VERSIO ANTIQUA.

18. Et erant filii Noë, qui egreffi funt de arca,

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.
ἐκζητήσω, ἐκ χειρὸς πάντων τῶν θηρίων ἐκζητήσω, &c. Huic
lectioni favet Lucif. Cal. Bibl. PP. to. 4. col. 183. a. di-
cens: Etenim veftrum fanguinem animarum veftrarum ex-
quiram de manibus omnium beftiarum, exquiram animam
bominis. Tertul. verò l. de refur. carn. p. 577. b. Quoniam
veftrum fanguinem exquiram de omnibus beftiis, & de
manu hominis, de manu fratris exquiram eum. Auguft.
Locut. 28. de Gen. to. 3. col. 327. f. legit: Etenim fan-
guinem veftrum animarum veftrarum; cùm fufficeret, inquit,
aut fanguinem veftrum aut fanguinem animarum veftra-
rum. Ambrof. 1. de Noë & Arca, c. 26. col. 267. c. Ete-
nim veftrum fanguinem, & animarum veftrarum exquiram
de omnibus beftiis, & de manu hominis fratris; at lib. 2. de
Abrah. col. 340. e. legit: De manibus omnium beftiarum :
& 1. de Noë, c. 26. col. 267. d. Sanguinem hominis de
manu fratris ejus exquiram. In. Ms. Oxon. ac edit. Compl.
Αδελφό αυτό.

dat: Non erravit locutio, fed emphasis eft, id eft, exagge
ratio facta verborum eft, eò quòd is qui effuderit fanguinem.
hominis, ipfe quafi fanguis effundetur, quod fpem ei pofteri-
tatis eripiat: & infra, col. 268. d. Movet etiam plerofque
quòd dixerit, ad imaginem Dei fecit hominem, & non di-
xerit; ad imaginem meam.

7.7. Gr. Ὑμεῖς δὲ αυξάνεπε και πληθύνεθε, &c.
π. 8. Gr. Καὶ εἶπεν ὁ Θεὸς τῷ Νῶς, καὶ τοῖς υἱοῖς αὐτῷ
μs?' aur8, xéywr.

π. 6. Gr. Ὁ ἐκχέων αἷμα ἀνθρώπε, ἀντὶ τῇ αίματος αυτῇ ἐκχυθήσεται, ὅτι ἐν εικόνι Θεῖ, &c. ut fup. Lucif. Cal. Bibl. PP. to. 4. col. 183. a. Qui effuderit fanguinem hominis, pro fanguine hominis effundetur, quia ad imaginem Dei feci hominem. Ambrof. 1. de Noë & Arca, c. 26. col. 268. c. Qui effuderit fang. bominis, pro fanguine hominis ejus effundetur. Vet. Iren. Interp. 1. 5. c. 14. p. 310. b. Qui effundet fanguinem hominis, pro fanguine ejus effundetur. In edit. Compl. ἀντὶ τῇ αίματος ἀνθρώπε, τὸ αυτὸ ἐκχυθήσε Tar que lectio Cotelerio placet, autumat enim ita Græcum diftingui debere in edit. Rom. ut legatur, ἀντὶ τῇ αίματος, αυτῇ ἐκχυθήσεται, fupplendo, τὸ αἷμα, quod agnofcitur à Cedreno, p. 238. edit. Bafil. nec non ab Irenæo, editt. Erafmi, Gallaf. & Feuard. ac Hieronymo ad Sophon. 1. 17. vel ró duntaxat, quemadmodum habetur fup. in ed. Compl. & apud Chryfoft. hom. 27. in Gen. & verò in Synodo S. Patricii, canon. 6. ita legitur: Qui effuderit fanguinem innocentem, fanguis ipfius effundetur: & apud Hilar. fupra: effundetur anima ejus. Ambrof. etiam hanc explicationem admittit, cùm verbis fupra relatis ad

#. 9. Gr. Kai idò éyì ávísuμi, &c. ut in Lat. ad ver

bum.

*. 10. Gr. Καὶ πάση ψυχῇ ζώση μεθ ̓ ὑμῶν, &c. Επ omni anima viventi vobifcum, &c.

*. 11. Gr..... Καὶ ἐκ ἔτι ἔςαι κατακλυσμὸς, ὕδατος, και rapleīpas, &c. Et non ultra erit diluvium aquæ, ut corrumpat, &c.

vel,

in

. 12. Auguft. Locut. 29. fic habet: Hoc fignum tefta-
menti, quod ego ponam inter medium meum & veftrum;
tum addit, quod eft, inter me 5 vos : & in Pf. 67. Quod
habent, inquit, Latini codices: inter me & vos,
ter me, & omnem animam vivam, & fi qua ibi talia di-
cuntur inter medium meum & veftrum, invenitur in
Graco, quod eft avà mésor. LXX. fic: TOTO To onμETOV TAS
dialuxus, & éyw did wμl arà μécor sμt is vμær, i ara μé-
σον πάσης ψυχῆς ζώσης, &c.

. 13. Arnob. Jun. de Deo trino, col. 215. f. Ponam
arcum meum in nubibus cali : Gr. Τὸ τόξον με τίθημι ἐν τῇ
νεφέλη, καὶ ἔσαι εἰς σημεῖον διαθήκης ἀνὰ μέσον ἐμὲ καὶ τῆς γῆς,
Arcum meum pono in nube ; & erit in fignum teftamenti inter
me 5 terram.

