Aug. Locut. 81. t. 3.346,6.

Aug. 1. 2. de Trin. 8.8.786. d.

VERSIO ANTIQUA.

VULGATA NOVA.

adversùm nos murmur veftrum eft, fed adversùs murmurati eftis contra eum, nos enim quid fu-
Deum.
mus? nec contra nos eft murmur veftrum, fed
contra Dominum.

9..... Accedite ante Deum : exaudivit enim
murmur veftrum.

10..... & majestas Domini apparuit in nube.

11. Et locutus eft Dominus ad Moyfen, di

cens :

Aug. queft. 60. in 12. Exaudivi murmur filiorum Ifraël..... Ad Exod. 1. 3.439. f. vefperam edetis carnes, & manè replebimini & manè replebimini panibus.....

Aug. Locut. 84. t. 3. 346. d.

17..... & collegerunt, qui plurimum, & qui minimum.

18. Et menfuram fecerunt gomor : & non abundavit, nec fuperfuit ei qui multum, & ei qui minus, non defuit: unufquifque enim pro numero animarum qui apud fe erat in tabernaculis, collegerunt.

VULGATA

19. Dixitque Moyfes ad eos: Nullus relinquat ex eo in manè.

20. Qui non audierunt eum, fed dimiferunt quidam ex eis ufque manè, & fcatere cœpit vermibus, atque computruit: & iratus eft contra eos Moyfes.

VERSIO ANTIQUA.

21. Et collegerunt illud manè manè.....

VULGATA NOVA.

21. Colligebant au-
tem manè finguli, quan-
tum fufficere poterat ad
vefcendum: cùmque incaluiffet fol, liquefiebat.
22. In die autem fexta collegerunt cibos dupli-

ces, id eft, duo gomor per fingulos homines venerunt autem omnes principes multitudinis, & narraverunt Moyfi,

23. Qui ait eis: Hoc eft quod locutus eft Dominus: Requies fabbati fanctificata eft Domino cras: quodcunque operandum eft, facite : & quæ coquenda funt coquite: quidquid autem reliquum fuerit, reponite ufque in manè.

24. Feceruntque ita ut præceperat Moyfes, & non computruit, neque vermis inventus eft in eo.

25. Dixitque Moyfes : Comedite illud hodie, quia fabbatum eft Domini: non invenietur hodie in agro.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 9. Ad verbum è Græco.

. 10. Auct. 1. de XL. Manf. ap. Ambrof. col. 8. c. Et gloria Domini apparuit in nube. Gr. i doğa Kupír ap In, &c. ut fup.

. II. Ita in Græco.

. 12. Similiter hab. Auguft. locut. 81. de Exod. col.
346. b. Exaudivi murmur filiorum Ifraël, nec aliter Græ-
cè; fequentia etiam concordant, excepto verbo, de,
editis
› pro edetis.

. 13. Græc. 'Eyéve?o dè éoméα dvéСn opluyoμйlex,
y exάnute TŴr wapeμConnr. Auguft. quæft. 62. in Exod. to.
3. col. 440. e. Illis, inquit, ortygometra data eft, id eft,
aves, quas coturnices multi Latinè interpretati funt, cùm
fit aliud genus avium ortygometra, quamvis coturnicibus non
ufquequaque diffimile.

Lat.

*. 14. Grac. Καὶ ἰδὲ ἐπὶ πρόβωπον τῆς, &c. ut in . 15. Similiter idem Ambrof. ep. 64. cal. 1049. d. Qui curiofior fuerit, inquit, quærit, quid fit iftud?..... Refpondet illi minifter Dei: Hic eft panis, quem dedit tibi Deus manducare. Auct. 1. de xL. Manf. ap. eund. to. 2. col. 8. c. Hic eft panis, quem dedit vobis Dominus ad manducandum, Græc. 'IdóvĜes nè duîò oi....... eiπav #leegs TŴ

ἑτέρων Τί ἐςι τολο ; ..... εἶπε δὲ Μωυσῆς ἀυλοῖς· Οὗτος ὁ ἄρτος, ὃν ἔδωκε Κύριος ὑμῖν φαγεῖν.

