VERSIO ANTIQUA.

14. Quis novit fi revertatur, & poeniteat eum, & dimittat poft fe benedictionem, facrificium & libamen Domino Deo noftro ?

15. Clangite tubâ in Sion, fanctificate jejunium, prædicate curationem,

16. congregate populum, fanctificate ecclefiam, eligite fenes, congregate parvulos, & fugentes ubera: egrediatur fponfus de cubili fuo, & fponfa de thalamo fuo.

17. Inter crepidinem & altare plorabunt_facerdotes miniftri Domini, & dicent: Parce Domine populo tuo: & ne dederis hæreditatem tuam in opprobrium, ut dominentur eorum gentes: ne dicant in nationibus: Ubi eft Deus

eorum ?

18. Et zelatus eft Dominus terram fuam, & pepercit populo fuo.

19. Et refpondit Dominus, & dixit populo fuo: Ecce ego mittam vobis frumentum, & vinum, & oleum, & implebimini ex eis: & non dabo vos ultra opprobrium in gentibus.

20. Et eum, qui ab Aquilone eft, repellam à vobis: & educam eum in terram quæ eft fine aqua: & difperdam faciem ejus in mare primum, & pofteriora ejus in mare noviffimum:& afcendet fetor ejus, & afcendet putredo illius, quoniam magnificata funt opera ejus.

21. Confide terra, gaude atque lætare: quia magnificavit Dominus ut faceret.

22. Confidite jumenta campi : quoniam germinaverunt campi folitudinis, quia lignum attulit fructum fuum, ficus & vinea dederunt fortitudinem fuam.

23. Et filii Sion gaudete, atque lætamini in Domino Deo veftro: quoniam dedit vobis efcas juftitiæ, & pluit vobis imbrem temporaneum & ferotinum, ficut à principio.

24. Et replebuntur area tritico, & redunda-
bunt torcularia vino & oleo.

25. Et reddam vobis pro annis, in quibus co-
medit locufta, & bruchus, & rubigo, & eruca:
fortitudo mea magna, quam mifi in vos.
26. Et vefcemini comedentes, & faturabimi-

VULGATA NOVA.

14. Quis fcit fi convertatur, & ignofcat, & relinquat poft fe benedictionem, facrificium &

libamen Domino Deo veftro?

15. Canite tuba in Sion, fan&tificate jeju- Sup. 1. nium, vocate cœtum,

16. congregate populum, fan&ificate ecclefiam, coadunate fenes, congregate parvulos, & fugentes ubera: egrediatur fponfus de cubili fuo, & fponfa de thalamo fuo.

17. Inter veftibulum & altare plorabunt facerdotes miniftri Domini, & dicent: Parce Domine, parce populo tuo : & ne des hæreditatem tuam in opprobrium, ut dominentur eis nationes: quare dicunt in populis : Ubi eft Deus

eorum ?

18. Zelatus eft Dominus terram fuam, & pepercit populo fuo.

19. Et refpondit Dominus, & dixit populo fuo: Ecce ego mittam vobis frumentum, & vinum, & oleum, & replebimini eis: & non dabo vos ultra opprobrium in gentibus.

20. Et eum, qui ab Aquilone eft, procul faciam à vobis: & expellam eum in terram inviam & defertam : faciem ejus contra mare Orientale, & extremum ejus ad mare noviffimum : & afcendet fetor ejus, & afcendet putredo ejus, quia fuperbè egit.

21. Noli timere terra, exfulta & lætare : quoniam magnificavit Dominus ut faceret.

22. Nolite timere animalia regionis: quia germinaverunt fpeciofa deferti, quia lignum attulit fructum fuum, ficus & vinea dederunt virtutem

fuam.

23. Et filii Sion exfultate, & lætamini in Domino Deo veftro: quia dedit vobis doctorem juftitiæ, & defcendere faciet ad vos imbrem matutinum & ferotinum, ficut in principio.

14.

