2. Par. 1. 1.

2. Par.8.11.

Aud. 1. de promil. 253.60

Ambr. in Pf. 118. 1.11.208..

VULGATA NOVA.
que ei: Ædifica tibi domum in Jerusalem, & habita
ibi: & non egredieris inde huc atque illuc.

37. Quacunque autem die egreffus fueris, & tran-
Geris torrentem Cedron, fcito te interficiendum : fan-
guis tuus erit fuper caput tuum.

Hieron. 1. 2. in ep.

38. Dixitque Semei regi: Bonus fermo: ficut locutus eft dominus meus rex, fic faciet fervus tuus. Habitavit itaque Semei in Jerufalem diebus multis.

39. Factum eft autem poft annos tres, ut fugerent fervi Semei ad Achis filium Maacha regem Geth: nunciatumque eft Semei, quòd fervi ejus iffent in

Semei in Geth de Jerusalem, & rediisset.

42. Et mittens vocavit eum, dixitque illi: Nonne teftificatus fum tibi per Dominum, & prædixi tibi: Quacunque die egreffus, ieris huc & illuc, fcito te effe moriturum? Et refpondifti mihi : Bonus fermo, quem audivi.

43. Quare ergo non cuftodisti jusjurandum Domini, & præceptum quod præceperam tibi ?

44. Dixitque rex ad Semei: Tu nosti omne malum, cujus tibi confcium eft cor tuum, quod fecisti David patri meo: reddidit Dominus malitiam tuam in caput tuum.

45. Et rex Salomon benedictus, & thronus David erit ftabilis coram Domino ufque in fempiternum. 46. Juffit itaque rex Banaiæ filio Joiade : qui egreffus, percuffit eum, & mortuus eft.

CAPUT III.
VULGATA NOVA.

Onfirmatum eft igitur regnum in manu Salo-
monis, & affinitate conjunctus eft Pharaoni re-
gi Ægypti accepit namque filiam ejus, & adduxit in
:
civitatem David, donec compleret ædificans domum
fuam, & domum Domini, & murum Jerufalem per

circuitum.

2. Attamen populus immolabat in excelfis : non enim ædificatum erat templum nomini Domini ufque VERSIO ANTIQUA.

5..... Pete tibi aliquam petitionem.....

VULGATA

6. Et ait Salomon: Tu fecifti cum fervo tuo David patre meo mifericordiam magnam, ficut ambulavit in confpectu tuo in veritate, & juftitia, & recto VERSIO ANTIQUA.

in diem illum.

3. Dilexit autem Salomon Dominum, ambulans in præceptis David patris fui, excepto quòd in excelfis immolabat, & accendebat thymiama.

4. Abiit itaque in Gabaon, ut immolaret ibi: illud quippe erat excelfum maximum: mille hoftias in holocauftum obtulit Salomon fuper altare illud in Gabaon.

VULGATA NOVA.

5. Apparuit autem Dominus Salomoni per
fomnium nocte, dicens: Poftula quod vis ut dem
tibi.

NOVA.
corde tecum: cuftodifti ei mifericordiam tuam gran-
dem, & dedifti ei filium fedentem fuper thronum ejus,
ficut eft hodie.

7..... ego fum puer humilis, & ignoro introi

tum meum & exitum meum.

8. Et fervus tuus in medio populi tui, quem elegifti, populum multum, ficut arenam maris, quæ dinumerari non poteft præ multitudine.

9. Et dabis fervo tuo cor prudens, audire & judicare cum juftitia populum tuum, & intelligere inter bonum & malum.....

11..... Pro eo quòd petiifti à me verbum iftud, ad Epb.t. 4.349. f. & non petiifti tibi dies multos, nec poftulafti divitias, nec animas inimicorum tuorum, fed petiisti ut intelligeres, & audires judicium:

VULGATA NOVA.

7. Et nunc Domine Deus, tu regnare fecifti fervum tuum pro David patre meo: ego autem fum puer parvulus, & ignorans egrefium & in

troitum meum.

8. Et fervus tuus in medio eft populi, quem elegifti, populi infiniti, qui numerari & fupputari non poteft præ multitudine.

9. Dabis ergo fervo tuo cor docile, ut po- 2. P. pulum tuum judicare poffit, & difcernere inter 1.10. bonum & malum: quis enim poterit judicare populum iftum, populum tuum hunc multum ?