. 16. Sic Ambrof. ibid. Quid fit ifte panis, audi: fermo, inquit, quem ordinavit Deus. Græc. Telo rò pâμα, ö ouvélake Kuens reliqua ut in Lat. Auguftini, exceptis intermediis ab ipfo omiffis.

. 17. Sic habet Ambrof. Ita legimus diftributionem faltam per fingulas animas, ut æqualis fieret divifio: & collegerunt, fecundùm difpofitionem Moyfi, qui plurimum, & qui minimum. Græc. Excin Car de 87ws of viol 'Iocxúx• και συνέλεξαν ὁ τὸ πολὺ, καὶ ὁ τὸ ἔλαττον.

. 18. Nonnulla hîc Ambrofius intermifcere videtur ad modum narratoris : ita enim in Græco funt verba : Kai μsτρή(αντες (edit. Ald. ἐμέτρη(αι) γιμομ, ἐκ ἐπλεόνασεν ὁ τὸ πολὺ, καὶ ὁ τὸ ἔλατζον εκ ἠλατθόνη (εν· έκαςος εἰς τὸς καθής κοντας παρ' ἑαυτῷ συνέλεξαν. i. e. Εt cum menfi effent ( al. menfi funt) gomor, non fuperfuit ei, qui multum; & qui minus, non defuit ei: unufquifque in eos qui ad fe pertinebant, apud fe ipfum collegerunt. Addit Ambrof. Per fingu la capita gomor, id eft menfuram vini: item epift 46. col. 985. e. ait : Qui minus collegit, non diminuit ; & qui plarimum, non ampliavit.

. 21. Ad verbum è Græco.

Num.

20.4.

rent fines terræ Chanaan.

36. Gomor autem decima pars eft Ephi.

NOVA.

præcepit Dominus: Imple gomor ex eo, & cufto-
diatur in futuras retro generationes: ut noverint pa-
nem, quo alui vos in folitudine, quando educti ef-
tis de terra Ægypti.

VERSIO ANTIQUA.

73. 346. d.

33. Et dixit Moyfes ad Aaron : Accipe vas au- Aug. quæft. 61. in reum unum, & mitte illud plenum gomor Man- Exod, t. 3. 440. a, na : & repones illud ante Deum, ut fervetur in progenies.....

34. quemadmodum præcepit Dominus..... Et repofuit Aaron ante teftimonium ad refervandum.

Idem quaft.62.)

35. Filii autem Ifraël ederunt Manna annis qua-
draginta, quoad ufque venirent in terram, quæ 440. b.
inhabitatur: Manna ederunt, quoad ufque veni-
rent in partem Phoenicis.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

* 28. Grzc. "Εως τίνος οὐ βέλεθε εἰ ακύειν τὰς ἐντολάς μ8, ỳ Tòv vóμov μ8; Qrou que non vultis exaudire mandata mea, 5 legem meam in edit. Vigilii legitur: Legitima mea confiderare, fed aperto mendo, pro confiderate, quod pertinet ad verfum feq. Gr.iders. Apud Tichon. reg. 3. col. 55. b. Quoufque non vultis audire legem meam?

#. 29. In Gr. primùm 'Idee, videre: tum abfque ulla interrogatione, ὁ γὰρ Κύριος ἐδωκεν ὑμῖν σάββαλα τὴν ἡμές ear Tauir. (velut in Mf. Alex. uir Tür üμécar raúlur, τὰ σάββατα ) διὰ τῆλο αυτὸς ἔδωκεν ὑμῖν τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἕκτη ἄρίες δύο ἡμερῶν..... μηδεὶς ἐκπορευέπω ἐκ τε τόπε αυτῇ τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἑβδόμη. In Mf. verò Alex. μηδεὶς ὑμῶν ἐκπορευ

I.

