7. Et erunt reliquiæ Jacob in medio populorum multorum quafi ros à Domino, & quafi ftille fuper herbam, quæ non exfpectat virum, & non præftolatur filios hominum."

8. Et erunt reliquiæ Jacob in gentibus in medio populorum multorum, quafi leo in jumentis filvarum, & quafi catulus leonis in gregibus pecorum: qui cùm tranfierit, & conculcaverit, & ceperit, non eft qui eruat.

9. Exaltabitur manus tua fuper hoftes tuos, & omnes inimici tui interibunt.

10. Et erit in die illa, dicit Dominus: Auferam equos tuos de medio tui, & difperdam quadrigas tuas.

11. Et perdam civitates terræ tuæ, & deftruam omnes munitiones tuas, & auferam maleficia de

VERSIO ANTIQUA.

Hieron. in Mich.

Unc obftruetur filia obftructione : anguf tiam pofuit fuper nos, in virga percutient 5.col. 1530. fuper maxillam tribus Ifraël.

N

col. 1535.

I.

2. ET TU BETHLEEM domus Ephrata nequaquam minima es ut fis in millibus Juda: ex te mihi egredietur ut fit in principem Ifraël, & egreffus ejus ab initio, ex diebus fæculi.

3. Propterea dabit eos ufque ad tempus pa- col.1532. rientis: pariet, & reliquiæ fratrum revertentur ad filios Ifraël.

4. Et ftabit, & videbit, & pafcet gregem fuum col. 1533. in fortitudine Dominus, & in gloria nominis Domini Dei fui erunt: quia nunc magnificabuntur ufque ad terminos terræ.

5. Et erit hæc pax: Affyrius quando fupervenerit in terram veftram, & cùm afcenderit fuper regionem veftram : & confurgent fuper eum fep. col.1534. tem paftores, & octo morfus hominum.

6. Et pafcent Affur in gladio, & terram Nemrod in fovea ejus : & liberabit de Affur cùm venerit fuper terram veftram, & cùm afcenderit fuper terminos veftros.

7. Et erunt reliquiæ Jacob in gentibus in medio populorum multorum, quafi ros à Domino cadens, & quafi agni fuper gramen, ut non congregetur quifquam, neque fit in filiis hominum.

8. Et erunt reliquia Jacob in gentibus in medio populorum multorum, quafi leo in jumentis in faltu, & quafi catulus leonis in gregibus pecorum: quomodo fi pertranfeat, & dividens rapiat, & non fit qui eruat.

9. Elevabitur manus tua fuper eos qui tribulant te, & omnes inimici tui perdentur.

10. Et erit in die illa, dicit Dominus : Interficiam equos tuos de medio tui, & difperdam

currus tuos.

11. Et fubvertam civitates terræ tuæ,
& au-
feram omnes munitiones tuas, & auferam male-

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. I. Confonat Græc. ad verbum.

V. 2. Eadem leguntur Græcè, detracto uno nequaquam, ante daryosòs el, minima es ; in aliis verò libb, inquit Nobil. μù daryosós; ita fanè in M. Barb. fed in marg. yosos legitur, abfque præced. μn: μn autem, adverb. prohibendi, ne, non, nunquid ; & più, nequaquam. Hieron. 1. de opt. gen. interpr. to. 4. 253. a. id, oxyosòs el, ut LXX. Interpretum lectionem agnofcit, cùm dicat: In Vulgata editione fic fertur: Et tu Bethleem domus Ephrata modicus es ut fis in millibus Juda : de te mihi egredietur ut fit princeps in Ifraël. Apud Matth. verò 11. 6. ¿daμãs exaXis unde Tertul. 1. cont. Jud. c. 13. p. 146. a. legit: Et in Bethleem non minima es in ducibus Jula, &c. Item Cypr. 1. 2. Teftim. p. 289. b. ex Michæa: Et tu Bethleem domus Effrata non exigua es ut conftituaris in millibus Juda ex te mihi procedet ut fit princeps apud Ifrael, & proceffiones ejus à principio, à diebus faculi. Hilar. in Pf. 131. col. 452. c. Et tu Bethleem domus Ephrata non es minima ut fis in millibus Juda : ex te enim exiet qui erit rex Ifraël. Ambrof. 1. 2. de Jacob, c.7. col. 469. d. Et tu Bethleem domus Ephrata non es minima ut fis inter principes Juda : ex te enim exict princeps Ifraël, & egressus ejus ab initio, à diebus faculi: & epift. 70. to. 2. 1063. a. 1064. d. Et tu Bethleem domus Ephrata non es minima inter principes Juda ex te enim exibit princeps in Ifraël at infra 1065. b. ait: In libro Prophetico invenimus, inyosòs eî, id eft, in paucioribus es. In Matthao autem: Et tu Bethleem domus Juda non es in paucioribus: ibi domus Juda, bic domus Ephrata. Apud Auguft. 1. 18. de civit. Dei, c. 30. 40.7. 511.d. Et tu Bethleem domus Ephrata minima es ut fis in millibus Juda: ex te mihi prodiet ut fit in principem Ifraël, egreffus ejus ab initio, & ex diebus æternitatis. Apud Marten. verò Anecdot. to. 5. p. 9. b. Et tu Bethleem domus illius Euffrata exigua non eris ut conflituaris in mildibus Juda & ex te enim mihi prodiet ut fit princeps in If