24. Et implebuntur area frumento, & redundabunt torcularia vino & oleo.

25. Et reddam vobis annos, quos, comedis locufta, bruchus, & rubigo, & eruca : fortitudo mea magna, quam mifi in vos.

NOTÆ AD VERSIONEM

convertimini ad Dominum Deum veftrum: quoniam mife-
ricors eft, & miferator, multa miferationis. Fulgent. ep. 7.
p. 194. b. Et dirumpite corda veflra, & non veftimenta vef
tra, convertimini ad Dominum Deum veftrum : quia
mifericors eft, & patiens, & magnanimus, & multùm mi-
fericors, patientiam habens in malis. Concinit Leo M.
ferm. 86. p. 170. d. ad hoc ufque, & patientiam, &c.
Victor autem Tun, apud Ambrof. p. 593. f. legit: con-
vertimini ad Dominum Deum veftrum: quia mifericors &
pius eft, patiens & multa mifericordiæ, 5 qui fententias flec-
tat adversùm malitias irrogatas.

V. 14. Græc. Vat. delet eum, poft pæniteat; addit ve-
rò, poft benedicionem; ultimòque, vu, veftro, non
noftro; cat. fimilia. Edit. autem Compl. hab. starchOSI
αυτόν ; Mr.que Alex. inf. εὐλογίαν, θυσίαν..... τῷ Θεῷ ἡμῶν.
S. Pacianus ep. 3. p. 312. h. Et quis fcit fi reverfus pœ-
nitebitur, & relinquet poft fe benedictionem?

. 15. Concinit Græc. ad verbum. Cyprianus 1. 2. Teftim. p. 293. a. legit : Canite tubâ in Sion, fan&tificate je junium, indicite curationem. Ita quoque Julius Firm. 1. de errore prof. relig. c. 20. p. 172. c. Leo M. verò fer. 86. p. 170. d. fanétificate jejunium, prædicate curationem, ut fup. Itidem Hieron. 1. 2. cont. Jovin. to. 4. p. 2. col. 211. d.

. 16. Similia Græc. habet, detracta conjunct. &, ante fugentes. Cypr. 1. 2. Teftim. p. 293. a. fic: aggregate populum, fan&ificate ecclefiam, excipite majores natu, colligite parvulos lacentes: procedat fponfus de cubili fuo, & fponfa de thalamo fuo. Eadem refert Julius Firmicus. 1. de errore profanarum relig. c. 20. p. 172. c. Leo M. fer. 86. p. 170. d. congregate plebem, fandtificate ecclefiam.

. 17. Eadem exftant in Gr. Vatic. præter priora ifta,

26. Et comedetis vefcentes, & faturabimini;

ANTIQUAM.

Araμésor Tus xρuzidos T8 Justasuple, Inter crepidinem alta-
*Αναμέσον τῆς κρηπίδος το θυσιαςηρία,
ris ; in Compl. & Mf. Barb. T Juarasnply. Apud Gild.
Sap. caftig. in Eccl. ord. p. 717. e. Flete facerdotes qui
defervitis Domino, dicentes: Parce Domine populo tuo: 5
ne des hæreditatem tuam in opprobrium, & dominentur eo-
rum gentes: uti ne dicant gentes: Ubi eft Deus eorum?
V. 18. Concinit Græc, ad verbum.

. 19. Ita fert Græc. Vat. nifi quòd hab. arrosémw, pro mittam; Ald. verò ed. años; item inf. voci opprobrium, præponitur sis, in, saltem in Vatic.

τα

. 20. Græc. habet wow, expellam, pro educam; & in fine : και αναβήσεται ἡ σαπρία αυτό, ἀναβήσεται ὁ βρί μος αυτέ, ὅτι ἐμεγάλυνε τὰ ἔργα ἀυτο. i. e. & afcendet pu tredo ejus, afcendet fetor ejus, quia magnificavit opera fua; cætera quadrant: at in Ms. Alex. ac ed. Ald."ÖT éμsyanúrên tà, &c. ut fupra. Apud Tichon. reg. 7. p. 64. e. Illum perfequar ab Aquilone, à vobis: 5 expellam illum in terra fine aqua : & exterminabo faciem ejus in mare primum, & pofteriora ejus in mare noviffimum. Apud Caffiod. in Pf. 36. p. 126. c. Et eum, qui ab Aquilone eft, effugabo à vobis, & ejiciam in terra fitienti deferta: & & exterminabo faciem ejus in mare illud primum, & pofteriora ejus in mare noviffimum.

