Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

Manh.

VULGATA NOVA.

6. Et volavit ad me unus de seraphim, & in manu ejus calculus, quem forcipe tulerat de al

tari.

7. Et tetigit os meum, & dixit: Ecce tetigit hoc labia tua, & auferetur iniquitas tua, & peccatum tuum mundabitur.

8. Et audivi vocem Domini dicentis: Quem mittam? & quis ibit nobis? Et dixi: Ecce ego,

mitte me.

9. Et dixit: Vade, & dices populo huic : Au13.14. dite audientes, & nolite intelligere: & videte vi

Marc.

4.12.

10.

fionem, & nolite cognofcere.

Luc. 8. 10. Excæca cor populi hujus, & aures ejus aggrava: & oculos ejus claude: ne fortè videat Joan. oculis fuis, & auribus fuis audiat, & corde fuo 12.40. intelligat, & convertatur, & fanem eum. A&.28.

26.

Rom.

11.8,

VERSIO ANTIQUA.

6. Et miffus eft ad me unus de feraphim, & Vigil. Taps. ubi fup. in manu habebat carbonem, quem in forcipe fumpfit ab altari.

7. Et tetigit os meum, & dixit mihi: Ecce tetigit istud labia tua, & auferet iniquitates tuas, & peccata tua emundabit.

8. Et ego audivi vocem Domini dicentis: Quem mittam? & quis ibit ad populum istum? Et dixi : Ecce ego, mitte me.

9. Et dixit mihi: Ito ad populum iftum, & dic ei: Aure audietis, & non intelligetis : & videntes videbitis, & non afpicietis.

10. Incraffatum est enim cor populi hujus : & auribus fuis graviter audierunt, & oculos fuos clauferunt: ne fortè videant oculis, & credant, & auribus audiant, & corde intelligant, & convertantur, & fanem illos.

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM

1. cont. Varimad. p. 746. d. vidi Dominum regem fabaoth
oculis meis.

*.6. Ad verbum è Græco, detracta præp. in, ante forcipe. Ambrof. 1. de Spir. S. col. 624. c. legit: Missum est ad me unum de feraphim. Ita quoque Hieron. epift. ad Damaf. to. 3. 523. c. deinde ait: LXX. Aquila, & Theodotion, seraphim neutro genere tranftulerunt, Symmachus masculino: item in hunc Ifai. loc. col. 62. e. dicit: Seraphim mittitur à Deo..... & in manu fua tenet calculum, quem juxta LXX. & Theod. forcipe..... apprehendit: & paulò fupra: Calculus iste, qui à folis LXX. ἄνθραξ, id eft, carbunculus, est interpretatus, poteft non carbonem fignificare, vel prunam, ut plerique exiftimant, fed ἄνθρxxa, id eft, carbunculum lapidem : eadem observat epift. ad Damaf. to. 3. 523. f. relatis nimirum his ex LXX. & in manu habet carbonem, quem forcipe acceperat de altari, & tetigit os meum, poft paulò fubdit: In Hebrao pro carbone, calculus legitur: & poft pauca: Videntur, inquit, mihi & LXX. in eo quod άνθραξ tranftulerunt, idem sensisse quod cateri: ἀνθραξ quippe, quem nos carbunculum interpretamur, genus eft lapidis fulgidi: & fup. col.521.e.rurfus habet: Et miffum eft ad me unum de feraphim, & in manu sua habebat carbonem, quem forcipe fumpferat de altari: at in Jerem. 1. col. 529. d. Et missus eft ad me unus de feraphim, & in manu babebat carbonem, quem forcipe tulerat de altari. Caffiod. in Pf. 118. p. 430. b. Et volavit ad me unus de feraphim, & in manu habebat carbonem ignis, quem forcipe acceperat de altari. Sed Hieron. ep. ad Damaf. col. 523.c. legit ex LXX. Et missum eft; paulòque post ait: Cateri Interpretes pro missum esse, volasse dixerunt.

*.7. Confonat Græc, detracto uno mihi, post dixit. Ambrof. 1. 1. de Spir. S. col. 623. f. 624. a. Ecce tetigit hoc labia tua, & auferet iniquitates tuas, & peccata tua circumpurgabit; bene circumpurgabit, nam in Græco est περικαθαριεῖ. Hilar. in Pfalm. 119. col. 373. f. 374. a. ait: Dictum ad Efaiam eft, cùm per forcipem carbone comprehenso labia ejus contacta funt: Ecce abstuli injuftitias tuas, & peccata tua purgavi. Hieron. epist. ad Damaf. to. 3. 521. e. Et tetigit os meum, & dixit: Ecce tetigit hoc labia tua,

abstulit iniquitates tuas, & peccata tua purgavit: at infra col. 524. f. fic habet ex LXX. & dixit: Ecce tetigit hoc labia tua, & auferet iniquitates tuas, & peccata tua purgabit: & in Jeremiæ cap. 1. col. 529. d. Et tetigit os meum, & dixit: Ecce tetigit iste lab, tua, & auferet iniquitates tuas, & pecc. tua mundabit. Caffiod. in Pf. 118. p. 430. b. Et tetigit os meum, & dixit: Ecce tetigit hoc Tabia tua : & ait : Ecce abftuli iniquitates tuas, & peccata tua circumpurgavi.

