Matth.

3. 3.

VULGATA NOVA.

7. Et de filiis tuis, qui exibunt de te, quos genueris, tollent, & erunt eunuchi in palatio regis Babylonis.

8. Et dixit Ezechias ad Ifaiam: Bonum verbum Domini quod locutus eft. Et dixit: Fiat tantùm pax & veritas in diebus meis.

VERSIO ANTIQUA.

7. Ecce ex filiis tuis, qui procedent ex te, quos Facund. ubi sup. generabis, adducentur, & erunt eunuchi in domo regis Babylonis.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUA M.

in Rom. και λήψονται, & tollent, loco & auferentur ; pau-
lòque poft, Curvayor, congregaverunt, pro recondiderunt;
& pro introibunt, et, venient, abfque præced. ; ul-
timo fic : ἢ ἐδὲν ε μὴ καταλείπωσιν· εἶπε δὲ ὁ Θεός·
& nihil relinquent : dixit autem Deus; cæt. quadrant.
Apud Tertul. 1. 4. cont. Marc. p. 709. b. Ecce dies ve-
niunt, auferentur omnia, quæ in domo tua funt, 5
que patres tui congefferunt, in Babylonem transferentur.
7.7. Græc. Ὅτι καὶ ἀπὸ τῶν τέκνων (ε, ὧν γεννήσεις,

Marc..

I. 3.

Luc. 3.

4. Joan. I. 23.

I.

VULGATA NOVA.

λήψονται, και ποιήσεσι επάδοντας ἐν τῷ οἴκῳ τῇ βασιλέως τῶν
Babuxwriwr i. e. Quoniam & de filiis tuis, quos genueris,
tollent, & facient Spadones in domo regis Babyloniorum. In
Mr. Mediol, ἀπὸ τῶν τέκνων (ε, ὧν ἐγέννησας, deinde
fic, Theod. oltires esxsú Corlaι ex Co. Apud Ambr. in
Pf. 118. col. 991. b. De femine tuo accipient, & facient Spa-
dones in domo regis. Apud Hieron. in Dan. 1. col. 1075. f. Et
de femine tuo tollent, & facient eunuchos in domo regis Ba-
bylonis.

CAPUT

2. Loquimini ad cor Jerufalem, & advocate eam : quoniam completa eft malitia ejus, dimiffa eft iniquitas illius: fufcepit de manu Domini duplicia pro omnibus peccatis fuis.

3. Vox clamantis in deferto: Parate viam Domini, rectas facite in folitudine femitas Dei noftri. 4. Omnis vallis exaltabitur, & omnis mons & collis humiliabitur, & erunt prava in directa, & afpera in vias planas.

5. Et revelabitur gloria Domini, & videbit omnis caro pariter quòd os Domini locutum eft. 6. Vox dicentis: Clama. Et dixi : Quid claEccli, mabo? Omnis caro fœnum, & omnis gloria ejus 14. 18. quafi flos agri.

Jac. I.

10.

1. Pet.

1.24.

X L.

VERSIO ANTIQUA.

Onfolamini, confolamini populum meum,
dicit Deus.

2. Sacerdotes, loquimini ad cor Jerufalem, con-
folamini eam : quia repleta eft humilitas ejus, fo-
lutum eft peccatum illius: quia recepit de manu
Domini duplicia peccata fua.

Hieron, in Ifai. 40. col. 300. ex

Lxx.

3. Vox clamantis in deferto: Parate viam Do- Ibid. 301. mini, rectas facite femitas Dei noftri.

4. Omnis vallis implebitur, & omnis mons & collis humiliabitur, & erunt prava in directa, & afpera in campos.

5. Et apparebit gloria Domini, & videbit omnis caro falutare Dei, quia Dominus locutus eft. 6. Vox dicentis: Clama. Et dixi : Quid clamabo? Omnis caro foenum, & omnis gloria hominis quafi flos foeni.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. I. Ita Græcè ad verbum. Similiter apud Ambrof. in Pf. 118. col. 1194. f. & 1214. f. Confolamini, confolamini populum meum, dicit Dominus. Vide etiam Hieron. in Ifai. 10. col. 98. b. & præf. in Ifai. 6.

