VULGATA NOSTRA, QUE ET ANTIQUA. 7. Conftituit enim Deus humiliare omnem montem excelfum, & rupes perennes, & convalles replere in æqualitatem terræ : ut ambulet Ifraël diligenter in honorem Dei. 8. Obumbraverunt autem & filvæ, & omne lignum fuavitatis Ifraël ex mandato Dei. 9. Adducet enim Deus Ifraël cum jucunditate in lumine majeftatis fuæ, cum mifericordia, & juftitia, quæ eft ex ipfo. &us, &c. AL. VERSIO VETUS. 7. Conftituit enim Deus humiliari omnem mon- Ex Mf. cod. Santem excelfum, & rupes perennes, convalles im- germ. & aliis duobus notatis fup. pleri ad aqualitatem terra: ut ingrediatur Ifraël totus in Dei honore. 8. Obumbrabunt autem filva, & omne li- 9. Praibit enim Deus Ifraël cum lætitia in .7. Eadem funt in Græco, præter feqq. Jiras, cumulos, loco rupes; fubinde, à pacaryas, & valles, loco convalles ; ultimoque, ἵνα βαδίση Ἰσραὴλ ἀσφαλῶς τῇ τῇ Oeỡ nóžņ⋅ i. e. ut ambulet Ifraël fecurè in Dei gloria. In Mf. Rem. perennes verò valles. Apud Iren. 1. 5. c. 35. p. 335. c. ita: Decrevit enim Deus ut humilietur omnis mons excelfus, congeries æternæ ; ut valles impleantur ad redigendam planitiem terræ: ut ambulet Ifrael tute Dei gloriâ. .8. Græcè, 'Eoxlasar e; paulòque poft, suw♪las T'Ice; cæt. ut fupra. Item ap. Iren. I. 5. c. 35. p. 335. d. Umbracula autem intexuerunt filva, & omne li- V. 9. Iren. 1. 5. c. 35. Praibit enim Deus cum lætitia VERSIO ANTIQUA, QUE ET VULGATA NOSTRA. 5. Vila itaque turba de retro, & ab ante, 2. Ingreffi itaque in Babylonem, eritis ibi annis plurimis, & temporibus longis, ufque ad generationes feptem: poft hoc autem edu-. cam vos inde cum pace. 3. Nunc autem videbitis in Babylonia deos aureos, & argenteos, & lapideos, & ligneos in humeris portari, oftentantes metum gen tibus. 4. Videte ergo ne & vos fimiles efficiamini factis alienis, & metuatis, & metus vos ca 6. Angelus enim meus vobifcum eft : ipfe autem exquiram animas veftras. 7. Nam lingua ipforum polita à fabro, ipfa etiam inaurata & inargentata, falfa funt, & non poffunt loqui. 8. Et ficut virgini amanti ornamenta ; ita accepto auro fabricati funt. 9. Coronas certè aureas habent fuper capita fua dii illorum: unde fubtrahunt facerdotes ab eis aurum, & argentum, & erogant illud in femetipfos. 10. Dant autem & ex ipfo proftitutis, & meretrices ornant : & iterum cùm receperint NOTE. * Itidem Græcè, ut & infra, ad finem ufque Epiftola, præter pauca, quæ fola notabuntur de more. Mr. Corb. hab. Incipit exemplum epiftolæ ejufdem (Jerem.) deinde : Exemplum epiftola, quam mifit Jerem, ad abductos ( Gr. axnoouéves) captivos..... ut nunciaret, &c. Mf. S. Theod. Exemplar epiftola, quam mifit Jerem, ad abdulos captivος in Babylonia..... ut nunciaret illis fecund. quod præceptum eft illi à Domino. Auct. 1. de promiff. p. 2. c. 33. p. 160.a. ait: Sententiam divinam Jeremias plebi jam capta, & regibus, per epiftolam expreffit, dicens, &c. V. I. Similiter hab. Auct. 1. de promiff. ubi fup. ufque ad vocem captivi. Ita quoque in Mr. Corb. excepto verbo adducemini; ultimòque, rege Babylonum. Gr. axbнODE..... ὑπό..... βασιλέως τῶν Βαβυλωνίων. V. 2. Auct. 1. de promiff. p. 2. c. 9. p. 134. a. Inter . 3. Tertul. I. cont. Gnoft. p. 828. c. Et nunc vide- V. 5. Tertul. cont. Gnoft. p. 828. c. Dum afpicitis tur- Te Domine adorare debemus. Jul. Firm. 1. de erro. prof. . 6. Jul. Firm. 1. de erro. prof. relig. c. 29. p. 176. . 7. Julius Firm. ubi fup. Lingua eorum polita fabro, &c. ut in Vulgata. Caffiod. in Pfalm. 34. p. 460. a. Nam lingua eorum polita à fabro, ipfa autem inaurata, &c. ut fup. Græc. Γλῶσσα γὰρ αὐτῶν ἐςι κατεξυσμένη ὑπὸ TEXTOVOS, CUTÉ TE TEPIX PUCA & TECάpruеR, Yεudÿ n'ésì, τέκτονος, αυτά τε περίχρυσα περιάργυρα, ψευδῆ ἐςὶ, &c. ut fup. UTO . 