*.8. Græcè initio deest ego, extremòque additur εἰμί, fum, ad hoc, ecce ego; cætera quadrant. Græco fuffragatur ad verbum Auctor 1. de Spir. S. ap. Ambrof. col. 608. b. Vigil. Tapf. 1. cont. Varimad. p. 746. d. rurfum legit: Et audivi vocem dicentem mihi : Quem mittam ? & quis ibit ad pop. istum? Et dixi: Ecce ego fum, mitte me. Apud Hieron. ep. ad Damaf. to. 3. 522. a. omnia ut in textu, excepta voce ego, quæ initio deest: & inf. col. 524. f. rurfum habet ex LXX. Et audivi vocem Domini dicentis: Quem mittam ? & quis ibit ad populum istum ? & poft pauca ait: In Hebræo pofitum, & quis ibit nobis? & comment. in hunc Ifai. loc. col. 62. f. Pro eo quod, &nos, & alii omnes Interpretes transtulerunt, nobis..... nefcio quid volentes LXX. pofuerunt, ad populum iftum, quod penitus in Hebræo non habetur: rurfum ep. ad Damas. col. 526. a. refert ex LXX. Et dixit: Ecce ego fum, mitte me: & poft paulò fubdit: Propheta purgatus à vitiis, aufus eft dicere, Ecce ego sum; licet in Latinis codicibus, Tom. II.

propter Interpretum varietatem, sum non fit appofitum: unde
ipse ibid. col. 520. d. legit: Ecce ego, mitte me. Similiter
habet Ambrof. in Pf. 118. col. 1149. c. 1167. с.

. 9. Idem Vigil. Tapf. 1. cont. Varim. p. 746. d. le-
git: Vade, & dic populo buic : Aare audietis, & non in-
tellig. Es videntes videbitis, & non videbitis. Ita quoque
in Græco. Apud Tertul. 1. 3. 4. & 5. cont. Marc. p. 670.
c. 713. a. 793. c. Aure audietis, & non audietis : oculis
videbitis, & non videbitis : vide etiam sup. p. 725. b.
Apud Cypr. 1. 1. Testim. p. 276. c. Vade, & dic populo
isti: Aure audietis, & non intelligetis : & videntes vide-
bitis, & non videbitis. Apud Hilar. in Pf. 118. col. 343-
f. Auditu audietis, & non intelligetis. Apud Ambrof. in
eund. Pf. p. 1157. f. Aure audietis: item epift. 74. loquens
de Judæis, dura cervicis populo, fubdit: qui aure audiret,
& non audiret; oculis videret, & non videret. Ambrofiaft.
p. 158. c. Vade, & dic populs buic : Aure audietis, & non
intelligetis. Auct. 1. de Spir. S. apud eund. Ambrof. col.
608. b. Vade, & dic populo huic : Aure audietis; reliqua
ut in textu. Auct. op. imp. in Matth. hom. 32. p. 132. e.
Auditu auditis, & non intelligitis. Arnob. de Deo trino, p.
230. b. Våde, dic populo huic : Videntes videbitis, & non,
videbitis. Hieron. epift. ad Damaf. to. 3. 522. a. Et ait :
Vade, & dic populo huic : Aure audietis, & non intellige-
tis: & cernentes afpicietis, & non videbitis : & in Joel 2.
col. 1360. b. Vade, & dic populo buic : Auditu audietis,
& non intelligetis: & videntes afpicietis, & non videbitis :
fic etiam in Ifai. 42. & 53. col. 321. e. 382. e. at in Ifai.
6. col. 63. a. Vade, dic populo buic : Auribus audieris,
& non intelligetis : & videntes videbitis, & non cognofcetis:
& infra, relatis iifdem juxta textum Hebr. subdit: LXX.
hunc locum ita interpretati funt, ut evangelifta Lucas in
Apoftolorum Actibus pofuit, (Act. 28.25-27.) & poft plu-
ra: De præfenti autem loco hoc dicendum est, frustra nos
ad LXX. translationem confugere ; nec blafphemum videatur
esse, quod juxta Hebraicum dicitur: Auditu audire, & nolite
intelligere : & videte vifionem, & nolite cognofcere :
cùm bujusmodi teftimonia etiam in LXX. Interpretibus repe-
riamus, ut est illud in Exodo: Propterea suscitavi te, ut
oftendam in te virtutem meam, &c.

. 10. Eadem funt in Græco, detracto uno & credant; extremo etiam, non fanem, fed ἰάσομαι, sanabo. Tertul. 1. 3. adv. Marc. p. 670. c. Incrassatum est enim cor populi hujus : & auribus graviter audierunt, & oculos concluferunt (Gr. τὸς ὀφθαλμὸς ἐκάμμυσαν") nequando auribus audiant, & oculis videant, & corde conjiciant, & convertantur, & fanem illos : & l. adv. Psych. p. 984. b. alludens, ait: Incrassatum erat cor populi, ne oculis videret, & auribus audiret, & corde conjiceret (adipibus obstructo.) Cypr. 1. 1. Testim. p. 276. c. Incrafssavit enim cor populi hujus : & auribus graviter audierunt, & oculos fuos concluferunt: ne fortè videant oculis, & auribus audiant, corde intelligant, & revertantur, & curem illos: & 1. de laude martyrii, pag. 344. c. Gravatum eft cor infipiens eorum, nequando convertantur, & fanem illos. Hilarius in Pfalmum 140. col. 540. f. Incraffatum eft cor populi bujus. Similiter habet Ambrof. 1. 2. de fide, col. 494. a. tum addit: & auribus graviter audierunt, & oculos fuos gravaverunt : nequando oculis fuis videant, & auribus audiant, & corde intelligant. Ambrofiaft. p. 179. a. Obcacavit oculos eorum, ne videant; & aures ne audiant, usque in bodiernum diem. Hieron. in Joel 2. col. 1360. b. Incraffatum est enim cor populi hujus, & auribus fuis graviter audierunt: fic etiam in Ifai. 53. col. 382. e. detractâ voculâ fuis. At August. 1. cont. Jud. to. 8. 36. c. legit: Incraffa cor populi hujus, & aures eorum oppila, & oculos Xxx

Iren. 1. 5. c. 34.

P.334.4.

1

VERSIO ANTIQUA.

11. Et dixi: Usquequo Domine? Quoadusque defolentur civitates ad non inhabitandum, & domus ut non fint homines, & terra derelinquetur deferta.

