Scio quia in mundo corde fecifti hoc: rum infr. quæft. 55. col. 577. g. propterea peperci tibi, ne peccares in me : at quæft. 49. in Gen. col. 390. d. e. hab. cum Ambrof. peperci tibi, ut non peccares in me. Grec..... Καγώ ἔγνων ὅτι ἐν καθαρᾷ καρδίᾳ ἐποίησας τῦτο, καὶ ἐφεισάμην σε το με ἁμαρτεῖν σε εἰς ἐμέ· ἕνεκα τότε εκ ἀφῆκά σε άψαθαι αν 745. .7. Ita in Græco eft, exceptis his: Et falvus eris tu, & domus tua, pro quibus fimpliciter hab. Kai (on, vives. . 12. Similiter habet Hieron. quæft. Hebr. in Gen. to. 2. col. 524. b. Etenim verè foror mea eft de patre, fed non ex matre. Nec aliter in Græco. VULGATA NOVA. VERSIO ANTIQUA. 13...... In omni loco, ubi intraverimus ibi..... 14. Vid. Not. V. 13. Græc..... tis távlα Tótov où car eisentwμer exsi, &c. ad omnem locum quocunque ingrefi fuerimus illuc. *. 14. Grac. Ἔλαβε δε Αβιμέλεχ χίλια δίδραγμα, πρόβαλα... καὶ ἔδωκε τῷ ̓Αβραάμ και απέδωκεν αυτῷ Σάρpar Tür yuraina dv78. Horum meminit Ambrof. 1. 1. de Abr. c. 7. col. 302. e. dicens: Statim vocavit Abraham, axorem fuam ei reddidit, pretio fe ipfe multavit, &c. *. 17. 18. Huc redeunt quæ Ambrof. narrat, l. 1. de Abr. c. 7. col. 302. e. Abraham pro eo ( Abimelech ) rogavit & impetravit. Peperit enim & uxor ejus, & ancilla ejus, *. 18. Οτι συγκλείων συνέκλεισε Κύριος ἐξωθεν πᾶσαν Ang. Locut, 63. t. 3.330.b. nis ejus. 9. Cùmque vidiffet Sara filium Agar Ægyptiæ ludentem cum Ifaac filio fuo, dixit ad Abra ham : NOVA. 4. & circumcidit eum octavo die, ficut præcepe- Sup. 17. 10. rat ei Deus, VERSIO ANTIQUA. 5. Genitus eft autem Abrahæ filius Ifaac, cùm effet annorum centum. Matth. 1. 2. Ambr. 1. 1. de Abr. c. 7. col. 303. 6. Dixit & Sara: Rifum mihi fecit Domi- 4. b. c. 7. Et dixit Sara: Quis annuntiabit Abrahæ, 8..... fecit autem Abraham coenam magnam, qua die ablactatus eft Ifaac filius ejus. 9. Et vidit Sara filium Agar Ægyptiæ, quem peperit Abrahæ, ludentem cum Ifaac filio fuo: & Hebr. t. 2. 524. 6. dixit ad Abraham: NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. V. I. In Gr.conftanter, Zappa, loco Saram, & Saræ, *. 7. In Græco deeft Sara, poft dixit; fubinde pro item Kúpos, Dominus, non Deus: cætera congruunt cum lacet, habetur buxá?et, lacat, & in fine conftanter Zappa, Lat. *. 2. Græc. Καὶ συλλαβία, ἔτεκε τῷ ̓Αβραὰμ υἱὸν εἰς τὸ γῆρας, εἰς τὸν καιρόν, &c. ut in Lat. Mr. Alex. ac edit. Ald. addunt, Zappa, poft Texs, cum Hilario. V. 5. Ambrof. hæc verba citare videtur ex memoria, fic enim habentur Græcè : Kai Alpaàu (Mf. Alexand. Αβραὰμ δὲ ἦν ἑκατὸν ἐτῶν, ἡνίκα ἐγένετο ἀυτῷ Ἰσαὰκ ὁ vids av 18. Et Abraham, vel Abraham autem erat centum annorum, cùm factus eft ei Ifaac filius ejus. . 6. Concinit Hieron. comment. in Mich. 4. to. 3. col. 1528. a. Nec etiam differt Auguft. 1. 16. de civit. Dei, c. 30. col. 443. f. nifi quòd pro congratulabitur, habet congaudebit, in Gr. ovxapeita. Auguft. etiam fcribit Sarra, in Greco, εἶπε δὲ Σάρρα. non Sara. *. 8. Gr..... Καὶ ἐποίησεν Αβραὰμ δοχὴν μεγάλην, &c. ut in Lat. Et fecit Abr. convivium magnum. Hilar. in Pfal. 130. col. 443. f. legit, canam, cum Ambr. Ablacato, inquit, Ifaac, accepimus Abraham feciffe cœnam. At Auguft. quæft. 50. in Gen. to. 3. col. 390. e. hab. epulum: Quæritur, inquit,cur Abraham, nec die quo natus eft ei filius, nec die quo circumcifus eft, fed die quo ablactatus eft, epulum fecerit. V. 9. In Græc. 