Hebr.

VERSIO ANTIQUA.

7. Ego autem cùm venirem de Mefopotamia Hieron. g. Hebr. Syriæ, mortua eft mater tua Rachel in terra Cha- t. 2. 538. 6. naan in via Hippodromi, ut venirem Ephratha.....

VULGATA

8. Videns autem filios ejus, dixit ad eum: Qui funt ifti?

9. Refpondit: Filii mei funt, quos donavit mihi Deus in hoc loco. Adduc, inquit, eos ad me, ut benedicam illis.

NOVA.

pectu tuo: infuper oftendit mihi Deus femen tuum.
12. Cùmque tuliffet eos Joseph de gremio patris,
adoravit pronus in terram.

13. Et pofuit Ephraim ad dexteram fuam, id eft,
ad finiftram Ifraël: Manaffen verò in finiftra fua, ad

10. Oculi enim Ifraël 10..... 13..... 14. Vi- dexteram fcilicet patris, applicuitque ambos ad eum. caligabant præ nimia fe- de Not.

nectute, & clarè videre

14. Qui extendens manum dexteram, pofuit fuper caput Ephraim minoris fratris : finiftram autem fuper

non poterat. Applicitosque ad se deosculatus, & cir- caput Manaffe qui major natu erat, commutans ma-
cumplexus eos,

11. dixit ad filium fuum : Non fum fraudatus af

VULGATA NOVA.

15. Benedixitque Jacob filiis Jofeph, & ait: 1.21. Deus, in cujus confpectu ambulaverunt patres mei Abraham & Ifaac, Deus qui pafcit me ab adolefcentia mea ufque in præfentem diem : Sup. 31. 16. Angelus, qui eruit me de cunctis malis, 29. 32. benedicat pueris iftis : & invocetur fuper eos nomen meum, nomina quoque patrum meorum AMatt. braham & Ifaac, & crefcant in multitudinem fuper terram.

2.

18.10.

17. Videns autem Jofeph quòd pofuiffet pater fuus dexteram manum fuper caput Ephraim, graviter accepit: & apprehenfam manum patris levare conatus eft de capite Ephraim, & transferre fuper caput Manaffe.

18. Dixitque ad patrem : Non ita convenit, pater: quia hic eft primogenitus, pone dexteram tuam fuper caput ejus.

nus.

VERSIO ANTIQUA.

17. Ubi autem vidit Jofeph quoniam fuperpofuit Cypr. Teftim, 1, 1. pater fuus manum dexteram fuper caput fraim, 281.6. grave illi vifum eft : & apprehendit Jofeph manum patris fui, auferre eam à capite Effraim, ad caput Manaffe.

18. Dixit autem Jofeph ad patrem fuum : Non fic, pater: hic eft primitivus meus, fuperpone dexteram tuam fuper caput ejus.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 7. Ita Græc. habet, exceptis his vlna póμur,
quando veni, loco cùm venirem; & in fine forrós μ
xalà Tòv iπæódpoμμor XalfaJà tus rus, rŷ exteîr 'Eppala,
&c. appropinquante me ad Hippodromum Chabrata terra,
ad veniendum in Ephrata, loco in via Hippodromi
Vid. fup. not. ad cap. 35. #. 16. & 19.

. 10. Græc. Oi oplaxuos de 'Ispanx & Capuancar dad.
το γήρως, καὶ ἐκ ἠδύνατο βλέπειν, &c. Eadem comme-
morat Ambrof. 1. 2. de Jacob, c. 9. col. 471. e, dicens:
Cum oculi ejus gravarentur ip fenectute, 5 non posset vi-
dere, tunc quoque beatus, &c.

*. 13. Græc. Λαβὼν δὲ Ἰωσὴφ τις δύο υιός αυτ8, τόν τε Ἐφραὶμ ἐν τῇ δεξιᾷ, ἐξ ἀρισερῶν δὲ Ἰσραήλ· τὸν δὲ Μανασσῆ ἐξ αρισερῶν, ἐκ δεξιῶν δὲ Ἰσραὴλ, ήγγισεν αυτές αυτών Quæ Ambrof. 1. de bened. Patr. c. I. to. I. col. 514. a. narrando ita exprimit: Sumens Jofeph filios fuos..... Ephram ad dexteram fuam, ad finiftram autem Ifraël patris fui; Manaffen autem ad finiftram juam, ut ad dexteram effet Ifrael, applicuit eos ante patrem fuum: & fup. col. 513. b. ait: Feftinavit Jofeph fumere benedictionem.....& filios fuos obtulit Manassen 5 Ephram, quos benedixit Jacob. Item 1. 2. de Jacob, c. 9. col. 471. f. Erravit, inquit, & ipfe Jofeph, ut cùm ad dexteram ejus applicaffet filium fuum feniorem, & ad finiftram ipfius, hoc eft Jacob, applicaffet filium juniorem, &c.

