3. 346,b,

II.

&

20.

11.7.

PS. 77. 24.

778. d.

VERSIO ANTIQUA.

VULGATA NOVA. adversùm nos murmur vestrum est, sed adversùs murmurati estis contra eum , nos enim quid suDeum.

mus? nec contra nos eft murmur veftrum , fed

contra Dominum. Aug. Locut. 81. t. 9..... Accedite ante Deum : exaudivit enim 9. Dixit quoque Moyfes ad Aaron : Dic unimurmur veftrum.

verfæ congregationi filiorum Israël : Accedite

coram Domino : audivit enim murmur veftrum. Aug. l. 2. de Trin. 10..... & majestas Domini apparuit in nube. 10. Cùmque loqueretur Aaron ad omnem t. 8.786...

cætum filiorum Ifraël, respexerunt ad solitudi

nem : & ecce gloria Domini apparuit in nube. Ecoli. 11. Et locutus est Dominus ad Moysen, di Locutus est autem Dominus ad Moysen, 45. 3. cens :

dicens : Aug. quæft. 6o.in 12. Exaudivi murmur filiorum Ifraël..... Ad 12. Audivi murmurationes filiorum Ifraël, Exod. 1. 3.439.f. vesperam edetis carnes , & manè replebimini loquere ad eos : Vespere comedetis carnes, panibus.....

manè faturabimini panibus : scietisque quòd ego

sum Dominus Deus vefter, Auft. 1. de xl. 13. Fa&um est vespere , & adscendit cotur 13. Factum est ergo vespere , & afcendens Num. Manj. ap. Ambr.t. nix , & cooperuit caftra.....

coturnix, cooperuit caftra : manè quoque ros 11. 31. 2. 8.6.

jacuit per circuitum caftrorum. Aug. Locut. 82. t. 14. Et ecce in facie eremi minutum tanquam 14. Cùmque operuiffet superficiem terræ , 3. 346.b. coriandrum.....

apparuit in solitudine minutum , & quasi pilo tu- Sup. 16.

sum , in similitudinem pruinæ super terram. Ambr. epiß. 8.10

Num. 15..... Hic est panis , quem dedit vobis mandu IS. Quod cùm vidiflent filii Ifraël, dixerunt 2. 784.6. care Dominus,

ad invicem : Manhu ? quod significat : Quid est
hoc ? ignorabant enim quid esset. Quibus ait
Moyses : Iste est panis , quem Dominus dedit vo- joan. 6.
bis ad vefcendum.

31.

1. Cor. Idem cpift. 64. 16..... sermo quem ordinavit Deus..... secun 16. Hic est fermo, quem præcepit Dominus :

10. 34 7049.d. dùm numerum animarum vestrarum unusquisque Colligat unusquisque ex eo quantum fufficit ad Aug. Locut. 83.t. cum commanentibus vobis colligite.

vescendum : gomor per singula capita , juxta nu3. 346...

merum animarum vestrarum quæ habitant in ta

bernaculo fic tolletis. Ambr. ep.7.1, 2.

17... & collegerunt, qui plurimum, & qui 17. Feceruntque ita filii Ifraël : & collegeminimum.

runt , alius plus , alius minus.
18. Et mensuram fecerunt gomor : & non 18. Et mensi sunt ad mensuram gomor : nec 2. Cori
abundavit, nec fuperfuit ei qui multum, & ei qui qui plus collegerat , habuit amplius : nec qui mi- 8. 15.
minus, non defuit : unusquisque enim pro nu nus paraverat , reperit minus : sed singuli juxta
mero animarum qui apud fe erat in tabernacu- id quod edere poterant , congregaverunt.
lis, collegerunt.

VULGATA NOVA.
19. Dixitque Moyses ad cos : Nullus relinquat ces , id est, duo gomor per singulos homines : ve-
ex eo in mané.

nerunt autem omnes principes multitudinis , & nar-
20. Qui non audierunt eum , sed dimiserunt qui- raverunt Moysi.
dam ex eis usque manè, & fcatere coepit vermibus 23. Qui ait eis : Hoc est quod locutus eft Domi-
atque computruit : & iratus est contra eos Moyses. nus : Requies fabbati sanctificata est Domino cras :
VERSIO ANTIQUA.

VULGATA NOVA.

quodcunque operandum eft, facite : & quæ coquen

da sunt coquite : quidquid autem reliquum fuerit, reAug. Locut. 84.1.

21. Et collegerunt 21. Colligebant au ponite usque in manè. 3. 346, d. illud manè manè..... tem manè finguli, quan 24. Feceruntque ita ut præceperat Moyfes , &

tum fufficere poterat ad non computruit , neque vermis inventus est in eo. vescendum : cùmque incaluiffet sol, liquefiebat. 25. Dixitque Moyses : Coinedite illud hodie, quia 22. In die autem sexta collegerunt cibos dupli- fabbatum est Domini : non invenietur hodie in agro.