12. Et poft hæc longè nos faciet Deus homines, & qui remanferint, multiplicabuntur fuper terram. Hieron. in Ifai. 13. Et adhuc in ea erit decimatio, & rurfum 6. col.65.c. erit in deprædationem ficut terebinthus, & ficut quercus, quæ projecit fructus fuos.

VULGATA NOVA.

11. Et dixi: Uiquequo Domine? Et dixit: Donec defolentur civitates absque habitatore, & domus fine homine, & terra relinquetur deserta,

12. Et longè faciet Dominus homines, & multiplicabitur quæ derelicta fuerat in medio terræ.

13. Et adhuc in ea decimatio, & convertetur, & erit in oftenfionem ficut terebinthus, & ficut quercus, quæ expandit ramos fuos: femen fanctum erit id, quod fteterit in ea.

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.

corum grava: fimiliter 1. 2. de Trin. col. 790. d. Gelafiús I. tract. r. de anathem. vinc. Conc. to. 4. 1231.c. Claude oculos eorum, & obtura aures corum : & videntes non videant, & audientes non audiant, nequando intelligant : 5 obdura cor populi hujus, ne unquam convertantur, & fanem illos. Auct. 1. de laude mart. apud Cypr. р. 426. а. Gravatum eft cor infipiens eorum, nequando convertantur, & falvem illos.

. 11. Itidem Græcè, hoc inserto, & εἶπεν, & dixit, post vocem Domine : Iren. verò inf. c. 35. p. 335. c. legit: Cùm defolata fuerint civitates gentium 5 (f.eò) quòd non inhabitentur, & domus eò quòd non fint homines, & derelinquetur terra deferta. Gr. "Ἕως ἂν ἐρημωθῶσι πόλεις παρὰ τὸ μὴ καλοικεῖθαι, ἢ οἶκοι παρὰ τὸ μὴ εἶναι ανθρώπες, &c.

Aut. op. imp. in I. Matth. hom. 1. p. 20. f.

V. 12. Idem Iren. 1. 5. c. 35. p. 335. c. legit: Elongabit Deus homines, & derelifti multiplicabuntur in terra: nec abfimile Græc. est.

*. 13. Ita rurfum in Græco eft, exceptis his poftr. ὡς βάλανος, ὅταν ἐκπέσῃ ἐκ τῆς θήκης αυτῆς, & ficut glans, cum exciderit è theca fua, loco & ficut quercus, &c. Hieron. quidem ibid. col. 65. c. fubnectit ista de Hebr. Sanctum femen erit, quod peterit in ea: at infra ait: Quod diximus: femen sanctum erit, &c. vel juxta Aquilam, femen sanctum erit germen ejus, in LXX, Interpretibus non habetur, fed de Hebraico, Theodotionis edizione ab Origene additum in Ecclefia fertur exemplaribus: quapropter illa verba resecanda duximus; quæ etiam hodie non sequuntur in Gr. nec procul dubio erant in antiqua Verfione Lat. ante Origenem.

CAPUT

VERSIO ANTIQUA.

T factum eft in diebus Achaz, filii Joathan

E regis Juda, afcendit Rad

,

&

rex Syriæ, Phacee, filius Romeliæ rex Ifraël, ad Jerufalem, expugnare eam : & non potuerunt eam debellare.

2. Et annuntiatum eft in domo David à dicentibus: Confenfit Syria cum Ephraim, & expavit anima ejus, & anima plebis ejus, ficut in filva arbor, cùm à vento commovetur.

3. Et dixit Dominus ad Ifaiam: Exi in obviam Achaz tu, & qui relictus eft Jafub filius tuus, ad piscinam & fuperioris viæ Villæ fullonis.

4. Et dices ei: Vide ut quiefcas : & noli timere, neque anima tua languescat à duobus titionibus fumigantibus iftis: cùm enim ira furoris mei facta fuerit, iterum fanabo : quoniam filius Aram, & filius Romeliæ,

5. qui cogitaverunt cogitationem peffimam, dicentes:

6. Afcendamus in Judæam, & colloquentes eis, convertamus eos ad nos, & regem statuemus eis filium Thabeel.

7. Hæc dicit Adonai, Dominus fabaoth: Non manebit cogitatio ista, neque fic fiet:

Cypr. 1. 1. & 3. 9..... Et fi non credideritis, neque intelligetis. Testim. p. 277. c. 317.c.

I.

VII.

E

VULGATA NOVA.

T factum eft in diebus Achaz filii Joathan,
4. Reg.
filii Oziæ regis Juda, afcendit Rafin rex 16.5.

Syriæ, & Phacee, filius Romeliæ rex Ifraël, in
Jerufalem, ad præliandum contra eam : & non
potuerunt debellare eam.

2. Et nunciaverunt domui David, dicentes : Requievit Syria super Ephraim, & commotum eft cor ejus, & cor populi ejus, ficut moventur ligna filvarum à facie venti.

3. Et dixit Dominus ad Ifaiam: Egredere in occurfum Achaz tu, & qui derelictus eft Jafub filius tuus, ad extremum aquæductus piscinæ fuperioris in via Agri fullonis.

4. Et dices ad eum: Vide ut fileas: noli timere, & cor tuum ne formidet à duabus caudis titionum fumigantium iftorum in ira furoris Rafin regis Syriæ, & filii Romeliæ :

5. eò quòd confilium inierit contra te Syria in malum Ephraim, & filius Romeliæ, dicentes:

6. Afcendamus ad Judam, & fufcitemus eum, & avellamus eum ad nos, & ponamus regem in medio ejus filium Tabeel.

7. Hæc dicit Dominus Deus: Non ftabit, & non erit illud :

8. fed caput Syriæ Damafcus, & caput Damafci Rafin: & adhuc fexaginta & quinque anni, & definet Ephraim efle populus :

9. & caput Ephraim Samaria, & caput Samariæ filius Romeliæ. Si non credideritis, non permanebitis.

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 1. Græc. poft Joathan, addit τῷ ὑια Οζίε, filii Ofia, & loco Syria, ponit ̓Αράμ; at Mf. Mediol. cum Symm. & Aquila hab. Σύριας; car. quadrant.