*. 14. Gr. fimiliter : Καὶ ἔςαι ἐν τῷ συνεφεῖν με νεφέ λας ἐπὶ τὴν γῆν, ὀφθήσεται τὸ τόξον ἐν τῇ νεφέλη. Μί. Alex. ac edit. Compl. adduntur, poft rogor, cum Ambrofio.

tur,

. 15. Itidem Græcè, nifi quòd ante, omnem, repeti-
, inter, feu, ἀνὰ μέσον.

. 18. In Græco, йoar d'è, erant autem, pro & erant &
reliqua concordant, nifi quòd deeft,, ante Japhetk.

Arnob. jun. de Deo trino, t. 8. f. 215.f.

Hieron. quaft. Hebr. 514. b.

Ambr. de Noë, Sem, Cham, & Japheth: Cham autem pater erat arca, Sem, Cham, & Japheth: porro Cham ip c. 28. 270. d. Chanaan.

Ibid. c. 29.271.

b.

Ibid. 272. d. Aug. de civ. Dei, 1. 16. c. 2. t. 7. 415. f. 8.

Ambr. de Noë,

c. 30. 273. e. 274.

d.

Ibid. 275.a.c.

Ambr. t. 2. ep.

37.931.e.

Ambr. de Noë, e. 32. t. 1. 275. f.

Ibid. 276. c.

Ibid.c.33.276.e.

19. Ifti tres erant filii Noë.....

20. Et cœpit Noë homo agricola effe terræ, & plantavit vineam.

21. Et bibit de vino, & inebriatus eft, & nudatus eft in domo fua.

22. Et vidit Cham, pater Chanaan, nudationem patris......

23...... Sem & Japheth impofuerunt vestimentum fuper humeros fuos, & perrexerunt retrorfum, & operuerunt nudum patrem, & non viderunt nudationem ejus.

24. Et fobrius factus eft Noë à vino, & cognovit omnia quæ fecit ei filius junior.

25. Et dixit: Maledictus Cham, fervus domefticus erit fratribus fuis.

26. Et ait: Benedictus Dominus Deus Sem, & erit Chanaan fervus ejus.

27. Dilatet Dominus Japheth, habitet in domibus Sem, & fiat Chanaan fervus ejus.

28. Vixit autem Noë poft diluvium trecentis
& quinquaginta annis.

Hieron. quaft.
Hebr. 1. 2. 514. c. quinquaginta anni.....

29. Et facti funt omnes dies Noë, nongenti

Noë.

fe eft pater Chanaan.

19. Tres ifti filii funt Noë: & ab his diffeminatum eft omne genus hominum fuper uni verfam terram.

20. Cœpitque Noë vir agricola exercere terram, & plantavit vineam.

21. Bibenfque vinum inebriatus eft, & nudatus in tabernaculo fuo.

22. Quod cùm vidiffet Cham pater Chanaan, verenda fcilicet patris fui effe nudata, nuntiavis duobus fratribus fuis foras.

23. At verò Sem & Japheth pallium impo◄ fuerunt humeris fuis, & incedentes retrorfum, operuerunt verenda patris fui: faciesque eorum averfæ erant, & patris virilia non viderunt.

24. Evigilans autem Noë ex vino, cùm didiciffet quæ fecerat ei filius fuus minor,

25. ait: Maledictus Chanaan, fervus fervorum erit fratribus fuis.

26. Dixitque: Benedictus Dominus Deus Sem, fit Chanaan fervus ejus.

27. Dilatet Deus Japheth, & habitet in tabernaculis Sem, fitque Chanaan fervus ejus.

28. Vixit autem Noë poft diluvium trecentis quinquaginta annis.

29. Et impleti funt omnes dies ejus nongentorum quinquaginta annorum: & mortuus eft. ANTIQUAM.

NOTE AD VERSIONEM

. 19. Gr. Tpeis 7ol elav viol Nãe, Tres hi funt filii

. 20. Ita Græcè ad verbuin: Ambrof. tamen loco cit. col. 271. b. non habet: & plantavit vineam, fed de his quæ infra f. dicit: Quid eft quod juftus primùm vineam planDat? fupplevimus.

. 21. Eadem planè in Græco. Pofteriora verò, & nudatus eft, &c. eruta ex Auguftino. Ambrofius memorat, loco cit. dicens: Etfi nudatur, in domo tamen nudatur fua. Auguft. etiam ubi fup. habet, & inebriatus eft, cum Ambrofio.

. 22. Ita Græc. habet: addit quoque durs, ad vocem,
patris; deinde feqq. Kaleentwr arvyeINE TOîs duoir adex
pois auTY W. Et egreffus, annuntiavit duobus fratribus
fuis foris, nempe deridendi gratiâ; Ambrof. enim ibid.
ait: Ridet igitur Cham, nudatum patrem videns.