'Isica de Zappa, cùm vidiffet autem Sarra; fubinde fic, s éyévero, qui factus eft, loco quem peperit; cætera quadrant. Obfervat ibid. Hieron. hæc verba, cum Ifaac filio fuo, non haberi in Hebræo. Apud Ambrof. 1. 1. de Abr, c. 7. col. 303. d. fic: Vidit ancilla filium Ambr. 1. 1. de Abr. 303. d. Amb. ibid. 303.c. 444. b. VERSIO ANTIQUA. 10. Ejice ancillam, & filium ejus : non enim 12. Dixit autem Deus Abrahæ : Non fit durum Aug. 1. 16. de civ. 13. Filium autem ancillæ hujus in magnam Ibid. quæft. 54. 391. d. Aug. Locut. 64. t. 3.330.b. 15. 16. Et difceffit, & federe coepit contra illum 17. Et exaudivit Deus vocem pueri de loco ubi erat : & vocavit Angelus Dei Agar de coelo, & dixit ei: Quid eft Agar? noli timere: exaudivit enim Deus vocem filii tui de loco in quo eft. 18. Surge, & accipe puerum, & tene illum in manu tua: in magnam enim gentem faciam illum. 19. Et aperuit Deus oculos ejus, & vidit Deus ladentem cum filio fuo Ifaac. Item apud Auguft. fer. 3. C. . 10. Eadem iterum legit Ambrof. & 1. 2. de Abr. αυ ~ *. 11. Græc. fic pergit: Σκληρὸν δὲ ἐφάνη τὸ ῥῆμα σφόδρα ἐναντίον 'Αβραὰμ περὶ τὸ ὑπὸ αὐλῇ quæ Ambrof. l. 1. de Abr. col. 303. d. exprimit, dicens : Durum hoc vifum Abraha erat, ut ejiceret filium fuum. * : . 12. Eadem funt in Gr. verbum pro verbo. Eademque iterum refert Ambrof. epift. 33. col. 921. e. ab his : Omnia quæcunque tibi dixerit Sarra, audi vocem ejus, quoniam, &c. at I. de inftitut. virg. to. 2, col. 256. f. fcribit Audi Sarai uxorem tuam lib. verò 2. de Abr. c. 5. col. 321. a. Audi Saram uxorem tuam : & infr. c. 9. col. 340. b. nec non epift. 72. col. 1077. b. addit: In Ifaac erit femen tuum. Ambrofiaft. ut fup. In Ifaac vocabitur tibi femen. Similiter Auguft. 1. 16. de civit, Dei, c. 32. col. 444. b. & fer. 2. to. 5. col. 5. d. Hieron. quoque 1. 2. in ep. ad Gal. to. 4. col. 283. a. legit cum Ambrof. Non durum fit coram te de puero & ancilla : omnia que dixerit tibi Sara, &c. ut fup. . 13. Gr. ita incipit: Kal Tov viòr fè, fed & filium ; reliqua ut in Lat. ad verbum. Similiter Hieron. quæft. Hebr. in Gen. to. 2. col. 525. b. Sed & filium ancille tue in gentem magnam faciam. ལ . 14. Ita in Græco, exceptis his : Kalétéonner &πl Tor wμor dulus To Tailor, & impofuit fuper humerum ejus puerum. Similiter Hieronym. quæft. Hebr. to. 2. col. 524.c. Et fumpfit panes, utrem aque; & dedit Agar, ponens fuper bumerum ejus, & parvulum; & dimifit cam. Sequitur 19. Aperuitque oculos ejus Deus : quæ vi- in Græco : Απελθῆσα δὲ ἐπλανᾶτο κατὰ τὴν ἔρημον, κατὰ comitem. . 15. Itidem Græcè. Apud Hieron. quæft. Hebr. to. 2. col. 525. a. fic: Et projecit puerum fubter abietem. ΤΟ Rom. 9i Heb. 11 18. . 16. Hieron. quæft. Hebr. to. 2. col. 525. a. Et abiens fedit de contra longe, quafi jadu fagitta ; dixit enim : Non videbo mortem parvuli mei; fedit contra eum. Exclamavit puer, flevit. Similiter hab. Auguft. ubi fup. flevit puer. Gr. Ἀπελθῖσα δὲ ἐκάθητο ἀπέναντι αυτό μακρόθεν, ὡσεὶ τόξε βολήν· εἶπε γὰρ, Οὐ μὴ ἴδω τὸν θάνατον το παιδί με....... arabonar de To Tardior enxavoer. At in Mf. Cotton. ¿veCónser Se...... exxaucer quam lectionem confirmat Hieron. . 