Tob.z.

VULGATA NOVA.

16. Et nunc audi verbum Domini: Tu dicis: Non prophetabis fuper Ifraël, & non ftillabis fuper domum idoli.

17. Propter hoc hæc dicit Dominus : Uxor tua in civitate fornicabitur : & filii tui, & filiæ tuæ in gladio cadent, & humus tua funiculo metietur: & tu in terra polluta morieris, & Ifraël captivus migrabit de terra fua.

Ifraël.

VERSIO ANTIQUA.

16. Et nunc audi fermonem Domini: Tu dicis: Hieren. ubi fupa
Noli prophetare super Ifraël, & ne congreges au-
dientes contra domum Jacob.

17. Propterea hæc dicit Dominus: Uxor tua
in civitate fornicabitur : & filii tui, & filiæ tuæ
in gladio cadent, & terra tua funiculo dividetur:
& tu in terra immunda morieris, Ifraël autem
captivus ducetur de terra fua.
NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 16. Itidem Græcè, hoc excepto, &μn oxλayrons, & ne congreges turbas, loco & ne congreges audientes. Apud Lucif. Cal. I. de non parc. in Deum del. p. 229. vel 231. c. fic: Et nunc audi verbum Domini: Tu dicis: Non propbetabis in Ifraël, & non congregabitur in domo Jacob.

. 17. Similia prorfus in Græco, nifi excipiatur ver

CAPUT

VULGATA NOVA.

1. Hce uncinus pomorum.
"H

Ec oftendit mihi Dominus Deus : & ec

2. Et dixit: Quid tu vides Amos? Et dixi: Uncinum pomorum. Et dixit Dominus ad me: Venit finis fuper populum meum Ifraël : non adjiciam ultra ut pertranfeam eum.

3. Et ftridebunt cardines templi in die illa dicit Dominus Deus: multi morientur : in omni loco projicietur filentium.

4. Audite hoc qui conteritis pauperem, & deficere facitis egenos terræ,

5. dicentes: Quando trantibit menfis, & venundabimus merces; & fabbatum, & aperiemus frumentum: ut imminuamus menfuram, & augeaamus ficlum, & fupponamus ftateras dolofas,

6. ut poffideamus in argento egenos & pauperes pro calceamentis, & quifquilias frumenti

vendamus ?

7. Juravit Dominus in fuperbiam Jacob: Si oblitus fuero ufque ad finem omnia opera eorum. 8. Nunquid fuper ifto non commovebitur terra, & lugebit omnis habitator ejus : & afcendet quafi fluvius univerfus, & ejicietur, & defluet quafi rivus Ægypti ?

9. Et erit in die illa, dicit Dominus Deus: occidet fol in meridie, & tenebrefcere faciam terram in die luminis :

10. & convertam festivitates veftras in luc6. tum, & omnia cantica veftra in planctum : & 1. Mac. inducam fuper omne dorfum veftrum faccum, &

1.41.

I.

2. Et dixit: Quid tu vides Amos? Et dixi: Vas aucupis. Et dixit Dominus ad me: Venit finis fuper populum meum Ifraël : non addam ultra ut pertranfeam eum.

3. Et ululabunt laquearia templi in die illa, dicit Dominus Deus: multi cadentes erunt in omni loco injiciam filentium.

Hieron. in Amos 8.col. 1439.

4. Audite hæc qui conteritis manè pauperem, col. 1441ä & opprimitis egenos de terra;

5. qui dicitis: Quando pertranfibit mensis, & negotiabimur ; & fabbata, & aperiemus horreum: ut faciamus minorem menfuram, & majus pondus, & faciamus ftateram iniquam,

6. ut poffideamus in pecunia pauperes, & egenum pro calciamentis, & de omni venditione negotiemur?

7. Juravit Dominus contra fuperbiam Jacob: Si oblivifcetur in finem omnia opera veftra.

8. Et fuper his non conturbabitur terra, & lugebit omnis habitator ejus : & afcendet quafi flumen confummatio ipfius : & defcendet quafi fluvius Ægypti?

9. Et erit in die illa, dicit Dominus Deus: occidet tol meridie, & contenebrescet fuper terram in die lux :

10. & convertam folemnitates veftras in lu&um, & omnia cantica veftra in plan&um : & inducam fuper omnem lumbum faccum, & fuper omne NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 1. Græcè geminatur Kópios, loco Dominus Deus; cætera ut fupra.

