VULGATA NOVA.

& multitudinis interfectæ, & gravis ruinæ : nec
est finis cadaverum, & corruent in corporibus fuis.

4. Propter multitudinem fornicationum meretricis fpeciofæ, & gratæ, & habentis maleficia, quæ vendidit gentes in fornicationibus fuis, & familias in maleficiis fuis:

5. Ecce ego ad te, dicit Dominus exercituum, & revelabo pudenda tua in facie tua, & of tendam gentibus nuditatem tuam, & regnis ig

nominiam tuam.

6. Et projiciam fuper te abominationes, & contumeliis te afficiam, & ponam te in exemplum.

7. Et erit: omnis, qui viderit te, refiliet à te, & dicet: Vastata eft Ninive: quis commovebit fuper te caput? unde quæram confolatorem

tibi?

8. Nunquid melior es Alexandria populorum, quæ habitat in fluminibus? aquæ in circuitu ejus cujus divitiæ, mare: aquæ, muri ejus.

9. Ethiopia fortitudo ejus, & Ægyptus, & non eft finis: Aphrica & Libyes fuerunt in auxilio tuo.

10. Sed & ipfa in transmigrationem ducta est in captivitatem: parvuli ejus elifi funt in capite omnium viarum, & fuper inclytos ejus miferunt fortem, & omnes optimates ejus confixi funt in compedibus.

11. Et tu ergo inebriaberis, & eris defpecta: & tu quæres auxilium ab inimico.

12. Omnes munitiones tuæ ficut ficus cum

groffis fuis: fi concuffæ fuerint, cadent in os

comedentis.

13. Ecce populus tuus mulieres in medio tui: inimicis tuis adapertione pandentur portæ terræ tuæ, devorabit ignis vectes tuos.

10. Et ipfa in tranfmigrationem ibit captiva: & parvulos illius allident in principio viarum ejus, & fuper omnia inclyta ejus mittent fortem, & univerfi optimates ejus alligabuntur compedi

bus.

.5.6. Totidem verba in Græco, præter hoc, Kúpos Osòs, Dominus Deus, non fimpliciter Dominus.

VERSIO ANTIQUA.

5. Ecce ego ad te, dicit Dominus omnipo- col.1578.
tens, & difcooperiam pofteriora tua fuper faciem
tuam, & oftendam gentibus confufionem tuam,
& regnis ignominiam tuam.

6. Et projiciam fuper te abominationem fe-
cundùm immunditias tuas, &
ponam
plum.

te in exem

7. Et erit: omnis, qui viderit te, descendet à defcendet à col. 1579% te, & dicet: Mifera Ninive: quis gemet eam? unde quæram confolationem illi, aptantem chor

dam?

8. Apta chordam pars Ammon, que habitas col. 1580. in fluminibus : aquæ in circuitu ejus: cujus prinquæ cipium, mare eft: & aqua, muri ejus.

9. Ethiopia fortitudo ejus, & Egyptus, & non eft finis fugæ tuæ: Phut & Libyes facti funt auxiliatores illius.

II. Et tu inebriaberis, & eris defpecta : & tu quæres tibi ut ftes ab inimicis tuis.

12. Omnes munitiones tuæ ut ficus, quæ groffos habent: fi commotæ fuerint, cadent in os comedentis.

NOTE AD
Infirmabuntur, inquit, in corporibus fuis à multitudine
fornicationis: quod licet poffit de eis accipi, qui propter
&
res venereas etiam corpore debilitati funt..... tamen..... non
cadunt juxta Hebr. nifi in corporibus fuis: id eft, ut ipfe
explicat fup. 1576. f. vel cadent à fua multitudine, dum à fe
invicem conftipantur; vel in cadaveribus corruent interfec-
torum: dur@venim, & fuis, & eorum, utrumque fignificat.
Vide not. ad . feq.

. 4. Ita fert Græcum, copulando fcilicet rò à multi-
tudine fornicationis, cum antecedentibus. Hieron. quoque
in comment. 1578. c. at: In hoc loco LXX. Interpretes, cùm
fecundum Hebraicum pofuerimus, Propter multitudinem
fornicationum meretricis, quafi aliud voluerunt esse princi-
pium, ut dicerent, præ multitudine fornicationis; 5 buc
ufque finita fententia, poftea inciperent: Meretrix fpeciofa,
& grata, &c. Extremò Græc. Vat. habet xas, populos,
loco tribus; editt, verò Ald., & Compl, cum Mí. Alex.
φυλάς.