. 14. Sequuntur in Græco: 'Ex?sivas d'è 'Iopaùn zür χεῖρα τὴν διεξιὰν, ἐπέβαλεν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν Ἐφραὶμ, ὗτος διὲ ἦν ὁ νεώτερος· καὶ τὴν ἀρισερὰν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν Μανασσῆ, ἐναλλαξ τὰς χεῖρας, και ευλόγησεν αυτές. Similiter habet Ambrof. 1. de bened. Patr. c. 1. col. 514. a. Extendens autem Ifrael manum dexteram, impofuit fuper caput Ephram, qui erat junior, & ftabat ad finiftram avi; & finiftram fuam 5 pofuit fuper Manaffen, qui erat ad dexteram ; ita immutatis manibus, benedixit eos. Vid. etiam 1. 2. de Jacob, c. 9. col. 471. f. ficut apud Auguft. 1. 16. de civit. Dei, c. 42. to. 7. col. 453. b. ubi hæc habentur: Quos cùm benediceret Jacob, manum dexteram ponens fuper minorem, quem habebat ad finiftram ; finiftram fuper majorem, quem habebat ad dexteram, &c. Item quæft. 166. in Gen. to. 3. col. 419. e. Ita benedixit nepotes fuos Ifraël, ut dexte

. 15. Similiter Ambrof. in Pf. 118. to. 1. col. 988. c.
Deus qui pascit me à juventute mea : at fup. col. 982. b.
Deus qui pafcis me à juventute mea. Hilar. in Pf. 54. col.
III. c. Deus qui enutrivit me à juventute mea ; fic etiam
in Pf. 123. col. 399. a. additis his : Et angelus, &c. ut
infra . 16. omiffis intermediis, ujque in bunc diem. In
Græco : Ὁ Θεὸς ὁ τρέφων με ἐκ νεότητος ἕως τῆς ἡμέρας ταύ
7us.

. 16. Hilar. in Pf. 123. col. 399. a. Et angelus eruens
me ex omnibus malis. Græc. Ὁ ἀγγελος ὁ νόμε ός με, &c.
ut in Lat. tum Novatiani, tum Auguftini. In edit. Comp.
alexos o puCáueres, quæ lectio Novatiano favet.
. 17. Similia Græcum habet, nifi excipias ista, ἰδὼν
DE.... OTI ÉTÉ Carev, videns autem..... quia impofuit, pro
ubi autem vidit..... quoniam fuperpofuit; paulèque poft,
Tùy değiày áulỡ, dexteram fuam, non fimpliciter, dexte
ram; (in edit. tamen Compl. deeft T8) fubinde apexsir,
auferendo, pro auferre ; at in fine, si eranr, fu-
per capat, pro ad caput. Auguft. etiam l. 16. de civit.
Dei, c. 42. col. 453. b. dicit: Grave vifum eft patri eorum.
Item Ambrof. 1. de bened. Patr. c. I. col. 514. c. Cùm
filius putaret eum erraffe..... convertere voluit manus ejus :

*. 18. Grec. Εἶπε δὲ τῷ πατρὶ αυτό..... ἔλος γὰρ ὁ @pwτéloxos πies, &c. ut in Lat. Auguft. bene Locut. 200. de Gen. to. 3. col. 339. a. Hic enim primitivus additque: Minus habet, eft, fecundùm codices Gracos. Ambrof. verò 1. de bened. Patr. c. I. col. 514. d. legit: Non fic, pater, hic enim primitivus eft, impone dexteram tuam fuper caput ejus. Vide etiam Auguft. 1. 16. de civit. Dei, c. 42. col. 453. b.

VULGATA NOVA.

19. Qui renuens, ait: Scio fili mi, fcie : & ifte quidem erit in populos, & multiplicabitur : fed frater ejus minor, major erit illo : & femen illius crefcet in gentes.

20. Benedixitque eis in tempore illo, dicens : In te benedicetur Ifraël, atque dicetur : Faciat tibi Deus ficut Ephraim, & ficut Manaffe. Conftituitque Ephraim ante Manassen.

21. Et ait ad Joseph filium fuum: En ego morior, & erit Deus vobifcum, reducetque vos ad terram patrum veftrorum.

22. Do tibi partem unam extra fratres tuos, quam tuli de manu Amorrhæi in gladio & arcu

meo.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

*. 19. Græc. Καὶ ἐκ ἠθέλησεν· ἀλλ ̓ εἶπεν· Οἶδα, &c. ut in textu Lat. Rectè Ambrof. 1. de bened. Patr. c. I. col. 514. d. Et noluit; fed dixit: Scio, fili, fcio: & hic erit in populum, & hic exaltabitur ; fed frater ejus junior major illo erit, femen ejus erit multitudo gentium. Gr. sis Taйlos & Frar, cum Cypr. Eadem repetit Ambrof. 1. 2. de Jacob, c. 9. col. 471. f. ab his : fcio, fili, fcio, ufque ad hæc, major illo erit: rurfumque in Pf. 118. col. 1151. f. detracto tantùm altero, fcio. Similiter Auguft. 1. 16. de civit. Dei, c. 42. to. 7. col. 453. c. At ille mutare manus noluit, fed dixit: Scio, fili, fcio: hic erit in populum, & hic exaltab. fed frater ejus junior major illo erit, femen ejus erit in multitudinem gentium. Ita denique quæft. 165. in Gen. to. 3. col. 419. d. ab his : fcio, fili, fcio, ufque ad finem.