. 23. Verendum ne Ambrofius hîc fenfum magis quàm
ipfa verba exprimat, maximè cùm ita exordiatur: Quid
eft quod Sem Japheth impofuerunt, &c. Sed dubitatio for-
fan tollitur, ex his quæ ipfifmet Scripturæ verbis à fe rela-
tis addit: Littera evidentem pietatis expreffit affectum. Ita
tamen in Græco legimus: Kai xaCortes Σμ Iάpel To
λαβόντες Σὴμ καὶ Ἰάφεθ
ἱμάτιον, ἐπέθεντο (Mr. Alex. cum edit. Ald. επέθηκαν ) ἐπὶ
τὰ δύο νῶτα ἀυλῶν, καὶ ἐπορεύθησαν οπισθοφανῶς, και συνεχά
λυψαν (edit. Compl. ἐκάλυψαν ) τὴν γύμνωσιν τῇ πατρὸς
αυτῶν· καὶ τὸ πρόσωπον αυτῶν ἐπιθοφανῶς, καὶ τὴν γύμνωσιν τῇ
πατρὸς αὐτῶν ἐκ εἶδον. Εt fumentes Sem & Japhet veftimen-
tum, impofuerunt fuper duos humeros fuos, & perrexerunt
retrorfum, & cooperuerunt nuditatem patris fui: faciem
5
eorum retrorfum, 5 nuditatem patris fui non viderunt.
Huc pariter redeunt quæ habet idem Ambrof. 1. de Tob. c.
20. col. 616. e. Hoc veftitu filii Noë pudenda patris operue-
runt, accipientes fuper humeros veftimentum, retrorfum
pergentes, ne viderent virilia patris. Aquila & Symm, TV
anμosurur,i. e. turpitudinem, ponunt, #. 22. loco THY
γύμνωσιν.

тир

. 24. Non eodem tenore verfus totus hîc exprimitur apud Ambrof. fed prima pars uno, altera altero loco; eaque de caufa Ambrof. omiffo, &, ante cognovit, repetit nomen Noë; at ego juxta Græc. deleto Noë, addidi conjunctionem copulativ. . Gr. etiam addit, du78, ad vocem filius; cætera quadrant ad verbum, nifi excipias primum, Céres, pro quo Ambrof. ponit, fobrius factus eft: xup autem ad verbum, evigilo, à vúpw, fobrius fum, vigilo; unde Ambrof. loco cit. addit: Manifeftum eft ex ebrietate, intercedente fomno, fobrios fieri homines: & epift. 55. to. 2. col. 1005. a. ait : Evigilans Noë intellexit, qua i fecerit filius fuus junior.

. 25. Sic Ambrof. Maledictus Cham, Mfs. omnium fide, licet Rom. edit. ejusdem ferat Chanaam, juxta Gr.

Xaraár In Mf. tamen Oxon, hic &. feq. conftanter Xàμs non Xavaár, fimiliter habet edit. Ald. Xaμ πais, Ms. Alex, Tais duty. in edit. noviffima Ambrof. ponitur virgula poft Cham, fed Ambrofiaft. col. 274. f. eam tollit, ita legendo: Maledictus puer Chanaam, fervus fervorum erit fratribus fuis. Et verò pro eo quod apud LXX. legitur: Tais, οἰκέλης ἔςαι τοῖς, &c. Aquila habet: δῆλος δύλων, ficut etiam Theodoretus quæft. 57. Hilar. in Pf. 134. col. 476. f. Maledi&um Chanaan, inquit, effe Genefis docet, & effa fervum fratrum fuorum. Hieron. in Sophon. I. to. 3. col. 1652. a. Maledictus Chanaan puer, famulus erit fratrum fuorum. Item Auguft. 1. 16. de civit. Dei, c. I. to. 7. col. 413. f. Maledictus Chamaan puer, famulus erit fratribus fuis. Vide etiam Ambrof. I. 1. de bened. Patr. c. 1. col. 513.b.

. 26. Ita in Græco, præter hoc παῖς οἰκέλης αυτό; puer domefticus ejus, loco, fervus ejus at in Mf. Alex. ac edit. Ald. nec non apud Theodoret. quæft. 57. fimpliciter, Tais, abfque voce, oixé7us. Similiter habet Auguft. 1. 16. de civit. Dei, c. I. col. 414. d. Benedictus Dominus Deus Sem; erit Chanaan puer illius. Auct. op. imp. in Matth. hom. 37. p. 158. a. Benedictus filius meus Sem; dilater,

&c.

*. 27. Gr. Πλατύναι ὁ Θεὸς τῷ Ἰάφεθ, και κατοικησάτ ἐν τοῖς οίκοις τῇ Σήμ, και γενηθήτω Χανααν παῖς ἀυδ. In aliis lib. Græcis ficut apud Chryfoft. & Theodoret. legitur: ἐν τοῖς σκηνώμασι το Σήμ. Deinde in Mr. Cotton. Καὶ ἔςαι Xaraár. Similiter habent Hieron. quæft, Hebr. in Gen. to. 2. col. 514. b. & Eucher. quæft. in Gen. col. 841. b. Dilatet Deus Japheth, & habitet in tabernaculis Sem. Item Philaftr. Brix. de hæref. col. 717. e. Dilatet Dominus Japhet, habitet in tabernaculis Sem. Auct. op. imp. in & Matth. hom. 37. p. 158. a. Dilatet Deus Japhet, & inhabitabit in tabernaculo Sem. Auguft. verò, l. 16. de civit. Dei, c. 1.col. 414. d. Latificet Deus Japhet, & habitet in domibus Sem. Item Ambrof. ep. 55. to. 2. col. 1005. b. Latificet Deus Japhet in domibus Sem: at infra, ait: In cujus domibus dilatetur Japhet; obfervant tamen hic editores noftri BB. pro dilatetur, quod habet Rom. edit. cum Mfs. multò pluribus, veterem edit. cum uno vel altero Mf. exhibere, latetur Japhet.