NOTE AD VERSION EM ANTIQUAM.
#. 9. Ad verbum è Græco.

flépw Tl 'sı 7870 ; ..... eine de Mauolls av 7013. O 705 8
*. 10. Auct. I. de xl. Manl. ap. Ambros. col. 8.c. Et αρτος, ον ε' ωκε Κύeιος υμϊν φαγείν.
gloria Domini apparuit in nube. Gr. v doğa Kupis upon, . 16. Sic Ambros. ibid. Quid fit ifte panis, audi : fer-
&c. ut fup.

mo, inquit , quem ordinavit Deus. Græc. T8% tò papa , ó'
♡. 11. Ita in Græco.

oure laté Kúerose reliqua ut in Lat. Augustini , exceptis in-
. 12. Similiter hab. August. locur. 81. de Exod. col. termediis ab ipfo omissis.
346. b. Exaudivi murmur filiorum Ifraël, nec aliter Græ $. 17. Sic habet Ambros. Ita legimus distributionem
cè ; sequentia etiam concordant, excepto verbo , édeste, faltam per fingulas animas , ut aqualis fieret divifo : 80 col-
editis
, pro
edetis.

legerunt , fecundùm difpofitionem Moyfi , qui plurimum, Es
¥. 13. Græc. 'Eyéve?o de fonecceo dv Cu opluyorules, qui minimum. Græc. 'Enciuçar de 75 oi vioi 'Isexnxo
9 xéAuto Two @dPuboxy. Augaft. quat. 62. in Exod. to. και συνέλεξαν και το πολύ, και ο το έλαττον.
3. col. 440.e. Illis, inquit , ortygometra data eft , id eft, . 18. Nonnulla hîc Ambrosius intermiscere videtur ad
Aves , quas coturnices multi Latinè interpretati funt , cum modum narratoris : ita enim in Græco sunt verba : Kai

ME
fit aliud genus avium orrygometra , quamvis coturnicibus non τρήζαντες (edit. Αld. εμέτριζαν) χομορ, εκ έπλεόνασεν και το
#quequaque diffimile.

πολύ, και και το έλαττον εκ ήλατ7όννζεν έκαςος εις της καθή-
*. 14. Græc. Kai idee'ni aspó Cwtor rūs, &c. ut in xor?as aap favīñ ourénsžar. i. e. Et cùm menfi effent ( al.
Lat.

menfi suni ) gomor , non superfuit-ei , qui multum ; & qui
*. 15. Similiter idem Ambros. ep. 64. cal. 1049. d. minus, non defuit ei : unusquisque in eos qui ad se pertine-
Qui curiofior fuerit, inquit, quærit, quid fit iftud ? ..... bant , apud fe ipfum collegerunt. Addit Ambrof. Der fingu-
Refpondet illi minister Dei : Hic eft panis , quem dedit tibi la capita gomor , id eft menfuram vini : item epift 46. col.
Deus manducare. Auct. I. de xí. Mans. ap. eund. to. 2. 985. e. ait : Qui minus collegit , non diminuit ; & qui plo-
col. 8. c. Hic eft panis , quem dedit vobis Dominus ad man rimum, non ampliavit.
ducandum, Græc. 'Idórles de civio di ..... Ein av freegs Two X. 21. Ad verbum è Græco.

N O V A.

fu. fed

uni

-dite m. nem di

Trin. 300. Ao

e. EH

en, 45.

N O V A.

NOVA.

VULGATA
26. Sex diebus colligite : in die autem septimo 27. Venitque feptima dies : & egresi de populo
fabbatum est Domini , idcirco non invenietur, ut colligerent, non invenerunt.
VULGATA NOVA.

VERSIO ANTIQUA.
28. Dixit autem Dominus ad Moysen : Ur 28.... Quoad usque non vultis obaudire man- Vig. Taps.1. 12. do
quequo non vultis custodire mandata mea, & data mea , & legitima mea?
legem meam ?
29. Videte quòd Dominus dederit vobis fab-

29. Considerate non Dominus Deus dedit
batum, & propter hoc die fexta tribuit vobis ci- vobis istum diem fabbati ? propterea ipse dedit
bos duplices : maneat unusquisque apud femetip- vobis panes duûm dierum..... nullus veftrùm egre- Aug. Locut, 85.1
sum , nullus egrediatur de loco suo die feptimo. diatur unusquisque de loco fuo die feptimo. 3. 346, d.

