VERSIO ANTIQUA. 18. Omnes reges gentium dormierant in ho- 19. Tu autem projectus es in montes velut mortuus, abominatus cum omnibus qui ceciderunt interfecti gladio, & defcenderunt ad inferos. Quomodo venifti? 20. Sicut veftimentum fanguine confperfum non erit mundum, ita nec tu eris mundus: quia terram meam perdidifti, & plebem meam occidifti: non eris in æternum tempus, femen ne quam. 21. Præpara filios tuos occifioni* peccatis patris tui, ut non confurgant, & poffideant terram, & impleant terram civitatum. 22. Et infurgam eis, dicit Dominus fabaoth: & difperdam nomen eorum, & reliquias, & femen hæc dicit Dominus. 23. Ponam Babylonem defertum, ut inhabitent in ea hericii, & erit in nihilum, & ponam illud luti voraginem in perditionem: hæc dicit Dominus fabaoth, 24. dicens: Quomodo dixi, fic erit : & quemadmodum cogitavi, 25. fic perfeverabit: Ut perdam Affyrios in terra mea,& in montibus meis : & erunt in conculcatione, & auferetur ab eis jugum eorum, & gloria ab humeris eorum auferetur. 26. Hæc cogitatio, quam cogitavit Dominus in orbem terræ totum, & hæc manus alta fuper omnes gentes orbis terræ. VULGATA NOVA. 17. qui pofuit orbem defertum, & urbes ejus deftruxit, vinctis ejus non aperuit carcerem ? 18. Omnes reges gentium univerfi dormierunt in gloria, vir in domo fua. 19. Tu autem projectus es de fepulcro tuo, quafi ftirps inutilis pollutus, & obvolutus cum his qui interfecti funt gladio, & defcenderunt ad fundamenta laci, quafi cadaver putridum. 20. Non habebis confortium, neque cum eis in fepultura: tu enim terram tuam difperdidifti, tu populum tuum occidifti: non vocabitur in æternum femen peffimorum. 21. Præparate filios ejus occifioni in iniquitate patrum fuorum : non confurgent, nec hæreditabunt terram, neque implebunt faciem orbis civitatum. 22. Et confurgam fuper eos, dicit Dominus exercituum : & perdam Babylonis nomen, & reliquias, & germen, & progeniem, dicit Domi nus. 23. Et ponam eam in poffeffionem ericii, & in paludes aquarum, & fcopabo eam in scopa terens, dicit Dominus exercituum. 24. Juravit Dominus exercituum, dicens: Si non, ut putavi, ita erit : & quomodo mente tractavi, 25. fic eveniet: Ut conteram Affyrium in terra mea, & in montibus meis conculcem eum : & auferetur ab eis jugum ejus, & onus illius ab humero eorum tolletur. 26. Hoc confilium, quod cogitavi fuper omnem terram, & hæc eft manus extenta super univerfas gentes. 27. Deus enim fanctus quod cogitavit, quis . 17. In edit. Tichonii legitur civitas autem, loco ci- vit. . 18. Eadem refert Hieron. in Ifai. 14. col. 160. f. ex LXX. excepto verbo dormierunt: ita quoque eft in Gr. ed. Rom. Apud Tichon. loco citato, p. 65. b. Omnes reges terra dormierunt in honore, &c. . 