V. 21. Itidem Græcè,

. 22. Ita rurfum in Græco. Tertul. quoque 1. cont. Jud. c. 13. p. 146. c. hab. lignum attulit fru&um fuum. . 23. Similiter in Græco, præter feqq. sis xalosúrur, péče, in juftitiam, & pluet, loco juftitiæ, & pluit. . 24. Ad verbum è Græco.

V. 25. Eadem exhibet Græc. nifi excipias relativum ☎v, quos, pro in quibus, quod idem fonat.

. 26. Ita legitur Græcè, præpofito uno sis, in, voci mirabilia; abeft sis à Compl. Ms. verò Barb. habet in

Ifai. 44.

3.

17.

VULGATA NOVA.

& laudabitis nomen Domini Dei veftri, qui fe-
cit mirabilia vobifcum : & non confundetur po-
pulus meus in fempiternum.

27. Et fcietis quia in medio Ifraël ego fum:
& ego Dominus Deus vefter, & non eft am-
pliùs : & non confundetur populus meus in æter-

num.

28. Et erit poft hæc: Effundam fpiritum meum fuper omnem carnem : & prophetabunt filii veftri, A&.2. & filiæ veftræ : fenes veftri fomnia fomniabunt, & juvenes veftri vifiones videbunt.

Sup. 2.

29. Sed & fuper fervos meos & ancillas in diebus illis effundam fpiritum meum.

30. Et dabo prodigia in cœlo, & in terra, fanguinem, & ignem, & vaporem fumi.

31. Sol convertetur in tenebras, & luna in fanguinem: antequam veniat dies Domini maMatth. gnus, & horribilis.

10.

24. 29.

Marc.

13.24.

28. Et erit poft hæc : Effundam de fpiritu meo
fuper omnem carnem : & prophetabunt filii vef-
tri, & filiæ veftræ: & fenes veftri fomnia fom-
niabunt, & juvenes veftri visiones videbunt.

29. Et fuper fervos meos, & fuper ancillas
meas in diebus illis effundam de fpiritu meo.
30. Et dabo prodigia in cœlo, & fuper ter-
ram, fanguinem, ignem, & vaporem fumi.

31. Sol convertetur in tenebras, & luna in
fanguinem: antequam veniat dies Domini ma-
gnus, & illuftris.

32. Et erit: omnis qui invocaverit nomen Domini, falvus erit: quia in monte Sion, & in Jerufalem erit qui falvatus fuerit, ficut dixit Dominus, & annuntians, quos Dominus vocavit. VERSIONEM ANTIQUAM.

32. Et erit: omnis quì invocaverit nomen Domini, falvus erit : quia in monte Sion, & in JeLuc. 21. rufalem erit falvatio, ficut dixit Dominus, & 25. in refiduis, quos Dominus vocaverit. NOTE AD

Rom. 10.13.

margine.

#. 27. Sic eft in Græco, fubnexo adverbio "Ti, ultra, verbo confundetur. Vigil. Tapf. 1. 12. de Trin. p. 301. a. legit: Et cognofcetis quia ego in medio Ifraël fum: ego Dominus Deus vefter, & non eft alius præter me.

effundam. Novatianus 1. de Trin. p. 1051. a. In novif-
fimis diebus effundam de fpiritu meo fuper fervos & ancillas
meas. Auguft. 1. 18. de civit. Dei, c. 31. col. 511. f.
Et quidem in fervos meos ancillas meas in illis die-
bus effundam de fpiritu meo. Auct. 1. de fide orthod.
apud Ambr. p. 356. f. Effundam de fpiritu meo fuper fer-
vos meos & ancillas meas. Acta SS. Perp. & Felicit. ap.
Ruinart. p. 93. ferunt: Et fuper fervos & ancillas meas de
meo fpiritu effundam ; deinde, & juvenes vifiones videbunt,
5 fenes fomnia fomniabunt ; quæ poftrema pertinent ad ✯.
28. fup.