. 2. 3. Eadem leguntur Græcè.

4.
Edit. Rom. initio habet: 'Axtoate dù tauta,
Audite nunc bac; reliqua ut in textu.

. 5. Græc. initio hab. xvorles, dicentes, pro qui di-
citis; paulòque poft, Inoaupèr, loco horreum; deinde, T
TOTAL MÉTROY MIRPor, ¿ to meyanûvai sábμior, &c. ut fup.

V. 6. Edit. Rom. præponit, voci pauperes; extre-
moque habet, κι ἀπὸ παντὸς γεννήματος εμπορευσόμεθα, ε
de omni genimine negotiabimur. Mf. Alex. delet, ante
panperes.

. 7. Sic eft in Græco, præter verbum præf. 'Oμrús,
Jurat, pro
Juravit; item sis vixos, pro in finem.

. 8. Eadem exhibet Græc. detracto uno ipfius, poft
confummatio; in multis tamen fubnectitur aus, tefte No-
bilio.

V. 9. Itidem Græcè, geminata voce Kuens, loco Dominus Deus. Iren. 1. 4. c. 33. p. 273. d. legit: In illa die, dicit Dominus, oacidet fel meridie, & erunt tenebra fuper terram in die lucis in edit. etiam Compl. ultimò legitur paros, non ps. Similiter apud Tertul. 1. cont. Jud. c. 10. p. 145. a. Et erit in die illa, dicit Dominus :

occidet fol media die, tenebrefcet fuper terram dies luminis :
& inf. c. 13. p. 146. c. alludens dicit: fol media die te-
nebricavit rurfum 1. 4. adv. Marc. p. 735. a. Et erit
illa die, dicit Dominus occidet fol meridie. Item Cypr.
1. 2. Teftim. p. 295. a. cum Lactant. 1. 4. Instit. c. 19.
P. 582. Et erit in illo die, dicit Dominus: occidet fol me
ridie, & obtenebrabitur dies lucis. Tichon. reg. 7. p. 64.
f. occidit fol meridie, & tenebricavit fuper terram dies lu-
minis. Rufin. in Symb. p. 182. c. occidet tili fol meridie.
Auct. quæft. ex utroque Teft. q. 105. apud Auguft. to.
3. 100. e. Et erit in illa die, dicit Dominus: occidet fol in
meridie, contenebrefcet fuper terram dies lucis. Hieron.
verò in Matth. 27. to. 4. 139. a. occumbet fol meridie
& contenebrabitur fuper terram in die lux.

. 10. Similia fert Gr. edit. Rom. præter unum maf-
culin. dutor eum, poft verbum ponam, loco eam, quod
forté mendum eft typograph. Irenæus 1. 4. c. 33. P.
273. d. legit convertam dies feftos veftros in ludlum,

univerfa cantica veftra in lamentationem ; Græc. eis Ip
VOY. Similiter habet Tertul. 1. cont. Jud. c. 10. p. 145.
b. præter vocem omnia, loco univerfa; tum addit:
imponam fuper lumbos veftros faccum, fuper omne caput
calvitium: 5 ponam eum quafi luctum delicti, & eos qui.

col. 14426

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

cum illo, quafi diem mæroris: erratum fanè eft ibi vox deliti, loco dilecti ; nam Græcè conftanter dyanи18. Ap. Cyprian. 1. 2. Testim. p. 295. a. necnon Lactant. 1. 4. Inftit. c. 19. p. 582. & convertam dies feftos veftros in luc tum, & omnia cantica veftra in lamentationem ; Lact. delet omnia. Auct. 1. adv. Judæos ap. Cypr. p. 499. c. & convertam dies festos eorum in ludum, & cantica eorum in la

venient, dicit Dom. 5 emittam famem fuper terram: non fa-
mem panis, neque fitim aqua, fed famem audiendi fermones
Domini: & in Ezech. 19. col. 830. e. inducam famem
fitim fuper terram: non famem panis, & fitim aqua, fed
famem audiendi fermones Dei. Caffiod. in Pf. 18. & 45.
p. 196. a. 491. b. ecce induco ( vel introduco) famem
fuper terram: non famem panis, neque fisim aqua, jed fa-
mem audiendi verbum Dei. Auct. 1. de promiff. p. 1. c.
29. ap. Profp. p. 112. a. dabo eis, ait Dominus, famem :
non panis & aquæ, fed famem audiendi verbum Dei.
. 12. Itidem Græcè.