VULGATA NOVA.

A

έπω έκασος ἐκ, &c. In Ald. edit. μηδεὶς ὑμῶν, abfque feq.
ἕκασις.

. 33. Similia Græcum habet, præter hæc, Cane sis
avior, injice in illud , pro mitte illud, & rỡ μáv, pro

"

manna.

. 34. Optimè è Græco.

. 35. Eadem funt in Græco, nifi excipias ifta, sws Xθον εἰς τὴν οἰκεμένην.... ἕως παρεγένοντο εἰς, &c. At in Mr. Alex. sis yur Tur oixvμerur. In Græco etiam conftanter, Tò μάν, pro manna, Mr. verò Alex. hab. μάννα. Vide fis quæ addit ibid. Auguft. de terra Phonice.

CAPUT XVII.

Gitur profecta omnis multitudo filiorum I far deferto Sin per manfiones fuas, juxta fermonem Domini, caftrametati funt in Raphidim, ubi non erat aqua ad bibendum populo.

2. Qui jurgatus contra Moyfen, ait : Da nobis aquam, ut bibamus. Quibus refpondit Moyfes Quid jurgamini contra ine? cur tentatis

Dominum ?

3. Sitivit ergo ibi populus præ aquæ penuria, & murmuravit contra Moyfen, dicens : Cur fecifti nos exire de Ægypto, ut occideres nos, & liberos noftros, ac jumenta fiti?

4. Clamavit autem Moyfes ad Dominum, dicens: Quid faciam populo huic ? adhuc paululum, & lapidabit me.

5. Et ait Dominus ad Moyfen: Antecede populum, & fume tecum de fenioribus Ifraël:

5. Et dixit Dominus ad Moyfen: Antecede populum, fume autem tecum de fenioribus po

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

*. 1. Grzc. Καὶ ἀπῆρε πᾶσα συναζωγε..... καλὰ παρεμ Conas aulær, dià púμalos Kupis, &c. ut in Lat. Et promovit omnis fynagoga..... fecundùm caftra fua per verbum Domini, &c. Hieron. ep. ad Fabiol. to. 2. col. 592. b. Profecta eft omnis multitudo filiorum Ifraël de eremo Sin per manfiones fuas, juxta os Domini, venerunt Raphidim. Auguft. lo

cut. 86. de Exod. col. 346. d. addit : Non erat autem populo
aqua bibere, id eft, ad bibendum. In Gr. πieïv.

*. 2. Gr. Καὶ ἐλοιδορεῖτο, &c. ut in Lat.
*. 3. Gr. Και διεγόγγυζεν ἐκεῖ ὁ λαός, &c. ut fup.
Vide fis Tertul. I. de pat. c. 5. p. 200. b.

. 5. Similiter hab. idem Auguft. locut. 89. de Exod.

3. 346. e.

Idem Locut. 884 ibid.

Aug. quæft. 64, in Exod. t. 3.441.

11. Et factum eft cùm levabat manus Moyfes, prævalebat Ifraël : ubi autem fubmiferat manus Moyfes, invalefcebat Amalech.

12. Sed manus Moyfi erant graves : & accepto lapide, fuppofuerunt fub eo, & fedebat fuper eum & Aaron & Ur fuftentabant manus ejus hinc & inde. Et factæ funt manus Moyfi ftabiles ufque in occafum folis.

13. Et fugavit Jefus Amalech, & omnem populum ejus.....

14. Et dixit Dominus ad Moyfen: Scribe hoc, ut fit memoria in libro, & da in aures Jefu: quoniam deletione deleam memoriam Amalech de fub cœlo.

15..... Dominus meum refugium.

2

VULGATA NOVA.

Deut.

25.17.

Judith

4.13.