. 2. Similiter habet Ambrof. in Pf. 118. col. 1194. f. unà cum Græco: Sacerdotes, loquimini in cor Jerufalem, confolamini eam : quoniam repleta eft humiliatio ejus, folutum eft peccatum ejus: quoniam accepit de manu Domini duplicia peccata fua: ita rurfum legit fup. col. 1087. e. hoc uno excepto, ad cor, pro in cor; & inf. col. 1195. c. quia recepit de manu Dom. &c. itidem in Pf. 37. col. 820. e. at in Pf. 118. col. 1214. f. fic habet: Sacerdotes, loquimini juftitiam in cor Jerufalem, confolamini eam: quia repleta eft dejectio, & folutum eft peccatum ejus : quia recepit de manu Dom. &c. ut fup. Vide etiam Hieron. in Ifai. 10. col. 98. b.

. 3. Hieronymo accinunt ad verbum Cypr. 1. 2. Testim. P. 286. c. & Zeno Veron, 1. 2. tract. 7. p. 160. unà cum Græco. Ambrofius verò in Luc. 1. col. 1277. f. legit Vox clamantis in deferto: Parate viam Domino, reitas facite femitas ejus fimiliter hab. in Pf. 36. col. 798. e. & l. 5. de fide, col. 568. c. Parate viam Domino; ultimòque, femitas ejus. August. tract. 13. in Joh. to. 3. 391. b. & fer. 288. to. 5. 1154. c. 1159. c. Vox clamantis in eremo (al. deferto): Parate viam Domino (al. Domini,) redas facite femitas ejus : & tract. 4. in Joh. col. 315. e. Dirigite viam Domini, rectas facite femitas Dei noftri. Auct. 1. de promiff. p. 3. ap. Profp. p.

. 4. Tertul. 1. 5. adv. Marc. p. 784. b. his alludens, dicit Parate vias Domini, ut fierent rivi, 5 colles, 5 montes, repleti & humiliati; 5 tortuofa 5 afpera in reditudinem, & in campos : & inf. p. 785. b. ut efficeret tortuofa in viam rectam, & afpera in vias lenes. Item Cypr. 1. 2. Testim. p. 286. c. legit: Omnis rivus implebitur, & omnis mons & collis humiliabitur, & erunt omnia tornofa in directum, & afpera in campum, August. ser. 288.

to. 5. 1154. c. & 1159. c. Omnis vallis implebitur, &
omnis mons collis humiliabitur, & erunt tortuofa in di-
rectum (inf. in directa,) 5 afpera in vias planas. Auct. 1.
de promiff. p. 3. ap. Profp. p. 171. a. Omnis vivus im-
plebitur, omnis mons & collis humiliabitur, & erunt tor-
tuofa in dire&um, & afpera in vias planas. Auct. 1. de
voc. gent. l. 1. c. 9. p. 7. a. Omnis vallis replebitur, &
omnis mons & collis humiliabitur, 5 erunt prava in di-
recta, & afpera in vias planas. Concinit Fulg. 1. 1. ad Trafim.
p. 84. ab his erunt prava, &c. Ita quoque fert Gr. ed.
Rom. præter ult.isai Tárta тà oxonia eis evbetar,
ǹ Teaxeiα Eis Tesla. fed Mf. Alex. & Compl. tollunt
Tárτa; & pro día, Ald. habet cum Mf. Alex. ins
reías; Compl. media nea; Symm. Theod. & Aquila
Els Telor. Vide Matth. 3. 3. Marc. 1. 3. & Luc. 3. 4.

. 5. Ita de Græco, verbum è verbo. Cypr. 1. 2. Teftim. p. 286. c. legit: Et videbitur claritas Domini, & videbit omnis caro falutare Dei, quon. Dom. locut. eft. Ambrof. ep. 46. col. 986. a. Et videbitur majeftas Domini, & videbit omnis caro falutare Dei. Similiter hab. Tertul. 1. de refur. carn. p. 570. a. omnis caro videbit falutare Dei. Ambrofiaft. & videbit omnis caro falutare Dei. Sic etiam ap. Aug. fer. 288. to. 5. 1154. C. & 1159. c. nec plura, quamvis proximè hoc antecedat ibid. in vias planas; statimque fequatur rò exclama. Auct. etiam 1. de promiff. p. 3. ap. Profp. p. 171. a. poft vias planas, subdit : & videbit omnis caro falutare Dei, omiffo verficulo intermedio.