. 13. Confonat Græc. ad verbum. Apud Hieron. ep. 18. ad Euftoch. to. 4. p. 2. col. 29. c. virgines bona, non pulchræ; in Græco xaxaí.

. 14. Similia Græc. exhibet, adjuncto uno, poft vocem Samaria.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 1. Hæc tota concordant cum Græco, nifi exceperis verbum disjice, pro quo Máxofor, difcide: fed Hieron. infra addit: Quodque juxta LXX. legimus, ut disjiceret in capita omnium, pulchrè eorum capita dividuntur qui ab eo, qui eft caput omnium, fua fponte divifi funt.

V. 2. Sic in edit. Rom. eft, præter verbum xaтаярνCor, abfconditi fuerint, pro defofi fuerint; at in editt, Compl. & Ald. xaropuyor, ficut in Mfs. Alex. & Barb.

in Ecclef. to. 2. 773. a. fi defcenderit in infernum, mandabo ferpenti, 5 mordebit eos.

. 5. Græc. in principio habet, Kai Kúpios Kúpios å Oós & infra, CurTérea dutus, confummatio ejus, non eorum; cæt. ut in textu. Ambrof. 1. de Incarn. col. 728. f. legit Dominus, qui adtigit terram, & movet eam: S lugebunt omnes commorantes in ea: afcendet ficut flumen Egypti. Similiter habet Fulgent. 1. pro fide cath. p. 540. a. præter hoc 1. Dominus, qui tangit. In editione etiam Compl. eft oraμòs Airúnly, omiffis anteced. his, confummatio eorum, & defcender ficut flumen.

. 6. Similia leguntur Græcè, prærer ult. dur, ei, loco ejus. Tertul. 1. 3. cont. Marc. p. 681. a. habet: Qui adi

Act. 15. 16.

18.

9. Ecce enim mandabo ego, & concutiam in omnibus gentibus domum Ifraël, ficut concutitur triticum in cribro : & non cadet lapillus fuper terram.

10. In gladio morientur omnes peccatores populi mei: qui dicunt : Non appropinquabit, & non veniet fuper nos malum.

11. In die illa fufcitabo tabernaculum David, quod cecidit : & reædificabo aperturas murorum ejus, & ea quæ corruerant inftaurabo : & readificabo illud ficut in diebus antiquis.

12. Ut poffideant reliquias Idumææ, & omnes nationes, eò quòd invocatum fit nomen meum fuper eos dicit Dominus faciens hæc.

:

13. Ecce dies veniunt, dicit Dominus : & comprehendet arator mefforem, & calcator uvæ Joel 3. mittentem femen : & ftillabunt montes dulcedinem, & omnes colles culti erunt.

14. Et convertam captivitatem populi mei Ifraël & ædificabunt civitates defertas, & inhabitabunt: & plantabunt vineas, & bibent vinum earum : & facient hortos, & comedent fructus eorum.

15. Et plantabo eos fuper humum fuam : & non evellam eos ultra de terra fua, quam dedi eis, dicit Dominus Deus tuus.

VERSIO ANTIQUA.

promiffionem fuam fuper terram fundat: qui vo- lieren. ubi fup.
cat aquam maris, & effundit eam fuper faciem
terræ, Dominus omnipotens nomen ejus.

7. Nonne ut filii Ethiopum vos eftis mihi, fi-
lii Ifraël, dicit Dominus? nonne Ifraël eduxi de
terra Ægypti : & alienigenas de Cappadocia, &
Syros de fovea ?

8. Ecce oculi Domini Dei fuper regnum peccatorum, & auferam illud à facie terræ: Veruntamen non in finem auferam domum Jacob, dicit Dominus.

9. Quia ecce ego præcipio, & ventilabo in cundis gentibus domum Ifraël, ficut ventilatur in ventilabro: & non cadet contritio fuper terram.