Sap. 11.

9. Dixitque Moyfes ad Jofue : Elige viros: 3 & egreffus, pugna contra Amalec: cras ego ftabo in vertice collis, habens virgam Dei in

manu mea.

10. Fecit Jofue ut locutus erat Moyfes, & pugnavit contra Amalec: Moyfes autem & Aaron & Hur afcenderunt fuper verticem collis.

11. Cùmque levaret Moyfes manus, vincebat Ifraël : fin autem paululùm remififfet, fuperabat Amalec.

12. Manus autem Moyfi erant graves: fumentes igitur lapidem, pofuerunt fubter eum, in quo fedit: Aaron autem & Hur fuftentabant manus ejus ex utraque parte. Et factum eft ut manus illius non laffarentur ufque ad occafum folis.

13. Fugavitque Jofue Amalec, & populum ejus in ore gladii.

14. Dixit autem Dominus ad Moyfen: Scribe hoc ob monimentum in libro, & trade auribus Jofue : delebo enim memoriam Amalec fub cœlo.

15. Ædificavitque Moyfes altare : & voca vit nomen ejus, Dominus exaltatio mea, di

cens :

16. Quia manus folii Domini, & bellum Domini, erit contra Amalec, à generatione in ge nerationem.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

col. 346. e. ab his, & virgam in, &c. Nec diffimile quid
Græcè, præter duo, T xa Tέle, populum iftum, & oc-
aura, tibi ipfi, pro tecum. Mf. verò Alex. loco 7878, ad-
dit, paulòque poft fcribit, μlà osavỡ, cum editt. Ald.
& Compl. non cauT. Vide feqq. apud Auguft.

*. 6. Græc. "Ode èyà sua exeĩ wo Ty of (al. co-
dices cum Compl. ry oè exbeïv ) éπi rus wéleas & Xwpn,
και πατάξεις, &c. ut in Lat. Aud. verò l. de promifl. apud
Profp. p. 1. c. 39. col. 121. a. Præcedam te in Coreb;
Stabo fuper petram, & tu veniens percuties petram, & exibit
aqua, bibet populus meus.

*. 9. Græc. Εἶπε δὲ Μωυσῆς τῷ Ἰησοῖ· Ἐπίλεξον σεαυτῷ ἄνδρας δυνατές, καὶ ἐξελθὼν παράλαξαι τῷ ̓Αμαλὴν ἀνelor by id's Eye sunα ÉTÌ THS, &c. ut in Lat. In Mf. Alex. ac edit. Ald. deeft duratés, post ärdes. Eadem memorat idem Cypr. fupra, p. 292. b. dicens: Hic eft lapis, fuper quem fedit Moyfes in cacumine collis, quando Jefus Nave contra Amalech dimicavit..... 5 Amalech fuperatus eft ab Jefu. Similiter Auguft. quæft. 65. in Exod. col. 441. c. Et ecce ego fto fuper cacumen collis, & virga Dei in manu mea, dicit Moyfes ad Jefum Nave, cùm præciperet pugnari adversùs Amalech. Arnobius de Deo trino, col. 215. c. Ego ftabo in cacumine collis, & virga hæc qua in manu tua eft, in ipfa faciam omnia figna virtutum.

. 11. Eadem iterum leguntur ap. Cypr. ep. ad Fort. p. 267. a. nifi quòd deeft vox Moyfes, ante invalefcebat: nec diffimilia in Græco, nifi excipiantur aorift. pe..... HαBaxe, levavit..... fubmifit. His accedunt quæ Tertul. di

cit, 1. contra Jud. c. 10. pag. 144. b. Moyfes, cùm Jefus adversùs Amalech præliabatur, extenfis manibus orabat refidens. Item Hilar. in Pf. 133. col. 466. f. Cùm elevatis conftitiffet manibus, vincebat; fummissis verò in terram, vincendum populum ab hofte prabebat.