. 28. Ambrof. hæc ait: Poft diluvium Noë dicitur vixiffe, &c. ex quibus confeci: vixit autem Noë poft diluvium, &c. ut in Græco, nifi quòd habet, în TpiαXÓGIα πεντήκοντα > annos trecentos quinquaginta. At Hieron. quæft. Hebr. to. 2. col. 514. c. Ambrofio faver, dicens : Ecce poft diluvium trecentis quinquaginta annis vixit Noë. . 29. Itidem Græcè, addito in fine · καὶ ἀπέθανεν ; mortuus eft.

fe

8. Porro Chus genuit Nemrod: ipfe cœpit ef-
potens in terra,

9. & erat robuftus venator coram Domino.
Ob hoc exivit proverbium: Quafi Nemrod ro-

buftus venator coram Domino.

10. Fuit autem principium regni ejus Babylon, & Arach, & Achad, & Chalanne, in terra,

Sennaar.

11. De terra illa egreffus eft Affur, & ædifi-
cavit Niniven, & plateas civitatis, & Chale,
12. Refen quoque inter Niniven & Chale :
hæc eft civitas magna.

VERSIO ANTIQUA.

I...... Vid. Not.

Hebr. t. 2. 514. C.
Ibid. 515.

2. Filii Japheth: Gomer, & Magog, & Madai, Hieron. quaft. & Javan, & Thubal, & Mofoch, & Thiras. 3. Filii Gomer: Afchenez, & Riphath, & Thogarma.

4. Filii Javan: Elifa & Tharfis, Cethim & Dodanim.

1. 16. c. 3. t. 7. 418. d.

5. Ex his fegregatæ funt infulæ gentium in ter-, Aug. de civ. Dei, ra fua, unufquifque fecundùm linguam fuam, in tribubus fuis, & in gentibus fuis.

Hieron. quaft.

6. Filii Cham: Chus, & Mefraim, & Phuth, Hebr. 1. 2. 515.6.

& Chanaan.

7:

Filii Chus: Saba & Ævila, Sabatha, Regma, & Sabathaca. Filii Regma: Sába, & Dadan.

C.

8. Chus autem genuit Nebroth: hic cœpit effe, Augs de civ. Dei, gigas fuper terram;

1. 16. c. 3. to fo

9. hic erat gigas venator contra Dominum 416.8.417. a. Deum. Propter hoc dicunt: Sicut Nebroth gigas venator contra Dominum.

10. Et factum eft initium regni ejus Babylon, Orech, Archad, & Chalanne, in terra Sennaar.

11. De terra illa exiit Affur, & ædificavit Niniven, & Robooth civitatem, & Chalach.

12. Et Dafem inter medium Ninives & Cha lach: hæc civitas magna.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 1. Gr. ab his incipit: Ala dè ai Yevées TŴY DIC Nos, &c. ad quæ Auguft. refpiciens, 1. 16. de civit. Dei, e. 3. to: 7. col. 416. f. dicit: Generationes ergo filiorum Noë deinceps intuendæ, &c.

. 2. Paulum immutantur nomina in Græco, nempe pro Gomer, legitur, Fausp, Madei, pro Madai, 'Iwúar, pro Javan (in Ms. tamen Alex. Madal 'Iwu) deinde Oolex, pro Thubal, Osipas, pro Thiras. Præterea octavus feptem aliis fuperadditur, fcilicet 'Exa, poft 'Iwuar, qui tamen Elifa, ut apud Hieronymum fic in edit. Compl. deeft: nec librarius hic incuriæ infimulandus eft, faltem Hieronymianus, cùm S. Doctor ibidem dicat: Japheth filio Noë, nati funt feptem filii. Contrà Auguft. 1. 16. de civit. Dei, c. 3. col. 416. f. ait: Capta funt commemorari generationes à minimo filio, qui vocatus eft Japhet, cujus filii odlo nominati funt ; & infra, col. 418.e. Cùm filii Japhet odo enumerentur, ex duobus eorum tantùm filii nati commemorantur.

*. 3. In Gr. fic : Καὶ ὑιοὶ Γαμέρ, Ἀχανάζ, και Ριφάθ, Oopyaμά. In ed. Compl. Ooyapua. Vid. Auguft. infra ad .4.

. 4. Gr. Kai viol 'Iwuar 'Esa, Oάpseis, K7101, "Podio. Mf. Cott, pro Kú7:01, habet, Kilor, edit. Compl. Kilor, al. Xerobusi. Ambr. 1. de Noë & Arca, c. 33. col. 276. f. De generatione Japhet, inquit, Rhodus. Hieron. ubi fup. Dodanim, Rhodii ; ita enim LXX. Interpretes tranftulerunt. Hos omnes Auguft. memorat, l. 16. de civit. Dei, c. 3. col. 416. f. dicens : Japhet filii octo nominati funt (✯. 2.) Nepotes autem feptem de duobus filiis ejus ; tres ex uno, (.3.) quatuor ex altero: fiunt itaque omnes quindecim: & infra, col. 418.b. quindecim de Japhet.