[ocr errors]

. 2. Eadem funt in Græco, præter seqq. εἰς τὸν οἶκον, ἐπ domum, pro in domo ; λέγων, dicendo, pro à dicentibus; ̓Αράμ, pro Syria, & ξύλον, lignum, loco arbor; in Mss. Alex. & Medipl. non λέγων sed λέγοντες ; in ed. Compl. λεγόντων. Apud Hieron. in Ifai. 7. col. 66. a. Et nunciaverunt domui David, dicentes: Confenfit Syria cum Ephraim. 7. 3. In Græco abeft &, poft piscinam, & loco villa, ponitur ἀγρῶ, agri; cæt. concordant.

7.4. Ita è Graco, excepta voce titionibus, pro qua ξύλων τῶν διαλῶν, lignis titionum; item inf. &, &, pro quoniam.

*. 5. Græc. ὅτι ἐβελεύσαντο βελὴν πονηράν, quia inierunt confilium malum : Mf. Alex. addit : περὶ (ε, λέγοντες, de te, dicentes.

#. 6. Ita in Græco, præter ista, ἀποςρέψομλυ, avertemus, pro convertamus, & fub fin. αὐτῆς τὸν ὑπὸν, εjus filium, pro eis filium; at in Mf. Alex. ac ed. Compl. avτοῖς; item sup. in eodem Μs. ἀποςρέψωμθω.

*.7. A Græco abeft vocabulum Adonai; paulò verò post pro cogitatio, legitur ban, confilium; ultimòque ésai, erit, pro fic fiet.

V. 9. Tertul. 1. 4. adv. Marc. p. 714. c. Nifi credideritis, non intelligetis; & inf. 719. a. 722. b. Nifi enim credid. &c. & l. 5. p. 793. c. Et nifi credideritis, nec intelligetis. Ambrof. 1. 1. de interpel. Job, c. 9. col. 636. d.

[blocks in formation]

15. Butyrum & mel comedet, ut sciat reprobare malum, & eligere bonum.

;

16. Quia antequam sciat puer reprobare malum, & eligere bonum, derelinquetur terra, quam tu deteftaris à facie duorum regum suorum.

VERSIO ANTIQUA.

10. Et adjecit Dominus loqui ad Achaz, di- Cypr. 1. a. Teftim.

cens:

11. Pete tibi fignum à Domino Deo tuo in altitudinem furfum, & in altitudinem deorfum. 12. Et dixit Achaz: Non petam, & non tentabo Dominum Deum meum.

13. Et dixit: Audite itaque domus David: Non pufillum vobis certamen cum hominibus, quoniam Deus præstat agonem?

14. Propter hoc dabit Deus ipse vobis fignum. Ecce virgo in uterum accipiet, & pariet filium, & vocabitis nomen ejus Emmanuel.

15. Butyrum & mel manducabit, priufquam sciat reprobare malum, & eligere bonum.

p. 288. b.

16. Quoniam priufquam sciat puer bonum aut Ambr. in Lat. 3. malum, non credet malitiæ, ut eligat quod bo- col. 1333.d. num eft.....

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

Si enim non credideritis, nec intelligetis. Ambrofiast. p. 119. e. Nifi credideritis, neque intelligetis. August. epist. 120. & 194. to. 2. 347. d. 721. g. Nifi credideritis, non intelligetis: fimiliter hab. 1. 2. de doctr. Chr. to. 3. 25. f. 26. a. fed addit: Alius interpretatus eft: Nifi credideritis, non permanebitis. Hieron, etiam in hunc Ifai. loc. col. 67. a. notat ita tranftulisse Symmachum, LXX. verò, non intelligetis: quibus favent Facundus Herm. epist, fid. cath. p. 845. e. Greg. M. 1. 2. Moral. c. 46. p. 64. e. Auct. quæst. apud Aug. to. 3. 115. e. Auct. 1. de promiff. apud Profp. p. 99. c. & Fulg. 1. pro fide cath. p. 545.

*. 10. Confonat Græc. ad verbum. Similiter ap. Iren. 1. 3. c. 21. p. 217. a. Seniores, inquit, fic interpretati funt dixiffe Efaiam: Et adjecit Dominus loqui ad Achaz. Anon. verò ap. Marten. Anecdor. to. 5. p. 7. d. Factum est verbum Domini ad Achaz.

#. 11. Ita Græcè, præter postrema, εἰς βάθος, ἢ εἰς ὕψος unde Hieron. in hunc loc. col. 69. a. b. legit: Pete tibi fignum à Domino Deo tuo, five de profundo, five de excelfo ; tum addit: quòd cùm foli LXX. dixerint, cateri juxta Hebraicum fignificantius tranftulerunt, de profundo inferni. Ambr. in Pf. 118. col. 1069. b. Pete tibi fignum à Domino in profundum, aut in altum. Irenæus verò 1. 3. c. 21. p. 217. a. Pete tibi fignum à Domino Deo tuo in profundum deorfum, aut in altitudinem furfum. Anon. apud Marten. Anecdot. to. 5. p. 7. d. Pete tibi fignum à Domino Deo tuo in profundum inferni, five in excelfum fupra. #. 12. Confonat Græc. nifi quòd extremò delet Deum meum. Iren. 1. 3. c. 21. p. 217. a. Et dixit Achaz: Non poftulabo, nec tentabo Dominum. Ambrof. in Pf. 118. col. 1069. b. & l. 5. de fide, col. 594. c. Non petam, neque tentabo Dominum.