. 20. Rurfum Ambrof. in Pf. 118. to. 1. col. 1151. b. hæc habet: Dicentibus pofteris : Faciat vobis Deus ficut Ephram & Manassen. In Græco fic : 'Er vμìr evλoyuJÚCε

Aug. 1. 12. cont. I. Fauft. c. 42. t. 8. 246. d.

Ambr. 1. de ben.

ται Ἰσραὴλ, λέγοντες· Ποιήσαι σε ὁ Θεὸς ὡς Ἐφραίμ, καὶ ὡς
Marascu, &c. In vobis benedicetur Ifraël, dicentes : Fa-
ciat te Deus ficut Ephram, 5 ficut Manaffe.

. 22. Eadem funt in Græco, præter vocem, omnes,
quæ deeft ante fratres tuos, & hanc, Xsipós, manu, po-
fitam pro manibus. Rurfum Ambrof. 1. 2. de interpell.
Dav. c. 4. col. 643. e. fic legit: Ego do tibi Sicimam magni-
ficam (Gr. alpslov) fuper fratres tuos, quam accepi do
manu Amorrhæorum, in gladio meo, fagitta. Hieron.
verò quæft. Hebr. to. 2. col. 545. a. Et ego dedi tibi Si-
cimam præcipuam fuper fratres tuos, quam accepi de ma-
nibus Amorrhæorum in gladio meo, & fagitta; at infra bis,
in arcu & gladio, juxta Græc. Obfervat etiam Hieron.
ibid. pro pracipuo, id eft, apéro, unum, scribi in He-
bræo. Auguft. quæft. 167. in Gen. to. 3. col. 419. c.
hæc habet: Dicit Jacob Sichimam fe præcipuam dare filio fuo
Jofeph; addit, quòd eam poffederit in gladio fuo

arcu.

CAPUT XLIX.

VERSIO ANTIQUA.

Ocavit Jacob filios fuos, & dixit: Congre-
gamini, ut annuntiem vobis quæ occurfu-

ra funt vobis in noviffimis diebus.

2. Congregamini, & audite filii Jacob, audite Ifraël patrem veftrum.

3. Ruben primitivus meus, tu virtus mea, & Pair. 6.2.515. c. initium filiorum meorum; durus portari, durus & temerarius :

4. Affecifti me contumelia: ficut aqua non efferveas: afcendifti enim in cubile patris tui; tunc polluisti thorum, quando afcendifti.

Jof. 15. 7. 16. 1.

Jof. 24 8.

Deut.

Ocavit autem Jacob filios fuos, & ait eis Congregamini, ut annuntiem quæ 33.6. ventura funt vobis in diebus noviffimis.

2. Congregamini, & audite filii Jacob, audite Ifraël patrem veftrum.

3. Ruben primogenitus meus, tu fortitudo mea, & principium doloris mei: prior in donis, major in imperio.

4. Effufus es ficut aqua, non crefcas: quia Sup. 35. afcendifti cubile patris tui, & maculasti stratum 22. 1. Par. ejus.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUA M.

*. 1. Græc. Ἐκάλεσε δὲ Ἰακὼβ τὲς καὶ εἶπεν αυ Tois, &c. ut in Lat. præter hoc, Tí àwavlosi, quid occurYet, pro que occurfura funt. Ambrof. 1. de bened. Patr. c. 2. to. I. col. 515. b. hæc habet : Vocavit etiam filios fuos & 1. de Jof. c. 14. col. 510. e. Ipfe Jacob fic ait ad filios fuos; Congregamini, ut annuntiem vobis quæ occurfura funt vobis in noviffimis diebus. Item 1. 2. de Jacob, c. 9. col. 472. b. Annuntiabo vobis quæ occurfura funt vobis in noviffimis diebus. Hieron. verò in Ifai. 2. to. 3. col. 21. b. Venite ut annuntiem vobis quid futurum fit in noviffimis diebus.

*. 2. Græc. Συνάχθηκε, και ακέσατέ με, υιοὶ Ἰακώβ.
exscale 'Iopanx, axe Care To Talpos uur. At in Mfs.
Alex. & Oxon. nec non in edit. Compl. deeft
poft 1. dx Cals, nec repetitur, axicate, post 'Icpańúx.
Ambrof. 1. de Jof. c. 14. col. 510. e. fimpliciter habet:
Congregamini, audite Ifrael patrem veftrum.

durus in con

V. 3. Ambrof. infra, c. 3. col. 517. d. legit, primoge-
nitum, non primitivum. Similiter Rufin. 1. 2. de bened.
Patr: col. 10. b. Ruben primogenitus meus; deinde fic :
Virtus mea, initium filiorum meorum
verfatione, & durus temerarius. Hieron. quæft. Hebr. to.
2. col. 545. b. Ruben primogenitus meus, tu fortitudo
mea, principium filiorum meorum, durus ad ferendum,
& durus procacitate. Hieronymo Græcum favet ad ver-
bum, nifi quòd pro durus procacitate, fert, oxxupos au-
Jáfus, durus pervicax, seu contumax, intractabilis. Con-
trà addit Hieron. ibid. In Hebræo ita fcriptum eft: Ruben
primogenitus meus, tu fortitudo mea, capitulum in li-

beris meis; major ad portandum, major robore. Apud
Eucher quæft. in Gen. col. 841. f. fic: Ruben primogeni-
tus meus, prior in donis, major imperio.