.7. Itidem Græcè, præter hoc ult. aptantem chordam, quod deeft, faltem eò loci; nam verfus feq. ita incipit faltem in edit. Rom. Ετοιμάσαι μερίδα, αρμόσαι χορδήν ἑτοιμάσαι μερίδα ̓Αμμών Hieron. tamen in comment. 1580. b. ait: Quod autem fequitur: unde quæram confolationem, vel confolatorem tibi, qui aptet chordam? adbuc ex perfona ejus dicitur, qui refiliet vel difceder à Ninive, & dicet: Mifera Ninive: quis gemet eam ?..... quis itaque poterit talis inveniri confolator, I, ut ita dicam, fcriptor lyricus & citharadus, qui poffit diffonantes chordas in unam barmoniam contrahere? Paulo verò poft addit: Hoc quod expofuimus, qui aptet chordam, vel aptantem chordam, & Gracè dicitur apμósaι Xopdùr, nec in Hebraico, nec in cateris invenimus Translatoribus, fed pro eo alterius fermonis exordium: Nunquid melior es ab Amon, que habitat in Aluminibus? unde videtur mihi magis cum pofterioribus copulandum. Subnexuimus tamen fupra aptantem chordam, eò maximè quòd Hieron. hæc verba primum retulit in contextu: neque autem ipfa reticemus inf. initio . 8. quia Hieron. ibid. fubdit in LXX. legi: Apta chordam, &c.

.8. Ita Hieron. refert præter ca quæ pofuit fupra, in

13. Ecce populus tuus quafi mulieres in teini-
micis tuis aperiendo aperientur portæ terræ tuæ,
comedit ignis vectes tuos.
VERSIONEM ANTIQUAM.

fine v.7. Addit etiam: Pro eo quod in LXX. legitur: Apta
chordam pars Ammon; & cæteri Interpretes tranftulerunt:
Nunquid melior es ab Amon? Hebræus qui me in Scripturis
erudivit, ita legi poffe afferuit: Nunquid melior es quam No
Amon? 5 ait Hebraicè dici Alexandriam; Amon autem,
multitudinem, five populos; effe ordinem lectionis: Nun-
quid melior es ab Alexandria populofa, five populorum, &c.
Rurfum inf. 1581. f. ait : Quod apud LXX. legitur: Apta,
five Compone chordam, adbuc ad Niniven dicitur. In Gr.
Vatic. Sic. Eroμásaι μepidα, àpμóval Kopdur, &Toiμάçal
μspida 'Aμμàr, κατοικῶσα ἐν ποταμοῖς· ὕδωρ κύκλῳ ἀν-
Tйs, &c. ut fup. i. e. Parare partem, aptare chordam, pa-
rare partem Ammon, quæ habitas in fluminibus: aqua in
μása μspida & in plerifque libb. eft, fi Nobilio fides, 'Ap-
circuitu ejus, &c. Ab. editt. Ald. & Compl. abeft 1. 'ET-
Mocal Xopfer, Staiμásai μepis 'Aμμár· in Compl."Apμo-
σον χορδήν, ἑτοιμάσαι μερίς.

verò delet xai; fubinde in Rom. eft, y ex esu πépas tûs qu-
.9. Edit. Rom. ipfo initio hab. Kai Aitionía; Compl.
કે
rus, non ftetit finis fuga; nec additur pronom. tuæ;
Tus purus 8 Compl. etiam addit ; Ald. non tantùm
deeft pariter feq. Phut. In Mf. Alex. eft, in 'sa Tépas
o, fed & feq. ; cæt. ut in Lat. fupra.

~

>

V. 10. Eadem exftant in Gr. edit. Rom. præter feqq.
ἐπ ̓ ἀρχὰς πασῶν τῶν ὁδῶν, in principiis omnium viarum ;
e'x' apxus, in principio. Hieron. verò in commentar. ait:
fed in multis aπ'àρxйs, à principio, tefte Nobilio; al.
elidentur in ipfis principiis fuis.
Parvuli quoque ejus qui adhuc in principiis viarum funt.....

ceperis, sáow expwr, ftationem ab inimicis; fed in edit.
V. 11. Similia præfert Græc. edit. Rom. fi hoc ult. ex-
Compl. eft, ira sáon & ex par in Ald. expr 08,
fupra. Hieron. etiam in commentar. ait : Stationem 5 S
finem malorum reperire non poteris.

ut

V. 12. Gr. edit. Rom. delet ut, ante ficus; & loco grof-
fos, habet one's cæt. fimilia. In edd. Ald. & Compl.
ὡς συκαῖ, ftatimque in Compl. ἔχεσαι ὀλίνθες; al. καρπὺς
communis ufus, I prophetica auctoritas
Xoar Hilar. in Matth. col. 715. e. ait : Grossa..... 5
nuncupavit. Vide
fup. Ofe. c. 9. v. 10.