8. Jul. Firm. ubi fup. Et ficut virgini hortatu amantis (1. ornatûs amanti,) accepto auro fabricati funt. Græc. Καὶ ὥσπερ παρθένω φιλοκόσμῳ λαμβάνοντες χρυσίον, dein de, xalasxevá?, &c. ut inf. *. 9. Jul. Firm. 1. de error. prof. rel. c. 29. p. 176. d. ult. verbo . anteced. fabricati funt, proximè addit: coronas fupra capita deorum fuorum; deinde eft autem quando fubtrahent facerdotes à diis fuis aurum, & argentum, ་ erogabunt illud in femetipfos. Mfs. Corb. & S. Theod. unde fubtrahent facerd..... 5 erogant illud in femetipfis. Gr. κατασκευάζεσι σεφάνες ἐπὶ τὰς κεφαλὰς τῶν θεῶν αὐτῶν· ἔτι δὲ καὶ ὅτε υφαιρέμενοι οἱ ἱερεῖς ἀπὸ τῶν θεῶν αὐτῶν χρυσίον, καὶ ἀργύριον, εἰς ἑαυτὲς καταναλᾶσι i. e. fabricant coronas fuper capita deorum fuorum eft autem & quando fubtrahentes facerdotes à diis fuis aurum, argentum, in femetipfos infumunt. Mf. Alex. xataranwo8o1. . 10. Jul. Firm. ubi fup. Dabunt etiam ex ipfo & prof VERSIO ANTIQUA, QUE illud à meretricibus, ornant deos fuos. II. Hi autem non liberantur ab ærugine & tinea. 12. Opertis autem illis vefte purpurea, extergunt faciem ipforum propter pulverem domus, qui eft plurimus inter eos. 13. Sceptrum autem habet ut homo, ficut judex regionis, qui in fe peccantem non interficit. 14. Habet etiam in manu gladium, & fecurim; fe autem de bello, & à latronibus non liberat. Unde vobis notum fit quia non funt dii. 15. Non ergo timueritis eos. Sicut enim vas hominis confractum inutile efficitur, tales funt & dii illorum. 16. Conftitutis illis in domo, oculi eorum pleni funt pulvere à pedibus introeuntium. 17. Et ficut alicui qui regem offendit, circumfeptæ funt janua; aut ficut ad fepulcrum adductum mortuum, ita tutantur facerdotes oftia claufuris & feris, ne à latronibus exfpolientur. 18. Lucernas accendunt illis, & quidem multas, ex quibus nullam videre poffunt: funt autem ficut trabes in domo. 19. Corda verò eorum dicunt elingere ferpentes, qui de terra funt, dum comedunt eos, & veftimentum ipforum, & non fentiunt. 20. Nigræ fiunt facies eorum à fumo, qui in domo fit. 21. Supra corpus eorum, & fupra caput eo ET VULGATA NOSTRA. rum volant noctuæ, & hirundines, & aves etiam fimiliter & cattæ. 22. Unde fciatis quia non funt dii. Ne ergo timueritis eos. 23. Aurum etiam quod habent, ad fpeciem eft. Nifi aliquis exterferit æruginem, non fulgebunt: neque enim dum conflarentur, fentiebant. 24. Ex omni pretio empta funt, in quibus fpiritus non ineft ipfis. 25. Sine pedibus in humeris portantur, of Ifai.46. tentantes ignobilitatem fuam hominibus. 7 Confundantur etiam qui colunt ea. 26. Propterea fi ceciderint in terram, à semetipfis non confurgunt: neque fi quis eum ftatuerit rectum, per femetipfum ftabit, sed sicut mortuis munera eorum illis apponentur. Hoftias illorum vendunt facerdotes ipforum, & abutuntur : fimiliter & mulieres eorum decerpentes, neque infirmo, neque mendicanti aliquid impertiunt ; 27. 28. de facrificiis eorum fetæ & menftruatæ contingunt. Scientes itaque ex his quia non funt dii, ne timeatis eos. 29. Unde enim vocantur dii? Quia mulieres apponunt diis argenteis, & aureis, & ligneis: 30. & in domibus eorum facerdotes fedent habentes tunicas fciffas, & capita, & barbam rafam, quorum capita nuda funt. 31. Rugiunt autem clamantes contra deos NOTE. titutis meretricibus: ornabunique illos, ut homines veftimentis, deos argenteos, aureos, &ligneos. Græc. Awool s απ' αυτῶν καὶ ταῖς ἐπὶ τῇ σέγες πόρναις· κοσμοεί τε αυτές, ὡς ἀνθρώπες τοῖς ἀδύμασι, θεὸς ἀργυρᾶς, καὶ θεὸς χρυσός, κι ξυλίνης. *. 11, Græc. Οὗτοι δὲ 8 διασώζονται ἀπὸ τε κ βρωμάτων. *. 