. 12. Sic iterum Cypr. ep. ad Fortunat. p. 267. a. omiffis tamen his, fed manus Moyfi erant graves. In Græco, Αἱ δὲ χεῖρες Μωυσή βαρεῖαι· καὶ λαβόντες λίθον ὑπέθηκαν ὑπ' autó..... Aapo "Sp ésиellor Tas XeÏeas άUTY ÉVTEDDer eis, & EVTED Der eis, &c. ut in Lat.

. 13. Græc. Kai sτpéαlo 'Inos, &c. ut in Latino. Cyp. epift. ad Fortunat. p. 267. a. conftanter, & fugavit &c. ut fup. Auct. 1. de XL. Manf. col. 9. a. Fugavit Amalech, omnem populum ejus in occifione gladii. Græc. quoque addit in fine, & póre μaxaleas, quæ verba omittit Cypr. tum 1. Teftim. tum ep. ad Fortunat, licet utrobique proximè addat: & dixit Dominus, &c.

. 14. Itidem Cypr. ep. ad Fortunat. p. 267. a. In Gr. fic : Εἶπε δὲ (Μ. Alex. Καὶ εἶπε Κύριος...... Καλάγρα or 1870 sis μrupo Cover sic Bibaior, (Mf. Alex. cum editt. Ald. & Compl. v Bilal) &c. ut in Lat.

V. 15. In Græco fic: Kai xodóμnce Mauous Ou Crashριον Κυρίω και επωνόμασε τὸ ὄνομα ἀυτό, Κύριος καταφυγή 8. Mf. Alex.cum Ald. ed. u xalapvyń quæ Auguft. locut. 90. de Exod. to. 3. col. 346. f. narrando exprimit, dicens: Scriptum eft, quòd altare conftituerit Moyfes, 5 appellaverit illud, Dominus meum refugium.

7

22.

CAPUT XVIII.

VULGATA NOVA.

Cumque audiffet Jethro, facerdos Madian, vit, & ofculatus eft eum ; falutaveruntque fe mutud

cognatus Moyfi, omnia quæ fecerat Deus Moyfi, & Ifraëli populo fuo, & quòd eduxiffet Dominus Ifraël de Ægypto:

verbis pacificis. Cùmque intraffet tabernaculum

8. narravit Moyfes cognato fuo cuncta quæ fece-
rat Dominus Pharaoni, & Ægyptiis propter Ifraël ;

2. tulit Sephoram uxorem Moyfi quam remife- univerfumque laborem, qui accidiffet eis in itinere,
& quòd liberaverat eos Dominus.

rat:

3. & duos filios ejus, quorum unus vocabatur Sup. 2. Gerfam, dicente patre: Advena fui in terra aliena. 4. Alter verò Eliezer : Deus enim, ait, patris mei adjutor meus, & eruit me de gladio Pharaonis. 5. Venit ergo Iethro cognatus Moyfi, & filii ejus, & uxor ejus, ad Moyfen in defertum, ubi erat caftrametatus juxta montem Dei.

6. Et mandavit Moyfi, dicens: Ego Iethro cognatus tuus venio ad te, & uxor tua, & duo filii

13. Altera autem die

9. Lætatufque eft Iethro fuper omnibus bonis, quæ fecerat Dominus Ifraëli, eò quòd eruiffet eum de manu Ægyptiorum,

IO.

& ait Benedi&tus Dominus, qui liberavit
vos de manu Ægyptiorum, & de manu Pharaonis
qui eruit populum fuum de manu Ægypti.

11. Nunc cognovi, II. Vide Not. ad .
quia magnus Dominus fu- 12.
per omnes deos: eò quòd
fuperbè egerint contra illos.

VERSIO ANTIQUA.

12. Et fumpfit Jothor focer Moyfi holocauftomata & facrificia Deo : venit autem & Aaron, & omnes feniores Ifraël manducare panem cum focero Moyfi ante Deum.