. 5. Nil Græco fimilius, delendo fuam, poft lin-
guam; ita nempe fimpliciter, xalà mar nec mul
tùm differunt quæ habet Hieron. quæft. Hebr. to. 2. col.
515.a. Ab his divifa funt infula nationum in terris fuis ;
vir fecundum linguam fuam, & cognationem fuam, &
gentem fuam. Ad hæc Ambrof. 1. de Noë & Arca, c. 33.
col. 276. f. refpiciens, dicit: De generatione Japhet Rhodus,
& alia infula funt nationum.

. 6. In Gr. fimiliter: Toi & Xáμ Xès Merpair,
Dy Xavaár. In Mf. Cott. Mespai, in edit. Compl.
Msopasi, utrobique . Apud Auguft. 1. 16. de civit.
Dei, col. 416. f. Filii autem Cham, quatuor.

.7. Optimè de Græco, nifi quòd ibi poft utrumque,
voi, additur, dè, autem, & ante Zabalà, & 'Peyμà,
ponitur, xal. Deinde variant nomina pro variis Mfs.
al. enim leg. Cà, non Zalá, Mf. Cott. 'Eviná, pro
'Eviná, Alex. Perxuá, pro Pequá, uterque demum,

Σαβακαλά, pro Zalafaxá, quos omnes fic memorat Au-
guft. 1. 16. de civit. Dei, c. 3. col. 416. f. dicens: Filiż
autem Cham, hoc eft, medii filii Noë, quatuor, & nepotes.
quinque ex uno ejus filio; pronepotes duo, ex nepote uno ; fit.
eorum fumma undecim: quibus enumeratis reditur tanquam
ad caput, & dicitur : Chus autem, &C.

. 8. Ita in Græco, præter unum, Ne6pwd, , pro Ne-
broth. Edit. Compl. fcribit, Neupad. Hieron. quæft.
Hebr. to. 2. col. 516. a. Nemrod, cum cæt. de Vulg. Au-
guft. verò quæft. 18. in Gen. to. 3. col. 382. g. legit :
Nembroth, addito ut fup. Hic cæpit effe gigas fuper terram.
Ambrof. fimiliter, 1. de Noë, c. 34. col. 278. a. b. fcribit
Nembroth. S. Paulin. ep. 9. Nebroth.

. 9. Sic in Gr. ad verbum. Eadem repetit Auguft.
Locut. 30. de Gen. to. 3. col. 328. a. ufque ad vocem
Deum; fed addit: Incertum eft utrùm poffit accipi, coram
Domino Deo, quia & fic folet intelligi quod Græcè dicitur
"Erarior & 1. 16. de civit. Dei, c. 4. col. 419. e. Quod
non intelligentes, inquit, nonnulli ambiguo Graco decepti
funt, ut non interpretarentur, contra Dominum, fed ante
Dominum: 'Evarior quippe, & ante, & contra, fignificat:
& poft pauca: Sic ergo intelligendus eft: Gigas ifte venator
contra Dominum. Ambrof. 1. de Noë & Arca, c. 34. col.
278. a. b. & epift. 55. to. 2. col. 1005. d. Sicut Nembroth
gigas venator ante Deum. S. Paulin. ep. 9. p. 45. cum Aug.
ficut Nebroth..... contra Dominum. In Ms. Oxon. 'Evariou
Oeỡ, non Kupis.

. 10. Itidem Græcè, nifi quod habetur, zal, ante
'Opéx, & Apád. In Mf. tamen Cott. deeft, xal ante
Opex in eodem etiam legitur 'Axá♪, non'Apxá♪. Si-
militer apud Hieron. quæft. Hebr. to. 2. col. 516. a. Et
fuit caput regni ipfius Babel, & Arach, & Achad, & Cha-
lanne in terra Sennaar.

. 11. Similiter in Græco, præter levia, nempe 'Accp, al. 'Asp, pro Affur, & Nireví, feu cum Alex. Niveun, loco Niniven; item Powl, pro Robooth, Mf. Alex. Powles, al. Pobwóμ. Hieron. quæft. Hebr. col. 516. b. legit cum Auguft. De terra illa exiit Affur, & adific. Nini vem, Robooth civit. Similiter Eucher. Lugd. quæft. in Gen. col. 841.c. excepto uno, Rooboth, pro Robooth. Niniven autem 5 Rooboth civitatem non putemus, inquit Hieron: fup. duas effe urbes fed quia Rooboth platea interpretantur, ita legendum eft: Et adificavit Niniven, & plateas civitatis.

. 12. Sic etiam in Gr. præter feqq. Kai Tur Aasn, pro & Dafem; Mf. tamen Alex. cum Cott. fcribit Aacék, edit. Compl. Agci, fubinde in eodem Gr. Kal arà pécor Xa◄

13

VULGATA NOVA.

At verò Mefraim genuit Ludim, & Ana mim, & Laabim, Nephtuim,

14. & Phetrufim, & Chafluim: de quibus egreffi funt Philifthiim & Caphtorim.

15. Chanaan autem genuit Sidonem primogenitum fuum, Hethæum,

16. & Jebufæum, & Amorrhæum, Gerge fæum,

17. Hevæum, & Aracæum: Sinæum, 18. & Aradium, Samaræum, & Amathæum & poft hæc diffeminati funt populi Chananæorum.

19. Factique funt termini Chanaan venientibus à Sidone Geraram ufque Gazam, donec ingrediaris Sodomam, & Gomorrham, & Adamam, & Seboim, ufque Lefa.