12. Mr. Corb. Operti autem..... extergent; item Ms. S. Theod. extergent. Græc. Περιβεβλημένων αυτῶν ἱματιο μον..... ἐκμάσσονται το... διὰ τὸν ἐκ τῆς οἰκίας κονιορτὸν, ὃς ἐςι πλείω ἐπ ̓ αὐτοῖς. V. 13. Mf. S. Theod. Sceptrum autem habent, &c. ut fup. Gr. Καὶ σκήπτρον ἔχει ὡς ἄνθρωπος κριτὴς χώρας, ὃς τον..... ἐκ ἀνελεῖ. .23. Jul. Firm. ubi fup. Aurum eft, quod circa fe ha bent ad fpeciem. Nifi aliquis exterferit aruginem, non fulgebit: neque enim dum conflabuntur, fentient. Græc. To` γὰρ χρυσίον, ὃ περίκεινται, εἰς κάλλος. Ἐὰν μὴ, &c. Aurum enim, quo circumdati funt, ad decorem, &c. ut in Vulg. Mf. Corb. hab. extorferit, non exterferit; Gr. ixμάξη. V. 24. Itidem Græcè, excepto ult. est, loco ineft ipfis. Jul. Firm. 1. de error. prof. relig. c. 29. p. 176. e. legit: Pretio empti funt, in quibus fpiritus non eft; Mís. Corb. & S. Theod. non eft in ipfis. . 25. Similiter in Græco, præter hoc, A¡Xúvortal Te Noi, Confundunturque etiam, loco Confundantur etiam. Jul. quoque Firm. loco cit. hab. Sine pedibus in humeris portantur. &c. . 14. Gr. "Ex NE EXCIPITION NEŽIO ..... EαUTÒ ἐκ........... ἐκ ἐξελεῖται. Ὅθεν γνώριμοί εἰσιν εκ ὄντες θεοί. V. 15. Mfs. Corb. & S. Theod. Ne ergo timueritis, Sic etiam Græcè. *. 16. Gr. Καθιδρυμένων αυτῶν ἐν τοῖς οἴκοις, &c. ut in Lat. . 17. Itidem Græcè, præter feqq. ai ainal, atria, loco jamue; ftatimque, ὡς ἐπὶ θανάτῳ ἀπηγμένω, τὰς οἴκες αυτῶν ὀχυρέσιν οἱ ἱερεῖς θυρώμασί τε και κλείθροις, &c. ficut ad mortem abducto, domos eorum muniunt facerdotes oftiis clauftris, &c. Mfs. Corb. & S. Theod. ita tutant facerdotes, &c. ut in Vulg. *. 18. Gr. Λύχνες καίεσι, και πλείες, ἢ ἑαυτοῖς, ὧν ἐδένα δυνανται ἰδεῖν· ἐσι μὲν ὥσπερ διοκὸς τῶν ἐκ τῆς οἰκίας. Laéernas accendunt, & plures, quàm fibi ipfis, ex quibus nullam videre poffunt : ef quidem ficut trabs earum, qua è domo. *. 19. Græc. Τὰς δὲ καρδίας αυτῶν φασιν ἐκλείχεσθαι τῶν, ἀπὸ τῆς γῆς, ἐρπετῶν, καλεπόντων, αυτές τε, και τὸν ἱματισμὸν αὐτῶν, ἐκ αἰθάνονται i. e. Corda verò eorum dicunt elingi ab iis, qui de terra funt, ferpentibus, dum comedunt, eos, 5 veftimentum ipforum, non fentiunt. Mf. Corb. dum comedent eos. *. 20. Gr. Μεμελανωμένοι τὸ πρόσωπον αυτῶν ἀπὸ τὸ xα18, 78 EX Tus oixías i. e. Nigri faci faciem fuam à fumo, qui è domo fit. . 21. Eadem funt in Græco, nifi excipias poftrema NOKÚTWG NÈ È oi alx8091, fimiliter autem 5 catti, abfque , ante hirundines. Mf. etiam Corb. tollit eorum, post caput. Julius Firmicus 1. de error. prof. relig. c. 29. p. 176. e. legit: Supra corpus ejus, & caput volitant noctua, hirundines, aves fimiliter. V. 22. Itidem Græcè, præter hoc I. "ODE VYGEDE, Unde fcietis; ultimòque, durá, ea; at in edd. Ald. & Compl. durys, ut fup. Similiter hab. Jul. Firm. ubi fup. *. 26. Græc. Διὰ τὸ εἴποτε ἐπὶ τὴν γῆν πέση, μὴ δι αυτῶν ἀνίςαπαι· μή τε ἐάν τις αυτὸ ὀρθὸν σήσῃ, δι ̓ ἑαυτῷ κινηθήσεται μή τε ἐὰν κλιθῇ, ἢ μὴ ὀρθωθῇς ἀλλ ̓ ὥσπερ νε κροῖς τὰ δῶρα αυτοῖς παρατίθεται. Propterea quod fi forte ceciderint in terram, à femetipfis non confurgunt: neque ft quis illud fatuerit relium, per fe ipfum movebitur ; neque fi inclinatum fuerit, dirigetur : fed ficut mortuis munera ipfis apponuntur. Mf. Corb. hab. à femetipfis non furgent. Mf. S. Theod. non confurgent: neque fi quis illud ftatuerit, &c. ut in Vulg. deleta voce eorum, poft munera. . 27. Mf. S. Theod. Hoftias ipforum facerdotes illorum vendunt, &c. Græc. Τὰς δὲ θυσίας αυτῶν ἀποδόμενοι οἱ ἱερεῖς, αυτῶν καταχρῶνται· ὡσαύτως δὲ καὶ αἱ γυναῖκες απ' αυτῶν ταριχεύεσαι, οὔτε πτωχῷ, ὅτε ἀδυνάτῳ μὴ μελα A. Hoftias autem illorum vendentes facerdotes, ipfis abutuntur: fimiliter autem & mulieres de eis condientes, neque mendico, neque infirmo impertiunt. π. 28. Gr. των θυσιῶν αὐτῶν ἀποκαθημένη κ λεχώ ἅπα Torlar Nobil. Sacrificia eorum menftruata & puerpera tangunt; reliqua ut in Vulg. Jul. Firm. 1. de error. prof. rel. c. 29. p. 176. e. addit pariter Scientes itaque ex his quia non funt dii, ne timueritis eos; Gr.