#. 13. Sic iterum Cypr. ep. 8. ad Mart. p. 17. b. Iren. veròl. 3. c. 21. p. 217. a. Et dixit : Non pufillum vobis agonem prabere hominibus, & quemadmodum Dominus prastat agonem ? Tertul. l. adv. Jud. c. 8. p. 141.b. Audite domus David: Non pufillum vobis certamen cum hominibus, quoniam Deus praftat certamen? At Hieron, in Isai. 7. col. 70. b. ait: Pro labore, & moleftia, quod Aquila & Symmachus tranftulerunt, LXX. & Theod. agonem interpretati funt. Anon. apud Marten. Anecd. to. 5. p. 7. d. Et ait : Audite nunc domus David: Non pufillum vobis certamen erit cum hominibus, & ideo vos praftabitis certamen cum bominibus, f. cum Domino ? Grzc. Καὶ εἶπεν· ̓Ακύσατε διή οἶκος Δαυίδ· Μὴ μικρὸν ὑμῖν ἀγῶνα παρέχειν ἀνθρώποις, ὰ πῶς Κυρίῳ παρέχετε ἀγῶνα; Ει dixit..... Nunquid parum vobis est certamen prabere bominibus, & quomodo Domino prabetis certamen ?

V. 14. Iren. 1. 3. c. 21. p. 217. a. Propter hoc Dominus ipse dabit vobis fignum. Ecce virgo in ventre accipiet, & pariet filium, & vocabitis nomen ejus Emmanuel. Ita quoque in Græco, præter unum fingul. καλέσεις, pro vocabitis: fubdit Irenæus : Non ergo vera eft quorumdam interpretatio: Ecce adolefcentula in ventre habebit, & pariet filium, quemadmodum Theodotion..... & Aquila..... quos fectati funt Ebionai. Tertul. adv. Jud. c. 9. p. 141. b. Propter hoc ipfe Deus dabit vobis fignum. Ecce virgo concipiet in utero, & pariet filium, & vocabitis nomen ejus Emmanuel : & l. de carn. Chr. p. 553. b. Propterea dabit vobis Dominus ipfe fignum. Ecce virgo, &c. ut fupra : vide etiam ibid. p. 551.2.552. c. & l. de refurr. carn. p. 573. c. & l. 3. adv. Marc. p. 674. a. b. Similiter hab. Novat. de Trin. p. 1036. a. Ecce virgo concipiet, & pariet filium. Lact. 1. 4. Inftit. c. 12. p. 576. cum textu concinit ad verbum. Ambrof. 1. 1. de Cain, c. 3. col. 187. d. Tom. II.

Ecce virgo in utero accipiet, & pariet filium, & vocabitur nomen ejus Emmanuel : fimiliter l. 2. de Abr. c. 2. col. 315. f. præter unum, & vocabis: vide etiam in Pf. 118. col. 1069. c. 1213. f. & in Luc. 2. & 9. col. 1283. d. 1288. c. 1413. e. &c. Ambrofiast. 27. e. Ecce virgo in utero concipiet. Fulgent. 1. 1. ad Trafsim. c. 8. p. 75. b. Ecce virgo in utero accipiet, & pariet filium, & vocabitur nomen ejus Emmanuel: atl.cont. Fastid.c.8. Ecce virgo in utero habebit, & pariet fil. Junil. Afric. 1. 2. de partib. div. leg. c. 22. p. 348. d. Ecce virgo in utero concipiet, & pariet fil. & vocabunt nom. ejus Emmanuel. Auct. 1. de promiff. p. 3. ap. Profp. col. 172. €. Ecce virgo in utero accipiet, & pariet filium, & vocabitis nomen, &c. Ita quoque S. Pacianus hab. 1. de bapt. p. 318. d. præter hoc, & vocabitur. Sic etiam Anon. apud Marten. Anecdot. to. 5. p. 8. a. At Hieron. in hunc loc. col. 70. 71. cum Vigil. Tapf. 1. 3. de Trin. p. 222. 2. 227. c. Ecce virgo in utero concipiet..... & vocabis, &c. Philastr. Brix. de hæref. pag. 722. e. Septuaginta duo dixerunt : Ecce virgo in utero concipiet, & pariet filium, & nomen ejus, Deus nobifcum, Aquila autem dixit : Ecce juvencula concipiet, & pariet filium, & nomen ejus, Potens cum hominibus. Rurfum Hieron. in hunc loc. col. 70. d. Propterea dabit Dominus ipse vobis fignum. Ecce virga concipiet, & pariet, & vocabis nomen ejus Emmanuel : & post paulò: Sin autem juvencula, vel puella, ut Judai volunt, & non virgo pariat, quale fignum poteris appellari? deinde: Virgo Hebraice bethula appellatur, quæ in prafenti loco non fcribitur, fed pro hoc verbo pofitum est alma, quod prater LXX. omnes adolefcentulam tranftulerunt : porro alma apud eos verbum ambiguum est: dicitur enim, & adolefcentula, & abscondita, &c. item infra col. 71. c. Et LXX. & tres reliqui fimiliter transtulerunt vocabis, pro quo in Matthao fcriptum eft vocabunt, quod in Hebrao non habetur..... verbum carathi, quod omnes interpretati funt vocabis, poteft intelligi & vocabit. Demum 1. de opt. gen. interpr. to. 4. 252. f. ait: LXX. tranftulerunt: Ecce virgo in utero accipiet, & pariet filium, & vocabitis nomen ejus Emmanuel..... Porro in Hebrao legimus ita fcriptum : Ecce virgo concipiet, & pariet filium, & vocabit nomen ejus Emmanuel.