raël, poffeffio ejus à principio, à diebus feculi. Vide etiam
Auct. op. imp. in Matth. p. 30. c.

*. 3. Concinit Græc. nifi quòd hab. fub fine, è o¡ ¡l-
λοιποι τῶν ἀδελφῶν αὐτῶν ἐπιτρέψεσιν, &c. Auguft. 1. 18.
de civit. Dei, c. 30. to. 7. 511. d. Propterea dabit eos
ufque ad tempus parturientis: pariet, & refidui fratres ejus
convertentur ad filios Ifraël.

V. 4. Ita de Græco, verbum è verbo. Auguft. 1. 18. de civit. Dei, c. 30. to. 7. 511. d. Et ftabit, & videbit, & pafcet gregem fuum in virtute Domini, & in honore nominis Domini Dei fui erunt: quoniam nunc magnificabitur ufque ad fummum terra. Hieron. inf. in comm. addit, five justa LXX. Quia magnificabuntur ipfi ufque ad extremum terra ; Gr. ἕως άκρων τῆς γῆς.

. 5. Græc. initio habet: Kal sa duty tipúry• dein
Aarup orar, &c. ut in Lat. Mf. Alex. cum ed. Compl.
Oтar Aasúеus, &c. Ambrof. epift. 70. col. 1066. b. juxta
Gr. legit: Et erit ei pax: & epift. 44. col. 978. c. Tunc
pax erit in terra Ifrael; deinde cùm venerit Affyrius in
terram ejus : & infurrexerunt in eum feptem paftores,
eto morfus hominum. Hieron. in comment. ait: Odo au-
tem morfus hominum, five oilo primates homines..... qui.....
momorderint Affyrium, fuis dentibus laceraverint.

<s

.6. Eadem exftant Græcè, excepto uno Nelped, pro Nemrod.

.7. Ita rurfum Græcè. Item apud Ambrof. ep. 70. col. 1066. c. erit ros à Domino.

. 8. Similia in Græco. Apud Ambrof. epift. 70. col. 1066. c. catulus leonis in ovilibus pecorum. Gr. & Tauriois oglάTwv. Hieron. in comm. in gregibus ovium.

. 9. 10. Ita fert Græcum, nifi quòd tollit tuos, poft

equos.

. 11. Græc. Vatic. habet, oxolpevow тà cápμana, loco auferam maleficia; ad litt. difperdam veneficia; Ald. verò cum Mfs. Alex. & Barb, ap τà pápμaxa cæt, ut

col. 1535.

1

NOTE AD VERSIONEM

Deuter.

15. Tu feminabis, & non metes: tu calcabis 28. 38. olivam, & non ungêris oleo; & muftum, & non Agg. I. bibes vinum.

11. Si juftificabitur in ftatera iniquus, & in faccello pondera fraudulenta ?

12. De quibus divitias impietatis fuæ repleverunt, & qui habitant in ea locuti funt iniqua, & lingua eorum exaltata eft in ore eorum.

13. Et ego cruciavi te perditione propter pec

cata tua.

14. Tu comedes, & non faturaberis : & ejiciam te in temetipfam : & apprehendes, & non falvabis: & quicunque falvati fuerint, gladio tra

dentur.