VULGATA
30. Et sabbatizavit populus die feptimo. præcepit Dominus : Imple gomor ex eo, & cufto-

31. Appellavitque domus Israël nomen ejus diatur in futuras retro generationes : ut noverint pa-
Man : quod erat quasi semen coriandri album , gul- nem, quo alui vos in solitudine , quando educti ef-
tusque ejus quasi similæ cum melle.

tis de terra Ægypti.
32. Dixit autem Moyses : Iste est fermo , quem
VULGATA

VERSIO ANTIQUA.
33. Dixitque Moyses ad Aaron : Sume vas

33. Et dixit Moyfes ad Aaron : Accipe vas au- Aug. quaft.61.in & mitte ibi Man , quantum poteft ca reum unum, & mitte illud plenum gomor Man- Exod. t. 3. 440. a pere gomor : & repone coram Domino , ad fer- na : & repones illud ante Deum , ut fervetur in vandum in generationes vestras,

progenies..... 34. sicut præcepit Dominus Moyfi

. Posuit 34. quemadmodum præcepit Dominus..... Et que illud Aaron in tabernaculo refervandum,

repofuit Aaron ante testimonium ad reservan

dum.
2. Efdr.
35. Filii autem Ifraël comederunt Man qua 35. Filii autem Ifraël ederuntManna annis qua-

qua- Idem quaft.62.)
9. 21. draginta annis , donec venirent in terram habi- draginta , quoad usque venirent in terram, quæ 440. 6.
Judith, tabilem : hoc cibo aliti sunt, usquequo tange- inhabitatur : Manna ederunt , quoad ufque veni-
$. is rent fines terræ Chanaan.

rent in partem Phænicis.
36. Gomor autem decima pars est Ephi.

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.
♡ 28. Græc. "EWS TIVOS ou Bérenge ICQxécur tas loncés éstw exa5 05 X , &c. In Ald. edit. pudelis vcr, absque feq.
Hi, wġ Tòv vókor Mx ; Q:01 que non vultis exaudire manda έκαςος. .
za mea , & legem meam? in edic. Vigilii legirur : Legitima . 33. Similia Græcum habet , præter hæc , ikbare sis
mea confiderare, sed aperto mendo , pro considerate , quod avióv, injice in illud , pro mitte illud , & tô recev , pro
pertinet ad versum seq. Gr.id sts. Apud Tichon, reg. 3.
col. 55.b. Quousque non vultis andire legem meam ?

. 34. Optimè è Græco.
#. 29. In Gr. primum 'Idsłe , videre : tum absque ulla . 35. Eadem sunt in Græco , nisi excipias ista , Çws van
interrogatione , ó pap Kuecos & Swxer upü các6a7c thrivé- for sis tù oixzpeévuv..... i'ws Tapeyévor70 tis, &c. At in Mr.
eαν ταύτην. (vel ut in Mt. Αlex. υμϊν την ημέeαν ταύ7ων, Alex. sis güv thy oixxpérmy. In Græco etiam constanter,
τα σαββαλα ) διια τε7ο αυτος έδωκεν υμίν τη μέρα τη εκτη har, pro manna , Ms. verò Alex. hab. pava. Vide lis quæ
άρτες δύο ημερών..... μνδείς εκπορευέτω εκ τε τόπε αυτή τη addit ibid, August. de terra Phænice,
svépą tñ eodón. In Ms. verò Alex. und eis user XTOPEU-

manna,

TO

1.

I.

I ,

E

20. 4•

CAPUT XVI I.
VULGATA NOVA.

VERSIO ANTIQUA.
Gitur profecta omnis multitudo filiorum T profecta est omnis congregatio filiorum Audt. 1. de xli

Israël ex deserto Sin

per

caftra sua , fecun- manf. ap. Ambr. 8. juxta sermonem Domini , castrametati sunt in dùm verbum Domini , & caftrametati funt in c.f. Raphidim , ubi non erat aqua ad bibendum po Raphidim ; non erat autem aqua populo ad bipulo.

bendum.
Num. 2. Qui jurgatus contra Moysen , ait : Da no 2. Et maledicebat populus ad Moysen..... Quid Aug. Locut. 87. ta
bis aquam, ut bibamus. Quibus respondit Moy- maledicitis mihi ......

3. 346. e.
ses : Quid jurgamini contra ine ? cur tentatis
Dominum?

3. Sitivit ergo ibi populus præ aquæ penu 3.... & murmuravit populus ad Moysen, di Idem Locur, 886 ria , & murmuravit contra Moysen, dicens : centes,....

ibid.
Cur fecisti nos exire de Ægypto , ut occideres
nos, & liberos nostros, ac jumenta fiti?