μn qobutute durés. . 29. Græc. initio hab. Пófer yàp xanbeincar Geol; &c. Unde enim vocentur dii? &c. ut fup. . 30. Similiter habet Julius Firm. 1. de error. prof. rel. c. 29. præter plur. barbas rafas, loco fingul. barbam rafam; ita quoque in Græco. Mf. etiam S, Theod. hab. barbas rafas; Corb. verò, barba rafa. . 31. Concinit Jul. Firm. ubi fup. nifi quòd extremò hab. ficut in gehenna mortui ; Gr. Wo@ep TIVÈG & TECifelY EXP priora ut in Lat. fup. VERSIO ANTIQUA, QUE fuos, ficut in cœna mortti. 32. Veftimenta eorum auferunt facerdotes, & veftiunt uxores fuas, & filios fuos. 33. Neque fiquid mali patiuntur ab aliquo, neque fi quid boni, poterunt retribuere: neque regem conftituere poffunt, neque auferre. 34. Similiter neque dare divitias poffunt, neque malum retribuere. Si quis illis votum voverit, & non reddiderit ; neque hoc requi runt. 35. Hominem à morte non liberant, neque infirmum à potentiori eripiunt. 36. Hominem cæcum ad vifum non reftituunt, de neceffitate hominem non libera bunt. 37. Viduæ non miferebuntur, neque orphanis benefacient. 38. Lapidibus de monte fimiles funt dii illorum, lignei, & lapidei, & aurei, & argentei. Qui autem colunt ea, confundentur. 39. Quomodo ergo æftimandum eft, aut dicendum, illos effe deos? 40. Adhuc enim ipfis Chaldæis non honorantibus ea qui cùm audierint mutum non poffe loqui, offerunt illud ad Bel, postulantes ab eo loqui: 41. quafi poffint fentire qui non habent motum, & ipfi cùm intellexerint, relinquent ea: fenfum enim non habent ipfi dii illorum. 42. Mulieres autem circumdatæ funibus in viis fedent, fuccendentes offa olivarum. 43. Cùm autem aliqua ex ipfis attracta ab ET VULGATA NOSTRA. aliquo tranfeunte dormierit cum eo, proxima fuæ exprobrat quòd ea non fit digna habita, ficut ipfa, neque funis ejus diruptus fit. 44. Omnia autem quæ illis fiunt, falfa funt. Quomodo æftimandum aut dicendum eft, illos effe deos? 45. A fabris autem, & ab aurificibus facta funt. Nihil aliud erunt, nifi id quod volunt effe facerdotes. 46. Artifices etiam ipfi, qui ea faciunt, non funt multi temporis. Nunquid ergo poffunt ea quæ fabricata funt ab ipfis effe dii ? 47. Reliquerunt autem falfa, & opprobrium poftea futuris. 48. Nam cùm fupervenerit illis prælium, & mala; cogitant facerdotes apud fe, ubi fe abfcondant cum illis. 49. Quomodo ergo fentiri debeant quoniam dii funt, qui nec de bello fe liberant, neque de malis fe eripiunt? 50. Nam cùm fint lignea, inaurata, & inargentata, fcietur poftea quia falfa funt, ab univerfis gentibus & regibus: quæ manifefta funt quia non funt dii, fed opera manuum hominum, & nullum Dei opus cum illis. 51. Unde ergo notum eft, quia non funt dii, fed opera manuum hominum, & nullum Dei opus in ipfis eft? 52. Regem regioni non fufcitant, neque pluviam hominibus dabunt. 53. Judicium quoque non difcernent, neque regiones liberabunt ab injuria: quia ni NOTE. . 32. Mf. S. Theod. Veftimenta autem ipforum auferunt, &c. ut in Vulg. Mf. Corb. A veftimento eorum auferent, &c. Græc. Ἀπὸ τὸ ἱμαλισμό αυτῶν ἀφελόμενοι οἱ ἱερεῖς, ἐνδύσωσι τὰς καὶ τὰ παιδία. . 33. Mf. Corb. Neque ficut mali patiantur ab aliquo, neque fi quid bonum, &c. Mf. S. Theod. Neque fi quid mali patiantur ab aliquo, neque fi quid boni, &c. Gr. Ours s'av κακὸν πάθωσιν ὑπό τινος, οὔτε ἐὰν ἀγαθὸν, &c. utin Vulg. *. 