15. Tu feminabis, & non metes: tu premes olivam, & non ungêris oleo; & uvam, & non bibes vinum.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

mi omiffa eft fup. partic. interrog. fi. Loco verò hirco-
rum, Græcè legitur χιμάρων ; χίμαρος nempe hircus, aut
bedus bieme natus; Mf. Alex. hab. aprær, agnorum. Cy-
prianus 1. 3. Teftim. p. 313. b. ita legit: Si accepto fa-
vet Dominus in millibus caprarum pinguium? aut dabo pri-
mitiva mea impietatis, fructum ventris mei, peccatum ani-
ma mea? Lucif. Cal. 1. 1. pro S. Athan. p. 196. d. Aut
fi fufcipiam Dominum in millia arietum, aut in decem mil-
lia badorum pinguium? aut dabo primogenita pro mea im-
pietate, fructum ventris mei pro peccatis animæ meæ ? Au-
guft. 1. 10. de civit. Dei, c. 5. to. 7. 242. c. Si accepta-
verit Dominus in millibus arietum, aut in denis millibus
bircorum pinguium? fi dedero primogenita mea pro impietate
mea, fructum ventris mei pro peccato anima mea: Mfs. non
pauci fimpliciter hab. ibid. impietatis, absque anteced. pro,
& feq. mea. Rurfus Auguft. ferm. 48. to. 5. 268. b. his
alludit, dicens: Placabo eum in millibus taurorum, aut
in denis millibus caprarum pinguium? aut offeram Deo fruc
tum ventris mei pro peccato animæ meæ ?

. 8. Græc. initio hab. interrogativè Ei aruyreau; sed
ab ed. Compl. abeft iftud si; in Mr. Barb. avayline; fub-
fequentia Gr. textui Lat. quadrant, nifi hoc excipias ult.
HETO Kupiy Oε Co, cum Domino Deo tuo. Tertul. l. 4. adv.
Marc. p. 730. a. legit interrogativè : Si annuntiavit tibi
bomo quid bonum, aut quid à te Dominus exquirit, Quàm
facere judicium, diligere mifericordiam, & paratum effe fe-
qui Dominum Deum tuum? Cypr. verò 1. 3. Testim. p.
313. b. Renuntiatum tibi eft homo quod bonum: aut quod
Dominus exquirit aliud, Nifi ut facias judicium 5 justi- . 12. Gild. Sap. 1. de excid. Britann. p. 714. c. le-
tiam, & diligas mifericordiam, & paratus fis ut eas cum Do- git: Ex quibus divitias fuas in impietate repleverunt. Græ
mino Deo tuo? Lucif. Cal. 1. 1. pro S. Athan. p. 196. d. cè, 'Eg av TÒV TATOV duTŵr doesías sanoar deinde,
Renuntiandum tibi eft homo quid fit bonum: aut quid Do-oi natortes autùr éxánɣr Jeúdn, loquebantur menda-
minus exquifivit à te aliud, Nifi ut facias judicium & cia; in Ald. ed. ἐλάλησαν ἀδικίαν ; al. ἐλάλεν ἄδικα ; reli-
juftitiam, & diligas mifericordiam, paratus fis ire cum
qua fimilia.
Domino Deo tuo? Ambr. epift. 70. col. 1066. e. Renuntia-
tum eft tibi bomo quid fit bonum, aut quid Dominus exqui-
rat à te: Nifi ut facias judicium & juftitiam, & diligas
mifericordiam, & paratus fas ire cum Domino tuo. Hieron.
ubi fup. in comm. fubdit: Quia dubitas ó popule Ifraël,
imo univerfum hominum genus..... quomodo pro peccatis tuis
Deum pofis placare..... ego refpondebo tibi quid quærat Deus.
Auguft. 1. 1o. de civit. Dei, c. 5. col. 242. c. Si annun-
tiatum eft tibi homo bonum, aut quid Dominus exquirat à
te, Nifi facere judicium, & diligere mifericordiam, 5 pa-
ratum effe ire cum Domino Deo tuo?, & ferm. 48. to.
5.268.
b. alludens dicit: Refpondetur tibi ô homo; fubinde : Refpon-
detur tibi quid fit bonum, aut quid aliud Dominus exqui-oxcтácsi; alii, fi Nobilio fides, (al. debar)
rat à te, Nifi ut facias judicium & juftitiam, & diligas mi-
fericordiam, paratufque fis ire cum Domino Deo tuo. Fulg.
fer. 10. p. 573. b. Indicabo tibi homo quid fit bonum,
quid Dominus quærat à te: Utique facere judicium & juf-
titiam, & diligere mifericordiam, & follicitum ambulare cum
Deo tuo: fed hic citare videtur Fulg. juxta Hebr. nam
Hieron. in hunc loc. ait : Verbum efne, quod LXX. tranf-
tulerunt, paratum effe, & nos diximus, follicitum ambu-
lare; Theodotio fignificantiùs expreffit, & dopari? Te opeús Das
Merà 'Exwalx, id eft, Et cave diligenter ut ambules cum Deo