. 3o. Sic eft in Græco. Item apud Tertul. l. 4. cont.
Marc. p. 732. c. Et dabo prodigia in cælo, & in ter-
ra, fanguinem, & ignem, & fumi vaporem.

V. 28. Eadem prorfus in Græco, præpofitâ conjunct.,
verbo effundam ; fed abeft à à Mf. Alex. Iren. 1. 3. c. 12.
P. 193. c. ita legit: Erit in noviffimis diebus, dicit Do-
minus effundam de fpiritu meo in omnem carnem : & pro-
phetabunt. Tertul. I. 5. adv. Marc. p. 790. a. In novish-
mis diebus effundam de meo fpiritu in omnem carnem : S
prophetabunt filii, filiaque eorum: fimiliter ibid. p. 785.
b. 793. b. 799. a. ad hoc ufque, & prophetabunt: item 1.
de refur. carn. p. 570. a. 593. a. Hilarius in Pf. 64.
col. 163. f. & effundam de fpiritu meo fuper omnem car-
nem. Succinit Ambros, in Pf. 61. col. 966. b. & 1. de In-
carn. col. 717. a. & l. de Spir. S. 618. b. fupra verò
604. a. addit: 5 prophetabunt filii, & filia eorum. Acta
SS. Mart. Perp. & Felicit. ap. Ruinart. p. 93. ferunt:
In noviffimis diebus, dicit Dominus, effundam de fpiritu
meo fuper omnem carnem : & prophetabunt filii, filiæque eo-
rum : vide inf. ad .29. Auguft. 1. 18. de civit. Dei, c.
31. to. 7. 511. f. Et erit poft hæc : & effundam de fpiritu
meo fuper omnem carnem : 5 prophetabunt filii vefiri, fi-
lia veftra: feniores veftri somnia fomniabunt, & juve-
nes veftri vifa videbunt: vide etiam 1. 12. de Gen. ad . 32. Sic habetur in Gr. Vat. hoc excepto gemino, ava-
lit. to. 3. 313. a. Auct. 1. de voc. gent. l. 1. c. 9. p. swoos, Salvatus, pro qui falvatus fuerit ; & svarvexicó-
7. b. Et erit in diebus illis : effundam de fpiritu meo fu-vos, evangelizati, loco annuntians; fed in Ald. ed. &
per omnem carnem. Vide etiam Gaud. Brix. fer. 14. p.
966. b. cum Auct. quæft. utriufq. T. quæft. 123. ap.
Aug. to. 3. 133. g.

. 29. Sic eft in Græco Vat. deleta voce meas, poft ancillas; retinet ed. Ald. u, cum Mf. Alex. Complur. verò delet poft fervos. Tertul. 1. 5. cont. Marc. p. 790. a. legit: Et fuper fervos & ancillas meas de meo fpiritu

. 31. Ita rurfum Græcè : nec multùm diffimiliter apud Tertul. 1. 4. cont. Marc. p. 732. c. Sol convertetur in tenebras, & in fanguinem luna : priufquam adveniat dies magnus, & illuftris Domini. Item ap. Ambr. in Pf. 43. col. 887. e. Sol in tenebras convertetur, & luna in fanguinem: priufquam veniat dies Domini magnus, & illuftris : & 1. 4. Hexa. col. 72. f. donec veniat dies Domini magnus. Auctor quæft. ex utroq. Teft. quæft. 105. ap. Aug. to. 3. col. ioo. e. Sol convertetur in tenebras, & luna in fanguinem: priufquam veniat dies Dom. magnus, 5 manifeftus. Vide fis Auct. op. imp. in Matth. homil. 49. p. 210. a.