.13. Confonat Græc, ad verbum, Hieron, inf, in

col. 15830

VERSIO ANTIQUA.

Hieron. ubi fup. 14. Aquam obfidionis hauri tibi, obtine muco!.1584. nitiones tuas ingredere lutum, & conculcare in paleis, obtine fuper laterem.

15. Ibi comedet te ignis: difperdet te gladius & comedet te quafi locufta: aggravaberis quafi bruchus multiplicare ut bruchus.

16. Multiplicafti negotiationes tuas ficut ftelcol. 1587. las coeli : bruchus irruit, & evolavit.

17. Exfilivit quafi attelabus commiftitius tuus ficut locufta, quæ afcendit fuper fepem in die gelu: fol ortus eft, & exfilivit, & non cognovit locum fuum: væ illis.

VULGATA NOVA.

14. Aquam propter obfidionem hauri tibi, exftrue munitiones tuas intra in lutum, & calca, fubigens tene laterem.

.15. In Græco Vatic. deeft conjunct. &, poft gladius; reponitur verò ante aggravaberis : extremò etiam defunt ifta multiplicare ut bruchus ; cæt. fimilia. Sed in Mf. Alex. eft: Kai xaтapávetaí os.... ßapurbńcy• ultimòque in Complut. πληθύνθητι ως βρόχος.

.16. Itidem Græcè, exceptâ præp. væép, fuper, pro ficut; at in Compl. as ra aspa. Hieron. in comment, legit: bruchus impetu abiit, & avolavit.

. 17. Similia prorfus in Græco, nifi quòd ita fcribitur,

NOTE AD VERSIONEM
comment. legit, apertione aperientur porta tua; Gr. dvor
γόμεναι ἀνοιχθήσονται πύλαι τῆς γῆς σε

*. 14. Similia Gr. exhibet, præpofita conjunct., ver-
bo obtine; fed abeft, ab edd. Ald. & Compl. & à MI. Alex.
Græc. etiam ponit eis, ante lutum. Hieron.que in com-
mentar. habet : incide in lutum, & conculcare in paleis:
& paulò fup. Aquam munitionis attrahe tibi, obtine muni-

tiones tuas.

. 13. Et fuccendam ufque ad fumum quadrigas tuas. Non facilè fubftituendum eft pronomen tertia perfonæ ejus, pro fecunda tuas.

15. Ibi comedet te ignis: peribis gladio, devorabit te ut bruchus : congregare ut bruchus: multiplicare ut locufta.

ČAP. III. .2. 3. Vox flagelli, & vox impetus rotæ, & equi frementis, & quadrigæ ferventis, & equitis afcendentis, & micantis gladii, & fulgurantis haftæ, & multi

16. Plures fecifti negotiationes tuas quàm ftel- . læ fint cœli: bruchus expanfus eft, & avolavit.

17. Cuftodes tui quafi locuftæ : & parvuli tui quafi locuftæ locuftarum, quæ confidunt in fepibus in die frigoris : fol ortus eft, & avolaverunt, & non eft cognitus locus earum ubi fuerint.

18. Dormitaverunt paftores tui, rex Affur : fepelientur principes tui: latitavit populus tuus in montibus, & non eft qui congreget.

19. Non eft obfcura contritio tua, peffima eft plaga tua: omnes qui audierunt auditionem tuam, comprefferunt manum fuper te : quia fuper quem non tranfiit malitia tua femper? ANTIQUA M.

ROMAN. CORRECTIONUM AD EDIT. VULGATAM DELECTUS,

Auctore FRANCISCO LUCA Brugenfi.
NAHU M.

:

dτléxeCos; in Mf. verò Alex. alexaCos. Hieron. in comment. legit Exfilivit attelabus, & miftitius tuus quafi locufta: item fup. dicit: Attelabus, qui Græcè dicitur cuμpunds, Latinè translatus eft in commiftitium, quem nos poffumus vulgus ignobile, de diverfis gentibus hinc inde populum congregatum intelligere, id eft, non cives, fed peregrinos.

. 18. Sic iterum in Græco.