10. Placuit ergo fermo coram Domino, quòd Salomon poftulaffet hujufcemodi rem.

11. Et dixit Dominus Salomoni : Quia poftu lafti verbum hoc, & non petisti tibi dies multos, nec divitias, aut animas inimicorum tuorum, fed poftulafti tibi fapientiam ad difcernendum judicium :

NOTE AD VERSIONEM

.5. Idem Au&. ibid. In principio regni ejus vifus eft ri Dominus per fomnium, dicens: Pete tibi aliquam petitionem; nihilque aliud expetit quàm fapientiam: quæ fatis Græco refpondent.

.7. Sic eft in Græco, nifi quòd loco bumilis, legitur μixpov, parvus, & pro ignoro, &x oida, non novi quod idem fonat: vox etiam exitum, ibi ponitur ante introitum; at in Mf. Alex. ac editt. Ald. & Compl. postponitur ut fupra.

.8. Græc. ipfo initio habet : "O ♪ Mõnós Cv, Servus autem tuus; & in fine, loco ficut arenam..... pra multitudine, fimpliciter ös 8x deitμntclar, qui non numerabitur, demtis his, ficut arenam maris, & præ multitudime: Mf. tamen Alex. verbo dunfúcelas, addit & upioDúolai árò wxútus, in edit Compl, de‡μnfúce?«‹ áæÒ

ANTIQUAM.

To writes, ỳ & Linyudúcelai, non numerabitur pra multitn-
dine, non fupputabitur.

. 9. A Græco abest vox prudens, (ed. tamen Compl. hab. xap♪iar pegríμur ) exinde pro judicare, fic, diaxpíveir dijudicare, translato feq. & xaocúry, in juftitia, poft tuum. Idem Ambrof. 1. 2. offic. c. 8. to. 2. 81. e. ait : Salomon ita popofcit fapientiam, ut daretur fibi cor prudens, audire, & judicare cum juftitia. Auct. 1. de promiff. p. 2. c. 27. apud Profp. col. 153. d. Dabis, Domine, fervo tuo cor fapiens ad judicandum, gubernandumque populum

tuum.

*. 11. Ita in Græco, nifi quód quartò præponitur ow, petiifti, voci animas, ut & Ceaure, tili ipfi, his, ut intelligeres audires, quorum loco habetur 8 Curtir tî sisaxýew, i. e. intelligere ad exaudiendum, ex Nobilio.

21. Cùmque furrexiffem manè ut darem lac filio meo, apparuit mortuus: quem diligentiùs intuens clara luce, deprehendi non effe meum quem genueram.

:

22. Refponditque altera mulier : Non eft ita ut dicis, fed filius tuus mortuus eft, meus autem vivit. E contrario illa dicebat: Mentiris filius quippe meus vivit, & filius tuus mortuus eft. Atque in hunc modum contendebant coram rege. 23. Tunc rex ait: Hæc dicit, Filius meus vivit, & filius tuus mortuus eft. Et ifta refpondit, Non, fed filius tuus mortuus eft, meus autem vi

vit.

24. Dixit ergo rex: Afferte mihi gladium. Cùmque attuliffent gladium coram rege,

25. Dividite, inquit, infantem vivum in duas

NOVA.

15. Igitur evigilavit Salomon, & intellexit quòd effet fomnium: cùmque veniffet Jerufalem, ftetit coram arca fœderis Domini, & obtulit holocausta, & fecit victimas pacificas, & grande convivium univerfis famulis fuis.

VERSIO ANTIQUA.

Hieron, ubi fup.

16. Tunc apparuerunt duæ mulieres meretrices Aug. ferm. 10. t. regi Salomoni, & fteterunt in confpectu ejus: 5.64. b. jeq. 17. & dixit mulier una : Animadverte domine: ego & mulier hæc habitabamus in domo & peperi in domo.

una,

18. Et contigit die tertio poftquam peperi, peperit etiam hæc mulier filium : & eramus in uno, & non erat quifquam nobifcum, præter ambas nos in domo.

19. Et mortuus eft filius mulieris hujus per noctem: mox dormivit fuper eum.

20. Et furrexit media nocte, & tulit filium meum ab afcellis meis, & collocavit in finu fuo, & filium fuum mortuum in finu meo.

21. Et furrexi manè dare lac filio meo, & ille erat mortuus: confideravi eum manè, & ecce non erat filius meus quem peperi.