Compl. eft evayeCoueros; Hieron.que in comment. ait:
Ubi nos diximus in refiduis, LXX. tranftulerunt annun-
tians & infra: Evangelizavit eos quos vocavit; fic enim
inquit, LXX. interpretati funt. Apud Ambr. in Pf. 43.
col. 887. e. Et erit : quicunque invocaverit nomen Domi-
ni, falvus erit: & l. 2. de poenit. col. 422. c. omnis qui
cunque, &c.

CAPUT III.

Uia ecce in diebus illis, & in tempore
illo, cùm
cùm convertero captivitatem Juda
& Jerufalem :

2. Congregabo omnes gentes, & deducam
eas in vallem Jofaphat: & difceptabo cum eis
ibi fuper populo meo, & hæreditate mea Ifraël,
quos difperferunt in nationibus, & terram meam

diviferunt.

3. Et fuper populum meum miferunt fortem :

col. 1358.

col. 136t

Hieron. in Joel

Qillo, quando convertero captivitatem Juda 3. col. 1362.

& Jerufalem:

2. Congregabo omnes gentes, & deducam eas in vallem Jofaphat: & difceptabo cum eis ibi pro populo meo,& hæreditate mea Ifraël, qui difperfi funt in gentibus, & terram meam divife

runt.

3. Et fuper populum meum miferunt fortes: NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

VULGATA NOVA.

VERSIO ANTIQUA. Hieron, ubi fup. & pofuerunt puerum in proftibulo, & puellas vendebant pro vino, & bibebant.

col. 1363.

col. 1364.

col. 1365.

#ol. 1366.

4. Quid mihi & vobis Tyrus & Sidon, & omnis Galilæa alienigenarum? nunquid retributionem vos redditis mihi? aut iram in corde retinetis adversùm me? velociter & citò reddam retributionem veftram in capitibus veftris.

5. Pro eo quòd argentum meum, & aurum meum tuliftis: & electa mea & optima intuliftis in templa yeftra :

6. & filios Juda, & filios Jerufalem vendidiftis filiis Græcorum, ut ejiceretis eos de finibus fuis :

7. Ecce ego fufcitabo eos de loco, in quo vendidiftis eos : & reddam retributionem in capita veftra.

8. Et vendam filios veftros, & filias veftras in manibus filiorum Juda, & venundabunt eos in captivitatem genti quæ procul abeft, quoniam Dominus locutus eft.

9. Prædicate hæc in gentibus, fan&tificate bellum, fufcitate pugnatores: adducite, & afcendite omnes viri bellatores.

10. Concidite aratra veftra in gladios, & falces veftras in lanceas. Fortis dicat: Quia prævaleo ego.

11. Congregamini, & introite omnes gentes per circuitum, & congregamini illuc manfuetus fit pugnator.

12. Confurgant, & afcendant omnes gentes in vallem Jofaphat: quia ibi fedebo ut judicem omnes gentes in circuitu.

13. Emittite falces, quoniam adeft vindemia: introite, & calcate, quia plenum eft torcular, & redundant torcularia: quia repleta funt mala eo

rum.

14. Sonitus exauditi funt in valle judicii : quia juxta eft dies Domini in valle judicií.

15. Sol & luna obtenebrabuntur, & ftellæ occidere facient fplendorem fuum.

16. Dominus autem de Sion clamabit, & de Jerufalem dabit vocem fuam : & movebitur coelum, & terra : & Dominus parcet populo fuo, & confortabit filios Ifraël.

17. Et fcietis quia ego Dominus Deus vefter, habitans in Sion monte fancto meo: & erit Jerufalem fancta, & alienigena non tranfibit per NOTE AD VERSIONEM

idem fonant.