4. Clamavit autem Moyses ad Dominum, di-
cens : Quid faciam populo huic ? adhuc paulu-
lum, & lapidabit me.

s. Et ait Dominus ad Moysen : Antecede 5. Et dixit Dominus ad Moyfen : Antecede Aug. quaft. 64. in populum , & fume tecum de senioribus Ifraël : populum , sume autem tecum de senioribus po- Exod. 6, 3.441. an

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.
.1. Græc. Kad dupe nãove ourafwyni... xalà wapelle cut. 86. de Exod, col. 346. d. addit : Non erat autem populo
Conce's cu cor, chia puuaics Kupis, &c. ut in Lat. Et promovit aqua bibere , id eft, ad bibendum. In Gr. Tii.
emnis fynagoga..... fecundum caftra sua per verbum Domini, #. 2. Gr. Kai éagid opsito, &c. ut in Lat.
&c. Hieron. ep. ad Fabiol. to. 2. col. 592. b. Profecta est 7. 3. Gr. Kai daryoyu ev {xei o raós , &c. ut fup.
omnis multitudo filiorum Ifraël de eremo Sin per manfiones Vide lís Tertul. 1. de pat. c. 5. p. 200. b.
fras, juxta os Domini , & venerunt Raphidim. August. lo. X. S. Similiter hab. idem August, locut. 89. de Exod.
Tom. I.

X

21.

1. Cor. 10.4

540.6.

Deuti

VERSIO ANTIQUA.

VULGATA NOVA. puli : & virgam in qua perculfisti flumen, accipe & virgam qua percuslikti fluvium , tolle in manu Step. 14. in manu tua.....

tua , & vade. Ambr. l. I. de 6. Ego fteti hîc priusquam tu..... percuties pe 6. En ego stabo ibi coram te , supra petram PS: 77. Cain, c.8. 198.f. tram, & exiet aqua ex ea, & bibet populus..... Horeb : percutiesque petram , & exibit ex ea TS; Idem de ele, co se

aqua, ut bibat populus. Fecit Moyses ita co

ram senioribus Ifraël :

VULGATA NOVA.
7. & vocavit nomen loci illius , Tentatio , prop 8. Venit autem Amalec, & pugnabat contra If-
ter jurgium filiorum Ifraël, & quia tentaverunt Do- raèl in Raphidim.

25.17. minum , dicentes : Eft ne Dominus in nobis , an non?

Judith

4.13. VERSIO ANTIQUA.

VULGATA NOVA.

Sap. II. Cypr, l. 2. Tefim. 9. Dixit Moyfes ad Jesum : Elige tibi viros : 9. Dixitque Moyses ad Josue : Elige viros : 3e 294.b. & exi, & constitue cum Amalech in craftinum : & egressus , pugna contra Amalec : cras ego

ecce ego ftabo in cacumine collis , & virga Dei stabo in vertice collis, habens virgam Dei in
in manu mea.

manu mea.

10. Fecit Josue ut locutus erat Moyses, & pugnavit contra Amalec : Moyses autem & Aa

ron & Hur ascenderunt super verticem collis.
11. Et factum est cùm levabat manus Moyses, 11. Cùmque levaret Moyses manus , vince-
prævalebat Ifraël : ubi autem fubmiserat manus bat Ifraël : fin autem paululum remififfet , su-
Moyses, invalefcebat Amalech.

perabat Amalec.
12. Sed manus Moysi erant graves : & accepto 12. Manus autem Moyfi erant graves : fu-
lapide , supposuerunt fub eo, & fedebat super mentes igitur lapidem , pofuerunt subter eum
eum : & Aaron & Ur sustentabant manus ejus in quo sedit : Aaron autem & Hur sustentabant
hinc & inde. Et factæ sunt manus Moysi stabiles manus ejus ex utraque parte. Et factum est ut
usque in occasum solis.

manus illius non lassarentur usque ad occasum

solis.
13. Et fugavit Jesus Amalech, & omnem po 13. Fugavitque Josue Amalee , & populum
pulum ejus....

ejus in ore gladii.
14. Et dixit Dominus ad Moysen : Scribe hoc, 14. Dixit autem Dominus ad Moysen : Scri-
ut sit memoria in libro , & da in aures Jesu: quo- be hoc ob monimentúm in libro , & trade auri-
niam deletione deleam memoriam Amalech de bus Josue : delebo enim memoriam Amalec lub
fub cælo.

cælo. 15.... Dominus meum refugium,

15. Ædificavitque Moyses altare : & voca. vit nomen ejus, Dominus exaltatio mea , dicens :

16. Quia manus solii Domini , & bellum Do-
mini, erit contra Amalec , à generatione in ge.

nerationem,
NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.
col. 346. e. ab his , virgam in , &c. Nec diffimile quid cit, l. contra Jud.c. 1o. pag. 144.b. Moyses, cùm Jefus ad-
Græcè , præter duo, tã naš tý78, populum istum, & os versùs Amalech præliabatur , extenfis manibus orabat refi-
AUTQ , tibi ipfi , pro tecum. Ml. verò Alex. loco tě78 , ad- dens. Item Hilar, in Pf. 133. col. 466.f. Cùm elevatis conf-
dit , paulòque poft fcribit, pelà osav78; cum editt. Ald. titiffet manibus , vincebat ; summilis verò in terram, vin-
& Compl.non caut. Vide feqq. apud Auguft.