. 6. Sic eft in Græco ad verbum. Item apud Tertul. cont. Valent. p. 448. a. Omnis caro fænum : ficut 1. de refur. carn. p. 570. a. & 591. c. Apud Cypr. 1. de habit. virg. p. 175. a. & l. 3. Teftim. p. 320. b. Omnis caro fænum,

omnis claritas ejus ut flos fæni. Apud Ambrof. in Luc. I. col. 1279. c. ut fup. Clama. Et dixi : Quid clamabo ? Omnis caro fænum : fimiliter l. 1. & 6. Hexa. col. 44. a. 139. e. detracto uno & dixi itidem in Pfal. 118. col. 983. b. & 992. c. additis his, & omnis gloria ejus ut flos fœni: 1. verò 1. Hexa. col. 44. 5 omnis gloria hominis ut flos fæni: at epift. 72. col. 1076.b. & omnis gloria ejus, &c. vide etiam in Luc. 9. col. 1403. d. & epift. 32. col. 918. c. S. Paulinus ep. 25. p. 168. c. Omnis caro fænum,

Ibid. 302.

Hieron. ubi fup.

Ibid. 303.

Ibid. 304.

9. Super montem excelfum afcende, qui evangelizas Sion: exalta in fortitudine vocem tuam, qui evangelizas Jerufalem exalta, noli timere. Dic civitatibus Juda: Ecce Deus vefter:

10. ecce Dominus Deus cum virtute veniet, & brachium cum dominatione: ecce merces ejus cum eo, & opus in confpectu illius.

11. Sicut paftor pafcet populum fuum : & in brachio fuo congregabit agnos, & in finu fuo portabit, & prægnantes confolabitur.

12. Quis menfus eft manu aquam, & cœlum palmo, & omnem terram pugillo? quis ftatuit montes pondere, & rupes ftaterâ?

13. Quis cognovit mentem Domini? aut quis confiliarius ejus fuit? quis docuit cum?

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

25 omnis claritas ejus ut flos fæni. Aug. fer. 288. to. 5. 1154.
c. 1159. c. Exclama. (inf. Et dixi:) Quid exclamabo? Óm-
nis caro fœnum, 5 omnis claritas ejus ut flos fæni: at in Pf.
1. to. 4. 3. b. Omnis caro fænum, & claritas hominis ut
flos fani fimiliter in Pf. 89. col. 956. g. 1127. b. fu-
pra verò col. 986. c. hab. & omnis claritas carnis ut flos
fani: & epift. 205. to. 2. 769. a. ficut in Joh. 1. col.
342. a. omnis honor carnis ut (in Joh. quafi) flos fœ-
ni. Hieron. ep. ad Cypr. to. 2. 699. b. & omnis gloria
ejus quafi flos fani. Orofius cont. Pelag. p. 456. h. Omnis
caro fænum, & gloria bominis ficut flos fani. Vigil. Tapf.l.
cont. Varimad. p. 740. a. & Maxim. Taurin. in homil.
p. 13. h. Omnis caro fænum, & omnis gloria hominis fi-
cut ( vel ut) flos fæni.

.7.8. Ita in Græco edit. Rom. nec plura ; fed apud
Hieron, ubi fup. poft hoc, cecidit flos, interferta haben-
tur ifta fub afterifcis: quia fpiritus Dei flavit in eo.

tua, qui evangelizas Jerufalem. Ambrof. in Luc. 6. col. 1365.e. Afcende in montem excelfum, qui evangelizas Sion: exalta in virtute vocem tuam, qui evangelizas Jerufalem: & in Pf. 47. col. 943. d. In montem excelfum afcende, qui evangelizas Sion: vide etiam in Pf. 35. col. 773.b. & in Luc. 9. & 17. col. 1413. b. 1479. f. Hieron. 1. 2. in ep. ad Galat. to. 4. 275. d. Super montem excelfum afcende, qui evangelizas Sion: exalta in virtute vocem tuam, qui evang. Jeruf. exalta, noli timere. Hormifd. epift. 13. Conc. to. 4. 1452. b. exalta vocem tuam, qui evangelizas Jerufalem exalta, noli timere. Auct. op. imp. in Matth. hom. 9. p. 55. c. Super montem excelfum afcende tu, qui bene annuntias Sion.

virtute veniet.

*. 11. Edit. Rom. hab. To Teiunior, gregem, loco populum; delet verò in, ante vocem brachio; tollit pariter ista, & in finu fuo portabit; cæt. ut in textu. Sed Mr. Mediol, hæc ult. addit ex Aquila & Symm. & Tập XÓNTY au basás quæ verba prætermittunt Procop. & Cyrillus. Vide fis Cotel. not. in l. 2. Conftit. Apoft. p. 147. b.

VULGATA NOVA.

21. Nunquid non fcitis? nunquid non audiftis? nunquid non annuntiatum eft vobis ab initio? nunquid non intellexiftis fundamenta

terræ ?