20. Hi funt filii Cham in cognationibus, & linguis, & generationibus, terrifque, & gentibus

fuis.

21. De Sem quoque nati funt, , patre omnium filiorum Heber, fratre Japheth majore. 22, Filii Sem: Ælam & Affur, & Arphaxad, & Lud, & Aram.

23. Filii Aram: Us, & Hul, & Gether, & Mes.

24. At verò Arphaxad genuit Sale, de quo ortus eft Heber.

25. Natique funt Heber filii duo: nomen uni Phaleg, eò quòd in diebus ejus divisa sit terra: & nomen fratris ejus Jectan.

26. Qui Jectan genuit Elmodad, & Saleph,

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

ráx, & inter medium Chalach, quod inter medium, non
geminat Auguft.

V. 13. Piget hæc & fequentia nomina proferre ex Hie-
ronymo, apud quem totidem multùm diffèrunt à Græco :
ita nempe ibi legitur: Kai Msopair éyérruce T&S Audiciμ,
Te's Neplanelμ, TO'S 'EVEμelielμ, TỪs Aaße. Hieron.
τις Νεφθαλείμ, και τες Ενεμελιεὶμ, και τες Λαβιείμ.
magis accedit ad edit. Compl. in qua fic: Tes Audel, i
TUS Aiveraμieiμ, by T&S Aabieiμ, T&S Neptrein. Auguft.
1. 16. de civit. Dei, c. 3. col. 418. d. hæc habet: Mefraim
genuit eos, qui dicuntur Ludieim, & eodem modo catera uf-
que ad feptem gentes: Vide etiam infra ad ✯. 14.

V. 14. In Gr. fic: Kal Tos Пa?poownEiμ, T&S Xasμaνιεὶμ, ὅθεν ἐξῆλθε Φυλισιεὶμ, και τὲς Γαρθοριείμ, feu cum Mr. Alex. Xaptops. Huc redeunt quæ Auguft. habet lib. 16. de civit. Dei, c. 3. col. 417. d. Reditur ad alium filium Cham, qui vocabatur Mefraim, & commemorantur quos genuit, non tanquam finguli homines, fed nationes feptem; 5 de fexta, velut de fexto filio gens commemoratur exiiffe, qui appellatur Philiftiim : & Locut 31. de Gen. to. 3. col. 328. a. hanc locutionem notat: Unde exiit inde Philiftiim; cùm fufficeret, inquit, Unde exiit Philifliim; & verò in Mf. Alex. ac edit. Compl. fic legitur, "09er saber exeiler, quæ vox, excifer, abeft à cæteris.

N

V. 19. Gr. non valde diffimiliter: Kai évére?o тà opice τῶν ἕως ἐλθεῖν εἰς Γεραρᾶ, και Γαζαν, ἕως ἐλθεῖν ἕως Σοδό Moor (in Compl. deeft ult. ws) Touoppas, Adana, i Zelwir ews Aasa, in edit. Compl. Aaoά. Et falti funt fines Chananæorum à Sidone, donec veniatur ad Gerara, S Gazan, donec veniatur ufque ad Sodomam, & Gomorrham, Adama, Seboim, ufque ad Dafa. Huc accedunt quæ habet Auguft. 1. 16. de civit. Dei, c. 3. col. 417. d. Deinde ufque ad quos fines pervenerint, commemoratis quibufdam, civitatibus, dicitur: ac per hoc filiis nepotibufque computatis, de progenie Cham triginta unus geniti referuntur.

. 20. Ita in Græco eft, verbum pro verbo. Eadem rurfus habet idem Auguft. 1. 3. de doctr. chrift. to. 3. col.

62. f.

. 21. In Gr. Kai To Z verrúen aule alpi..... ἀδελφῷ Ἰάρεθ το μείζονος hoc autem, το μείζονος,

joris, quod in omnibus Græcis reperitur, Nobilio videtur Hebraifmus. Ordo quippe verborum eft, teste August. loco cit. Et Sem natus eft Heber etiam ipfi; id eft, ipfi Sem natus eft Heber, qui Sem pater eft omnium filiorum fuorum ; ac proinde frater major ipfius Japheth. Deinde Auguft. quæft. 24. in Gen. to. 3. col. 383. f. quærit quare fcriptum fitz Sem erat pater omnium filiorum Heber, cùm inveniatur Heber quintus à Sem filio Noë. Nodum folvit lib. fup. cit. de civit Dei, dicens: Sem ergo patriarcham intelligi voluss omnium, qui de ftirpe ejus exorti junt, quos commemoraturus eft, five fint filii, five nepotes, five pronepotes, & deinceps indidem exorti. Non fane iftum Heber genuit Sem, fed ab illo quintus in progenitorum ferie reperitur..... Non unique fruftra ipfe primus eft nominatus..... nifi quia verum eft quod traditur, ex illo Hebræos effe cognominatos, tanquam Hebe

reos.

. 22. Eadem leguntur Græcè, fuperaddito uno, Kaivar, poft Aram, quem Caïnan, hîc omittit Hieron. deeft etiam Kaivar, in Mf. Alex. fed hunc agnovisse videtur Auguft. 1. 16. de civit. Dei, c. 3. col. 418. a. his verbis: Igitur filii Sem priùs fex nominantur: porro non fex numeraffet, fed quinque, fi fuftuliffet Caïnan. Item fup. col. 417. f. dicit, Sem inter alios filios genuisse Arphaκαι. Gr. Αρφαξάδ.

xat.