19. In edit. Tichonii pro interfeci, legitur in defertis, fed manifefto errore typographico; nec multò meliùs infra, p. 65. b. inferti; nam in Gr. conftanter, xxexev, Typerwor, confofis, menda autem id genus frequenter occurrunt oculis in Biblioth. nov. PP. Lugdun. Hieron. in Ifai. 14. col. 160. f. Ita legit ex LXX. Tu autem projicieris in montibus ficut abortivum, abominabilis, & involutus cum interfectis gladio, defcendentibus ad fundamenta terra: at inf. col. 161. a. ait: Projectus eft autem quafi fanies, quæ, inquit, Hebraicè dicitur nefer ; quam Aquila ixpa interpretatus eft, tabem videlicet, & pædorem; quem Symm. ExTpapa, id eft, abortivum, LXX. mortuum. In ed. Rom. fic : Σὺ δὲ ῥιφήσῃ ἐν ταῖς ὄρεσιν ὡς νεκρὸς, εξα δελυγμένος μετὰ πολλῶν τεθνηκότων εκκεκεντημένων μαχαίραις, καταβαινόντων εἰς ᾅδε in Ald. & Compl. μαχαίρᾳ. Nufpiam autem id invenitur quod extremò addit Tichon. Quomodo venifti? idem tamen rurfus memorat inf. p. 65.c. . 20. Eadem repetit Tichonius inf. col. 65. c. Multum autem hic Hebraicum textum & LXX. differre inter fe obfervat Hieron. in hunc loc. col. 161. d. 162. a. Ita quippe habent LXX. ipfo auctore: Quomodo veftimentum commiftum fanguine aon erit mundum, fic nec tu eris mundus: quia terram meam perdidifti, & populum meum interfecifti; fup. 114. b. occidifli. In Collat. Carthag. p. 489. c. Quomodo veftimentum confperfum in fanguine non erit mundum, ita nec tu eris mundus : quia terram meam 27. Dominus enim exercituum decrevit : & ANTIQUA M. perdidifti , & plebem meam occidifti: non manebis in æternum tempus, femen nequam : Hieron. locis cit. femen peffimum. Collationi Carthag. Græcum confonat ad verbum. V. 21. Ita Hieron. habet ex ed. LXX. item fup. col. 114. e. ex eadem edit. Para filios tuos interfectioni, propter peccata patris tui. In Collat. Carthag. p. 489. c. Fara filios tuos interfici peccatis patris tui, ut non exfurgant. Similiter ap. Tichon. reg. 7. p. 63. h. & 65. c. exceptis his, interfice peccatis patris tui, ut non refurgant; fed legendum procul dubio interfici; vet. enim Mis. fæpe mutant i in e. Grace : Ετοίμασον τα τέκνα σε σφαγῆναι ταῖς ἁμαρτίαις τῇ πατρὸς αυτῶν (Mr. Alex. σε, ) ἵνα μὴ ἀναςὦσι, και κληρονομήσωσι τὴν γῆν, καὶ ἐμπλήρωσι τὴν γῆν πολέμων, alo Tóner Hieron. etiam ibid. col. 114. e. notat dictionem Hebraicam fignificare poffe civitates, & adverfarios. *. 22. Eadem prorfus in Græco.. Et . 23. Hieron. in Ifai. 14. p. 163. b. ita legit ex LXX. ponam Babyloniam defertam, dicit Dominus, ita ut habitent in ea bericii, & erit in nihili, & ponam eam luti voraginem in perditionem. Ita quoque eft in Gr. ed. Rom. deletis tamen his, dicit Dominus, & in ea; hab. etiam pupor, defertum, non defertam; ultimòque addit, ráde déγει Κύριος σαβαώθ. V. 24. A Græco abeft verbum 1. dicens ; loco verò cogitavi, legitur ßeléxevμal, confilium cepi; cæt. ut in Lat. fup. V. 25. Eadem pene in Græco, nifi quòd jungitur durON eorum, huic voci, gloria; tollitur verò poft feq. humeris ; at in ed. Compl. habetur par durur. Obfervat etiam Hieron. in hunc loc. col. 164. a. pro onus, quod legitur in Vulg. LXX. tranftuliffe xos, id eft, gloria. ✯. 26. Græcè, loco cogitatio, quam cogitavit, legitur û be ̃ù, ür bebéxevra, confilium, quod decrevit ; cæt, ut in textu, hoc detracto ult. orbis terra; quod tamen fubdit Mf. Alex. Ad hoc autem Vulg. fuper omnem terram, ron. in comm. col. 164. d. ait : Pro omni terra, LXX. univerfum orbem interpretati funt. Hie de . 