22. Qui fedet fuper gyrum terræ, & habitatores ejus funt quafi locuftæ : qui extendit velut nihilum cœlos, & expandit eos ficut tabernaculum ad inhabitandum.

23. Qui dat fecretorum fcrutatores quafi non fint, judices terræ velut inane fecit:

24. & quidem neque plantatus, neque satus, neque radicatus in terra truncus eorum : repentè flavit in eos, & aruerunt, & turbo quafi ftipulam auferet eos.

25. Et cui affimilaftis me, & adæquastis, dicit fan&tus?

26. Levate in excelfum oculos veftros, & videte quis creavit hæc : qui educit in numero militiam eorum, & omnes ex nomine vocat: præ multitudine fortitudinis & roboris, virtutifque ejus, neque unum reliquum fuit.

NOVA.

20. Forte lignum & imputribile elegit : artifex fapiens quærit quomodo ftatuat fimulacrum, quod non

moveatur.

VERSIO ANTIQUA.

Hieron. in bunc

21. Nonne fcietis? nonne audietis? nonne annuntiatum est vobis à principio? non cognovif- loc, col. 306. tis fundamenta terræ ?

22. Qui tenet gyrum terræ, & habitatores ejus quafi locuftas : qui ftatuit quafi cameram coelum & extendit quafi tabernaculum ad habitandum.

23. Qui dat principes regnare pro nihil, terram autem quafi nihili fecit:

24. fiquidem non plantabuntur, neque ferentur, nec folidabitur in terra radix eorum : flavit fuper eos, & arefacti funt, & tempeftas affumet illos quafi ftipulam.

25. Nunc ergo cui affimilaftis me, bor eis, dixit fanctus?

& exæqua

26. Elevate furfum oculos veftros, & videte quis oftendit hæc omnia : qui educit juxta numerum ornatum fuum, omnes in nomine vocabit: à multa gloria, & in robore fortitudinis, nihil

te latet.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.
care άUTór;

aut quis ejus fuit confiliarius, qui inftruat eum? Ita quo-
que in Gr. eft, exceptâ conjunct., &, pro aut.

. 14. Edit. Rom. in principio habet : H pos Tíva CUVECYXEúsalo; fed Compl. delet pós; reliqua concinunt cum Lat. repofito uno, vel, ante viam, loco g. Vigil. Tapf. 1. cont. Varimad. p. 730. e. legit: Aut quis confuluit, & inftruxit eum? quis oftendit ei judicium ? Auct. 1. de voc. gent. l. 1. c. 24. p. 15. c. Aut quem confuluit, inftruxit eum? vel quis oftendit ei judicium, aut viam prudentia quis oftendit ei?

. 15. Sic eft in Gr. edit. Rom. præter hæc pauca : drò xáty, loco fitula; ultimòque, aoinColas, reputabuntur, dempto præced. &, quæ tamen conjunctio habetur in Mf. Alex. ac edd. Ald. & Compl. Irenæus 1. 5. c. 29. p. 327. d. legit Ut ftillicidium de cado, ficut & momentum ftatera. Tertul. 1. de præfcrip. c. 8. p. 332. a. alludens dicit: Nationes verò nunquam penes Deum, nifi ftillicidium de fitula, & pulvis ex area, foris femper & 1. de refur. carn. p. 591. c. Nationes oftendit nunc deputatas velut pulverem & falivam: & 1. de pænit. c. 4. p. 166. c. Tu nihil quondam penes Deum, nifi ftilla fitula, area pulvis, & vafculum figuli. Ambrof, in Pf. I. p. 760. f. 761. a. f. Sic omnes gentes ut ftillicidium de urceo, ficut momentum ftatera aftimata funt, & ut sputum aftimabuntur. Auct. op, imp. in Matth, hom. 25. p. III, e. Pro nihilo habentur omnes gentes.

V. 16. Concordat Gr. nifi quòd addit as, autem, post

vocem Libanus.

. 21. Itidem Græcè.

. 22. Eadem prorfus in Græco, præter nomin. dxpldes, loco acc. locuftas. Novat. 1. de Trin. p. 1032. b. Qui continet gyrum terræ, & eos qui habitant in ipfo, quafi locufta; Gr. ǹ ci cromurtes cv duty, &c. Ambrof. 1. 6. Hexa. col. 116. a. Qui tenet gyrum terræ, & habitantes in ea ficut locuftas: qui ftatuit cœlum ut cameram: & fup. 1. 1. col. 10. f. fecit Deus cælum ficut cameram : unde Aug. 1. 2. de gen. ad lit. to. 3. 138. e. ait : Cælum dicitur velut camera effe fufpenfum, Vigilius Tapf. 1. 5. de Trin. legit: Qui continet circuitum terræ, & eos qui habitant in ea ficut locufta.