. 19. Eadem leguntur Græcè, detracta prima conjunct. . Hieron. etiam inf. in comment. dicit: Sequitur: Non eft fanitas contritioni tua; dein, tumet plaga tua, ut fup. at in Gr. qxéquarer, intumuit; paulòque poft, Tartes οἱ ἀκύοντες ; extremo, διότι ἐπὶ τίνα ἐκ ἐπῆλθεν, &c. Hieron. quoque in comment. ait: Diligenter obferva, quia non dixerit, in quem non intravit malitia tua, cuμμNTÈ fed, in quem non fupervenerit..... fupervenit quidem ovμpxròs, & quantùm in se est, irruit.

tudinis interfectæ, & gravis ruinæ. Quidam libri, magnam horum nominum partem fcribunt primo cafu numeri pluralis, & quadrige ferventes, & equites afcendentes, & micantes gladii, & fulgurantes haftæ, & multitudines interfectæ, & graves ruine: fed retinendus eft ubique fecundus cafus numeri fingularis.

*. 8. Nunquid melior es Alexandria populorum. Non praponas prapofitionem ab nomini Alexandria.

. 13. Inimicis tuis adapertione pandentur portæ terræ tux. Una vox ablativi cafus adapertione, non eft diftrabenda in duas ad apertionem: nam adapertione pandentur, hoc eft, aperiendo aperientur.

I.

Q Coufque Domine clamabo, & non exaudies ?

C. I. . 2.

CAPITULA HABACUC PROPHETÆ,

JUXTA VETER. EDIT. LATINAM EX LXX. INTERP.

Ex Mfs. codd. S. Petri 3. & Vatic. 4220. edita à Jofepho Maria Caro presb. Romæ, 1688.

II. Propter hoc difperfa eft lex; al. addit, quia im-
pius per potentiam deprimit juftum. c. 1. v. 4.
III. Videte contemptores, quia opus operor in die-
bus veftris. c. 1. #. S.

IV. Eò quòd glutiat impius juftum. c.1. v. 13.
V. Et dixerunt: Vifus adhuc ad tempus erit: al.

addit: & juftus ex fide mea vivit. c. 2. v. 3. VI. Va qui repellent fibi qua non fua. c. 2. *. 6. VII. Ideoque lapis de pariete exclamabit; al. addit,

&fcarabeus de ligno. c. 2. . 11.

VIII. Va illi qui dicit ligno: Vigila, & exurge.

C. 2. . 19.

IX. In medio duorum animalium innotefces. c. 3.

v. 2.

X. Ante faciem ejus ibit verbum, & exibits al. add. in campos. c. 3. 4. 5.

XI. In comminatione tua ( al. omittit tua) minorabis terram. c. 3. V. 12.

XII. Requiefcam in die tribulationis ; al. addit, quia ficus non affert fructum. c. 3. *. 16. 17.

Ffffff

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.

14. Et facies homines quafi pifces maris, & quafi reptile non habens principem.

15. Totum in hamo fublevavit, traxit illud in fagena fua, & congregavit in rete fuum. Super hoc lætabitur & exfultabit :

VERSIO ANTIQUA.

amaram & velocem, quæ ambulat fuper latitu- Hieron. ubi fup.
dinem terræ, ut poffideat tabernacula non fua.

7. Terribilis, & illuftris eft: ex femetipfa judi-
cium ejus erit, & affumptio ejus ex fe egredietur.

8. Et exfilient fuper pardos equi ejus, & velociores erunt lupis Arabiæ ; & equitabunt equites ejus: & impetu venient de longinquo, & volabunt quafi aquila prompta ad comedendum.

9. Confummatio in impios veniet, refiftentes
faciebus eorum ex adverfo : & congregabit quafi
arenam, captivitatem.

10. Et ipfe in regibus delectabitur, & tyranni col.1596.
ludibria ejus: & ipfe in omnem munitionem il-
ludet, & mittet aggerem, & obtinebit eam.

Tom. II.

16. propterea immolabit sagenæ fuæ, & fa-
crificabit reti fuo : quia in ipfis incraffata eft pars
ejus, & cibus ejus electus.

17. Propter hoc ergo expandit fagenam fuam,
& femper interficere gentes non parcet.
NOTE AD
gul. latitudinem; at in Mf. Alex. To zráτos.
V.7. Confonat Græcum, nifi quòd hab. dur, pro
ex femetipfa, ut & inf. pro ex fe. Hieron. etiam inf.” in
comment. col. 1597. e. ita legit: ex ipfo judicium ejus erit,
affumptio ejus ab eo egredietur.