#. 15. Iren. 1. 3. c. 21. p. 217. a. Butyrum & mel manducabit: priusquam cognofcat, aut eligat mala, commutabit bonum. Similiter hab. Tertul. adv. Jud. c. 9. p. 141. c. Butyrum & mel manducabit. Ita quoque Ambrof. 1. 2. de Abr. c. 2. col. 315. f. fed addit: priufquam sciat, aur proferat mala, eliget bonum. Hieron. in hunc loc. col. 72. c. relatis his Vulg. verbis, Butyrum & mel comedet, ut fciat, &c. fubdit: pro quo LXX. tranftulerunt, antequam sciat; quodque fequitur, assumere malum, in Hebraico non babetur. Fulgent. 1. 1. ad Trasim. c. 8. p. 75. b. Butyrum & mel manducabit : priusquam sciat, aut proferat maligna, mutabit bonum. S. Pacian. fer. de bapt. p. 318. d. Butyrum & mel manducabit: priusquam sciat, aut proferre malum, aut eligere bonum. Junil. Afric. 1. 2. de partib. div. leg. c. 22. p. 348. d. priusquam sciat puer cognofcere malum, & eligere bonum. Græc. πρινὴ γνῶναι ἀυτὸν, ἢ προελέθαι πονηρά, ἐκλέξαθαι τὸ ἀγαθόν, antequam sciat, aut praeligere mala, eligere bonum. Symmachus verò, εἰς τὸ γνώναι αυτὸν ἀποδοκιμάσαι τὸ κακὸν, ἢ ἐκλέξαθαι τὸ ἀγαθόν. . 16. Eadem rurfus habet Ambrof. 1. 1. de Cain

[ocr errors]

او

3. col. 187. d. & l. 2. de Abr. c. 2. col. 315. f. item 1. 2. de interpel. Dav. c. 6. col. 647. b. alludens dicit: Quoniam priusquam fciret puer bonum aut malum, elegit quod bonum eft : & l. de bened. Patr. c. 6. col. 522. c. Priusquam sciat puer vocare patrem aut matrem, non credidit Xxx ij

[ocr errors]
[blocks in formation]
[ocr errors]

18. Et erit in die illa: Sibilabit Dominus muscæ quæ est in extremo fluminum Ægypti, & api, que eft in terra Affur,

19. & venient, & requiefcent omnes in torrentibus vallium, & in cavernis petrarum, & in omnibus frutetis, & in universis foraminibus.

20. In die illa radet Dominus in novacula conducta, in his qui trans flumen funt, in rege Affyriorum, caput & pilos pedum, & barbam universam.

21. Et erit in die illa: Nutriet homo vaccam boum, & duas oves,

Hieron. in Ifai. 8. to. 3.75.d.e.

VULGATA NOVA.

17. Adducet Dominus fuper te, & fuper populum tuum, & fuper domum patris tui, dies qui non venerunt à diebus separationis Ephraim à Juda cum rege Affyriorum.

NOVA

22. & præ ubertate lactis comedet butyrum: butyrum enim & mel manducabit omnis qui relictus fuerit in medio terræ.

[ocr errors]

23. Et erit in die illa: Omnis locus ubi fuerint mille vites, mille argenteis, in spinas & in vepres erunt. 24. Cum sagittis & arcu ingredientur illuc : vepres enim & spinæ erunt in universa terra.

25. Et omnes montes, qui in sarculo farrientur, non veniet illuc terror spinarum & veprium, & erit in pafcua bovis, & in conculcationem pecoris.

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.

malitia, eligens quod bonum eft: fed prima hujus testi-
monii verba pertinent ad v. 4. capitis 8. Iren. 1. 3. c. 21. p.
217. a. Quoniam priusquam cognoscat infans bonum vel
malum, non consentiet nequitia, uti eligat bonum. Auguft.
1. 8. de Gen. ad lir. to. 3. 237. a. Priusquam fciat puer
bonum aut malum, contemnet malitiam, ut eligat bonum.
Fulg. 1. 1. ad Trafim. c. 8. p. 75. b. Quoniam priusquam
fciat puer bonum aut malum, non credit malitiæ, ut eligat
quod bonum eft : & relinquetur terra defolata. Græc. Διότι

[blocks in formation]

πεινή γνῶναι τὸ παιδίον ἀγαθὸν ἢ κακὸν, ἀπειθεῖ πονηρία.
ἐκλέξαθαι τὸ ἀγαθόν· ἐὶ καλαλειφθήσεταὶ ἡ γῆ, ἣν ζὺ φο
τῇ ἀπὸ προσώπε τῶν δύο βασιλέων· & relinquetur terra,
quam tu times à facie duorum regum..

:

*. 17. Græcum initio hab. Amὰ ἐπάξε ὁ Θεὸς, Sed adducet Deus; reliqua ut in Lat. sup. verbum pro verbo: & fanè Hieron. loc. cit. ait LXX. hunc locum ita vertisse; sed inf. fubdit, quod quem fenfum babeat scire non poffumus; vid. feqq. ibid.

T. dixit Dominus ad me : Sume tibi librum novum & magnum, & fcribe in eo ftylo hominis: Velociter spolia detrahe, citò prædare. 2. Adest enim : & teftes fac mihi fideles homines, Uriam, & Zachariam filium Barachiæ.

3. Et accessi ad prophetiffam, & concepit, & * Ambr. in Pfalm. peperit filium. Et dixit Dominus ad me: a Voca 118. col. 1241.d. nomen ejus, Velociter spolia detrahe: Divide

citò.

4. Quia priufquam sciat puer vocare patrem aut matrem, accipiet virtutem Damafci, & fpolia Samariæ, contra regem Affyriorum.

6..... Vide Not.