. 4. In Græco interpunctio diffimilis, ita nempe, 'Eξύβρισας ὡς ὕδωρ, μὴ ἐκζέσης, quafi diceretur : Luxriafi ficut aqua; ne effervefcas: uplev enim fumitur aliquando pro, evagari petulanter, ut folent flumina extra alveos erumpentia. Significat etiam, contumeliâ afficere, ab Epic, contumelia, injuria, ficut legit Ambrof. fup. Si prima fignificatio admittitur, verbum euCpCas, conjungitur bene cum feq. as dop, ficut aqua; fi altera, idem ως ὕδωρ adnedendum erit huic, μὴ ἐκζέσης, nom effervefcas, quem poftremum legendi modum retinuerunt Patres Latini. Hieron. enim quæft. Hebr. to. 2. col. 545. b. fic legit: Ruben..... durus procacitate & injuria; deinde: ficut aqua non ebullias; afcendifti enim fuper le&ulum patris tui: tunc violafti ftratum, cùm afcendifti. Quæ poftrema optime refpondent Græcis, ἀνέβης γὰρ ἐπὶ τὴν κοί την το παρός σαν τότε ἐμίανας τὴν τρωμνὴν ᾧ ἀνέβης, q10 afcendifti. Similiter habet Rufin, 1. 2. de bened. Patr. col. 10. b. Contumelias irrogafti; tanquam aqua non effervefcas: afcendifti enim fuper cubile patris tui; tunc polluifti thorum, ubi afcendifti. Ambrof, etiam infra, c. 3. col. 517. d. fcribit, non effervefcas ut aqua, loco efferveas, quod pofuerat fupra. Priori interpunctioni, & explicationi favet Vulgata & verò Hieron. loco fup. cit. addit, In Hebræo ita fcriptum effe: Effufus es ficut aqua; ne adjicias afcendifti enim cubile patris tui, contaminasti ftratum in afcenfu.

:

5. I.

Simeon & Levi fratres confummaverunt iniquitatem adinventionis fuæ.

Hieron. q. Hebr. t. 2. 545.c.

Ambr. 1. de ben.

6. In confilium eorum non veniat anima mea, & in congregationem illorum non contendant Patr. c. 3. 516. c. vifcera mea: quoniam in ira fua occiderunt hominem, & in cupiditate fua fubnervaverunt taurum. 7. Maledictus furor eorum, quia fuperbus & Ambr.1.2. de Jat. temerarius: & ira illorum, quia indurata eft: divi- c. 9. t. 1. 472. f. dam eos in Jacob, & difpergam illos in Ifraël.

8. Juda, te laudabunt fratres tui: manus tuæ fu- Aug. l. 16. de civ. per dorfum inimicorum tuorum, te adorabunt fi- Dei. c. 41. t. 7. lii patris tui. 452.6.6.

9. Catulus leonis Juda: ex germinatione, fili mi, afcendifti: recumbens dormifti ut leo, & ut catulus leonis, quis fufcitabit eum?

10. NON DEFICIET princeps ex Juda, & dux de

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

VULGATA NOVA.

da, & dux de femore ejus, donec veniat qui mittendus eft, & ipfe erit expectatio gentium.

11. Ligans ad vineam pullum fuum, & ad vitem, ô fili mi, afinam fuam. Lavabit in vino ftolam fuam, & in fanguine uvæ pallium fuum.

12. Pulchriores funt oculi ejus vino, & dentes ejus lacte candidiores.

13. Zabulon in littore maris habitabit, & in ftatione navium pertingens ufque ad Sidonem.

14. Iffachar afinus fortis accubans inter terminos.

15. Vidit requiem quòd effet bona : & terram quòd optima : & fuppofuit humerum fuum ad portandum, factufque eft tributis ferviens.

pullo, in Hebræo poteft legi, urbem fuam. Rufin. l. r;
de bened. Patr. col. 4. a. c. 7. b. Alligans ad vitem pul-
lum fuum, & ad palmitem pullum afinæ fuæ. Lavabit
in vino ftolam fuam, & in fang. uva amičłum suum. Iti-
dem Tertul. 1. 4. contr. Marc. p. 734. a. cum Novatiano,
1. de Trin. p. 1040. & Gaud. Brix. fer. 2. col. 946. h.
ab hoc, lavabit. Addit Rufinus: Arbitror ego, quod hic
ipfe Gracus fermo in Latinis exemplaribus antiquitus pofitus
eft, ut & alia nonnulla, & per tempus à fcriptoribus non in-
telligentibus pro Exx, cilicium, dici putatum eft. Vox au-
tem hæc x, quam PP. Latini reddunt per cilicium
vel funiculum, vel belicem, vel palmitem, propriè cir-
cumvolutio eft, feu circumvoluta implexaque linea : di-
citur etiam de capreolis vitium, qui ut vitem, naturâ
caducam erigant & teneant, ad locum capiendum fer-
punt. Similiter ifta, pbox, quam iidem PP. vertunt
amilum, vel anaboladium, aut anabolium, vel pallium,
propriè veftitus eft, unde epiCoxaior, amillus, velamen,
à @spilamo, circumdo. Similiter Auct. 1. de promiff. ap.
Profp. col. 110. e. Lavabit in vino ftolam fuam, & vestens
fuam in fanguine uva.