17. Similiter in Græco, exceptis his luxe dè, exaudivit autem; & poft pauca: uй polỡ, sπanúxoe vàρ.... Tŷ Taisir (Ms. Alex. addit, 8) Ex Tô TÓTY où és. Ne timeas, exaudivit enim..... pueri (tui) de loco ubi eft. Hilar. 1. 4. de Trin. col. 842. f. 843. a. Et exaudivit Dominus Deus vocem pueri, ubi erat ; & vocavit angelus Dei Agar de cælo, & dixit ei: Quid eft Agar? noli timere; exaudivit enim Deus vocem pueri de loco, in quo eft. Mís. tamen tres initio ferunt, & audivit : editt. verò, & ecce exaudivit. Hieron. quæft. Hebr. in Gen. to. 2. col. 525. a. Et audivit Deus vocem pueri de loco ubi erat ; & dixit angelus Dei ad Agar de cœlo. . 18. Hieron. quæft. Hebr. in Gen. col. 525.c. Surge, & tolle puerum, 5 tene manum ejus. Hilar. 1. 4. de Trin. col. 843. a. Surge, & accipe puerum, & tene manum ejus ; in gentem enim magnam faciam eum. Ita quoque in Græco, exceptis his : Καὶ κράτησαν τῇ χειρί σε αυτό, & tene manu tua illum; in edit. tamen Compl. & apud Chryfoft. hom. 46. xρáτnoor Tus Xepòs dur, ut Hilar. & Hieron. fupra. Vid. Not. ad v. 14. fup. . 19. Similiter in Græco, præter vocem Deus, quæ deeft poft vidit : cur autem addatur hîc, Deus, ab August. H 8. NOVA. 21. Habitavitque in deferto Pharan, & accepit & 22. Factum eft autem in tempore illo, & di- Aug. quæft. 55. in Gen. t. 3. 391.g. Hieron. quaft. Hebr. t. 2. 525.b. Aug. Locut. 65. #. 3. 330.6. Aug. Locut. 66. t. 3. 330. c. 30. Et dixit: Septem oves has accipies à me: Hieron. quæft. ut fint in teftimonium mihi, quia ego fodi pu- Hebr. 1. 2. 525. b. teum iftum. 31. Ideo cognominavit nomen loci illius, Puteus juramenti: quia ibi juraverunt ambo. 33..... Vide Not. 34. Et habitavit Abraham in terra Philiftino- Ibid. 525.6. rum..... Judith. I. 22. Q VULGATA NOVA. dicit; at infra quæft. 56. col. 392. c. Puteum juramenti, *. 33. Gr. Καὶ ἐφύτευσεν Αβραὰμ ἀρεραν ἐπὶ τῷ φρέατι Tops, &c. Huc redeunt ifta Auguft. quæft. 56. in Gen. col. 392. c. Quari poteft, inquit, quomodo ad puteum juramenti agrum plantaverat Abraham, fi in terra illa....... non acceperat hæreditatem, nec fpatium pedis..... Intelligitur autem fpatium circa puteum ad illud emptionis pactum pertinere, in quo fuerant agna feptem data, quando Abimelech 5 Abraham fibi etiam juraverunt. *. 34. Gr. Παρώκησεν δὲ Αβραὰμ ἐν τῇ γῇ τῶν Φυλιστεί με μépas Tomás. CAPUT XXII. Uæ poftquam gefta funt, tentavit Deus 17. I. VERSIO ANTIQUA. T factum eft poft hæc verba, tentavit Deus Aug. 1. 3. de Abraham, & dixit ad eum : Abraham, A- Trin. t. 8.807. b. braham. Et ille dixit: Ecce ego. 2. Et dixit ei: Accipe filium tuum dile&um, quem diligis, Ifaac, & vade in terram excelfam: NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM. V. 1. Similiter habet Ambrof. 1. 1. de Abr. c. 8. col. 304. b. c. Et factum eft poft hac verba, Deus tentavit Abraham, dixit ad eum: Abraham, Abraham : deinde, refpondit ille: Ecce ego. Ita quoque in Græco, præter unum, elmer, & dixit, pro refpondit ille. Item Auct. 1. de promiff. ap. Profp. part. I. c. 17. col. 103. b. Tentavit Deus Abraham, dicens: Abraham, Abraham ; & dixit: Ecce ego. Cypr. quoque, 1. 3. Teftim. p. 309. b. Et tentavit Deus 7. dixit autem Ifaac ad Abraham patrem fuum: Pater. Qui dixit : Quid vis fili? dixit autem: Ecce ignis & ligna: ubi eft ovis in holocauftum ? 