10. In gladio morientur omnes peccatores populi mei: qui dicunt: Non appropinquabit, neque venient fuper nos mala.

col. 1449.

col. 1450.

11. In die illa fufcitabo tabernaculum David, col. 1451. quod ceciderat : & ædificabo ea quæ corruerant, & quæ fuffufa funt fufcitabo : & inftaurabo ea ficut dies antiquos.

12. Ut quærant me reliqui hominum, & omnes gentes, fuper quas invocatum eft nomen meum: dicit Dominus faciens hæc omnia.

13.

Ecce dies veniunt, dicit Dominus: & apprehendet tritura vindemiam, & variabitur uva in femente: & ftillabunt montes dulcedinem, & omnes colles confiti erunt.

14. Et convertam captivitatem populi mei Ifraël : & ædificabunt civitates diffipatas, & habitabunt : & plantabunt vineas, & bibent vinum earum: & facient hortos, & comedent fru&tum

eorum.

15. Et plantabuntur fuper terram fuam: & non
avellentur ampliùs de terra fua, quam dedi eis,
dicit Dominus Deus omnipotens.
NOTE AD VERSIONEM ANTIQUA M.

ficat in cælum afcenfum fuum : & l. cont. Gnoft. p. 830. b. Qui afcenfum fuum adificat in cælos, & profufionem fuam fundat in terras; lege promiffionem, è Gr. swavlexiar; Hieron. enim in comm. ait juxta LXX. legi, repromiffionem fuam fundat fuper terram. item apud Ambrof. 1. de Incarn. col. 728. f. 729. a. Qui adificat fuper cælum afcenfionem fuam, & repromifionem juam fuper terram confirmat: qui advocat aquam maris, & effundit eam fuper faciem terra, Dominus omnipotens nomen eft ei. Apud Fulgent. pro fide cathol. p. 540. a. Qui adificar fuper cælum afcenfionem juam, 5 remisionem (f. repromiffionem) fuam fuper terram confirmat : qui vocat aquas maris, & effundit eas fuper faciem terra, Dominus omnipotens eft nomen ejus. Apud Vigil. Tapf. I. cont. Varimad. p. 733. h. Qui conftituit fuper cælos afcenfionem fuam, & pollicitationem interra firmavit.

.7. 8. Eadem funt in Græco.

. 9. Similiter in Gr. edit. Rom. nifi quòd abeft initio vocula ecce; fed in editt. Ald. & Compl. eft Aióti id, ficut in Mfs. Alex. & Barb.

. 10. Ita fert Græc. ad verbum: fortè meliùs legeretur fupra, non appropinquabunt; nam Græcè ultimò fic habetur, tíon, ¿âè μù révula..... và xanά.

. 11. Hilar. in Pf. 51. col. 76. b. Elevabo tabernacu
lum David, quod cecidit. Auguft. 1. 18. de civit. Dei,
c. 28. to. 7. 509. g. In illa die refufcitabo tabernaculum
David, quod cecidit : 5 readificabo qua ceciderunt ejus,&
deftruita ejus refufcitabo: 5 readificabo ca ficut dies faculi. Ita
quoque in Gr. præter unum durur (cxurùr ) illud, pro ea.

. 12. Similiter habet Græc. Vatic. nifi quòd delet me
poft quarant; addit autem duròs, super eos,
ad nomen
meum: contrà in edit. Ald. initio legitur, 'Ons elu?ú-
owl us, tollitur verò infra, é durs à Compl. etiam
abeft in fine vox Tárra, ficut à Mf. Alex. Apud Au-
guft. 1. 18. de civit. Dei, c. 28. col. 509. g. tic : Ita ut
exquirant me refidui hominum, & omnes gentes, in quibus in-
vocatum eft nomen meum fuper eos : dicit Dominus faciens hæc.

. 13. Eadem leguntur Græcè, exceptis his duobus,
duuros, meis, pro tritura; & Texάce, matureset, pro
variabitur; in Ald. edit. & Compl. dxolis, non dun-
Tòs, ficut in Mfs. Alex. & Barb.

τεύσω

. 14. Ita rurfum in Græco.

. 15. Græc. Vatic. in principio habet, Kai xxlxp vTebow res, plantabo eos; paulòque poft delet pronom. fua, poft terra; fed Ald. edit. & Compl, addunt dutŵr, cum Mís. Alex. & Barb.

col. 1452.