. 8. Similia Græc. præfert, detracto uno erunt, poft
velociores. Hieron. in comment. obfervat: In eo quod di-
citur, i ésıπmáÇortai oi imñeïs dut, & LXX. tranftule-
runt, & equitabuntur equites ejus..... interpretatus eft Sym-
machus, Effundentur equites ejus. Porro in ed. Rom. &
aliis conftanter legitur, ἐξιππάσονται, equitabunt, non έξιπ·
Talorra, quod fortè mendum eft in editt.

. 9. 10. Sic iterum Græcè. Auct. etiam 1. de promiff. p. 3. ap. Profp. p. 188. c. legit: Confummatio in impios

veniet.

Deo

V. 11. Similiter in Gr. hoc ult. excepto Teμ, meo loco Dei mei.

2

V. 12. Abest à Gr. Vatic. pronom. meus, poft Deus ; fed in ed. Compl. eft Θεός με ὁ ἅγιος· fubinde in Rom. τέταχας avrò, pofuifti eam, per relat. ad vos, gentem ; in Ald. verò & Compl. ac Mf, Alex. durór; extremò tam Rom. quàm al. ferunt afslav dury, difciplinam ejus, non in difciplina ejus; cæt. quadrant. Hieron. in comment. ait : Porro fecundùm LXX. hoc quod in fine dicitur: & plafmavit me, ut arguerem in difciplina ejus: ad perfonam Prophetæ referri poteft. Auctor 1. de XLII. Manf. ap. Ambrof. P. 13. c. initio legit: Nonne tu à principio Domine Deus meus Sancte?

15. Confummationem in hamo fublevavit, & col. 1601.
attraxit eum in reti fuo, & congregavit eum in
fagenis fuis. Propter hoc lætabitur & gaudebit :

16. propterea immolavit fagenæ fuæ, & incen-
det reti fuo: quia in ipfis incraffavit partem fuam,
& efcæ ejus electæ.

17. Propterea expandit rete fuum, & femper
interficere gentes non ceffat.
VERSIONEM ANTIQUAM.

. 13. In Gr. edit. Rom. horum loco, afpicere fuper dolorem non poteris, est, y étibréten éπi Tores odurns, Es afpiciat fuper labores doloris ; in Compl. ἐπιβλέπειν ἐπὶ

Tóvor addit Ald. & Fury; addunt pariter Mfs. Alex. &
Barb. fed hoc abeft à Compl. ftatim in Rom. Compl. &
aliis, var bewus, quare afpicis, abfque negatione
media; ultimo fic : ἐν τῷ καταπίνειν ἀσεβῆ τὸν δίκαιον
dum impius devorat juftum; apud Aq. Symm. & Theod.
naTaTvortes docbYS TOY SIXαISTEPOY CUT. Fulgent. 1. 2. ad
Traiim. c. 8. p. 97. initio legit: Mundus eft oculus tuus,
ne videat malum. Lucif. Cal. 1. 1. pro S. Athan. p. 196. e.
addit: cur infpicis fuper contemptores, tacebis ob hoc quòd
devoret impius justum? In Ms. S. Remig. Rem. not. A. 9.
quare refpicis contemptores, taces conculcante impio juf-
tiorem fe? nullibi autem ponitur negatio ante afpicis, vel
refpicis, quæ tamen legitur fup. apud Hieron. in textu
Lat. cùm fecund. LXX. tum etiam juxta Hebraïcum; de-
eft tamen in Vulgata.

V. 14. Itidem Græcè. In Mf. S. Remig. laudato fup. fic Et facit homines quafi pifces maris, & quafi, &c. ut

in textu.

.15. In Gr. edit. Rom. deeft pronom, fuo, post reti ¿
extremò verò additur xapia duro, cor ejus, verbo gau-
debit; cæt. fimilia: fed in edit. Compl. & Mf. Barb. eft
v ȧupibaúspw aury & à Compl. abest ǹ xap♪ía autê, ut
ห์
fupra.

C

col. 1598.

. 16. Itidem Græcè, excepto uno fut. 9uce, immolabit, pro immolavit, quod ult. mendum fapit in edit. nam Hieron. inf. in comment. col. 1602. c. ait : Porro fecundùm LXX. impius diabolus..... idcirco latabitur..... E immolabit, non bamo..... fed reti fuo.

. 17. Ita rurfum in Græco, præter duo, dμpilanet, expander, pro expandit, & pelceral, parcet, pro cessat. Im Mf. Barb. ἀμφιβάλλει ; in Compl. βαλεῖ.

Ffffff ij