,ante

. 23. In Gr. fic: Kalviol'Apáμ Of, ỳ Ovˆ‚ ỳ [œèp, Mosó. In Mf. Alex. loco Ou?, legitur, ws, in edd. Compl. & Ald. ws. Item in Mf. Alex. L'alép. August. 1. 16. de civit. Dei, c. 3. col. 418. a. Ex uno, inquit, filiorum Sem, nempe Aram, nati funt quatuor nepotes ejus. . 24. Itidem Græcè nifi quòd habetur 'Appaa, & ante Kaïvar, ficut, dè, autem, post Zará. Hieron. quæft. Hebr. to. 2. col. 517. b. ita legit: Arphaxad genuit Sela, & Sela genuit Heber, prætermillo Cainan, ut fupra . 22. Mf. tamen Alex. qui eodem . 22. deleverat Kaivar, hic illum admittit. Auguft. quoque ubi fup. col.418. a. textum à fe allatum confirmat, dicens: Itemque alter filiorum Sem ( Arphaxat) genuit ejus nepotem ( Caïnan) atque ex illo itidem pronepos (Sala) natus eft ; atquo inde abnepos, qui eft Heber: additur etiam Cainan, Luc. 3. 36. Vid. Commentar. D. Calmet in Gen. to. I. p. 295.

. 25. Ita Aug. ufque ad vocem, terra. Hieron. verò quæft. Hebr. to. 2. col. 517. b. habet: Ex Heber nati funt duo filii: nomen uni Phaleg, quia, &c. ut fup. Gr. Καὶ τῷ Εβερ ἐγεννήθησαν δύο υιοί· ὄνομα τῷ ἑνὶ, Φαλέγ, OT, &c. ut in Lat. excepta voce d'exp, fratri, loco fratris. Mf. Alex. fcribit, axéx, non pay. Auguft. eadem memorat l. 16. de civit. Dei, c. 3. col. 418. b. & cap. 1o. col. 424. d.

#. 26, In Gr. hæc tantùm variant: 'Iex?àr dì....... &

1. Pari 1. 17.

30. Et facta eft habitatio eorum de Meffa pergentibus ufque Sephar montem orientalem.

31. Ifti filii Sem, fecundùm cognationes, & linguas, & regiones, in gentibus fuis.

32. Hæ familiæ Noë juxta populos & nationes fuas. Ab his divifa funt gentes in terra poft diluvium.

VERSIO ANTIQUA.

Afermoth, & Jare,

27. & Aduram, & Uzal, & Decla,
28. Ebal, Abimael, Seba,

29. Ophir, Evila, & Jobab.......

412.c.

31. Hi filii Sem, in tribubus fuis, fecundùm lin- Aug. 1. 16. de civ. guas fuas, in regionibus fuis, & in gentibus fuis. Dei, c. 3. t. 7. 32. Hæ tribus filiorum Noë fecundùm generationes eorum, & fecundùm gentes eorum. Ab his difperfæ funt infula gentium fuper terram poft diluvium.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

Σαλέθ καὶ τὸν Σαρμώθ, και Ἰαράχ. Μ. verò Alex. cum
edit. Compl. fcribit Zaxo, non an item Compl.
Ασαραμώθ, non Σαρμώθ.

. 27. Gr. Kal Odoppa, Albux, Denná. Edit.
Compl. pro Odoppa, scribit, Tor Odoppaus.

π. 28. Gr. Καὶ Εὐάλ, και ̓Αβιμαέλ, και Σαβά· ὰ Μπ autem Alex. & ab edit. Ald. abeft, Evax, feu Ebal, ut fcribit Hieron. Nec etiam illum Ebal admiffiffe videtur Auguft. cùm lib. 16. de civit. Dei, c. 3. col. 418. b. duodecim tantùm filios Jectan numeret, fi autem retineretur Ebal, non duodecim numerandi ei fuiffent, fed tredecim: cùm enim dixiffet à Jectan genitos duodecim filios, continuò addit: Ac per hoc fiunt omnes progeniti de Sem, viginti Jeptem, quos quidem fi numerabis ab Elam, primo filio Sem, ufque ad Jobab, ultimo filio Jetan, totidem 27. invenies, etiam fublato Ebal, modò retineas Cainan,

quem admifit Auguft. ut oftendimus fup. ad . 22. Hie-
ron. verò loco cit. numerat tredecim filios Jectan, Trede-
cim, inquit, barum gentium pofteriora nomina invenire non
potui.

*. 29. Gr. Καὶ Οὐφεὶρ, καὶ Εὐεῖλὰ, κ Ἰωβάβ· tum addit : πάντες ὗτοι υιοί Ιεκτών, omnes hi flii Jedan. Auguft. 1. 16. de civit. Dei c. 3. col. 418. b. cunctos Noë filios fic refumit, dicens: In fumma igitur omnes progeniti de tribus filiis Noë, id eft, quindecim de Japhet, & trigin ta unus de Cham, viginti feptem de Sem, fiunt feptuaginta

tres.

. 31. Eadem rurfus habet Auguft. 1. 3. de doctr. christ.
to. 3. col. 62. f. nec aliter in Græco.