cendum populum ab hofte præbebat.
7.6. Græc. "Oso eros e suxa exempo Tš os ( al. co . 12. Sic iterum Cypr. ep. ad Fortunat. p. 267. a.
dices cum Compl. τό σε ελθείν ) επί της σέ7eaς αν Χωρος omissis tamen his , fed manus Moyfi erant graves. In Græco,
i hatáteis, &c. ut in Lat. Auct. verò l. de promisr. apud Aide Xpīpes Mwvoña Bapcicio se nabórrss air for umflux cr vn'
Prosp. p. 1. c. 39.col. 121. a. Pracedam te in Corebi po autóv..... , 'A apdov ing "S2p ésüerfor tas xfiers avtő értEū-
ftabo super petram , x tu veniens percuties petram , exibit Osv sis, frtugev eis, &c. ut in Lat.
aqua , & bibet populus meus.

. 13. Græc. Kai otpéte7 ’Inors, &c. ut in Latino.
V. 9. Græc. Eine de Mwuchs TW 'Ivoor 'Exiretor GEQU Cyp. epift. ad Fortunat. p. 267.a. constanter, 6 fugavit ,
τώ άνδρας δυνατες, και εξελθών σαράλαξαι το 'Αμαληκ άυ &c. ut fup. Auct. 1. de xl. Mans.col. 9. a. Fugavit Ama-
esovo ido & you o suxa é tri tûs, &c. ut in Lat. In Ms. Alex. lech, Somnem populum ejus in occifione gladii. Græc. quo-
ac edit. Ald. deeft duratús, post är dess. Eadem memorat que addir in fine , ' pórw paxales, quæ verba omittit
idem Cypr. supra, p. 292. b. dicens : Hic eft lapis , Super Cypr. tum I. Testim. tum ep. ad Fortunat. licet utrobique
quem sedit Moyses in cacumine collis , quando jesus Nave con- proximè addat: & dixit Dominus , &c.
tra Amalech dimicavit..... Amalech superatus eft ab Jesu. . 14. Itidem Cypr. ep. ad Fortunat. p. 267. a. In Gr.
Similicer August. quæst. 65. in Exod. col. 441. c. Et ecce fic : Eine dè (Mf. Alex. Kai tine) Kúeios...... Kalvega
ego fto super cacumen collis , & virga Dei in manu mea , dicit for 7870 sis prugócurey eis bibríor, (Ms. Alex. cum editt.
Moyfes ad Jesum Nave , cùm præciperet pugnari adversùs Ald. & Compl. « Bierw ) &c. ut in Lat.
Amalech. Arnobius de Deo trino , col. 215. c. Ego ftabo #. 15. In Græco sic : Kai wxodónde Moucís ou Ciasý-
in cacumine collis , & virga hac quæ in manu tua eft , in eloν Κυρίω και επωνόμασε το όνομα άντε, Κύριος καταφυγή
ipfa faciam omnia figna virtutum.

M8. Mr. Alex.cum Ald. ed. pô xalapuyú quæ August. lo-
$. 11. Eadem iterum leguntur ap. Cypr. ep. ad Fort. cut. 9o. de Exod. to. 3. col. 346. f. narrando exprimit,
p. 267. a. nisi quod deest vox Moyses, ante invalefcebat : nec dicens : Scriptum eft , quòd altare conftituerit Moyfes, 85
dissimilia in Græco , nisi excipiantur aorist. ér'npe.... xd- appellaverit illud , Dominus meum refugium.
Brixe, levavit..... fubmifit. His accedunt quæ Tertul. di-

CAPUT XVIII.

VULGATA NOVA.

rat :

22.

cognatus Moysi, omnia quæ fecerat Deus verbis pacificis. Cùmque intrasset tabernaculum, Moysi, & Israëli populo suo, & quòd eduxisset Do 8. narravit Moyses cognato suo cun&ta quæ feceminus Ifraël de Ægypto:

rat Dominus Pharaoni, & Ægyptiis propter Ifraël ; 2, tulit Sephoram uxorem Moyfi quam remise- universumque laborem , qui accidiffet eis in itinere

& quòd liberaverat eos Dominus.
3. & duos filios ejus , quorum unus vocabatur 9. Lætatusque est lethro super omnibus bonis ,
Sup. 2. Gersam , dicente patre : Advena fui in terra aliena. quæ fecerat Dominus Ifraëli, eò quòd eruiffet eum

4. Alter verò Eliezer : Deus enim , ait , patris de manu Ægyptiorum ,
mei adjutor meus, & eruit me de gladio Pharaonis. 10. & ait : Benedictus Dominus , qui liberavit

s. Venit ergo Iethro cognatus Moyfi, & filii vos de manu Ægyptiorum , & de manu Pharaonis ,
ejus, & uxor ejus, ad Moysen in desertum, ubi qui eruit populum fuum de manu Ægypti.
erat caftrametatus juxta montem Dei.

u. Nunc cognovi, 11. Vide Not. ad x.
6. Et mandavit Moyfi , dicens : Ego Iethro co- quia magnus Dominus fu- 12.
gnatus tuus venio ad te, & uxor tua, & duo filii per omnes deos : eò quòd
tui cum ea.
superbe egerint contra illos.