. 4. Græc. initio habet: Kal rí vμsïs sμol Túogs, &c.
Et quid vos mibi Tyrus, &c. Compl. verò, Tísμci à vui
Tuegs; reliqua fimilia, nifi hoc ult. exceperis, sis xsparas
Sur, in capita veftra, pro in capitibus veftris : ad hæc au-
tem media, iram in corde retinetis adversùm me, addit Hie-
ron. per parenthefim, hoc enim Gracè fignificat proxα-
μεῖτε ; nunc etiam legitur, μνησικακεῖτε ὑμεῖς ἐπ' ἐμοί.
. 5. Sic eft in Græco, fublatâ conjunct. &, ante op-
ima; at in Mf. Alex. éft, à ra xará.

. 6. Itidem Græce,

.7. Græc. Vatic. in principio habet Kal ; fed à Compl. abeft, ficut à Mf. Alex. exinde Vatic. addit xsi, ibi, ad hoc, vendidiftis eos, ut & iμûr, veftram, ad retributionem; cætera quadrant.

. 8. Similia Græc. præfert: addit Hieron. in comment. Verbum Hebr. fabaim..... LXX. captivitatem interpretati funt, quod meliùs captivos fignificat.

V. 9. Ita Græcè ad verbum. Item Auct. 1. de XLII. manf. ap. Ambr. col. 12. f. Pradicate boc in gentibus, fandtificate bellum, fufcitate pugnatores: accedite viri bella

sores.

. 10. Similiter in Græco, præter iftud, o adúvaTOS,
infirmus,
, pro fortis: Hieron. tamen paulò infra hunc lo-
cum explicans, ait: Infirmus robuftum fe effe dicit; fed
non indicat utramnam verfionem exponat, an de Græ-
co, an de Hebraïco; in ifta eñim, i. e. Vulgata nostra y
legitur infirmus; ut & Græcè conftanter, dúvaros.

. 11. Sic habetur Græcè. Hieron. infra dicit : Juxta LXX. fequitur: Manfuetus & mitis fit pugnator. Ambr. ep. 29. col. 910. b. qui manfuetus eft, bellator exfurgat.

. 12. Eadem funt in Græco, detractâ conjunct. &', poft confurgant; habet verò Mf. Alex. cum Barb. Hieron. de feraph. to. 3. 516. e. legit: Veniam, & fedebo, & judicabo populum in valle Jofaphat.

. 13. Græc. tollit &, poft introite; paulò verò poft habet Tepexx ETTE, fupereffundite, loco & redundant; ed. Compl. υπερεκχεῖται, Αld. υπερχεῖται ; cat, ut in Lat. fupra.

. 14. Ita fert Græc. nifi excipias verbum xnoar 、 perfonaverunt, pro exauditi funt; at in Compl. xý Dusar. Hieron. ibid. ait : Ubi nos diximus in valle concifionis, fequentes translationem Aquile, & Symmachi, & quinta editionis, LXX. & Theodotio Tuc Nixus, tus xploews, id eft, caufæ, & judicii, tranftulerunt : Græc. Vat, & al. utrobique, της δίκης, non τῆς κρίσεως.

cient.

. 15. Confonat Græcum, ubi d♪ova, pro occidere fa

. 16. Singula conveniunt cum Græco Vat. ubi avaκεκράζεται, , pro clamabit, Nobil. clamavit ; at in Mf. Alex. araxpagerar, ut in Lat. fupra. Iren. 1. 3. c. 20. & l. 4. c. 33. p. 214. c. 273. a. Dominus ex Sion ( al. in Ston lo cutus eft, & ex Jerufalem dedit vocem fuam.

. 17. Sic eft in Græco, præter hoc plurale, amoreVETS & NIEXEÚ GOVTAL, & alienigena non tranfibunt, pro fingul. alienigena, &c,

Amos I. 2.

Amos

9.13.

Hieron. ubi fup.
cel. 1367.

col. 1368.

col. 1369.

ROMAN. CORRECTIONUM AD EDIT. VULGATAM DELECTUS,
Auctore FRANCISCO LUCA Brugenfi.

CAPITULA AMOS PROPHETÆ,

JUXTA VETER. EDIT. LATINAM EX LXX. INTERP.

Ex Mfs. codd. S. Petri 3. & Vatic. 4220. edita à Jofepho Maria Caro presb. Romæ, 1688.