Ce cv Coi (al. eis Cexulúr) xaтaúty, &c. Mf. Barb.
in marg. Ce au Coli xalaxy, &c. Aquila,
xaтaquтEŃow is tɣnáтw Con Maramin, & un dia-
Cates. In Compl. diαowsers & Doys ar diacions,
mox in Mf. Barb. εν ῥομφαία παραδοθήσονται.

. 15. Sic in Græco Vatic. eft, præter ult. over,
& μù xíute, i.e. & vinum, & non bibetis, loco & uvam,
& non,
&c. alii libb. ferunt, tefte Nobilio, TomcSIG
oivov, in & μù πins oirov, Mf. Barb. mis oîvor• 5 facies vi-
num, non bibes vinum.

tuo: antea legebatur μerà Os C, non 'Exwax, quod cor-
rexit Martianæus nofter ex Mfs. Auctor op. imp. in Matth.
hom. 36. p. 155. d. habet : O homo, quid quærit Deus
à te, Nifi ut facias judicium, & mifericordiam, & paratus
fis ire cum Domino Deo tuo?

.9. Itidem Græcè, niti excipiatur verbum maulú→ 7α, invocabitur, pro clamabit ; Mf. Barb. habet in marg. Σ. fchse. Hieron. ubi fup. fubdit: In Hebraico alterius hoc capituli exordium eft ; apud LXX. verò Interpretes, finis fuperioris. Cypr. 1. 3. Teftim. p. 313. b. ita legit: Vox Domini in civitate invocabitur, timentes nomen ejus falvabit. Gildas Sap. 1. de excid. Britann. p. 714. c. addit: Audi tribus, & quid exornavit civitatem, Gr. Vat. Tis κοσμήσει ; Mr. Alex. τί.

. 10. Concinit Græc. Vat. ad verbum. Gildas Sap. 1. de excid. Brit. p. 714. c. legit: Nunquid ignis, & domus iniquorum thefaurizans thefauros iniquos, & cum injuria injuftitiam? Mf. etiam Alex. hab. rur, num. plur. paulò verò poft, θησαυρὸς ἀνομίας, non ανόμες ; dein μετὰ ὕβρεως adixía, non alas, ut in Vatic. Hoc ult. ita vertit Nobil. & cum contumelia injurias.

V. 11. Gild. Sap. 1. de excid. Britann. p. 714. c. Si justificabitur in ftatera iniquus, & in macello pondera dolofa? Ita quoque in Gr. eft, excepto uno pacciano. marsupio, pro macello; quod ult. fortè mendum librarii eft, vel typographi, non intelligentis quid fignificaret faccellum; vel potiùs decepti fimilitudine vocum, faccelli, & macelli.

. 13. Hieron. inf. in comm. 1544. f. legit ex LXX. Et ego incipiam te percutere perditione propter peccata tua. Edit. Rom. Kai y aquai Tŷ Talažai Cε, aparião Ce ¿v Tais àμxPTíais C i. e. Et ego incipiam percutere te delebo te in peccatis tuis. Ald. verò & Compl. Kai ys syw Casárioa &T CE (Compl. delet ei) aparious dià ràs quaptías Ce que textui noftro refpondent.

. 14. Græc. Vatic. poft faturaberis, seu sundus, addit : καὶ ζυσκοτάσει ἐν ζοί· καὶ ἐκνεύσει, καὶ καὶ μὴ διασωθῆς i 600 av Naowlwork, eis jonqalar #aca±etúcortar i. e. contenebrefcet in te declinabit, & non falvaberis : quicunque falvati fuerint, gladio tradentur. Mí. Alex.

col. 1543.