22. Et dixit mulier illa alia: Non, fed filius meus eft qui vivit, filius autem tuus qui mortuus eft. Et ipfa dixit : Non, filius tuus eft ille mortuus, & meus filius eft qui vivit. Et locutæ funt in confpectu regis.

23. Et dixit eis rex : Tu dicis, Hic eft filius meus qui vivit, & filius ejus mortuus eft. Et tu dicis, Non, fed filius meus vivit, & filius ejus mortuus eft.

24. Et ait rex: Afferte mihi machæram. Et obtulerunt ei machæram in confpectu regis:

25. & dixit rex: Dividite puerum qui vivit in

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. V. 12. Itidem Græcè, exceptis duobus, xarà, fecundum, pofito ante verbum, & ide, ecce, loco , ante dedi; in edit. Compl. i. Auct. quæft. Nov. Teft. q. 91. apud Aug. to. 3. p. 83. b. fic habet: Ecce dedi tibi cer fapiens prudens, quale non fuit ante te ; & poft te non exfurget vir fimilis tibi.

. 16. Una vox Salomoni, abest à Græco; reliqua ad verbum ut fup. nifi excipias iftud, pensar, loco apparuerunt, quæ idem fonant. Ambrof. 1. 2. offic. e. 8. to. 2. 80. f. eadem narrat his verbis: Due mulieres in confpectu regis Salomonis fteterunt in confpectu ejus. Item Auctor 1. de promiff. ap. Profp. p. 153. d. quem vide.

V. 17. Aptè ad Græc. excepto verbo animadverte, pro quo fimpliciter & quo, in me; item peperi, pro quo TE ETEκομεν, peperimus, ni forte fcriptum fuerit ετεχόμην aorift. 2. med. in Compl. ἔτεκον. Ambrof. 1. 2. offic. 8o. f. fic pergit: Et dixit una ad eum: Audi me, domine: ego 5 bac mulier in uno habitantes cubiculo, ante diem tertium, &c. V. 18. Vix meliùs è Græco, nifi quòd pro contigit, habetur veruen ir, factum eft in, deleta paulò poft voce filium, poft hanc, mulier; in edit. Compl. legitur yur auти ór, deindeμEY XATÀ TO AUTÒ, xr, ut fup. loco i nμETS NATα..... y est, quod eft in Mf. Vat. &c. Ambrof. 1. 2. offic. 80. f. alludens fic pergit: Ante diem tertium partu edito, fingulos filios fufcepimus, 5 eramus unà ; arbiter nullus domi, nec ulla alia nobifcum femina, nifi nos fola.

2

. 19. Singula quadrant ad Gr. ni excipias unum, mox dormivit, pro quo as 'Texμion, poftquam incubuit, vel `ut incubuit; nec malè Ambrof. 1. 2. offic. 81. a. Et morsuus eft filius ejus bac noite, ut obdormivit fuper eum.

V. 20. Gr. addit autèr eum, verbo collocavit, rurfumque exolser, ad mortuum; cætera ad verbum ut fup. Similiter hab. Ambrof. 1. 2. offic. 81. a. Et furrexit media nocte, & accepit filium meum de finu meo, & collocavit eum in gremio fuo, & filium fuum mortuum pofuit in finu meo.

. 21. Ita in Græco, præpofito uno is,& ecce verbo confideravi; in Compl. deeft . Nota pro dare lac, fimpliciter haberi Juxacar, ad lactandum. Âp. Ambrof. 1. 2. offic. 81. a. fic: Et furrexi manè ut lactarem parvulum, & inveni mortuum: 5 confideravi illum diluculo, & non erat filius meus.

. 22. In Gr. deeft illa, poft mulier, ficut eft, poft meus; defunt pariter feqq. Et ipfa dixit, &c. ad hoc, Et locuta funt; cætera quadrant: folus Mf. Alex. hab. fed inverfo ordine, Απ' ἢ ὁ ὑιός (ε ἐςὶν ὁ νεκρὸς, υιός δε ἐμὸς ὁ ζῶν· ἡ δε λαλῇ, καὶ αυτη ἔλεγεν Οὐχὶ, ἀλλ' ὁ υιός ὁ ζῶν, ὁ δὲ υιός τε ὁ τεθνηκώς, &c. Ambrof. 1. 2. offic. 81. b. Et refpondit altera: Non, fed filius meus eft, qui vivit; filius autem tuus, qui mortuus eft.