ROMAN. CORRECTIONUM AD EDIT. VULGATAM DELECTUS,

Auctore FRANCISCO LUCA Brugenfi.

AMOS.

AP. I. . 1. Verba Amos qui fuit in paftoribus de Thecue. Corredores dederunt nomen fubftantivum paftoribus, pro eo quod alii legunt adjectivo paftoralibus: denique addiderunt de præpofitionem ante Thecue.

. 6. & 9. Et fuper quatuor non convertam eum. Mafculinum pronomen eum non effe commutandum cum feminino eam, docuimus in Notationibus.

CAP. II. . 13. Ecce ego ftridebo fubter vos. Non muses fubter, quod eft fub, in prapofitionem contrariam fuper. CAP. III. . 12. Et in Damafci grabato. Hanc lectionem quæ babet genitivum Damafci & ablativum grabato, Patres non fine caufa prætulerunt ei qua contrà habet allativum Damafco genitivum grabati, hoc modo: Et in Damasco grabati quam licet ex Notationibus noftris intelligere.

CAP. IV. V. 4. Et afferte manè victimas veftras. Non mutes afferte in offerte, id eft, vocalem primam a in quar

lativo nihilo, fcribunt nihili indeclinatum.

Cap. VII. Ý. 1. Et ecce ferotinus poft tonfionem regis. Nomen verbale femininum tonfionem, latres contità pratulerunt mafculino tonforem: ut & nomen gregis, neceffariò commutarunt, dempta prima littera, cum regis. Legat qui volet Notationes noftras.

. 3. Non erit, dixit Dominus. Non eft mutandum præteritum dixit, in præfens dicit. Idem obfervandum infra &. 6.

*. 7. Hæc oftendit mihi Dominus. Non addas Deus. CAP. VIII. . 5. Quando tranfibit menfis. Legendum eft menfis, cujus initium Kalendæ, non meflis, oppofita fe

menti.

*. 7. Juravit Dominus in fuperbiam Jacob. Corredores pratulerunt quartum cafum fexto fuperbia

. 9. Et erit in die illa, dicit Dominus Deus. Non omittas vocem Deus.

CAP. IX. . I. Non erit fuga eis: fugient, & non falvabitur ex eis qui fugerit. Futurum plurale fugient, multi libri vertunt in fingulare fugiet: caterùm, nullo modo eft omittendum, nec eft præcedentibus jungendum, interpofito relativo qui: Non erit fuga eis qui fugient.

V. II. Et reædificabo illud. Retinendum eft neutrum illud f. tabernaculum, non fupponendum mafculinum cum.

Varia Lectiones VULGATÆ, rurfum ab eodem FRANCISCO LUCA obfervatæ.

AMOS.

AP. III. . 14. Cùm vifitare cœpero prævaricationes Genuina diftinctio effe videtur, qua rò fuper eum, jungitur Ifraël, fuper eum vifitabo, & fuper altaria Bethel. præcedentibus.

CAPITULA ABDIE PROPHETE,

JUXTA VETER. EDIT. LATINAM EX LXX. INTERP. Ex Mfs. codd. S. Petri 3. & Vatic. 4220. edita à Jofepho Maria Caro presb. Romæ, 1688.

Tfi exaltatus fueris ficut aquila, & in II. Ne refpexeris (al. defpexeris) in diem fratrum

I.

1. E media fidera ponas nidum. v. 4.

tuorum. *. 12.

Jer. 49. 14.

I.

PROPHETIA
ABDIE.

VULGATA NOVA.

Isro Abdir. Hæc dicit
Dominus Deus ad Edom :
Auditum audivimus à Do-
mino, & legatum ad gen-
tes mifit: Surgite, & con-
furgamus adversùs eum in
prælium.

2. Ecce parvulum dedi te in gentibus: con-
temptibilis tu es valde.

3. Superbia cordis tui extulit te, habitantem in fciffuris petrarum, exaltantem folium tuum: qui dicis in corde tuo: Quis detrahet me in ter

5. Si fures introiffent ad te, fi latrones per no tem, quomodo conticuiffes? nonne furati effent fufficientia fibi ? fi vindemiatores introiffent ad te, nunquid faltem racemum reliquiffent tibi? 6. Quomodo fcrutati funt Efau, investigaverunt abfcondita ejus?