*. 16. Eadem funt in Gr. Vatic. nifi quòd poft To
populi mei, fubnectuntur ista, équλažas тà dixaiwμata
馬
Zaulpi, i. e. & cuftodisti juftificationes Zambri: item in-
fra, pro confiliis, legitur odos, viis; fed in edd. Ald. &
Compl. 68xas, ficut in Mfs. Alex. & Barb. Ad hoc autem,
Et difipabuntur legitima populi mei, addit Hieron. in comm.
Pro quo nos pofuimus propter fermonis confequentiam, Et
cuftodifti præcepta Amri; licet & in Hebræo fcriptum fit,
Et cuftodita funt præcepta
Amri, & omnia opera domus
Achab. Si enim, inquit, fcriptum effet in Hebræo ammi,
reitè LXX. tranftuliffent populi mei: nunc verò cum fcrip-
tum fit Amri, &res littera addita, non populi nomen, fed
patrem Achab fonat, de quo Regum narrat historia, errorem
effe nulli ambiguum eft: denique poft patris nomen, ponitur
• filius, diciturque, Et omnia opera domus Achab. Rurfum
infra Notandum in præfenti loco quòd ubi legitur (in
Hebr.) & opprobrium mei populi portabitis, five ut LXX.

CAPUT

VULGATA NOVA.

16. Et cuftodifti præcepta Amri, & omne opus domus Achab, & ambulafti in voluntatibus eorum, ut darem te in perditionem, & habitantes in ea in fibilum : & opprobrium populi mei por

tabitis.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

VERSIO ANTIQUA.

I.

7.col. 1545.

Hieron. in Mich. IÆ mihi, quia factus fum ficut qui congregat in meffe, & racemos in vindemia; cùm non fit botrus ad comedendum primitiva, quæ paffa eft anima mea.

2. Væ mihi anima, quia periit reverens de terra, & qui corrigat in hominibus non eft: omnes in fanguine judicantur, unufquifque proximum fuum tribulat tribulatione.

3. In malum manus fuas præparant : princeps poftulat, & judex verba pacífica locutus eft: defiderium animæ fuæ eft, & auferam bona eorum

tranftulerunt, opprobria populorum accipietis ; pro populi
mei, ammi in Hebræo fcriptum fit. Si ergo ammi, populi
mei fonat, nulli dubium eft malè fupra pro Amri, popu-
lum meum effe translatum. Demum poft plura totum .
refumens ita explanat: & difperdentur legitima populi mei,
five Amri, 5 omnia opera domus Achab..... & ambulaftis
in voluntatibus eorum, Amri videlicet & Achab; pulchrèque
ait in voluntatibus eorum: doctrina enim magiftrorum ne-
quam, non eft do&rina Dei, fed adinventiones cordis illorum:
5 tradam te in perditionem..... & habitatores tuos in fibi-
lum..... & hoc totum patientur..... quòd omnium gentium,
multorumque populorum opprobria, & peccata portaverint. In
toto autem hoc loco mentio nulla facta eft ab Hierony-
mo de his quæ interferuntur fup. in Gr. Vatic. & cufto-
difti juftificationes Zambri; Nobilius etiam notat quofdam
libros hæc non habere, viderique ex alia effe Interpretatio-
ne. Abfunt ab edit. Complut.

CO,

VII.