"

#. 23. In Græco deeft eft, poft hic, & pro 1. ejus habetur Taurus, bujus, cui additur, qui, ut & poft ult. meus, & poft ult. ejus; in cod. Vat. & al. loco ejus, ponitur C, tuus ; fola edit Compl. hab. Taurus, ut fup. Ambrof. I. 2. offic. 81. a. fic enarrare pergit: Et hac erat contentio, cùm utraque filium fibi vindicarent fuperftitem, defunctum autem fuum negarent.

. 24. Ita in Græco, præter unum ale?s, fumite, pro afferte, abfque feqq. mibi, & ei; Mf. Alex. habet cum editt. Ald. & Compl. λábeтé μo. Ambrof. 1. 2. offic. 81. a. Tunc rex juffit afferri macharam.

✯. 25. Hæc tantùm difcrepant à Græco, nempe qui vi

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

vidite eum.

#.27. Græcè, loco ei mulieri, habetur, Aóre To WalFlor T, Date puerum ei, fola edit. Compl. addit yuraml: extremò deeft quia, ut & feq. eft; cætera quadrant. Ap. Ambr. 1. 2. offic. 81. c. fic: Et ftatuit rex dari infantem ei mulieri qua dixerat, Nolite interficere eum, fed date eum illi mulieri; quia mota funt, inquit, vifcera ejus in filio fuo.

. 28. Similiter in Græco, præter feqq.voar, S audierunt, pro audivit, folus Mf. Alex. hab. йxer; item poft vocem regis, fic legitur: öti sîfor, öti ppórucis Qey ἐν αὐτῷ τῷ ποιεῖν δικαίωμα quoniam viderunt, quia prus dentia Dei in illo ad faciendam juftificationem.

Rat autem rex Salomon regnans fuper om- pheth filiam Salomonis habebat uxorem.

12. Bana filius Ahilud regebat Thanac & Mageddo, & univerfam Bethfan, quæ eft juxta Sarthana subter Jezrael, à Bethsan usque Abelmehula è regione Jecmaan.

13. Bengaber in Ramoth Galaad: habebat Avothiair filii Manaffe in Galaad, ipfe præerat in omni regione Argob, quæ eft in Bafan, fexaginta civitatibus magnis atque muratis, quæ habebant feras æ

21..... & erat dominans in omnibus regibus à flumine ufque ad terram Philifthiim, & ufque ad fines Ægypti.

VULGATA

24. Ipfe enim obtinebat omnem regionem quæ erat trans flumen, à Thaphfa ufque ad Gazam, & cunctos reges illarum regionum : & habebat pacem ex omni parte in circuitu.

NOTA AD VERSIONEM ANTIQUAM.

27. Nutriebantque eos fupradicti regis præfecti : fed & neceffaria menfæ regis Salomonis, cum ingenti cura præbebant in tempore fuo.

28. Hordeum quoque, & paleas equorum & jumentorum deferebant in locum ubi erat rex, juxta conftitutum fibi.

29. Dedit quoque Deus fapientiam Salomoni, &

29..... Vide Not.

NOVA.

30. Et præcedebat fapientia Salomonis fapientiam omnium orientalium & Ægyptiorum,

31. & erat fapientior cunctis hominibus: fapien- Eccli. 47.16. tior Ethan Ezrahita, & Heman, & Chalcol, & Dorda, filiis Mahol : & erat nominatus in univerfis gentibus per circuitum.

32. Locutus eft quoque Salomon tria millia parabolas: & fuerunt carmina ejus quinque & mille.

pa

33. Et difputavit fuper lignis, à cedro quæ eft in Libano, ufque ad hyffopum quæ egreditur de riete: & differuit de jumentis, & volucribus, & reptilibus, & pifcibus.

34. Et veniebant de cunctis populis ad audien-
dam fapientiam Salomonis, & ab univerfis regibus

prudentiam multam nimis, & latitudinem cordis, terræ, qui audiebant sapientiam ejus.
quafi arenam, quæ eft in littore maris.

NOTA AD VERSIONEM ANTIQUA M.

. 29. Ambrof. in Pf. 43. to. 1. 926. b. Scriptura dicit, Quia talis erat latitudo cordis ejus, ficut arena maris innumerabilis fimiliter in Pf. 118. 1017. a. Gr. Kal dwne Κύριος φρόνησιν τῷ Σαλωμών, και βορίαν πολλήν σφόδρα,

και χύμα καρδίας, ὡς ἡ ἄμμος ἡ παρὰ τὴν θάλασσαν. Εε
dedit Dominus prudentiam Salomoni, & fapientiam multam
valde, amplitudinem cordis, ficut arena quæ juxta

mare.