. 23. Edit. Rom. habet : 'O des äpkortas as idèr apxew, Qui dat principes quafi nihil praeffe; reliqua ut in textu: in Mfs. Alex. Mediol. ac ed. Compl. sis der.

ως

*. 24. Græc. 8 γὰρ μὴ φυλεύσωσιν, εδὲ μὴ σπείρωσιν, ἐδὲ
un pilwen sis Tür yuri pizα autŵr...y xaîarris is opúraras
aneTaι aures i. e. non enim plantabunt, neque fèrent, ne-
que radicabitur in terram radix eorum.....& tempeftas tan-
quam ftipulas tollet eos in ed. Compl. & yap uỶ QUTSÚ-
Corral,
βονται, ἐδὲ μὴ καπαρώσιν.

. 25. Sic eft in Gr. edit. Rom. præter unum lń-
Couai, exaltabor, pro exaquabor eis; at in Compl. quoic-
soμa duтois; in Mf. Mediol. ex Theod. & Symm. bú-
Comal, lege iowth Coμas; apud Aquil. Coma. Tertul.
1.1. adv. Marc. p. 620, b, cui me fimilabitis ?

V. 26. Concinunt hæc tota cum Gr. edit. Rom. fi addatur ejus, ad vocem fortitudinis; ultimòque legatur, nihil te latuit, è Gr.¿der Ce exate in Mf. Alex. ac ed. Compl. abeft C, poft vocem ús. Apud Hilar. in Pf. 130. col. 443. a. Elevate oculos veftros, & videte quis oftendit bac omnia. Ap. Auguft. epift. 166. to. 2. 589. a. qui profert numerose faculum; item 1. 12. de civit. Dei, c. 18. το. 7. 317. Gr, ὁ ἐκφέρων κατ' ἀριθμὸν τὸν κόσμον αντι.

Hieron, ubi fup. col. 309.

VERSIO ANTIQUA.

27. Non enim dicas Jacob, & quid locutus es Ifraël, dicens: Abfcondita eft via mea à Deo, & Deus meus judicium meum abftulit, & receflit? 28. Et nunc nefcis, & non audifti? Deus æternus, Deus qui creavit terminos terræ: non efuriet, nec laborabit, nec eft inventio prudentiæ ejus.

29. Qui dat efurientibus fortitudinem, & non dolentibus mororem.

30. Efurient enim juvenes, & laborabunt adolefcentes, & electi infirmi erunt.

31. Qui autem exfpectant Deum, mutabunt fortitudinem, affument alas quafi aquila, current & non laborabunt, gradientur & non efurient.

VULGATA NOVA.

27. Quare dicis Jacob, & loqueris Ifraël : Abfcondita eft via mea à Domino, & à Deo meo judicium meum tranfivit?

28. Nunquid nefcis, aut non audifti? Deus fempiternus Dominus, qui creavit terminos terræ : non deficiet, neque laborabit, nec eft inveftigatio fapientiæ ejus.

29. Qui dat laffo virtutem: & his, qui non funt, fortitudinem & robur multiplicat.

30. Deficient pueri, & laborabunt, & juvenes in infirmitate cadent.

31. Qui autem fperant in Domino, mutabunt fortitudinem, affument pennas ficut aquila, current & non laborabunt, ambulabunt & non deficient.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

*. 27. Ad verbum è Græco, præter voces duas, dicens, & meum, quæ abfunt.

. 28. Similia Græc. habet, excepto uno xalasxeváCas, apparavit, pro creavit. Apud Tertul. I. adv. Pfych. P. 984. b. hæc pauca: fi enim Deus æternus non efuriet: & l. adv. Prax. p. 852. a. Deus æternus non fitiet, nec efuriet omnino. Fulg. 1. 3. ad Trafim. c. 27. p. 133. Deus æternus, Deus qui fecit fines terræ non efuriet, neque laborabit, neque inveniri poteft prudentia ejus. Vigil. Tapf. 1. 3. de Trin. p. 223. a. Deus aternus, Deus qui fecit extrema terra: non efuriet, neque laborabit, nec eft inventio prudentiæ ejus.

. 29. Similiter in Græco. Item apud Fulg. 1. 3. ad Trafim. c. 27. p. 133. Præftans efurientibus vires, & non

dolentibus mærorem. Ap. Vigil. Tapf. 1. 3. de Trin. p. 223.
a. Dans efurientibus cibum, & laborantibus virtutem.