Sup. 1. 14.5.74 7. Qui egressus in occursum cognati sui, adora

10. 10. 14.8. VULGATA NOVA.

VERSIO ANTIQUA. 12. Obtulit ergo Iethro cognatus Moysi ho 12. Et sumpsit Jothor socer Moysi holocausto Aug. Locut. 90. locausta & hoftias Deo : veneruntque Aaron & mara & facrificia Deo : venit autem & Aaron , 346.e. omnes seniores Ifraël, ut comederent panem & omnes feniores Ifraël manducare panem cum Exod. 1. 3. 441.d.

Aug. quæft.66.in cum eo coram Deo.

socero Moysi ante Deum.

VULGATA N O V A.
13. Altera autem die
1 3..... 14. Vide Not.

14. Quod cùm vidiffet cognatus ejus , omnia sci-
sedit Moyses ut judicaret

licet quæ agebat in populo, ait : Quid est hoc quod populum , qui alliftebat Moysi à manė usque ad vef- facis in plebe ? cur folus fedes, & omnis populus peram.

præftolatur de manè usque ad vesperam ? VULGATA NOVA.

VERSIO ANTIQUA. 15. Cui respondit Moyses : Venit ad me po 15. Moyses socero dixit : Quia venit ad me aug.quajt. 67. in pulus quærens sententiam Dei. populus inquirere judicium à Deo.

Exod. 1. 3. 441.
16. Cùmque acciderit eis aliqua disceptatio, 16. Cùm eis contigerit disceptatio, & vene-
veniunt ad me ut judicem inter eos , & often- rint ad me , judico unumquemque,
dam præcepta Dei, & leges ejas.

eos præcepta Dei, & legem ejus.
17. At ille : Non bonam , inquit, rem facis :
18. stulto labore consumeris & tu, & popu 18..... grave tibi verbum hoc.....

Aug. Locui. 912 lus iste qui tecum est : ultra vires tuas est nego

346.f. Deut. 1. tium , folus illud non poteris sustinere, 12.

19. Sed audi verba mea atque consilia , & 19. Nunc itaque audi me, & consilium dabo Aug. quæft. 68.8 erit Deus tecum. Esto tu populo in his quæ ad tibi , & erit Deus tecum. Esto tu populo quæ 69. in Exod, s, 3. Deum pertinent , ut referas quæ dicuntur ad ad Deum, & referes verba eorum ad Deum :

442. b. eum :

20. oftendasque populo cæremonias & ritum 20. & teftaberis illis præcepta Dei, & legem colendi , viamque per quam ingredi debeant, & ejus ; & demonstrabis illis vias, in quibus ambuopus quod facere debeant.

labunt in eis, & opera quæ facient.

VULGATA NOVA. 21. Provide autem de

21..... Vid. Not.

oderint avaritiam , & constitue ex eis tribunos, & omni plebe viros poten-.

centuriones, & quinquagenarios , & decanos,
tes , & timentes Deum , in quibus fit veritas ,

22. qui judicent populum omni tempore : quid-
NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.
^. 12. Eadem sunt in Græco, præter unum ouppareiv, .15. Græc. Kolay Mavolls TÔ, &c. ut in Latino,
manducare fimul, pro manducare ; deeft quoque , ante Similiter apud Lucif. Cal. col. 183. b. Venit ad me populus
Aaron ; sed retinet Ms. Alex. vy ’Accs. His verò ante quærens ( Græc. &x?utūcas ) judicium à Deo , infra Domino.
Deum , addit August. sup. Vel ficut alii codices habent, co . 16. Græc. '07 ar gap reruta, avicīs certinogice, &c.
ram Deo, quod Græcè fcriptum eft, fra Pior to of. Idem ut in Lat. nisi quod pro moneo, hab. ovu 6. Gó?w, ad verbum,
locut. 9o. de Exod. col. 346. f. ait : Istum autem Jothor inftruo , seu collatis fcripturæ locis probo.
legimus facerdotem fuisse Madian , id est , gentis Madian. . 18. In Græco primùm : diopče xa720,9 cpuan avutopo-
Mirum est autem fi ejus adventu cæpit facrificare Moyses, 8 mil come ogn ou, i was oncès 670s, os ési metà cô: deinde
non potiùs ipse Jothor , qui jam facerdos erat : & quæst. 69. ur in Lar. Eadem memorat August. quæft. 68. in Exod,
in Exod. col. 442. d. Ambiguè , inquit , pofita sunt verba , col. 441. g. dicens : Jothor conflium dat genero suo Moyfi ,
vel utrim facrificaverit Deo vero in populo ejus, quando vi ne occupatus judiciis populi , iple , populus confumma-
dit generum suum , vel utriim eum adoraverit ipje Moyses, retur consumptione intolerabili. .
quanquam de adoratione.... honor videretur focero redditus. . 19. Ita in Græco ad verbum.
Vid. etiam quæst. 12. col. 425. e.