Voff. repromiffum eft,) 5 ipfe eft fpes gentium. Novatianus
de Trin. p. 1035. c. Non deficiet princeps de Juda, neque
dux de femoribus ejus, donec veniat is cai repromiffum eft,
ipe erit expectatio gentium. Cyprian. 1. 1. Teftim. p.
281. c. Non deficiet princeps de Juda, & dux de femoribus
,& dux de femoribus
ejus, quoad ufque veniant depofita illi, & ipe eft pes gen-
rium. Græc. έως ἐὰν ἔλθη τὰ ἀποκείμενα αυτῷ, at in Mfo
Oxon. άóxila. Hilarius in Pf. 59. col. 140. b. Non
deficiet princeps de Juda, nec dux de femoribus ejus, donec
veniat cui repofitum eft, & ipfe eft expectatio gentium. Hie-
ton. in Ifai. 2. & 11. to. 3. col. 21. c. 103. a. & in
Ezech. 21. col. 847. f. 963. a. & in Ofe, 3. col. 1257.
& in Soph. 1. col. 1649. d. Non deficiet princeps ex Juda,
neque dux de femoribus ejus, donec veniat cui repofitum eft,
ipfe erit expectatio gentium. Vid. etiam 1. quæft. Hebr.
to. 2. col. 547. b. Rufin. l. 1. de bened. Patr. pag. 3. b.
Non deficiet princeps ex Juda, neque dux de femore (infr.
femoribus) ejus, ufquequò veniant ea que repofita funt;
tum addit: Et velut in aliis exemplaribus habetur: Veniat is
cui repofitum eft, & ipfe erit expectatio gentium. Ambrof. 1.
de bened. Patr. c. 4. to. 1. col. 518. c. Non deerit judex
ex Juda, princeps de femoribus ejus, donec veniat cui
repofitum eft, & ipfe erit expectatio gentium: vide etiam 1.
de Jof. c. 3. col. 487.c. S. Profp. in chron. col. 699. d.
Non deficiet princeps ex Juda, neque rex de femoribus ejus,
doned veniat femen cui repofitum eft, & ipje erit expectatio
gentium. Auct. 1. de promiff. ap. Profp. col. 169. b. Non
deficiet princeps ex Juda, neque dux de femoribus ejus, do-
nec veniat cui repofita funt omnia ; & ipfe erit expect. &c.
S. Leo fer. 32. pag. 90. c. Non deficiet princeps ex Juda,
neque dux de femoribus ejus, donec veniat cui repofitum
ft, & ipfe erit expect. &c. at infra, p. 94. d. Non defi-
ciet.....& dux..... donec veniat cui repofita funt, & ipfe
eft expectatio gentium. S. Petrus Chryfol. fer. 156. p. 964.
c. Non deficiet princeps ex Juda, nec dux ex femoribus ejus,
donec veniat cui repofita funt, & ipfe expectatio gentium.
Vigil. Tapf. I. contra Varimad. p. 749. f. Non deficit prin-
ceps de Juda, nec dux de femoribus ejus, donec veniat
cui repofitum eft, in nomine ejus gentes fperabunt. Ju-
nil. Afric. 1. 2. de part. div. leg. col. 348. g. Non defi-
ciet princeps ex Juda, neque dux ex femore ejus, donec ve-
niat cui repofita funt. Denique Laurent. Mediol. fer. de
mul. Chan, Analect. to. 2. p. 30. Non deficiet princeps ex
Juda, nec de fenioribus (f. femoribus) ejus dominator, do-
nec veniat cui deftinatum eft, & hic eft expectatio gentium.
V. 11. Sic iterum è Græco Auguft. 1. 12. cont. Fauft.
c. 42. to. 8. col. 246. c. nifi quòd habet, vineam, pro
vitem, Gr. äμTEROV item tollit fua, post afina, licet in
Gr. fit, Tus ove dv78. Vet. Iren. Interp. 1. 4. c. 10. p.
239. a. legit: Alligans ad vitem pullum fuum, & ad he-
licem pullum afina. Lavabit in vino ftolam fuam, & in
fanguine uva pallium fuum. Cyprian. 1. 1. Teft. p. 281.
c. & epift. 63. p. 105. c. Deligans ad vitem pullum fuum,
& ad cilicium (Gr. TNX) pullum afina fuæ. Lavabit
in vino ftolam fuam, & in fanguine uva amilum fuum.
Item S. Paulin. epift. 46. p. 281.a. Alligans ad vitem pul-
lum fuum, ad cilicium pullum afina fua. Ambrof. verò
1. de bened. Patr. c. 4. col. 518. c. 520. b. Alligans ad
vitem afinam fuam (vel afinum fuum ) & cilicio pullum
afina fua. Lavabit in vino ftolam fuam, & in fanguine
uva anaboladium fuum. (Mfs. quidam anabolium fuum.)
c. 9. col. 473. b. Lavabit.....
anaboladium fuum. Hieron. quæft. Hebr. to. 2. col. 546.
c. Alligans ad vitem pullum fuum, & funiculo pullum afi-
na; tum addit: In Hebræo ita hab. Alligans ad vitem pul-
lum fuum, & in forec, fili mi, afinam fuam ; & infra:
Ubi nos legimus: Alligans ad vitei pullum fuum