34. Gr. Ωσαύτως ἔτε πλετον, ἔτε χαλκὸν ἢ μὴ δύνωνται διδόναι. Εάν τις εὐχὴν αὐτοῖς εὐξάμπρος μὴ ἀπο♣ậ, & μù éœilитúowor Similiter neque divitias, neque as dare poffunt. Si quis illis votum voverit, & non reddiderit, non requirent; Mf. Corb. nec hoc requirent. *.35. Gr. Ἐκ θανάτε άνθρωπον ἢ μὴ ῥύσωνται, ἔτε йτlorα άπò ¡Xupê mù évtal. Mr. S. Theod..... neque infimum à potente eripiunt. Corb. neque infirmum à potentiore eripient. . 36. Mr. Corb. hab. non reftituent, deinde, de nereftate hominum, &c. ut fup. Gr. & μὴ περισήσωσιν, ἐν ἀνάγκῃ ἄνθρωπον ὄντα δ' μὴ ἐξέλωνται. . 37. Ita in Græco, præter fingul. oppavóv, pro orphanis. . 40. Mf. S. Theod. hab. qui audierunt, loco qui cùm audierint: fubinde Corb. offerent illum ad Bel, &c. Gr. "ETI NE y AUTWY Tŵr Xandalwr atiμalórтær auτά of ὅταν ἴδωσιν ἐνεὸν μὴ δυνάμθρον λαλῆσαι, προσενεγκάμινοι τὸν Βῆλον αξιοση φωνῆται. Adbuc autem & ipfis Chaldais inhonorantibus ea: qui cùm viderint mutum non poffe loqui, offerentes, Belum poftulant loqui. .41. Gr. as durate or los auto aidéwar is & dúνανται αυτοί νοήσαντες καταλιπεῖν αυτά· αἴθησιν γὰρ ἐκ xo quafi potens ipfe fit fentire : & non poffunt ipfi intelligentes relinquere ea fenfum enim non habent. V. 42. Mfs. Corb. & S. Theod. legunt circumdatis funibus, non circumdata; at in Gr. #eeewwar Korría loco verò fuccendentes offa olivarum, Gr. hab. Guμiwa тà Tirvex, i. e. adolentes furfura. .43. Mf. S. Theod. scribit attre&ata, non attrada ; paulòque poft delet cum eo, poft dormierit, cum Corb. Gr. "Orav δέ τις αυτῶν ἐφελκυθεῖσα ὑπό τινος τῶν παραπορευομένων κοιμηθῇ, τὴν ὅτι ἐκ ἠξίωται, ώσπερ κα αυτή, &c. ut fup. *.44. Gr. Пára rà veróμspa ir durcis........... Пûs &r..... 1 . 46. Mf. S. Theod. Aurifices etiam ipfi; Corb. Aurifices ipfi etiam, qui ea faciunt..... Nunquid ergo possunt qua ab ipfis fabricata funt effe dii? Gr. Αυτοί τε οἱ καλασ κευάζοντες αυτὰ, ἢ μὴ γένωνται πολυχρόνιοι. Πῶς τε δὴ μέλλει τὰ ὑπ ̓ αυτῶν κατασκευαθέντα ; al. add. εἶναι θεοί, ut in Vulg. .47. Græc. Katéxitov yap, &c. ut in Vulg. Mf. S. Theod. extremò, hab. futuri, non futuris. *. 48. Gr. Όταν γὰρ ἐπέλθῃ ἐπ ̓ αυτὰ πόλεμος..... βγα MEÚOVTαL πρÒS Éαvrès oi, &c. ut in Lat. Mfs. Corb. & S. Theod. cogitant poft fe facerdotes; deinde Mf. S. Th. ubi fe abfcondunt cum ipfis.. . 49. Mf. Corb. Quomodo ergo fentire debeant, &c. ut fup. Gr. Πῶς ἐν ἐκ ἔσιν αἰθέθαι ὅτι ἐκ εἰσὶ θεοὶ, οἳ ἔτε σώζεσιν ἑαυτὸς ἐκ πολέμε, ἔτε ἐκ κακῶν ; Quomodo ergo non eft fentire quia non funt dii, qui nec falvant femetipfos de bello, neque de malis ? . 50. Eadem exftant Græcè, præter hæc pauca: nempe præponitur, voci inaurata; fubinde loco ab univerfis gentibus & regibus : quæ manifefta funt, ita, roïs ἔθνεσι πᾶσι, τοῖς τε βασιλεῦσι φανερὸν ἔςαι, gentibus univerfis, & regibus manifeftum erit ; ultimòque, & auTOTG si, in ipfis eft, loco cum illis. Mf. S. Theod. hab. Nam cùm fint lignea, & inaurata..... scietur poftea quia falfa funt: gentibus univerfis regibus manifefta funt, quia..... & nullum Dei opus in illis. Similiter hab. Corb. aurata; item inf. gentibus univerfis, abfque præp. ab; & in fine, nullum opus Dei in illis. Jul. Firm. 1. de error. prof. relig. c. 29. p. 176. e. fcietur poftea quia falfa funt, gentibus univerfis regibus: quia manifeftum eft quòd non funt dii, & nullum Dei opus fit in ipfis. in *. 51. Græc fimpliciter : Τίνι εν γνωςέον ἐςιν, ὅτι ἐκ siol soi; minimè repetitis aliis. . 52. Similiter hab. Julius Firm. ubi fup. præter unum fufcitabunt, pro fufcitant. Gr. Basinéa räp xwexs & μù avashowon, &c. ut in Vulg. . 53. Ita legit Jul. Firm. ibid. úfque ad vocem ficut; loco tamen regiones, hab. regionem cum Mf. Corb. Græc. verbo difcernent, fubdit auta, fuiipforum; al, duTY, eorum ; deinde fic: ἐδὲ μὴ ῥύσωνται ἀδίκημα, ἀδύνατοι ὄντες· ὥσπερ γὰρ κορώναι, &c. ut fup. i. e. neque eripiens injuriam, cùm impotentes fint : ficut enim corniculæ, &c. VERSIO ANTIQUA, QUÆ ET VULGATA NOSTRA. hil poffunt, ficut corniculæ inter medium coeli & terræ. 