[blocks in formation]

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 1..... 3. Hieron. hîc de more profert Vulgatæ con-
textum; tum addit: LXX. pro libro grandi, interpretati
funt librum novum & magnum ; & pro eo quod in Hebræo
habetur, Adhibui mihi testes fideles, dixerunt: Adest
enim: & testes fac mihi fideles homines; & pro Uria
facerdote, tantùm Uriam; catera fimiliter. Ex quibus om-
nibus fupra confecimus Lat. textum, nimirum ufque ad
hæc verba, Voca nomen ejus, &c. quæ addita funt ex
Ambr. In Græco hod. fic : Καὶ εἶσε Κύριος πρὸς μέ· Λά-
σε ζεαυτῷ τόμον καινε μεγάλε, η γράψον εἰς ἀὐτὸν γρα-
φίδι ἀνθρώπε, τῷ ὀξέως προνομήν ποιῆσαι σκύλων· Et dixit
Dominus ad me : Sume tibi tomum novi magni, & fcribe
in eo stylo hominis, ut velociter depradationem faciat Spo-
liorum; reliqua concordant, nifi excipias hæc ult. V. 3.
Ταχέως σκύλευζον· Οξέως προνόμευ ζοr quæ eodem re-
cidunt. Iren. 1. 3. c. 16. p. 205. c. leg. Voca nomen ejus,
Velociter spolia: Celeriter dispartire. Hieron. ep. ad Prin-
cip. to. 2. 684. b. Velociter fpolia detrahe, citò pradare.
. 4. Eadem rurfus habet Ambrof. 1. 1. de Cain, c.
3. col. 187. d. & l. de parad. col. 157. e. excepta con-
junct. &, vel ac, pro aut poft patrem: at in Pf. 36. col.
800. e. conftanter leg. patrem aut matrem, &c. fimiliter
1. 2. de interpel. Dav. c. 6. col. 647. b. & in Luc. 3.
col. 1334. a. & l. de Incarn. col. 720. c. nec aliter in
Græco, præter unum svartı, coram, pro contra, ante re-
gem, Iren. 1. 3. c. 16. p. 205. d. legit: Priusquam enim

cognofcet puer vocare patrem aut matrem, accipiet virtutem
Damafci, & spolia Samaria, contra regem Affyriorum. Ter-
tul. 1. adv. Jud. c. 9. p. 141. b. c. Quoniam priusquam
cognofcat infans vocare patrem aut matrem, accipiet vir-
tutem Damafci, & fpolia Samaria, adversus regem Affyrio-
rum: at l. 3. adv. Marc. p. 674. a. Priusquam cognof-
cat puer vocare patrem & matrem, &c. ut fup. vide etiam
1. 5. adv. Marc. p. 800. b. & l. de refurr. carn. p. 573.
c. Item Hieron. in Zach. 9. to. 3. 1755. d. alludens di-
cit: Antequam fciret puer vocare patrem & matrem, acce-
pit virtutem Damafci, & fpolia Samaria. Fulgent. lib. I.
ad Trafim. c. 8. p. 75. b. textui fuffragatur usque ad
vocem Samaria. Auct. op. imp. in Matth. hom. 1. p. 28.
a. Priusquam cognofcat puer patrem & matrem, accipiet
virtutem Damafci, in conspectu regis Affyriorum. Vigilius
Tapf. 1. 5. cont. Eutych. p. 68. c. Antequam cognofcat puer
vocare patrem ant matrem, accipiet virt. Dam. & spolia Sa-
marda. Nec diffimiliter hab. Anon. apud Marten. Anec-
dot. to. 5. p. 8. a. nifi quòd extremo addit, contra re-
gem Affyriorum.

*. 6. Auctor 1. cont. Jud. apud Cyprian. p. 575. a.
his alludens, dicit: Vos noluiftis aquam Siloam, qua va-
dit filentio, fed magis voluiftis aquam Raffim. Græcè ita:
Διὰ τὸ μὴ βύλεθαι τὸν λαὸν τῦτον τὸ ὕδωρ τῷ Σιλωάμο
τὸ πορευόμλιον ήσυχῆ, ἀλλὰ βύλεθαι ἔχειν τὸν ̔Ραοσir,
&c. Eo quòd populus bic non vult aquam Siloam, qu

:

Luc.2.

34.

VULGATA NOVA.

7. propter hoc ecce Dominus adducet super eos aquas fluminis fortes & multas, regem Affyriorum, & omnem gloriam ejus : & afcendet super omnes rivos ejus, & fluet fuper univerfas ripas ejus,

8. & ibit per Judam, inundans, & tranfiens usque ad collum veniet. Et erit extensio alarum ejus, implens latitudinem terræ tuæ, ô Emmanuel. 9. Congregamini populi, & vincimini, & audite universæ procul terræ : confortamini, & vincimini, accingite vos & vincimini :

10. inite confilium, & dissipabitur : loquimini verbum, & non fiet: quia nobifcum Deus.

11. Hæc enim ait Dominus ad me: Sicut in manu forti erudivit me, ne irem in via populi hujus, dicens:

12. Non dicatis, Conjuratio: omnia enim quæ loquitur populus iste, conjuratio eft: & timorem ejus ne timeatis, neque paveatis.

13. Dominum exercituum ipsum sanctificate : ipse pavor vefter, & ipfe terror vester.

14. Et erit vobis in sanctificationem. In lapidem autem offenfionis, & in petram fcandali Rom. 9. duabus domibus Israël; in laqueum & in ruinam habitantibus Jerufalem.

32.

1. Pet.

[blocks in formation]

16. Liga teftimonium, signa legem in difcipulis meis. 17. Et exspectabo Dominum, qui abscondit faciem fuam à domo Jacob, & præstolabor eum.

18. Ecce ego & pueri mei, quos dedit mihi Dominus in fignum, & in portentum Ifraël à Domino exercituum, qui habitat in monte Sion.

[blocks in formation]

10. quodcunque inieritis confilium, diffipa- Hieron, in Ifai. bitur: & quidquid locuti fueritis, non permane- 55.10.3.405.6. bit in vobis.....

11. Hæc dicit Dominus: Forti manu recefferunt ab itinere viæ populi hujus, loquentes :

12. Ne fortè dicant, Durum eft: omnia enim quæ loquitur populus iste, dura funt : timorem autem ejus ne timueritis, neque conturbemini. 13. Dominum virtutum ipsum sanctificate : & ipse erit timor tuus.

14. Et fi in ipfo confifus fueris, erit tibi in sanctificationem: & non ut lapidi offenfionis occurretis, neque ut petræ ruinæ : domus autem Jacob in laqueo, & in convalle erit fedentibus in Jerufalem.

15. Ideo infirmi erunt in ipfis plurimi, & ruent, & conterentur, & appropinquabunt, & capientur homines in tuitione.

Hieron. in Ifai. 8. col. 78. e. f. è Lxx.