~

Similiter 1. 2. de Jacob

› pro

#. 12. Ita rurfum Auguft. 1. 12. cont. Fauft. c. 42. col. 246. e. præter unum fulgentes, loco fulvi. Vet. Iren. Interp. 1. 4. c. 1o. col. 239. a. Latifici oculi ejus à vino,

candidi dentes ejus quàm lac, al. tanquam lac, ficut & latificabuntur, pro latifici. Cypr. 1. 1. Teftim. p. 281. c. Formidolofi (edit. quid. formofi ) oculi ejus à vino, & candidi dentes ejus magis quàm lac. Ambrof. 1. de bened. Patr. c. 4. col. 518. c. d. Hilares oculi ejus à vino, I dentes ejus candidiores quàm lac : & l. 2. de Jacob, c. 9. col. 473. b. Hilares oculi ejus à vino, dentes candidiores laite: fimiliter epift. 41. col. 959. b. At in Pf. 118. col. 1178. a. habet: dentes ficut lac. Hieron. in Ifai. 55. to. 3. col. 401. d. Gratiofi oculi ejus à vino, can5 didi dentes ejus à lacte. Rufinus denique 1. 1. de bened. Patr. col. 5. b. Gratifici oculi ejus à vino, & dentes ejus candidiores late. Græc. Xapo@ciel of op Jarμol au 18 UTTÈR Χαροποιοὶ ὀφθαλμοὶ ὑπὲρ divor (Mfs. Alex. & Oxon. cum editt. Ald. & Compl. az ομα ) καὶ λευκοὶ οἱ ὀδόντες αυτὸ ἢ γάλα.

V. 13. Similia Græc. habet, præter unum pμov, loco acceffus: puos autem fumitur pro ftatione navium, feu portu. Rufinus 1. 2. de bened. Patr. col. 12. c. legit: Zabulon juxta mare habitabit, & ipfe eft accessus navium, S extenditur ufque ad Sidonem. Junil. Afric. 1. de part. div. leg. div. leg. c. 21. p. 348. b. Zabulon peregrinus inhabitavit, Sipfe portus navium.

. 14. Idem Ambrof. in Pf. 48. to. 1. col. 950. c. fic habet: Iffachar, quod bonum eft concupivit, requiefcens inter fortes. Hieron. quæft. Hebr. to. 2. col. 546. c. Iffachar bonum defideravit, requiefcens inter medios cleros tum addit: In Hebræo ita fcriptum eft: Iffachar afinus of feus, recumbens inter terminos. Rufin. I. 2. de bened. Patr. col. 13. b. Iffachar bonum concupivit, requiefcet in medio fortium: fic etiam in Græco, præter ultima, dvawavóμeros àrà μécor Tŵr xxúpшr.

. 15. Eadem rurfus habet Ambrof. tum 1. 1. de Abr. c. 2. col. 283. f. tum in Pf. 48. col. 950. c. Eadem quoque refert Hieron. quæft. Hebr. to. 2. col. 546. c. quibus confonat Græcum ad verbum, detracto tantùm uno eft, poft bona. Junilius etiam Afric. 1. de part. div. leg. c. 21. col. 348. b. legit : Et fciens requiem quia bona eft. Rufinus 1. 2. de bened. Patr. col. 14. c. Suppofuit bumerum fuum ad laborandum, & fadus eft vir agricola. Hieron. fup. addit, ita legi in Hebræo: Et videns requiem quia bona eft; & terram quia pulchra eft : inclinavit humerum fuum ad portandum, & factus eft in tributum ferviens. Vide etiam in Ifai. 66. to. 3. col. 503.

1. Par.

5.1.

VULGATA NOVA.

16. Dan judicabit populum fuum ficut & alia tribus in Ifraël.

17. Fiat Dan coluber in via, ceraftes in femita, mordens ungulas equi, ut cadat ascensor ejus retro.

18. SALUTARE tuum expectabo, Domine. 19. Gad, accinctus præliabitur ante eum : & ipfe accingetur retrorfum.

20. Afer, pinguis panis ejus, & præbebit delicias regibus.

21. Nephthali, cervus emiffus, & dans eloquia pulchritudinis.

22. Filius accrefcens Jofeph, filius accrefcens & decorus afpectu : filiæ difcurrerunt fuper mu

rum.