54. Etenim cùm inciderit ignis in domum deorum ligneorum, argenteorum, & aureorum, facerdotes quidem ipforum fugient, & liberabuntur: ipfi verò ficut trabes in medio comburentur. 55. Regi autem, & bello non resistent. & bello non refiftent. Quomodo ergo æftimandum eft, aut recipiendum quia dii funt? 56. Non à furibus, neque à latronibus fe liberabunt dii lignei, & lapidei, & inaurati, & inargentati: quibus hi qui fortiores funt, 57. aurum, & argentum, & veftimentum, quo operti funt, auferent illis, & abibunt, nec fibi auxilium ferent. 58. Itaque melius eft effe regem oftentantem virtutem fuam; aut vas in domo utile, in quo gloriabitur qui poffidet illud; vel of tium in domo, quod cuftodit quæ in ipfa funt, quàm falfi dii. 59. Sol quidem, & luna, ac fidera cùm fint fplendida, & emiffa ad utilitates, obau diunt. 60. Similiter & fulgur cùm apparuerit perfpicuum eft idipfum autem & fpiritus in omni regione fpirat. 61. Et nubes, quibus cùm imperatum fuerit à Deo perambulare univerfum orbem, perficiunt quod imperatum eft eis. 62. Ignis etiam miffus defuper ut confumat montes, & filvas, facit quod præceptum 63. Unde neque exiftimandum eft, neque dicendum, illos effe deos, quando non poffunt neque judicium judicare, neque quidquam facere hominibus. 64. Scientes itaque quia non funt dii, ne ergo timueritis eos. 65. Neque enim regibus maledicent, neque benedicent. 66. Signa etiam in coelo gentibus non oftendunt, neque ut fol lucebunt, neque illu minabunt ut luna. 67. Bestia meliores funt illis, quæ poffunt fugere fub tectum, ac prodeffe fibi. 68. Nullo itaque modo nobis eft manifef tum quia funt dii: propter quod ne timeatis eos. 69. Nam ficut in cucumerario formido ni hil cuftodit : ita funt dii illorum lignei, & argentei, & inaurati. 70. Eodem modo & in horto fpina alba, fupra quam omnis avis fedet. Similiter & mortuo projecto in tenebris, fimiles funt dii il lorum lignei, & inaurati, & inargentati. 71. A purpura quoque & murice, quæ fupra illos tineant, fcietis itaque quia non funt dii. Ipfi etiam poftremò comeduntur, & erunt opprobrium in regione. 72. Melior eft homo juftus, qui non habet fimulachra : nam erit longè ab opprobriis. NOTE. . 54. Jul. Firm, 1. de erro. prof. rel. c. 29. p. 176. e. Et cùm inciderit in domo deorum ligneorum, & inauratorum, inargentatorum, ignis, facerdotes illorum liberabuntur: ipfi autem, &c. ut in Vulgata. Gr. Kai jap örar eμπέσῃ εἰς οἰκίαν θεῶν ξυλίνων, ή περιχρύσων, ἢ περιαρχία ρων, πῦρ, οἱ μὲν ἱερεῖς αὐτῶν φεύξονται, κ, &c. ut in Vulg. excepto uno péco, medii, pro in medio. pro quod præceptum eft. Hæc autem neque in Specie, neque in virtute illi uni fimilant; edit. fimulant. .63. Vigil. Tapf. ubi fup. Unde neque exiftimandum eft, neque dicendum eft illos deos, cùm non poffint nequo judicium judicare, neque hominibus benefacere. Mr. Corb. Unde neque aftimandum eft, neque dicendum, illos effe deos、 .55. Græcè fimiliter, excepta voce Tonsμíois, hoftibus, quando non poffint neque..... neque facere hominibus. Græc. bello. Item ap. Jul. Firm. ubi fup. Regi autem, & bello..... Quomodo exiflimandum eft, vel recipiendum, &c. ut fup. Gr. Πῶς ἐν ἐκδεκτέον, ἢ νομισέον, &C. .56. Jul. Firm. ibid. Neque à furibus, neque à latronibus fe liberabunt dii lignei, & aurati, & inargentati: quibus bi qui fortes funt: nec aliter in Græco, præter hoc ult. Er of Xúorres, quorum fortes. . 