VULGATA

13..... 14. Vide Not.

NOVA.

14. Quod cùm vidiffet cognatus ejus, omnia fcilicet quæ agebat in populo, ait : Quid eft hoc quod populum, qui affistebat Moysi à manè ufque ad vef- facis in plebe? cur folus fedes, & omnis populus

fedit Moyfes ut judicaret

præftolatur de manè ufque ad vefperam ?
VERSIO ANTIQUA.

15. Moyfes focero dixit: Quia venit ad me
populus inquirere judicium à Deo.
16. Cùm eis contigerit difceptatio, & vene-
rint ad me, judico unumquemque,
& moneo
eos præcepta Dei, & legem ejus.

18..... grave tibi verbum hoc.....

19. Nunc itaque audi me, & confilium dabo Aug. quaft. 68.5 tibi, & erit Deus tecum. Efto tu populo quæ 69. in Exod. t. 3. ad Deum, & referes verba eorum ad Deum:

20. & testaberis illis præcepta Dei, & legem ejus ; & demonftrabis illis vias, in quibus ambulabunt in eis, & opera quæ facient.

VULGATA

21..... Vid. Not.

tes, & timentes Deum, in quibus fit veritas, & qui

NOVA.

oderint avaritiam, & conftitue ex eis tribunos, &
centuriones, & quinquagenarios, & decanos,
22. qui judicent populum omni tempore: quid-

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

૪.

. 12. Eadem funt in Græco, præter unum cuupayeÏr: manducare fimul, pro manducare; deeft quoque &, ante Aaron; fed retinet Mf. Alex. Aapar. His verò ante Deum, addit Auguft. fup. Vel ficut alii codices habent, coram Deo, quod Grace fcriptum eft, svævliov T8 08. Idem locut. 90. de Exod. col. 346. f. ait: Iftum autem Jothor legimus facerdotem fuiffe Madian, id eft, gentis Madian. Mirum eft autem fi ejus adventu cæpit facrificare Moyfes, & non potiùs ipfe Jothor, qui jam facerdos erat: & quæft. 69. in Exod. col. 442. d. Ambiguè, inquit, pofita funt verba, vel utrum facrificaverit Deo vero in populo ejus, quando vidit generum fuum, vel utrùm eum adoraverit ipfe Moyfes, quanquam de adoratione.... honor videretur focero redditus. Vid. etiam quæft. 12. col. 425. e.

. 13. 14. Ad hæc Auguft. quæft. 67. in Exod. col. 441.f. Nunquid Moyfes, quamvis cum illo Deus loqueretur, per fingula credendum eft quòd confulere foleret Deum, fi quid effet in difceptationibus tante multitudinis, quæ illum in hoc judicandi negotio à manè ufque ad vefperam detinebat.

. 15. Græc. Kai λeyer Mavons T, &c. ut in Latino. Similiter apud Lucif. Cal. col. 183. b. Venit ad me populus quærens (Græc. ex?urйcaι ) judicium à Deo, infra Domino.

*. 16. Græc. Ὅταν γὰρ γένηται αυγοῖς ἀντιλογία, &c. ut in Lat. nifi quòd pro moneo, hab. ovμlibálw, ad verbum, inftruo, feu collatis fcripturæ locis probo.

*. 18. In Græco primum : Φθορά καταφθαρήση ανυπομο vúla y où, y was λαὸς ὗτος, ὃς ἐςι μετὰ co deinde ut in Lat. Eadem memorat August. quæft. 68. in Exod. col. 441. g. dicens: Jothor confilium dat genero fuo Moyfi, ne occupatus judiciis populi, & ipfe, populus confummaretur confumptione intolerabili..

442.6.

CAPUT XIX.

VERSIO ANTIQUA.

Enfis autem tertii exitûs filiorum Ifraël

Mde terra Egypti, hac die venerunt in

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.