. 30. Confonat Græc. ad verbum. Similiter ap. Fulg.
1. 3. ad Trafim. c. 27. p. 133. Efurient enim juvenes,
laborabunt adolefcentes, electi fine viribus erunt. Græc.
ἀνίχυες ἔζονται.

CAPUT

VERSIO ANTIQUA.

. 31. Eadem præfert Græcum. Hilar. verò in Pf. 138. col. 515. d. legit, pennigerabunt tanquam aquila, è Gr. leegpucor. Ambr. 1. de virginit. to. 2. col. 238. d. Qui exfpectant Dom..... current & non laborabunt. Hefych. ap. Aug. epift. 198. to. 2. 740. e. 746. e. Qui verò exspectant Dominum, exfultabunt cum virtute, producent pennas ficut aquile, current & non laborabunt, ambulabunt non efurient. Itidem ap. Fulg. 1. 3. ad Trafim. c. 27. p. 133.

X L I.

VULGATA NOVA.

Hieron, in Ifai. I. T Nnovamini ad me infulæ, principes enim 1. fortitudinem: accedant, & tunc loquan

41. col. 310. * Lxx.

Ibid. 312.

mutabunt virtutem: appropinquent, & loquantur fimul, tunc judicium annuntient.

2. Quis fufcitavit de oriente juftitiam, vocavit eam ad pedes fuos, & vadet? dabit in confpectu gentium, & reges in ftuporem mittet: & dabit in terram gladios eorum, & ficut ftipulam projectam arcus eorum.

3. Et perfequetur eos, tranfibit in pace via pedum ejus.

4. Quis operatus eft, & fecit hæc? vocavit eam, qui vocat eam à generationum principio. Ego Deus primus, & in hæc quæ ventura funt ego fum.

5. Viderunt gentes, & timuerunt, termini terræ obftupuerunt, & accefferunt, venerunt fimul,

6. judicans unufquifque proximo fuo auxiliari & fratri : & dicet:

7. Prævaluit vir artifex, & ærarius percutiens malleo, fimul producens : aliquando quidem dicit: Solidatio bona eft: confortaverunt ea, in clavis ponent ea, & non movebuntur.

8. Tu autem Ifraël puer meus, Jacob quem elegi, femen Abraham quem dilexi:

Aceant ad me infulæ, & gentes mutent tur, fimul ad judicium propinquemus.

2. Quis fufcitavit ab oriente juftum, vocavit eum ut fequeretur fe ? dabit in confpectu ejus gentes, & reges obtinebit : dabit quafi pulverem gladio ejus, ficut ftipulam vento raptam arcui

8. Et tu Ifraël ferve meus, Jacob quem gi, femen Abraham amici mei:

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUA M.

. 1. Eadem fert Græc. edit. Rom. Ambrofius 1. 2. de interpel. Dav. c. 9. col. 651. f. initio legit: Renovamini infula.

. 2. Itidem Græcè, præter hæc plural, ppúrara wo-
péra, ftipulas projectas.

. 3. Confonat Græc. ad verbum.
*.4. Ita Græcè, verbum pro verbo. Apud Iren. 1. 4.
c. 5. p. 232. c. Fgo fum Deus primus, & fuper ventura
ego fum. Apud Tertul. 1. cont. Marc. p. 852. c. Ego pri-
mus, in fuperventura ego fum. Apud Auguft. 1. de unit.
Eccl. to. 9. 347. a. Ego Deus primus, & in his qua
adve-
nient ego fum. Fulg. I. pro fide cath. p. 537. Ego Deus
primus, ego in ea quæ fuperveniunt. Vigil. Tapf. 1. cont.
Varim. p. 728. c. Ego fum Dom. Deus primus, & ego no-
vifimus, in ea que ventura funt in noviffimo ego fum.

ele

. 5. Græc. ed. Rom. deler verbum obftupuerunt ; tranffertque conjunct. &, poft accefferunt; at in ed. Compl. eft, exsucar, йyyar in Ms. Mediol, ex Theod. soar ex Aquila, #yycar; mox in Mf. Alex. & Compl. bccar; in Rom. for a cæt. ut in Lat. fupra. Apud Aug. 1. de unit. Eccl. to. 9. 347. a. Viderunt gentes, & timuerunt fines terræ.