16. Tunc manifesti erunt qui signant legem, Cypr. 1. 1. Teft. ne difcant.

17. Et dicet: Exspecto Deum, qui avertit faciem fuam à domo Jacob, & fidens ero in illum. 18. Ecce ego & pueri, quos dedifti mihi.....

clamitant.....

p.278.c.

Ambr. in Luc. 7. col. 1386.d.

8. col.81.6.82.4.

19. Et cùm dixerint ad vos: Quærite à pytho- 19..... qui de terra loquuntur, qui de ventre Hieron. in Ifai. nibus, & à divinis, qui strident in incantationibus fuis: Nunquid non populus à Deo fuo requiret pro vivis à mortuis?

20. Ad legem magis, & ad teftimonium. Quòd

20. Legem in adjutorium hominibus dedit..... Aug. ep. 175.10.

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.

vadit cum filentio, fed vult babere Rafin, &c.

*.7. Eadem funt in Græco, præter verbum ἀνάγε, adducit, proinducet; deest etiam conjunct. &, post multam. Auct. l. adv. Jud. apud Cypr. p. 575. a. alludens fic pergit: quapropter induco vobis regem Affyriorum, qui montes veftros in planum dabit, & introibit terras veftras. *.8. Hieron. ibid. Hoc quod in LXX. legitur, & ambulabit fuper omnem murum... aut forte aliquid facere; in Hebraico non habetur, & in Gracis codicibus veru jugulante confossum est: & non multò fupra: Emmanuel, inquit, à LXX. fequenti capitulo coaptatur, non proprio nomine, ut apud Hebræos vocatur, fed interpretato, id eft, Nobif

cum Deus.

*. 9. Hieron. ibid. Pro congregamini, five infirmamini, & confringimini, ut interpretati funt alii, LXX. pofuerunt scitote; verbum enim Hebraicum roi, propter res littera, & dalet fimilitudinem, intellexerunt doü.

. 10. Eadem Græc. fonat, nifi quòd pro dissipabitur, hab. διασκεδάσς Κύριος, dissipabit Dominus; & pro quidquid, λόγον ὅν, verbum quodcunque.

V. 11. Ita refert Hieron, ex LXX. In ed. Rom. pro 1. Hac, legitur Ούτω, Sic; & pro recefferunt, ἀπειθέοι, recedunt; cæt. ut in Lat. fup.

V. 12. Editio Rom. tollit eft, post durum; dein verò habet fingulariter, πᾶν γὰρ ὁ ἐὰν εἴσῃ ὁ..... σκληρόν ἐσι· reliqua ut in textu. Auct. 1. de promiff. ap. Profp. p. 134. a. extremò hab. ne ergo timueritis eos.

#. 13. Sic eft in Gr. ed. Rom. præter vocem virtutum, quæ abest: Mf. tamen Mediol. cum edd. Ald. & Compl. hab. τὸν Κύριον τῶν δυνάμεων· fic etiam Aquila, & Symm. cum Theodotione. Auct. l. de promiff. p. 2. c. 9. apud Profp. p. 134. a. Dominum autem fanctificate in cordibus vestris : & ipse erit vobis timor.

#. 14. Hæc tota concordant cum Græco, excepto uno aut altero, nempe erit fedentibus, pro quo fimpliciter,

ἐγκαθήμενοι, Sedentes; item sup. λίθε προσκόμμαλι, lapidis
offensioni, non lapidi offenfionis: Tertul. I. adv. Jud. c. 14.
p. 148. a. legit lapidem offenfionis : & 1. 5. adv. Marc. p.
787. a. Ecce pofui in Sion lapidem offenfionis, & petram
Scandali. Arnob. jun. de Trin. p. 210. b. Ecce ponam in
Sion lapidem offenfionis, & petram scandali.

. 15. Confonat Græc. ad verbum. Hieron, tamen ibid.
monet, hoc quod fequitur, homines in tuitione, obelo pra-
notandum effe.

. 16. Hieron. in Ifai. 8. col. 80. b. LXX. inquit, hunc locum ita interpretati funt, videlicet: Tunc manifefti erunt qui fignantur, ut non discant legem: fimiliter epift. ad Damaf. to. 4. 155. c. legit: Tunc manifesti erunt qui fignantur. Græcè ita : Τότε φανεροὶ ἔσονται οἱ σφραγιζέμενοι τὸν νόμον τῷ μὴ μαθεῖν ambiguum autem hic est participium σφραγιζόμθυοι; vel enim paffivè sumi poteft, vel active; si paffivè, accusativus τὸν νόμον, pertinet ad ver bum μαθεῖν, secus si active; participium verbi medii admisit Cyprianus, Hieronymus verò passivi.

. 17. Eadem funt in Græco, excepto fut. πνώ, σχ spectabo, pro præsenti exfpecto.

. 18. Græc. habet, ἃ μοι ἔδωκεν ὁ Θεός, quos dedit mihi Deus; fed Ambr. in Luc. 17. col. 1485. d. conftanter legit, Ecce ego & pueri mei, quos dedifti mihi. S. Paulin. ep. 19. p. 108. b. Ecce ego Domine, & pueri, quos dedifti mihi.

*. 19. Ita interpretati funt LXX. teste Hieronymo. Hodie etiam ita legitur Græcè, nifi quòd post verbum loquuntur, interferuntur ista, τὸς κενολογῦντας, υana loquen

tes.

. 20. Prima verba sumpta ab Augustino ita leguntur Græcè, nifi quòd additur ibid. yap, enim, ad legem, detrahiturque vox hominibus. Ambrofiaft. p. 58. b. habet, Lex in adjutorium data eft. Græc. fubdit, ἵνα εἶπωσιν, με dicant; reliqua ut in textu, hoc adjuncto in fine, περι

2.6.8.d.

[ocr errors]
« ZurückWeiter »