NOTE AD VERSIONEM

•

7

. I. Confonat Græc. Vat. nifi quòd fcribit fingulari-
ter, imipumisa, racemum, non racemos; extremò verò
caret his, que passa eft anima mea : fed in ed. Ald. poft
πρωτόγονα, fequuntur ifta, ἃ ἐπεπόθησεν ή ψυχή με dein-
de Oiμaux, &c. de . feq. Interpres Lat. legiffe videtur
fup.sewabuser, à raw, feu inulit. rule, patior; non
ἐπεπόθησεν, ἃ ποθέω, vel ἐπιποθέω, quod eft, expeto, de-
fidero fimilitudo utriufque verbi, éπeдóbиcer, & été
Onder, creare potuit errorem. Ad præd. additamentum quod
fpectat, illud quidem proditur ab Hieronymo in textu;
fed in comment. nil omnino fubjicitur quod ipfum redo-
leat. Hoc juxta Hebraicum, inquit: porro fecundùm LXX.
qui diffentiunt in quibufdam..... bujufcemodi mibi fenfus vi-
detur pluribus interjectis, priora verba fic refumit: Ve
mihi, quia factus fum ficut qui colligit slipulam in meffe:
fed de extremis omnino filet; imo cùm dixiffet illud
factus fum ficut qui colligit ftipulam in messe, à quibufdam ad
confummationem referri fæculi; quam, inquit, & fignifican-
ter meffem interpretantur, post pauca ex iifdem fubdit tunc
quafi poft meffem ftipulam, & quafi poft vindemiam racemos
vix in his reperiri, qui fidem in omnium vaftitate fervave-
rint vocemque hanc, inquit, ex perfona affumpti hominis
putant de fequentibus approbari, Væ mihi anima,
de
loquebatur, Triftis eft anima mea ufque ad mortem : tum ad
feqq. fic pergit: Periit revertens de terra, &c. de V. 2. Supra
etiam in Amos 2. col. 1387. b. hæc de Michæa refert fo-
la Heu mihi, quia factus fum ficut qui colligit ftipulam
in messe, & ficut racemos in vindemia, cùm non fit botrus
ad manducandum primitiva: dein : Heu mihi anima mea,
&c. de . feq. omiffo additamento de quo fupra. Ambr.
quoque, ep. 70. to. 2. 1066. f. legit: Heu me, quia factus
fum ficut qui colligit ftipulam in meffe, & ficut racemum in
vindemia: fimiliter 1. 2. de pœnit. col. 433.e. & l. 3. de in-
terpel. Job, c. 5. col. 659. f. & l. de lapf. virg. col. 312.d.
. 2. Mendum huc irrepfile videtur in edit. noviff.
Hieron, ubi pro reverens de terra, legitur revertens de ter-
ra; idem repetitur inf. in comm. col. 1547. a. necnon
1550. c. fed error, feu vitium facilè detegitur, cognofcol.
citurque vel ex his quæ proximè addit Hieron. col. 1547.
2. Periit, inquit, reverens de terra, vel Antichrifto inter- in Mich. 7. col, 1550. c.

qua

2. Periit fanctus de terra, & rectus in hominibus non eft: omnes in fanguine infidiantur, vir fratrem fuum ad mortem venatur.

3. Malum manuum fuarum dicunt bonum: princeps poftulat, & judex in reddendo eft : & magnus locutus eft defiderium animæ fuæ, & conturbaverunt eam.

ANTIQUAM.

ficiente fanctos, vel ad magnitudinem fcandalorum cunctis cor-
ruentibus. Porro hæc tria ibidem juncta optimè quadrant,
fcilicet eò quòd vel ab Antichrifto interfecti fuerint fancti,
vel cuncti magnitudine fcandalorum corruerint, periiffe re-
verentem, feu pium, & verecundum de terra. Si autem loco
reverens, scribatur ibid. revertens, ut legitur in ed. Martian.
necnon in ed. Mariani Vict. an. 1624. ecquæ erit connexio
continuatioque fententiarum? Nobilius quoque vertit pius,
fed in Notis ait ap. Hieron. legi reverens ; & verò ed. Erasmi
conftanter hab. ibid. cùm in textu, tum in comm, reverens,
ed. autem Mariani in textu reverens, in comm. verò rever-
tens. Imo Martianæus ipfe alio in loco commentar. Hieron.
videlicet in Amos 2. col. 1387. b. ita edidit: Heu mihi ani-
ma mea, quia periit reverens ( non revertens ) de terra, &
qui redum faciat in hominibus non eft: omnes in fanguine
judicantur at in Ifai. 54. col. 395. a. Hieron. ex editt.
Mariani & Martian. fic habet: Heu mihi, quia periit re-
vertens (Erafm. reverens) à terra; non eft qui faciat rec-
tum in hominibus : omnes in fanguine meo judicantur, unus-
quifque proximum fuum tribulat tribulatione: rurfum 1.2.
in ep. ad Ephef. to. 4. col. 376.a. ex ead. edit, noviff.
Heu mihi anima, quia periit revertens à terra, & qui cor-
rigat inter bomines non eft omnes in fanguine judicantur.
Sed Ambrof. I. 2. de pœnit. col. 428. c. optimè legit :
Hen me anima mea, quia periit reverens à terra, & qui
corrigat in hominibus non eft in Mfs. autem ibid. partim
reverens, partim timoratus; in vet, edit, timor tuus: item
epift. 70. col. 1066. f. fic legitur: Heu me anima, quòd
non eft plus timoris à terra: quæ omnia eodem recidunt,
& mendum noviff. editionis Hieron. apertè diluunt. At
verò de hoc non meliùs judicari poteft quàm textu Græ-
ubi fic : Οἴμοι ψυχὴ, ὅτι ἀπόλωλεν εὐσεβὴς ἀπὸ τῆς
γῆς, καὶ κατορθῶν ἐν ἀνθρώποις ἐχ ὑπάρχε· πάντες εἰς αἵ
ματα δικάζονται, ἕκασος τὸν πλησίον αυτῷ ἐκθλίβεσιν ἐκθλιβ
Ubi autem edit. Rom. habet eosCs, Ald. & Compl. edunt
evλabùs, verecundus ; fic etiam in Mfs. Alex. & Barber.
V. 3. Ad verbum è Græco. Rurfum Hieron, in Ifai. 54.
395.a. legit: Et ad malum manus fuas præparant : &
in Ifai. 50. col. 363. a. auferam bona eorum: vide etiam