23. Sed exafperaverunt eum, & jurgati funt, invideruntque illi habentes jacula.

24. Sedit in forti arcus ejus, & diffoluta funt vincula brachiorum & manuum illius per manus potentis Jacob: inde paftor egreffus eft, lapis Ifraël.

VERSIO ANTIQUA.

16. Dan judicabit populum fuum tanquam & Ambr. 1. de ben. una tribus Ifraël. Patr. c. 6. 522.f.

17. Et factus eft Dan ipfi ferpens in via, fedens 523. a. b. t, I.
& in femita, mordens calcaneum equi, & cadet
eques retrorfum:

18. SALUTEM expectans à Domino.
19. Gad, tentatio tentavit eum : & ipfe tenta-
vit eos fecus pedes.

20. Afer, pinguis ejus panis, & ipfe dabit ef-
cam principibus.

21. Nephtalim, vitis remiffa, porrigens in germine fuo decorem.

22. Filius meus ampliatus Jofeph, filius meus adampliatus: zelo appetitus filius meus, filius meus adolefcentior, ad me revertere.

23. In quem confilium conferentes maledicebant, & intendebant in eum domini arcum.

24. Et contriti funt cum potentia arcus eorum, & diffoluti funt nervi brachiorum manuum eorum per manum potentis Jacob: indeque prævaluit Ifraël à Deo patris tui.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

V. 16. Ita in Græco, præter hoc, v 'Iopaux, in Ifraël. Idem Ambrof. in Pf. 40. to. 1. col. 877. c. legit: Dan. judicabit populum fuum tanquam unam tribum in Irael. At in Gr. Celý μía qunú év, &c. Rufin. 1. 2. de bened. Patr. col. 15. a. Dan judicabit populum juum tanquam fi una tribus in Ifrael. Auct. 1. de promiff. apud Profp. part. 4. col. 198. b. Dan judicabit populum ficut alie tribus. Hieronymus quæft. Hebr. to. 2. col. 547. b. (f. ex Hebr.) Dan judicabit populum fuum ficut unum de fceptris Ifraël.

. 17. In Græco fic: Kal yerullo Dàr ops op'one, synabúμeros &πi Tpics, &c. ut in Lat. At in Mf. Alex. ac edit. Ald. Kai synty To Aár, &c. ut apud Ambr. fupra qui etiam priorem lectionem admittit tract. in Pf. 40. col. 877. c. 878. e. cùm legat, licet cum interpunctione diffimili: Fiat Dan ficut ferpens fedens in via, & in femita mordens calcaneum equi; 5 cadet eques retrorfum. Rufin. 1. 2. de bened. Patr. col. 15. a. Et fiat Dan ferpens in via, adfidens fuper femitam, mordens calcaneum equi, & cadet eques retrorsum. Hieron. verò in Ezech. 1. to. 3. col. 710. b. Fiat Dan coluber in femita, mordens plantam equi, & cadet eques retrorfum : & 1. quæft. Hebr. to. 2. col. 547. b. (f. ex Hebræo ) Fiat Dan coluber in via, regulus in femita, mordens ungulas equi, ut cadat afcenfor ejus retrorfum. Auct. 1. de promiff. ap. Profp. col. 196. b. cum Vulgata concinit ad

verbum.

. 18. Sic denuo habet Ambrof. in Pf. 40. col. 879.
d. lib. verò de Nab. c. 15. to. 1. col. 584. c. Expec-
tans falutem Domini, juxta Græc. Rufinus 1. 2. de bened.
Patr. col. 15. a. Salutem expectans à Domino. Hieron. in
Ezech. 1. to. 3. col. 710. b. Salutem expectans Dei ; &
1. de quæst. Hebr. col. 547. b. (ex Hebræo) Salvatorem
tuum expectabo, Domine.

19. Rufinus 1. 2. de bened. Patr. col. 17. a. fic:
Gad, piraterium tentabit illum, ipfe autem tentabit eos poft
pedes. Ita quoque in Græco præter hoc, autor xaтà πó-
Fas, eum fecus pedes. Hieron. quæft. Hebr. to. 2. col.
547. c. Gad, latrunculus latrocinabitur eum, & ipfe latro-
cinabitur plantam: tum addit: Juxta Hebræum interpretati
fumus: fed ubi nos, latrunculum, pofuimus, ibi fcriptum eft,
Gedud ; ut ad Gad nomen alluderet : qui fignificantiùs
wros, id eft accinctus, five expeditus, exprimi poteft.

EU

. 20. Similiter habet Rufin. 1. 2. de bened. Patr. col. 18. a. Sic etiam in Græco eft, præter vocem, puqur, delicias, loco efcam ; fed Ms. Alex. ac editt. Ald. & Compl. ferunt Tpopúr, alimentum, vel efcam, ut fup.