. 32. Sic iterum Auguft. 1. 3. de doctr. chr. col. 62. f.
verbum
pro verbo. Eadem quoque in Græco ad verbum,
excepto uno, &, post generationes eorum, quod deeft.

CAPUT X I.

I.

VERSIO ANTIQUA.

T erat omnis terra labium unum, & vox Aug. 1. 16. de civ.

Rat autem terra labii unius, & fermonum Ena omnibus.

eorundem.

2. Cùmque proficifcerentur de oriente, invenerunt campum in terra Sennaar, & habitaverunt in eo.

3. Dixitque alter ad proximum fuum: Venite, - faciamus lateres, & coquamus eos igni. Habueruntque lateres pro faxis, & bitumen pro camen

to:

4. & dixerunt: Venite, faciamus nobis civitatem & turrim, cujus culmen pertingat ad cœlum: & celebremus nomen nostrum antequam dividamur in univerfas terras.

5. Defcendit autem Dominus ut videret civitatem & turrim, quam ædificabant filii Adam,

6. & dixit: Ecce, unus eft populus, & unum labium omnibus cœperuntque hoc facere, nec defiftent à cogitationibus fuis, donec eas opere compleant.

7. Venite igitur, defcendamus, & confunda

Dei, c. 3. t. 7.

2. Et factum eft, cùm moverent ipfi ab orien- 418. 8. 419. 4. invenerunt campum in terra Sennaar, & 420. 6. f. habitaverunt ibi.

te

3. Et dixit homo proximo fuo: Venite, faciamus lateres, & coquamus illos igni. Et facti funt illis lateres in lapidem, & bitumen illis erat lu

tum:

4. & dixerunt: Venite, & ædificemus nobifmetipfis civitatem, & turrem, cujus caput erit ufque ad coelum : & faciamus noftrum nomen antequam difpergamur in faciem omnis terræ.

5. Et defcendit Dominus videre civitatem & turrem, quam ædificaverunt filii hominum :

6. & dixit Dominus Deus: Ecce, genus unum, & labium unum omnium : & hoc incloaverunt facere, & nunc non deficient ex illis omnia, quæ conati fuerint facere.

7. Venite, & defcendentes confundamus ibi

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 1. Ita rurfum Auguft. non femel, 1. 3. de doctr. chr. col. 62. f. 63. a. fic etiam Locut. 32. in Gen. to. 3. col. 328. a. & quæft. 20. in Gen. col. 383. a. ufque ad unum ; omnia autem cum Græco congruunt.

#. 2. Itidem Græcè, nifi excipias vocem, Σeraap, fcriptam abfque duplici,; in Mf. tamen Alex. Zerraap, ut fup. apud Aug.

.3. Ad verbum è Græco, exceptis his, Et fadi funt illis lateres, pro quibus, Kai éyéveTo άUTOïs й TAírbos, & factus eft illis later. Auguft. Locut. 33. de Gen. to. 3. col. 328. b. Et facti funt illis lateres pro lapide: obfervat tamen Græcum habere, & facti funt..... in lapidem; fed addit: Quòd fi Latinè diceretur, locutio minus intelligeretur. Ex hoc facilè crederem in verfione Italica olim fcriptum fuiffe, pro lapide, nifi Auguft. lib. cit. de civit. Dei legiffet, in lapidem.

. 4. Nil Græco fimilius, detracto, &, post venite ; edit. tamen Ald. habet, deûte xal at Aug. Locut. 34. de Gen. to. 3. col. 328. b. legit: Venite, ædificemus nobis civitatem turrim, cujus caput erit ufque ad cælum. Similiter quæft. 21, in Gen. col. 383. b. uno excepto, in cælum.

T४

Gr.ews T &pary. Notandum etiam hoc, noftrum nomen
quod pofuimus fupra ex Aug, non fic legi in edit. noviff.
fed, nobis nomen ; cùm autem illic moneant editores noftri
in Mfs. fcribi, noftrum nomen, hanc lectionem præferen-
dam duximus, ne tantæ auctoritati detraheretur. In Gr.
tamen eft, avtois oropa, nobis ipfis nomen. Hieron. in
Ifai. 9. to. 3. col. 88. c. fimiliter habet: Venite, ædificemus
turrim, faciamus nobis nomen antequam difpergamur.

V. 5. Optimè è Græco: Eadem quoque refert Ambrof.
1. de fide, c. 5. col. 590. b. præter unum, ædificarent, pro
adificaverunt. Gr. quod óμnsar.

. 6. In Gr. hæc tantùm variant: Kal eine Kúpros Ἰδυ..... καὶ τοτο ήρξαντο ποιῆσαι... απ' αυτῶν πάντα ὅσα ἂν ἐπιθῶνται ποιεῖν. In Mr. Alex. ac edit. Ald. ἐξ ἀυτῶν πάνω Ta. Auct. 1. de promiff. part. I. c. 8. apud Profp. col. 98.a. fic habet: Ecce labium`unum eft omni terra; & hoc cœperant facere; nunc non deficient ab eis omnia quæcunque aggreffi funt facere.

. 7. Itidem Græcè, excepta voce ultima fui, quæ deeft; at in Ms. Cott. exstat, tŷ wλuolor duty. Rurfum Auguft. quæft. 22. in Gen, to. 3. col. 383. c. fic legit