VERSIO ANTIQUA.

4. quafi tinea comedens, & ambulans fuper re- Hieron, ubi fup. gulam in die speculationis tuæ. Væ, væ, ultiones &col. 1547. tuæ venerunt: nunc erunt fletus eorum.

5. Nolite credere in amicis: neque fperetis in ducibus: ab ea, quæ tecum cubat, cave ne credas ei.

6. Quia filius contumeliam facit patri, & filia furgit adversùm matrem fuam, nurus contra focrum fuam: inimici hominis viri domeftici ejus.

7. Ego autem in Domino contemplabor, exfpectabo Deum falvatorem meum : êxaudiet me

Deus meus.

8. Ne infultes mihi inimica mea, quia cecidi: col.1555. & refurgam, quia fi ambulavero in tenebris, Dominus illuminabit me.

9. Iram Domini fuftinebo, quia peccavi ei, donec juftificet caufam meam, & faciat judicium meum, & educat me in lucem : & videbo justitiam ejus.

10. Et videbit me inimica mea, & operiet eam confufio, quæ dicit ad me: Ubi eft Dominus Deus tuus? Oculi mei videbunt eam : nunc erit in conculcationem ficut lutum in viis.

11. Dies lituræ lateris, deletio tua: & repellet legitima tua dies illa.

12. Et urbes tuæ venient in conclufionem, & in divifionem Affyriorum; & civitates tuæ munitæ in divifionem, à Tyro ufque ad flumen, & à mari ufque ad mare, & de monte ufque ad mon

tem.

13. Et erit terra in diffipationem cum habitatoribus fuis, propter fructus adinventionum eo

rum.

14. Pafce populum tuum in virga tua, hæreditatis tuæ, habitantes folas in faltu, in medio Carmeli: pafcentur Bafanitin & Galaaditin juxta dies priftinos.

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 4. Eadem funt in Gr. Vatic. detracto poffeff. tuæ, poft fpeculationis; at in edit. Ald. & Ms. Barb. est oxorias C. Hieron. etiam in Ifai. 50. col. 363. e. legit: quafi tinea excomedens (Gr. Exтpwywr,) & ambulans fuper regulam in die fpeculationis: & in Mich. 7. col. 1550. c. Va, va, ultiones tua vener. nunc erunt ploratus earum.

. 5. Concinit Græc. nifi quòd extremò hab. púxata To áratédai Ti aut, cave concredere quidquam ei. Hieron. inf. in comm. 1549. e. ab ea, quæ tecum cubat, cuftodi te ne credas ei : & col. 1550. e. & ei, quæ tecum dormit, cave ne quidquam credideris.

V. 6. Græc. tollit &, ante filia, fubditque sarassTai, infurget, pro furgit; ultimòque, expoì tártes åvSpòs of iv TW dine duty, ad litt. inimici omnes viri, seu hominis, domeftici ejus; in Compl. & Mf. Alex. Tartes ärpes, non apos generandi cafu; cæt. fimilia.

eπì

.7. Confonat Græc. Vatic. nifi quòd initio leg.
τὸν Κύριον ἐπιβλέψομαι, in Dominum intuebor ; fed alii
plerique, tefte Nobilio, ἐν τῷ Κυρίῳ ἐπισκοπεύσω.