8. Refpondit & Abraham: Deus providebit sibi ovem ad holocauftum, fili..... 9..... & ædificavit ibi aram, & impofuit ligna: & colligatis manibus ac pedibus Ifaac filii fui, impofuit eum in aram fuper ligna. 10. Et extendit Abraham manum fuam, fumeAug.1. 16. de civ. Dei, c. 32. t. 7. re machæram, ut occideret filium fuum. 444.f. II. Et vocavit illum angelus Domini de coelo, & dixit: Abraham. Ille autem dixit: Ecce ego. 8. Dixit autem Abraham Deus providebit fibi victimam holocaufti, fili mi. Pergebant ergo pariter: 9. & venerunt ad locum quem oftenderat ei Deus, in quo ædificavit altare, & defuper ligna compofuit: cùmque alligaffet Ifaac filium fuum, pofuit eum in altare fuper ftruem lignorum. 10. Extenditque manum, & arripuit gladium, Jac. zi ut immolaret filium fuum. 11. Et ecce angelus Domini de cœlo clamavit, dicens: Abraham, Abraham. Qui respondit: Adfum. ponit adápior, parvulus; Mf. tamen Alex. Tailor, & #. 6. Gr. Exace d'è 'AСρaàμ тà, &c. ut in Lat. fubinde tavit. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. . 3. Græcè, pauca diffimilia, nempe feqq. 'Arasas *.4. Gr. Καὶ ἀναβλέψας..... τοῖς ὀφθαλμοῖς αυτό, εἶδε TOY TOTOY Maxpóder. Mf. tamen Alex. cum edit. Ald. deler, dr. & Compl. fcribit, aò panpéter, cum Ambrof. Similiter habet Auguft. Locut. 68. de Gen. to. 3. col. 330. c. Et refpiciens Abraham oculis. *. 5. Gr. fic hab. initio : Καὶ εἶπεν 'Αβραὰμ τοῖς παισὶν UT, in cæteris magna concordia, nifi quòd loco, puer, .7. Poft vocem fili, addidi, dixit autem, è Græc. Te de, cujus loco Ambrof. hab. addidit Ifaac dicens ; deinde ap. Ambrof. deeft, ignis, quam vocem fupplevi ex ipfomet epift. 8. col. 783. c. ubi legit, ecce ignis ligna ; deinde fic, ubi hoftia? Græc. textui priori congruit, exceptis his; è eite, Tí ési téxror; at ille dixit: Quid eft fili? . 8. Ambrof. narrando, dicit : Refpondit denique fimiliter & Abraham , pro quibus Græc. habet εἶπε δὲ Alpadu, dixit autem Abraham, deinde loco providebit, fimpliciter era, vibebit; reliqua ut fupra. Rurfus Ambrof. epift. 8. col. 783. c. legit: Deus providebit fibi,: additque, facrificium, fili, abfque hoc, ovem in ; at in Gr. πρόβατον εἰς ὁλοκάρπωσιν, τέκνον, ut in textu Lat. *. 9. Græc.fic pergit : Πορευθέντες δὲ ἀμφότεροι ἅμα, ἦλθον ἐπὶ τὸν τόπον, ὃν εἶπεν αὐτῷ ὁ Θεός· quo redeunt ifta quæ Ambrof. ibid. ait : Venit Abraham ad locum facrificio pradeftinatum; tum addit: & adificavit ibi, &c. quæ fimiliter habentur Græcè, nifi quòd poft vocem, ibi, additur, Alpaa, & pro colligatis manibus ac pedibus, &c. fic, cuμoficas 'Isαax Tòr viòr dute, cùm ligaffet Ifaac filium fuum. In Mf. Cott. deeft vox 'Alpaάμ• addit Ambrof. Netit filio manibus fuis vincula pater. . 10. Idem Auguft. 1. 3. de Trin. to. 8. col. 807. c. fic legit: Extendens autem Abraham manum fuam, fumpfit gladium, occidere filium fuum. At in Gr. Kal seteiver..... 뤬 βεῖν τὴν μάχαιραν, σφάξαι, &c. V. 11. Itidem Græcè, nifi quòd geminatur, 'Alpaàμ, Αβραάμ. Sic etiam apud eundem Auguft. 1. 3. de Trin. to. 8. col. 807.c. Et vocavit illum angelus Domini de cœlo & dixit ei: Abraham, Abraham : & dixit: Ecce ego. In Mf. Alex. ac edit. Compl. fimiliter: Kai slzer dur. Item apud Cypr. 1. 2. Teftim. p. 286. a. & lib. 3. p. 311. c. Et vocavit eum angelus Domini de cælo, & dixit illi: Abraham, Abraham ille autem dixit: Ecce ego, Ambrof. 1. 1. de 21. |