27. Græc. ipfo initio hab. "A yap, Quæ enim, loco feq. quod; & pro cogitavit, conftanter, UTOLI • crevit; fubinde, avrò rûr öfuxór, ejus excelfam, loco illam fortem; cæt. ut in Lat. fupra. VULGATA NOVA, VERSIO ANTIQUAT quis poterit infirmare ? & manus ejus extenta : & difperget? & manum illam fortem quis avertet? Tichon. ubi fup. quis avertet eam? NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. .4. Græc. ПaggixúCool cu ci purádes Mwab, Accolent tibi profugi Moab. Hieron. in Ifai. 15. col. 166. f. 167. a. Ibid. 167. e. Tertul. 1. 3. advi Marc. p. 578. c. VULGATA NOVA. fedebit fuper illud in veritate in tabernaculo David, judicans & quærens judicium, & velociter reddens quod justum est. 6. Audivimus fuperbiam Moab, fuperbus eft Jer. 48. valde : fuperbia ejus & arrogantia ejus, & indig- 29. natio ejus plufquam fortitudo ejus. 7. Idcirco ululabit Moab ad Moab, univerfus ululabit: his, qui lætantur fuper muros cocti lateris, loquimini plagas fuas. 8. Quoniam fuburbana Hefebon deferta funt, & vineam Sabama domini gentium exciderunt : flagella ejus ufque ad Jazer pervenerunt : erraverunt in deferto, propagines ejus relictæ funt, tranfierunt mare. NOVA. 12. Et erit: cùm apparuerit quod laboravit Moab fuper excelfis fuis, ingredietur ad fancta fua ut obfecret, & non valebit. 13. Hoc verbum, quod locutus eft Dominus ad Moab ex tunc : 14. & nunc locutus eft Dominus, dicens: In tri 14... Vide Not. bus annis, quafi anni mercenarii, auferetur gloria Moab fuper omni populo multo, & relinquetur parvus & modicus, nequaquam multus. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. feth: attamen Hieronymus in decurfu explanationis conf- 2 .7. Eadem leguntur Græcè, præter nomen Zee, pro Defeth error oriri potuit ab incuria librarii, qui junxit voculam è, autem, cum feq. 20, unde factum eft De . 11. 12. Hieron. in hunc loc. col. 173. b. air: LXX. interpretati funt, Interiora Propheta quafi mu rum renovata à Deo; 5 erubefcere eum, id eft, Moab, intrare ad aras, & ad ea que manu fada fint : at verò fenfum magis, quàm verba reddidifle Hieronymum, liquet ex his quæ leguntur hodie in edit. Rom. Kai rà Tos μ8 WS Teixes crexaivioas. Kai sau eis Tò creatural Cε,· ὅτι ἐκοπίασε Μωαβ ἐπὶ τοῖς βωμοῖς, καὶ εἰςελεύσεται εἰς τὰ χει egroinтα duтus Et interiora mea quafi murum renovasti. Et erit in confufionem tuam, quia laboravit Moab in aris, & ingredietur in manufacta fua, &c. . 14. LXX. pro populo multo, tranftulerunt divitiis multis, tefte Hieronymo, ubi fup. col. 173. c. nunc etiam legitur Græce, παντὶ τῷ πλέτῳ τῷ πολλῷ, VULGATA 2. Derelictæ civitates Aroer gregibus erunt, & requiefcent ibi, & non erit qui exterreat. 3. Et ceffabit adjutorium ab Ephraim, & regnum à Damafco: & reliquiæ Syriæ ficut gloria filiorum Ifraël erunt : dicit Dominus exercituum. 4. Et erit in die illa: attenuabitur gloria Jacob, & pinguedo carnis ejus marcefcet. 5. Et erit ficut congre gans in meffe quod restite- S... Vide Not. NOVA. VULGATA NOVA. Nus Damafci. Ecce Damafcus definet effe civitas, & erit ficut acervus lapidum in rens fpicas in valle Raphaim. 