. 20. Ad verbum è Græco, nifi excipias unum ,
*. 13. 14. Ad hæc August. quæft. 67. in Exod. col. monstrabis , pro quo cuparsis, propriè fignificabis. August.
441. f. Nunquid Moyfes , quamvis cum illo Deus loqueretur, locut. 92. de Exod. col. 346. f. conftanter : Et demonstrabis
per fingula credendum eft quòd consulere foleret Deum , fi quid illis vias, &c. ut fup.
effet in disceptationibus tantæ multitudinis , quæ illum in X. 21. Eò spectant quæ narrat August. quæst. 69. in
hoc judicandi negotio à mane ufque ad vefperam detinebat. Exod. col. 442. c, dicens : Poft bac admonet ne fingulorum
Tom. I.

Y ij

& qui

de

Num. 10. 29.

VULGATA NO V A.,
quid autem majus fuerit , referant ad te, & ipfi mi 23. Si hoc feceris , implebis imperium Dei , &
nora tantummodo judicent : leviúsque sit tibi , par- præcepta ejus póteris fuftentare : & omnis hic po-
tito in alios onere,

pulus revertetur ad loca sua cum pace.
VERSIO ANTIQUA.

VULGATA NOVA.
Auit. i. de xl. 24. Audivit autem Moyses vocem foceri fui , 24. Quibus auditis , Moyses fecit omnia quæ
Manf. ap. Ambr. & fecit quæcunque dixit ei.

ille suggefferat.
9. b.

25. Et electis viris ftrenuis de cuncto Ifraël, conftituit eos principes populi, tribunos , & cen

turiones, & quinquagenarios , & decanos. Aug. Locut. 93. 26.... verbum autem grave referebant ad Moy 26. Qui judicabant plebem omni tempore : t. 3. 346.g. 347. sen : omne autem verbum leve judicabant ipsi. quidquid autem gravius erat , referebant ad eum,

faciliora tantummodo judicantes.

27. Dimisitque cognatum suum : qui rever

sus abiit in terram suam, NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM. negotia..... deferantur , cle&is videlicet potentibus viris, pūrea Tè unbegyxov ároi (your évi oé Tà de Bexxéa Tor xerDeum colentibus , juftis , & qui oderint fuperbiam ; quos pálw xenociv dulci, oj xspirou árò cã, a curartiautoriai conftituat super millenos alios super centenos , alios super gos. Et judicabunt populum omni tempore : verbum autem quinquagenos , alios super denos. Tum addit: Sic 88 ab ipo grave referent ad te ; quæ autem ex negotiis brevia fuerint, Moyse removit graves , & periculosas occupationes ; nec istos judicabunt ipfi ; & allevabunt à te, & suscipient onus unà gravavit , quandoquidem ipfi mille haberent unum super se , & fub illo haberent alios decem , & sub eis alios viginti , & . 24. Iridem Græcè, excepra voce fui, quæ deest ; sub bis aliòs centum , ut vix aliquid ad fingulos quosque pre- at in editt. Ald. & Compl. legitur og you opgooit. August. pofitos pervenirent, quod judicare necesse haberent. In Græco quoque quæst. 69. in Exod. col. 442. d. ait : Moyfes non sic: Kai cu ceavla oxéta árò aartós tã naš ärseas du- faftidivit, neque contempfit foceri sui confilium. ratès, 650Cebsis , avseos dixerit's , p. Cenas umepuparíar, .26. August. ibid. Verbum autem grave referebant ( ay nalasíceis frau win Xincepxes , ex@tov7 dépxes, ar per Moysen ; tum addit: fic enim habet Gracus , quod Latini TuxOrTdpxes , y dered ópx85. Mr. Alex. cum Ald. edit. interpretati funt, ad Moyfen. Illâ fanè locutione ipfa etiam addit, requuatoriCayueis, 65 fcribas , quod abest ab cura significatur, qua di&tum eft , fuper Moysen ; vel ut aliis. Auguft. verò illos fcribas admittit infra , dicens : Quos onus ei significaretur impofitum ; Græc. zar as pripea ( edd. autem dicat, neguje 1081 Caywayeis , poft decuriones , non facilè Ald. & Compl. rò de pürece) unbegyxor drepéco Car ( Ald. sciri poteft, quoniam hoc nomen in nullo uli habemus ,