. 6. A Græco abest rò suo; & poft vocem fratri, transfertur verbum auxiliari, pro quo bontcar, quod Nobilius vertit ad auxiliandum; cœt, ut in Lat. fup. V. 7. Similia Græc. exhibet, nifi quòd loco folidatio, ponit Cuμbanua, quod poffet etiam verti commissura, vel conflatio.

. 8. Græc. ponit, poft'Iaxúc; tollit verò Mf. Alex. cæt.ut in textu Lat.

VULGATA NOVA.

9. in quo apprehendi te ab extremis terræ, & à longinquis ejus vocavi te, & dixi tibi : Servus meus es tu, elegi te, & non abjeci te.

10. Ne timeas, quia ego tecum fum: ne declines, quia ego Deus tuus: confortavi te, & auxiliatus fum tibi, & fufcepit te dextera jufti

mei.

11. Ecce confundentur & erubefcent omnes, qui pugnant adversùm te: erunt quafi non fint, & peribunt viri, qui contradicunt tibi.

12. Quæres eos, & non invenies, viros rebelles tuos erunt quafi non fint : & veluti con fumptio, homines bellantes adversùm te.

13. Quia ego Dominus Deus tuus apprehendens manum tuam, dicensque tibi: Ne timeas, ego adjuvi te.

14. Noli timere vermis Jacob, qui mortui estis ex Ifraël : ego auxiliatus fum tibi, dicit Dominus: & redemptor tuus fan&tus Ifraël.

15. Ego pofui te quafi plauftrum triturans novum, habens roftra ferrantia: triturabis montes, & comminues : & colles quafi pulverem pones.

16. Ventilabis eos, & ventus tollet, & turbo difperget eos : & tu exsultabis in Domino, in

fancto Ifraël lætaberis.

17. Egeni & pauperes quærunt aquas, & non funt: lingua eorum fiti aruit. Ego Dominus exaudiam eos, Deus Ifraël non derelinquam eos.

18. Aperiam in fupinis collibus flumina, & in medio camporum fontes : ponam defertum in ftagna aquarum, & terram inviam in rivos aqua

rum.

19. Dabo in folitudinem cedrum, & fpinam, & myrtum, & lignum olivæ : ponam in deferto abietem, ulmum, & buxum fimul :

20. Ut videant, & fciant, & recogitent, & intelligant pariter quia manus Domini fecit hoc, & fanctus Ifraël creavit illud.

21. Prope facite judicium veftrum, dicit Dominus afferte, fi quid fortè habetis, dixit rex Jacob.

22. Accedant, & nuncient nobis quæcunque

.9. Eadem leguntur Græcè.

VERSIO ANTIQUA.

9. quem affumpfi ab extremis terræ, & à fum- Hieron, ubi fup. mitatibus ejus vocavi te, & dixi tibi: Puer meus elegi te, & non dereliqui te.

es,

10. Noli timere, tecum enim fum: ne erres, ego enim fum Deus tuus, qui confortavi te, & auxiliatus fum tui, & roboravi te dexterâ justâ meâ.

11. Ecce confundentur & erubefcent omnes adverfarii tui: erunt enim quafi non fint, & peribunt omnes inimici tui.

12. Quæres eos, & non invenies, homines, qui infanient in te: erunt enim quafi non fint, & non erunt pugnantes adversùm te.

13. Quia ego Dominus Deus tuus, qui teneo dexteram tuam, qui dico tibi:

14. Ne timeas Jacob, parvule Ifraël: ego auxi-
liatus fum tui, dicit Deus, qui redimo te fanctus
Ifraël.

15.
Ecce feci te quafi rotas plauftri triturantis
novas in ferrarum modum : & triturabis mon-
tes, & comminues colles, & ut pulverem pones.

16. Et ventilabis, & ventus auferet eos, & tempeftas difperget illos: tu autem lætaberis in Domino, & in fanctis Ifraël.

17. Et exfultabunt pauperes & inopes: quærent Ibid. 313. enim aquam, & non erit: lingua eorum præ fiti exaruit. Ego Dominus Deus exaudiam ipfos, Deus Ifraël, & non derelinquam eos.

18. Sed aperiam in montibus flumina, & in medio camporum fontes : faciam defertum in paludes, & fitientem terram in aquæductus,

19. Ponam in terram abfque aqua cedrum, & buxum, & myrtum, & cypariffum, & populum :

20. Ut videant, & fciant, & cogitent, & noverint fimul quia manus Domini fecit hæc; & fanctus Ifraël oftendit.

21. Juxta eft judicium veftrum, dicit Domi- Ibid. 314. nus Deus: venerunt, & appropinquaverunt confilia veftra, dicit rex Jacob.