7. Ufque ad terminum emiferunt te omnes viri fœderis tui illuferunt tibi invaluerunt adversùm te viri pacis tuæ : qui comedunt tecum, ponent infidias fubter te : non eft prudentia in eo. 8. Nunquid non in die illa, dicit Dominus, perdam fapientes de Idumæa, & prudentiam de 1. Cor. monte Efau ?

Ifai. 29.

14.

I. 19.

9. Et timebunt fortes tui à Meridie, ut in

:

I.

VERSIO ANTIQUA.

col. 1457.

Is 10 Abdiæ. Hæc dicit Do- Hieron. in ALD.
minus Deus ad Idumæam: col. 1455.ex Lax.
Auditum audivià Domino, &
munitionem in gentibus mi-
fit: Surgite, & confurgamus
adversùs eam in prælium.

2. Ecce minimum dedi te in gentibus: inho-
noratus es tu valde.

3. Superbia cordis tui elevavit te, habitantem in foraminibus petrarum, exaltantem habitaculum tuum, atque dicentem in corde tuo : Quis me deducet in terram?

4. Si exaltatus fueris ut aquila, & fi inter media fidera ponas nidum tuum: inde te detraham, dicit Dominus.

5. Si fures introiffent ad te, vel latrones per nodem, ubi projectus effes, nonne furati effent fufficientia fibi? & fi vindemiatores introiffent ad te, nonne reliquiffent racemum?

6. Quomodo perfcrutatus eft Efau, & deprehenfa funt abfcondita ejus?

7. Ufque ad terminos dimiferunt te: omnes viri teftamenti tui reftiterunt tibi: prævaluerunt adversùm te viri pacifici tui, pofuerunt infidias subter te: non eft Tapientia in eo.

8. In die illa, dicit Dominus, perdam fapientes ex Idumæa, & intelligentiam de monte Efau.

fuo: Quis me deducet ad terras, Mf. Rem. ad terram?

9. Et pavebunt pugnatores tui de Theman, ut
NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.
. 1. Sic etiam in Græco eft, nifi quòd ibi fcriptum
"Old, Obdin, non Abdia; at in Mf. Alex. 'AC item
infra, sis ta eoru, in gentes, non in gentibus. In edit. Hie-
ron. legitur inf. adversus eum, per relat. ad Edom; at fup.
1455.c. adversùs eam; deftructio enim Idumaa, inquit Hie-
ron. Vifio nationum eft : & inf.1456. c. Quod Hebraice Edom,
Græcè dicitur 'Isaía: unde ipfe col.1458. a. leg. Sur-
gite, confurgamus adversùs eum, vel eam, in prælium.
.2. Confonat Græc. ad verbum.

. 3. Eadem leguntur Græcè in edit. Rom. præter hæc intermedia, ὑψῶν κατοικίαν αυτέ, λέγων ἐν καρδίᾳ αυτό, i. e. exaltans habitaculum fuum, dicens in corde fuo; at in Compl. ὑψῶντα κατοικίαν (ε, λέγων, &c. Apud Tichon. reg. 7. p. 64. c. exaltans habitationem fuam, dicens in corde

. 4. Similiter in Græco. Item apud Tichon. reg. 7.
p. 64. c. Si exaltatus fueris ficut aquila, 5 inter ftellas
ponas nidum tuum: inde te detraham, dicit Dominus. Vide
etiam Hieron. ep. 18. ad Euftoch. to. 4. p. 2. col. 29. a.
. 5. Similia exftant Græcè, nifi quòd pro ubi, hab.
ar, ubicunque.

*. 6. Græc. Πῶς ἐξερευνήθη Ἡσαΐ, &c. ut fup.
.7. Eadem funt in Græco Vatic. excepto hoc ult. 8%
si Cuvesis direis, non eft intellectus eis ; at in ed. Ald. &
αυτῷ, ut fupra.

. 8. Concinit Græc. ad verbum.

. 9. Confonat Græc, nifi quòd hab. of ex apa, qui de Theman, post tui.

col. 1458.

col. 1459.

col. 1460.

sol, 1461.

Q/