6. Et relinquetur in eo ficut racemus, & ficut excuffio oleæ duarum vel trium olivarum in fummitate rami, five quatuor aut quinque in cacuminibus ejus fructus ejus dicit Dominus Deus Ifraël. 7. In die illa inclinabitur homo ad Factorem fuum, & oculi ejus ad fanctum Ifraël refpicient : 8. & non inclinabitur ad altaria, quæ fecerunt manus ejus : & quæ operati funt digiti ejus non refpiciet, brachium ejus fpicas leget : & erit ficut quæ- lucos & delubra. Hieron, in Hat. 9. In die illa, erunt civitates tuæ derelictæ, fi- VULGATA NOVA, 9. In die illa, erunt civitates fortitudinis ejus derelictæ ficut aratra, & fegetes quæ derelictæ NOTE AD VERSIONEM ANTIQUA M. . 1. Hieron. dicit fic habere LXX. rum fubdit: addentes de fuo quod 5 in Moab fecère principio. In ed. Rom. Τὸ ρῆμα τὸ κατὰ Δαμασκδ. . 5. Hieron, in hunc loc. col. 176. b. ait LXX. pro valle Raphaim, interpretatos effe vallem duram; Gr. ¿ paea sepea. . 9. 10. Eadem funt in Græco, verbum pro verbo. 1. pro non *. 14. Hieron. in hunc locum col. 178. e. ait CAPUT XVIII. VULGATA NOVA. Vumina Ethiopia, Æ terræ cymbalo alarum, quæ eft trans 2. qui mittit in mare legatos, & in vafis papyri fuper aquas. Ite angeli veloces ad gentem convulfam, & dilaceratam ; ad populum terribilem, poft quem non eft alius ; "ad gentem exfpectantem & conculcatam, cujus diripuerunt flumina terram ejus. 3. Omnes habitatores orbis, qui moramini in terra, cùm elevatum fuerit fignum in montibus, videbitis, & clangorem tubæ audietis : I. V VERSIO ANTIQUA. Hieron, ubi fup. Æ terræ navium alarum trans flumina Hieron, in Ifai. Æthiopia, 18.col.179.exLxx, 2. qui mittis in mari obfides, & epiftolas bi- 3. ficut regio quæ habitatur, habitabitur regio 4. quia hæc dicit Dominus ad me: Quiescam, & confiderabo in loco meo, ficut meridiana lux clara eft, & ficut nubes roris in die meffis. 5. Ante messem enim totus effloruit, & immatura perfectio germinabit, & præcidentur ramufculi ejus falcibus: & quæ derelicta fuerint, abfcindentur, & ex cutientur. 6. Et relinquentur fimul avibus montium, & beftiis terræ: & æftate perpetua erunt fuper eum volucres, & 7... Vide Not. omnes bestiæ terræ fuper illum hiemabunt. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. . 1. Aptè ad Græc. præter vocem alarum, pro qua Tépyes; at in ed. Compl. Tεpúywr. Apud Ambrof. 1. 1. Hex. col. 14. b. Va terra navium penna. Apud Hieron. in Ifai. 2. col. 28. f. Va alis navium, quæ funt trans Ethiopiam. V. 3. Similiter in Græco, præter feqq. woel Cructor..... apon, as Cánwrylos parù invsòr 'sar Nobil. quafi fignum de monte levabitur, quafi tuba vox audibile erit. V. 2. Græc. initio hab. άosémwr, qui mittit; & infra, tís duty éwéxeira; quis ultra illum? loco qui eft trans eum ; ultimòque, nártes, omnia, loco omnis ; cæt. ut in textu. *.7. Hieron. in Ifai. 18. col. 127. c. ait : LXX. pro eo quod nos diximus, exfpectantem, exfpectantem, & in Hebraico fcriptum eft, fperantem, fperantem; è contrarie interpretati funt avexnisov, id eft, non sperantem : at in ed. Rom. eft eros Exailor, gens fperans. I. CAPUT XIX. VULGATA NOVA. O Nus Egypti. Ecce Dominus afcendet super nubem levem, & ingredietur Ægyptum, & commovebuntur fimulachra Ægypti à facie ejus, & cor Egypti tabefcet in medio ejus. V Ifio Ægypti. Ecce Dominus fedet fuper nubem levem, & venit in Agyptum, & comminuentur manufacta Ægypti à facie illíus, & cor ipforum minorabitur in illis. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. .1. Sic tota leguntur in Græco, præter fut. E, veniet, pro præf. venit. Similiter hab. Ambrof. in Pf. 118. col. 1210. d. & 1. de exhort. virg. to. 2. 285. e. Ecce Dominus feder fuper nubem levem, & veniet in Egyptum : at in Pf. 43. col. 899. d. Ecce Dominus venit in nube Hieron. in Ifai. 19. col. 181. c. a Tichon.reg.4.Pe 58... • VULGATA NOVA. 19. In die illa erit altare Domini in medio terræ Ægypti, & titulus Domini juxta terminum ejus 20. erit in fignum, & in teftimonium Domino exercituum in terra Ægypti. Clamabunt enim ad Dominum à facie tribulantis, & mittet eis falvatorem & propugnatorem, qui liberet eos. ANTIQUAM. fuper, pro contra; cæt. ut in textu. . 13. Itidem in Gr. edit. Rom. *. 15. Edit. Rom. Καὶ ἐκ ἔσαι τοῖς Αἰγυπτίοις ἔργον, NOTE AD VERSIONEM V. 2. Græc. in principio hab. Kai Teyepbusorral, Et . 3. Ita Græcè, præter unum exùr, confilium, loco cogitationes. . 6. Hieron. in hunc . col. 183. c. ait : Pro junco, papyrum LXX. tranftulerunt, de que charta fit, addentes de fuo achi viride, quod in Hebraico non habetur. Similiter in ed. Rom. & παντὶ ἔχει καλάμε και παπύρο, κι τὸ ἄχι τὸ χλωρόν, &c. .9. Hieron. in hunc loc. col. 183. c. Pro fubtilibus, byffum LXX. tranftulerunt. ✯. 10. Hieron. in hunc ✯. col. 184. a. Pro lacunis, inquit, LXX. Cílov tranftulerunt, quod genus eft potionis ox frugibus aquâque confectum. . 12. Græcè præponitur, verbo annuntient ; & pro cogitaverit, habetur feléneural, deliberavit ; paulòque poft, nos nepazuri spa, apx Téos. Hieron. in hunc . col. 185. b. Pro principio & fine, quod & Symmachus, & LXX. tranftulerunt, Theodotio more fuo ipfa verba Hebraica pofuit, chaphphe, 5 agmon, quod Aquila interpretatur incurvum, atque perverfum. . 18. Hieron. in hunc loc. col. 130. f. Pro civitate folis, inquit, nefcio quid volentes LXX. interpretati funt afedec, quam quidam noftrorum urbem juftitiæ interpretatur: vide not. a. Martianæi noftri, ibid. necnon Hieron. inf. col. 181. f. . 19. Similiter in Græco, nifi quòd loco Domini, est Tw Kupiw, Domino ; & fub fin. πрÒS TO öeir άUTйs, ad terminum ejus, loco ad fines eorum. Apud Tichon. reg. 4. p. 58. c. Die autem illo erit altare Domini in regione Egyptiorum, & tituli ad terminos ejus Domino. #. 20. Græcè Aiyúls, loco Egyptiorum; paulòque poft, διὰ τῆς θλίβοντας αυτές, propter tribulantes eos loco adversùs eos qui eis preffuram faciebant; fubinde deeft Dominus; cæt, ut in textu. Lactant. 1. 4. Inftit. c. 13. P. 576. & mittet eis Deus hominem, & (al. qui) falvabit eos, 5 judicans fanabit eos; Gr. bis Cwce. Ambr. in Pf. 48. col. 949.a. mittet illis hominem, qui falvabit eos : & l. 2. de Sacram. col. 356. c. & mittet Dom, hominem, qui falvos faciat eos itidem ep. 42. col. 968. a. præter verbum penult. faciet. Tichon. reg. 4. p. 58. c. Erit autem in fignum in air |