57. Jul. Firm. ubi fup. addit: aurum, & argentum, quo operti funt, auferent. Gr. περιελῦνται τὸ χρυσίον, καὶ τὸ ἀργύριον, καὶ τὸν ἱμαλισμὸν τὸν περικείμθυον αυτοῖς, ἀπελεύσονται ἔχοντες, ἔτε ἑαυτοῖς δὲ μὴ βοηθήσωσι i. e, circumauferent (al.wesów, auferentes) aurum, & arg. & veftimentum circumpofitum illis, abibunt habentes, nec, &c. ut in Vulg. Mf. S. Theod. hab. auferunt, & abeunt, nec fibi auxilium ferunt; Mf. Corb. auxil. fecerunt. . 58. Mfs. Corb. & S. Theod. poft hoc, poffidet illud, fubdunt, quàm falfi dii, quod etiam repetunt in fine, cum Vulg. Grace ira..... ἐφ ̓ ᾧ κεχρήσεται ο κεκτήμιος, йoi Heudeis Deo dein, 9vca i oixía Mao? yoα và, &c. i. e. in quo ufum babebit qui poffidet, quàm falfi dii; vel etiam oftium in domo, quod falvat ea qua, &c. ut in Vulg. . 59. Græc. ipfo initio hab. "Hatos μèv yap, Nam fol quidem; extremòque, edxoá slov, obedientia funt, pro obaudiunt; cæt. ut in Lat. fup. .60. Itidem Græcè. Vigil. Tapf. etiam 1. cont. Varim. p. 742. d. legit fpiritus in omni regione fpirat. .61. Sic iterum Græcè, nifi quòd initio habetur, Kai repérous, övar, Et nubibus, cùm ; paulòque poft, Ep' on Tur, &c. in univerfum orbem, abfque voc. eis in fine. Vigil. Tapf. ubi fup. legit : in nubibus, cui cùm imperatum fuerit perambulare per totum orbem, perficit quod imperatum eft. . 62. Eadem funt in Græco, deleto uno ei, post praceptum eft; extremò etiam pro uni eorum fimilia funt, habetur αυτῶν ἀφωμοιωμένα εσίν, ipforum aimilia funt. Vigil. Tapf. 1. cont. Varim. p. 742. d. ita legit: Fulgura etiam defuper missa ut comburant montes, 5 filvas, faciunt Οθεν ἔτε νομισέον, ἔτε κλητέον, ὑπάρχειν αυτὸς θεὸς, &c. ut in Vulg. præter hoc, Tocai, benefacere, loco quidquam facere; Mf. S. Theod, fimpliciter, facere, ut in Corb. fup. . 64. Vigil. Tapf. allatis fup. proximè addit, quia non funt dii. Gr. verò, Fróvtes T, &c. ut in Vulg. fed abfque feq. ergo. In Mf, etiam S. Theod. deeft ergo, ante timueritis. .65. Itidem Græcè. In Mf. Corb. deeft vox regibus. π. 66. Gr. Σημεῖα τε ἐν ἔθνεσιν ἐν ἐρανῷ 8 μὴ διείξωσιν &c. ut in Vulg. . 67. Similiter hab. Caffiod. in Pf. 34. p. 460. a. præ ter hoc ult. aut prodeffe fibi: fic etiam in Mf. S. Theod. aut prodefe. In Gr. Τὰ θηρία αυτῶν ἐςι κρείτ7ω, & δούνανται ἐκφυγόντα εἰς σκέπην ἑαυτὰ ὠφελῆσαι. . 68. Totidem verba leguntur Græcè. Mf. S. Theod. tollit negationem ante timeatis, fed malè. .69. Mf. Corb. Nam ficut in cucumeraria, &c. ut fupra. Græc. Ωσπερ γὰρ ἐν βικυκράτῳ προβασκανίαν ἐδὲν qundasor Tws, &c. Quidam oglasxavior, terriculamen tum vertunt, tefte Nobilio. Schol. reglasxária, &xspáμCuna, qui inter Græcos diferti funt, vocant ea, que cuftodes agrorum ftatuunt ad timorem avium, vel etiam hominum. *.70. Græc. Τὸν αὐτὸν τρόπον κ τῇ ἐν κήπῳ ῥάμνῳ, ἐφ ..... DoauTWS NE VEXPO, &c. i. e. Eodem modo & Spina, , qua in borto, fupra quam..... Similiter autem & mortuo, &c. ut in Vulg. *.71. Gr. Από τε τῆς πορφύρας καὶ τῆς μαρμάρι, της ἐπ' αυτὲς (επομένης, γνωθήσονται ὅτι ἐκ εἰσὶ θεοί. Αὐτά το ἐξ ὑςέρι βρωθήσονται, καὶ ἔςαι ὀνειδος ἐν τῇ χώρα. Α purpura quoque murice, qua fuper eos putrefit, cognef $5 centur quia non funt dii. Et ipfa poftremò comedentur, erit opprobrium in regione. Mís. Corb. & S. Theod. A purpura quoque marmore, qua fupra illud teneant, fcien tis...... erit opprobrium in regione. *.72. Gr. Κρείοσιν ἦν ἄνθρωπος δίκαιος, ἐκ ἔχων εἴδωλα ἔςαι γὰρ μακρὰν ἀπὸ ὀνειδισμα. Mr. Corb. in fine addit: Explicit exemplum Jeremia propheta. Mf. verò S. Theod. Explicit liber` Baruch Notarii Jeremiæ. bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb ROMAN. CORRECTIONUM AD EDIT. VULGATAM DELECTUS, Auctore FRANCISCO LUCA Brugensi. BARUCH. Cartes AP. I. .8. Cùm acciperet vafa templi Domini. Non mutes fingulare acciperet in plurale acciperent. . 