V. 21. Eadem iterum refert Ambrof. 1. de bened. Patr. c. 10. col. 525. d. detracto pronom. fuo, poft germine. Hieron. verò quæft. Hebr. col. 547. c. 548. a. fic habet: Nephtalim, virgultum refolutum, dans in generatione pulchritudinem: tum addit: In Hebræo ita fcriptum eft: Nephtalim, ager irriguus, dans eloquia pulchritudinis: & poft pauca: Ubi nos, agrum irriguum, & Septuaginta, séexos, id eft, virgultum refolutum, pofuerunt: in Hebræo legitur, Ajala felua, quod poteft & Cervus emiffus, transferri. Rufin. denique 1. 2. de bened. Patr. col. 18. a. legit: Nephtalim, arbor remissa, ( vel ut noftra, inquit, exemplaria habent, vitis diffufa) proferens in fructibus de

corem. Grzc. Νεφθαλι, σέλεχος ἀνειμένον ἐπιδιδὲς ἐν τῷ
yerúμalı xámos.

. 22. Eadem repetit Ambrof. non uno in loco, nec
fine aliqua levi differentia; fic enim habet 1. de Jofeph,
c. 3. to. I. col. 487. d. Filius ampliandus meus Jofeph,
filius ampliandus meus; zelatus filius meus, filius meus
adolefcentior, ad me revertere. Similiter 1. de bened. Pa-
tr. c. 11. col. 526. d. excepto uno zelandus, pro zela-
tus, omiffoque feq. 1. filius meus: at 1. de inftit. virg.
to. 2. col. 271. e. legit: Filius meus ampliatus Jofeph,
filius meus ampliatus, zelatus filius meus adolecentior
ad me revertere & 1. 2. offic. to. 2. col. 90. d. Filius
ampliatus meus Jofeph, filius ampliatus meus, zelotes filius
meus adolejcentior; (in antiquis editt. Zelotes filius meus
filius meus adolefcentior :) at in Pf. 43. to. 1. col. 895. d.
Jofeph filius meus amplificatus, filius meus junior, ad me re-
vertere &inf. col. 905.b. Filius meus zelo appetitus..... ad
me revertere. Demum 1. de ob. Valent. to. 2. col. 1189.
e. 1190. a. ut fup. Filius meus ampliatus, filius meus
ampliatus Jofeph. Kufinus etiam 1. 2. de bened. Patr. col.
19. c. 20. c. Filius ampliatus Jofeph, filius ampliatus, zelatus
filius meus adolefcentior, ad me revertere. Similiter in Gr.
Τὸς ἠυξημένος Ἰωσήφ, υιὸς ἠυξημένος με ζηλωτός, υιός με
veralos, os μe arάsperfor. In Mf. tamen Alex. ac
edit. Ald. deeft u8, ante alios, & pro veάTales, Mf.
Oxon. & edit. Compl. ferunt, veTepes. Hieron. quæft.
Hebr. to. 2. col. 548. b. fic vertit: Filius audus Jofeph,
filius aucus fuper fontem, filiæ gradu compofito incedentes
fuper murum, &c. ufque ad v. 25. ( puta ex Hebræo)
addit enim: Quia Septuaginta Intepretes in plerifque dissen-
tiunt ; pro interpretatione eorum, ut in Hebræo habetur
expreffimus.

. 23. Domini arcum, fortè legendum eft, Domini ar-
cuum, nifi Ambrof, fcripferit, arcum: nam in Gr. exftat,
Εἰς ὃν διαβολευόμενοι ελοιδόρων, κι ἐνεῖχον αυτῷ κύροι του
var que Rufin. 1. 2. de bened. Patr. col. 20. c. 22.
c. fic reddit: In quem confiliantes maledicebant
, & in-
tendebant tibi (f. fibi) infidias domini arcuum : τoževμα,
propriè, fagittatio, ut Nobilius vertit. Hieron. quæft. He-
br. to. 2. col. 548. b. fic ex Hebræo: Et exacerbaverunt
eum, contenderunt , irafcebantur adversùs eum ha-
bentes fagittas.

. 24. Ita Græcè, præter duo, xipós, manus, loco
manuum, & exsider ona Lúcas, inde qui confortavit,
loco, indeque prævaluit: (in editt. antiq. ille qui prava-
luit à Deo Ifrael patri tuo) Rufin. 1. 2. de bened. Patr.
col. 23. a. legit : Contriti funt cum potentia arcus eorum:
& fup. col. 21. a. addit: diffoluti funt nervi brachiorum eo-
rum per manum potentis Jacob: mox ibid. & col. 22. c.
Inde qui confortavit Ifrael à Deo patris tui. Similiter Au-
guft. Locut. 201. de Gen. to. 3. col. 339. a. Inde qui
confortavit Ifraël ; adjunctis his: Mirum fi non ubauditur,
eft, ut plenum fit: Inde eft qui confortavit Irael. Ambrof.
quoque ubi fup. col. 527. b. repetitis his Inde prævaluit
Ifrael à Deo patris tui, addit: Quis eft qui confortavit If-
rael? Hieron. verò quæft. Hebr. col. 548. b. fic haber
(ex Hebræo :) Sedit in forti arcus ejus, dirupta funt
vincula manuum ejus, à manibus fortis Jacob: inde paf-
cetur lapis Ifraël à Deo patris tui.

Idem c. 8. 524. a.

Idem c. 9. 524,

Ambr. 1. 2. de Jack

c. 9. 473. c. t. I.

c.

Idem de ben. Patr.

11. 526. d. e. 527.a. jegg.