CAPUT
VULGATA

1.M
Ifit quoque
Hiram rex Tyri fervos fuos ad
Salomonem : audivit enim quòd ipfum un-
xiffent regem pro patre ejus : quia amicus fuerat Hi-
ram David omni tempore.

2. Milit autem Salomon ad Hiram, dicens :
3. Tu fcis voluntatem David patris mei, & quia
non potuerit ædificare domum nomini Domini Dei fui
propter bella imminentia per circuitum, donec da-
ret Dominus eos fub veftigio pedum ejus.

4. Nunc autem requiem dedit Dominus Deus meus
mihi per circuitum : & non eft fatan, neque occurfus
malus.

5. Quamobrem cogito ædificare templum nomini Domini Dei mei, ficut locutus eft Dominus David 2. Reg. patri meo, dicens: Filius tuus, quem dabo pro te fuper folium tuum, ipfe ædificabit domum nomini

7.13I. Par. 22.10.

meo.

6. Præcipe igitur ut præcidant mihi fervi tui cedros de Libano, & fervi mei fint cum fervis tuis: mercedem autem fervorum tuorum dabo tibi quamcunque petieris fcis enim quomodo non eft in populo meo vir qui noverit ligna cædere ficut Sidonii.

7. Cùm ergo audiffet Hiram verba Salomonis, lætatus eft valde, & ait : Benedictus Dominus Deus hodie, qui dedit David filium fapientiffimum fuper populum hunc plurimum.

8. Et mifit Hiram ad Salomonem, dicens: Au

8..... 9. Vide Not.

divi quæcunque mandafti mihi : ego faciam omnem vo-
luntatem tuam in lignis cedrinis & abiegnis.

NOVA.

V.

ego componam ea in ratibus in mari, ufque ad locum
quem fignificaveris mihi; & applicabo ea ibi, & tu
tolles ea: præbebifque neceffaria mihi, ut detur cibus

domui meæ.

10. Itaque Hiram dabat Salomoni ligna cedrina, & ligna abiegna, juxta omnem voluntatem ejus.

11. Salomon autem præbebat Hiram, coros tritici viginti millia, in cibum domui ejus, & viginti coros puriffimi olei: hæc tribuebat Salomon Hiram per fingulos annos.

12. Dedit quoque Dominus fapientiam Salomoni, Sup. 3. 12. ficut locutus eft ei : & erat pax inter Hiram & Salomonem, & percufferunt ambo fœdus.

13. Elegitque rex Salomon operarios de omni Ifraël, & erat indictio triginta millia virorum.

14. Mittebatque eos in Libanum, decem millia per menfes fingulos viciffim, ita ut duobus menfibus effent in domibus fuis: & Adoniram erat fuper hujufcemodi indictione.

15. Fueruntque Salomoni feptuaginta millia eorum qui onera portabant, & octoginta millia latomorum in monte:

16. abfque præpofitis qui præerant fingulis operibus, numero trium millium & trecentorum, præcipientium populo & his qui faciebant opus.

17. Præcepitque rex ut tollerent lapides grandes, lapides pretiofos, in fundamentum templi, & quadrarent eos :

18. quos dolaverunt comentarii Salomonis, &
camentarii Hiram : porro Giblii præparaverunt ligna

9. Servi mei deponent ea de Libano ad mare : & & lapides ad ædificandam domum.
NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

.8.9. Eò fpectant quæ hab. S. Paulin. ep. 23.139. b.
140. a. Abietes bonæ & nigra adducentes naves Tharfis. Gr.
ξύλα κέδρινα και πεύκινα, οἱ διελοί με κατάξεσιν αυτὰ ἐκ τῆ

Domino, habebat fexaginta cubitos in longitudine, &
viginti cubitos in latitudine, & triginta cubitos in al-
titudine.

3. Et porticus erat ante templum viginti cubito-
rum longitudinis, juxta menfuram latitudinis templi :

2. Domus autem, quam ædificabat rex Salomon & habebat decem cubitos latitudinis ante faciem

tudinis, & viginti cubitos latitudinis, & viginti cubitos altitudinis: & operuit illud, atque veftivit auro puriffi mo: fed & altare vestivit cedro.

21. Domum quoque ante oraculum operuit auro puriffimo, & affixit laminas clavis aureis,

20. Porro oraculum habebat viginti cubitos longi