. 10. Ita fert Græc. uno excepto μù grave, non fallo, loco ne erres; ita fanè accipit Cyrillus, tefte No

bilio.

22. Appropinquent, & annuntient nobis quæ

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUA M.
Ifraël.
. 17. Ita Græcè ad verbum, nifi quòd repetitur ey,
ante exaudiam, deleturque feq. ipfos. Cypr. 1. 2. Teftim.
p. 286. a. bene: Et exfultabunt inopes & egeni: quarent
enim aquam, & non erit : lingua enim eorum à fiti ficcabit.
Ego Dominus Deus, ego exaudiam Deus Ifraël, & non de-
relinquam eos. Tertul. 1. cont. Hermog. p. 420. c. qua-
rent aquam, & non invenient.

. 11. Concordat Græcum. Apud Ambrof. in Pf. 1. col. 759. d. fic: Ecce confundentur & reverebuntur omnes adverfarii: erunt enim tanquam non fint : & inf. col. 760. b. Et quod ait, funt ficut qui non funt, utique potuit dicere, non erunt ; fed cùm dixerit, confundentur & reverebuntur, utique intelligis, quia erunt per fubftantiam, & profectum converfionis ; fed non erunt quafi adverfarii, quod fuerunt. Fauftin. presb. 1. cont. Arian, p. 646. b. Erubefcent 5 confundentur omnes, qui adverfantur ei, Sibunt cum confufione.

. 12. Ita quoque in Græco eft.

. 13. Itidem Græcè, detracta voce Dominus.

. 14. Ita Græcè, nifi quòd additur C, ad vocem Deus, deleturque penult. fandus: contrà in Mf. Alex. deeft C, & in Mediol. habetur ayıs, ex rois г.

. 15. Eadem leguntur Græcè, præter duo, dolas, triturantes, loco triturantis ; & in fine xr, loco pulverem ; Mf. Alex. hab. xv. Cypr. 1. 2. Teftim, p. 286. a. Ecce feci te ficut rotas vehiculi trituramtis novas in fe retornatas : 5 trisurabis montes, & extenuabis colles, & ficut lanuginem pones. Hieron. in Amos 2. col. 1387. c. Ponam te ficut rotas plauftri novas cum ferrarum dentibus: 5 conteres montes, & comminues colles.

✯. 16. Ita rurfum in Gr. edit. Rom. exceptis his, in Domino,, quæ defunt. Mf. tamen Alex. hab. ex Aq. & Symm. ἀγαλλιάσῃ ἐν Κυρίῳ, καὶ ἐν τῷ ἁγίῳ Ἰσραήλ. Cypr. 1. 2. Teftim. p. 286. a. Et ventilabis, & ventus occupabit illos, procella difperget : tu autem jocundaberis in fan&tis

ad

#. 18. Græc. ed. Rom. addit ifárær, aquarum, paludes, ultimòque hab. & sexywyois; cæt. ut in Lat. fup. Mf. Alexandr. delet vocem darwr, cum ed. Compl. item Mf. Mediol. fed in marg. hab. oi г. úsáτwr. Cypr. 1. 2. Teftim. p. 286. a. legit: Sed aperiam inter montes flumina, & in mediis campis fontes faciam deferta in nemora aquofa, fitientem terram in aquæductus.

. 19. Confonat Gr. edit. Rom. ad verbum, deleto uno
, ante myrtum; fed Mf. Alex. hab. poirur, cum edd.
Ald. & Compl. Cypr. 1. z. Teftim. p. 286. a. Ponam in
inaquofam terram cedrum, & buxum, & myrtum, & cy-
pressum, 5 ulmum, & populum. Tertul. 1. 3. adv. Marc.
p. 670. b. Ponam flumina in regione fitienti, & in folitu
dine cedrum, & buxum : fed primum membrum refpon-
det verbis ult. . præced. Rurfum Hieron. in Ifai. 2. p.
27. d. Ponam in terra inaquofa cedrum, & buxum, &
cypreffum, & pinum. Mf. Mediol. ex Aq. & Symm. hab.
κυπάρισσον, πλελαίαν, f. πλελέαν, uimum.

. 20. Itidem Græcè. Cypr. 1. 2. Teftim. p. 286. a.
Ut videant, & cognofcant, & fciant, & credant fimul
quia manus Domini fecit ifta, & fan&tus Ifraël oftendit.
#. 21. Sic eft in Græco, præter verbum venerunt, quod

abeft.

¥. 22. Edit. Rom. poft verbum annuntient, addit