vel

& Comp!. ανέφερον ) επί Μωυσήν παν δε ρήμα ελαφρoν εκρίofficiorum , vel magisteriorum. Nam quidam, Doctores , in vo Car cu 7oi. Ald. & Compl. f'xexver. Verbum autem grave, terpretati sunt, ut intelligantur utique Litterarum , qui in ait Auguft. di&tum eft pro quæftione gravi : 074097455 , ad troducant in litteras , ficut resonat Græcum vocabulum. Se verbum prætumidus, ex UTèp super , i. e. nimis, & öyxos, quuntur in Gr. Kai reisoi zòr accòr aãoor apeere tò de tumor , faftus, item gravitas , pondus , eminentin.

tecum.

1.

M te tertio egreffionis Israël de terra

CAPUT XI X.
VERSIO ANTIQUA.

VULGATA NOVA.
70 .

Ensis autem tertii exitûs filiorum Ifraël
Exod. t. 3. 442.8.

Ægypti , in
eremum Sina.

tudinem Sinai. 2. Et profe&i sunt ex Raphidin , & venerunt 2. Nam profecti de Raphidim, & pervenienin eremum Sina, & applicuit Israël ibi contra tes usque in desertum Sinai, castrametati sunt in montem.

eodem loco , ibique Israël fixit tentoria è regio

ne montis. 3. Et Moyses ascendit in montem Dei, & vo 3. Moyses autem ascendit ad Deum , vocacavit eum Dominus de monte , dicens : Hæc di- vitque eum Dominus de monte , & ait : Hæc 38. ces domui Jacob , & nunciabis filiis Israël :

dices domui Jacob , & annuntiabis filiis Israël : Lucif. Calar. I. 4. Ipsi vidistis , quanta fecerim Ægyptiis , & 4. Vos ipfi vidistis, quæ fecerim Ægyptiis , Denta pro S. Athan, col. assumpli vos tanquam supra pinnas aquilæ , & quomodo portaverim vos fuper alas aquilarum , 29. 2. 183.6. adduxi vos ad me.

& affumpferim mihi. s. Et nunc si auditu audieritis vocem meam, s. Si ergo audieritis vocem meam , & custo& custodieritis teftamentum meum , eritis mihi dieritis pactum meum , eritis mihi in peculium populus abundans præ omnibus gentibus : mea de cunctis populis : mea est enim omnis terra. Pf. 23. eft universa terra.

6. Vos autem eritis mihi regnum sanctiffimum, 6. Et vos eritis mihi in regnum sacerdotale, & gens sancta.....

& gens fancta : hæc funt verba quæ loquêris 2. 9.

ad filios Ifraël. NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM. . 1. Ad verbum è Græco. Hieron. verò ep. ad Fabiol. Er Moyfes ascendit ad Deum , vocavitque eum Dominus do to. 2. col. 593. a. legit : Mense tertio egreskonis filiorum monte , dicens, Ifraël de Ægypto , in die hac , transserunt in solitudine Sinai. $.4. Græc. 'Autor eespoéza 7€ ova aeroinxa toīs....o ng arsVid. Aug. infra , col. 443.

λαβον υμάς αεί επί αθερύγων αετων , και προςαγαγόμην υμάς ¥. 2. Græc. Kai atñeger ex 'Papifsiv, ...... y mapeo apèse paulóv. i. e. Ipfi vidistis quæcunque feci Ægyptiis, vébaner fxsi 'Isegena, &c. ut in Lat. Apud Hieron. ep. ad affumpfi vos ficut fuper alas aquilarum , & adduxi vos ad Fabiol. col. 593. a. fic : Profečtique de Raphidim , venerunt me ipsum. in defertum Sinaï , & caftrametati funt in eremo , feditque is. Optimè è Græco, nisi quod pro mea eft universa, ibi Ifraël è regione montis.

&c. habetur , fun gópi'si não, &c. Ambros. 1. 3. de fide, . 3. Eadem prorsus in Græco , præter unum , ó cós, 6. 15. to. 2. col. 519. a. hanc vocem ovliov, rectè dictam Deus , loco Dominus. Ac in edit. Compl. Kúens ó Osós, contendit de filio , cùm , inquit, & panem F16C 1er Domial. Kuelos, cum August. Eadem quoque refert Lucif. Cal. nus dixerit, & fcripferit Moyses : weis C# MOL nads #scol. 183. c. ad verbum , exceptis his, Deus , & annuntia- excucioso bis, Gr. dvayssasīs. Hieron. ep. ad Fabiol, col. 593. a. . 6. Ita in Græco , præter hoc, BaCinsiov lepéteria,

I.

I. Per,