9. Et cunctos potentes. Correctores pratulerunt hanc lectionem, ei qua habet & vinctos & potentes, quamvis Graco confentanea. Ibidem. Et duxit eos vinctos in Babylonem. Similiter bic addiderunt vinctos, quamvis illud alii libri Graco conformiter omittant. *.21. Quos mifit ad nos. Quod fequitur in quibufdam libris & ad judices noftros, fuperfluit. CAP. II. . I. Qui judicaverunt Ifraël. Non præponas prapofitionem in nomini Ifraël, . 4. In omnibus populis. Non præponas his verbis conjunctionem &. . 22. Quòd fi non audieritis. Non interponas feceritis nec, inter non audieritis. *. 34. Et dominabuntur eis. Vitium typographicum eft bic in autographo Romano, dativ. pluralis eis pro genitivo fingulari ejus f. terra. CAP. III. .9. Ut fcias prudentiam. Non mutes fingulare fcias in plurale fciatis. . 13. Habitaffes utique in pace fempiterna. Unam vocem fempiterna, malè quidam diftrahunt in duas fuper V. 16. Et abduxerunt dilectos viduæ. Legendum eft abduxerunt, quod eft, fepararunt, non adduxerunt, quod eft contrarium, accedere fecerunt. . 20. Exui me ftolâ pacis. Nequaquam fcribendum eft te pronomen fecundæ perfona, pro me prima. .25. Sed citò videbis perditionem ipfius. Non mutes fingulare videbis in plurale videbitis. CAP. V. . 1. Ejus quæ à Deo tibi eft fempiternæ gloriæ. Nec hic mutes genit. fempiternæ gloriæ in nominativos. . 3. Splendorem fuum in te, omni qui fub cœlo est. Non eft omittenda vox omni. .6. Portatos in honore. Præferendus eft ablativus ac cufativo honorem. . 8. Ex mandato Dei. Alii libri omittunt ex. CAP. VI. V. I. Ad abducendos captivos in Babyloniam. Participium futurum abducendos, non eft mutandum in participium præteritum abductos. .9. Et erogant illud in femetipfcs. Neque hic accufativus femetipfos mutandus eft in ablativum femetipfis. . 15. Non ergo timueritis eos. Non fcribas veneremini pro timueritis. *. 26. Sed ficut mortuis munera eorum illis apponentur. Cave pro munera, quod eft, dona, fcribas humeri. . 46. Artifices etiam ipfi. Præferendum eft artifices, ab arte dictum, ei quod alii legunt aurifices, ab auro. .48. Cogitant facerdotes apud fe ubi fe abfcondant cum illis. Nec omittas apud fe, nec commutes cum post se. ✰✰. 56.57. Quibus hi qui fortiores funt, aurum, & argentum, & veftimentum, quo operti funt, auferent illis. Egregia correctio, qua nomen iniqui, quod vulgò fcribitur, diftratum eft in dičtiunculas duas hi qui, & id quod fequitur adnectitur ad perficiendam fententiam præcedentem: malè enim quidam exordiuntur periodum novam ab his verbis, aurum & argentum, &c. . 58. Vel oftium in domo, quod cuftodit quæ in ipfa funt. Multi libri, pro pronomine ipfa, fcribunt nomen pace; peffimè. .61. Perambulare univerfum orbem. Non addas præpofitionem in ante univerfum. .71. A purpura quoque & murice, quæ fupra illos tineant, fcietis itaque quia non funt dii. Pro murice, alii legunt marmore. Patres prætulerunt murice, quòd ejufdem generis murex cum purpura fit, marmor verò longè alterius generis. Pro tineant, plerique habent teneant, malè ; Patres emendarunt tineant, quo verbo à tinea derivato, Interpres fignificare voluit, tineis agentibus corrumpuntur: nam & qua Grace legitur vox cúоμαi, qua putrefcere denotat, proximè ad oùs, quod eft, tinea, accedit; eft enim tinea, caufa putrefactionis corruptionifque. Videtur igitur loci fenfus effe: Scieris quoque non effe deos (nam itaque ut Gracè non legitur, ita videri polit fuperfluere) vel à veftibus purpura muriceque tintis, quas induuntur & geftant; quibus etfi fplendidissimè fint ornati, non valent tamen eas, etiam dum fuo corpori funt impofita, fervare integras, quin tineis occupantibus marcefcant ac putrefcant. Eft ergo obfervatu digniffima hujus loci reftitutio. |