#. 8. Itidem Græcè, excepto uno xalica, federo, pro ambulavero. Hieron. in Mich. 4. col. 1528. c. Noli infultare mihi inimica mea, quia cecidi : refurgam, etfi enim ambulavero in tenebris, Dominus lux mea eft. Ambrof. in Pf. 35. col. 778. a. Noli fuperbè gaudere mibi inimica mea, quia cecidi; fed refurgam; vet. ed. Noli fuper me gaudere, gaudere, é Gr. Mù nixαips or ita quoque legit Ambr. in Pf. 37. & 40. col. 837. b. 881. b. Noli gaudere fuper me inimica mea, quia cecidi; fed refurgam : & 1. 2. de pænit. to. 2. 433. c. Noli fupergaudere mihi inimica mea, quia cecidi : fed refurgam, quoniam fi federo in tenebris, Dominus illuminabit me fimiliter epift. 70. col. 1067. b. Auct. l. ad Novat. hæret. ap. Cypr. p. 438. d. Noli gratulari inimica mea mihi, quoniam fi cecidi, & exfurgam : 5 fi in tenebris ambulavero, Dominus lumen eft mihi.

.9. Ita rurfum legit Hieron. in Mich. 4. col. 1 528. d. & in Ezech. 17. col. 814. e. fic etiam in Ifai. 66. col. 514. f. præter unum auferat, pro faciat. Accinit pariter Gr. edit. Rom. nifi quòd hab. Tomod..... skálei, faciet..... Seducet, omiffo feq. &, ante videbo in Mf. Alex. dolos ro xрíμa μr. Apud Ambrof. in Pf. 1. col. 760. c. Et iram Dei fuftinebo, quia peccavi, donec juftifiTom. II.

cet judicium meum : 5 educet me in lucem : lib. verò 2.
de pœnit. col. 433. c. ut ap. Hieron. fupra: Iram Do-
mini fuftinebo, quia peccavi ei, donec juftificet caufam meam,

faciat judicium meum, 5 educat me ad lumen : 5 vi-
debo juftitiam ejus : & ep. 70. col. 1067. c. Iram Domini
fuftinebo, quia peccavi : fubinde, donec juftificet ipfe cau-
fam meam : & poft pauca, educet judicium meum; dein-
de, educet me ad lumen, ut videam juftitiam ejus. Auct.
1. ad Novat. hæret. ap. Cypr. p. 438. f. Iram Domini
tolerabo, quoniam peccavi illi, ufque dum jufficer caufam
meam, faciat judicium & juftitiam, & producat me ad
lucem: videbo juftitiam illius.

. 10. Græc. Vatic. in principio habet: Kal TαL ἡ ἐχθρά με, καὶ περιβαλεῖται αὐχύνην, ἡ λέγεσα· Πῷ ; reliqua ut in Lat. fupra: in ed. Ald. й pès μ yox in Compl. & Mf. Alex. xéyvo pos u. Apud Hieron. in Mich. 4. col. 1528. d. Et afpiciet inimica mea, 5 operietur ignominia. Apud Ambrof. 1. 2. de pœnit. col. 433. C. Et Videbit inimica mea, & cooperietur confufione, quæ dicit ad me: Ubi eft Dominus Deus tuus? Oculi mei videbunt eam: erit in conculcationem ficut lutum in via : & epist. 70. col. 1067. f. 1068. a. Videbit inimica mea, & operietur confufione, qua nunc dicit : Ubi eft Dominus Deus tuus? Auct. verò l. ad Novat. hær. ap. Cypr. p. 439. a. Et vi debit me inimica mea, & cooperiet fe confufione.

с

V. 11. Græcè fubjicitur ex exeírn, dies illa, poft
hoc, deletio tua; tum fequitur: à άtorρítetαι vóμipić os
й йμéея éxeírи in ed. Ald. & Mf. Alex. dÕETαI;
in Compl. aos péterar cæt. ut in textu Lat.
V. 12. 13. Similia prorfus in Græco, præter unum
paniquor, complanationem, loco conclufionem; quidam ve-
rò libb. ferunt Cugnacioμòr, tefte Nobilio.

. 14. Eadem rurfum in Græco Vatic. nifi excipias hæc
pauca, xab' auTES &puμòr, loco folas in faltu ; ultimò-.
que, καθὼς αἱ ἡμέραι τῷ αἰῶνος· in Ald. ed. καλαμόνας δορυ
μων..... κατὰ τὰς ἡμέρας τῷ αἰῶνος• Hieron. inf. in comm.
col. 1555. c. hab. in medio Carmeli pafcentur Bafinitidem

Galaaditin juxta dies æternitatis. Cypr. 1. 3. Teftim. p.
313. b. Pafce populum tuum in virga tua, oves hæreditatis
tua, 5 habitantes feparatim convelle in medio Carmelo :
parabunt Bafanim 5 Galadim fecundum dies faculi.
&
Eeeeee

col. 1554.