Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

VERSIO ANTIQUA, QUE ET VULGATA NOSTRA.

37. Lætetur anima veftra in mifericordia & dabit vobis mercedem veftram in tempoejus, & non confundemini in laude ipfius. 38. Operamini opus veftrum ante tempus,

fumite

re fuo.

NOTE.

paulòque poft, woxur multum, loco copiofum, quæ idem fonant.

fundemini.

. 38. Sic ap. Auguft. in Spec. Ita quoque in Gr. ad verbum, excepto uno vobis, quod abeft, nimirum post

. 37. Ita refert Aug. in Speculo; fic etiam in Græco eft, excepto uno airbeine, confundamini, pro con- dabit.

bbbbbbbbbbbbbbbbbâ

ROMAN. CORRECTIONUM AD EDIT. VULGATAM DELECTUS,

[blocks in formation]

IN
N prologo. Et dicentes & fcribentes doctiffimos fieri,
Pro dicentes, quod eft loquentes, plerumque legitur dis-
centes, unâ litterâ additâ ; fed male.

Et illorum periti facti. Non mutes participium faci in verbum infinitivum fieri.

Deficere in verborum compofitione. Correctores fuftulerunt conjunctionem &, qua à plerifque libris præponitur his verbis.

Nam deficiunt verba Hebraica. Et hinc fuftulerunt & conjun&ionem, qua interponebatur ante verba.

CAP. I. . 8. Unus eft altiffimus Creator omnipotens. Non addas omnium nomini Creator.

V. 12. Et longitudinem dierum. Servanda eft conjunctio &, non mutanda cum præpofitione in.

V. 16. Cum electis feminis graditur. Non præponas his verbis conjunctionem &.

. 18. Religiofitas cuftodier & juftificabit cor. Quidam libri habent vivificabit; quidam, ut correctio, juftificabit. . 25. Et rami illius longævi. Non eft mutanda copulativa & in causalem enim.

CAP. II. . 17. Et quid facient. Non eft mutanda tertia perfona in fecundam facietis.

CAP. III. . 10. Ut fuperveniat tibi benedictio ab eo. Romani Correctores, pro eo quod vulgò legitur Deo, repofuerunt pronomen eo, referendum ad patrem tuum.

. 12. Non enim eft tibi gloria, ejus confufio. Et hîc, pro conjunctione adverfativa fed, repofuerunt pronomen ejus.

. 16. Nam pro peccato matris reftituetur tibi bonum. Cave commutes peccato, quod eft delicto, cum eo quod contrarium eft, bono facto, ut quidam.

. 26. Multos quoque fupplantavit fufpicio illorum. Non fcribas enim pro quoque.

. 28. Cor ingrediens duas vias, non habebit fucceffus. Pro fucceffus quidam legunt requiem.

. 30. Frutex enim peccati radicabitur in illis. Infignis correctio, qua pro verbo compofito eradicabitur, quod eft, radicitus evelletur, emendatum eft fcriptumque verbum fimplex contraria fignificationis, radicabitur, quod eft, radices aget. . 34. Et Deus profpector eft ejus qui reddit gratiam. Non mutes profpector, quod eft retributor, cum confpector, aut protector.

Sequitur Meminit ejus in pofterum. Correctores addiderunt pronomen ejus. CAP. IV. .8. Et refponde illi pacifica in manfuetudine. Nomen pacifica non eft mutandum in adverbium pa

cificè.

. 13. Complectentur placorem ejus. Quidam pro placorem, quod eft, fuavitatem, non intellello, abfurde placatorem fcripferunt.

. 17. Et erunt in confirmatione creaturæ illius. Singulare illius non eft vertendum in plurale illorum.

. 32. Nec coneris contra ictum fluvii. Cave feribas fulminis, quod eft fulguris, pro fluvii, five fluminis. CAP. V. . 4. Altiffimus enim eft patiens redditor. Non interponas & ante redditor.

. 13. Efto manfuetus ad audiendum verbum. Non fubjicias, quod multi codices, Dei fuperfluit enim.

. 17. Et denotatio peffima fuper bilinguem. Cave feribas devotatio aut devoratio, pro denotatio, quod eft vituperatio.

CAP. VI. . 12. Si humiliaverit fe contra te. Non mutes contra in coram.

. 19. Quafi is qui arat & feminat. Non repetas qui ante feminat.

. 31. Et vincula illius alligatura falutaris. Quidam libri interjiciunt fila hyacinthina, ante alligatura falutaris : verum alterum folum eft noftre Editionis. Græcè ad verbum ferè legitur fila hyacinthina: verim id videtur Interpres

juxta fenfum vertisse alligatura falutaris.

V. 32. Stolam gloriæ indues eam. Nequaquam mutandus eft accufativus ftolam in ablativum ftola. *.33. Fili, fi attenderis mihi, difces. Quod fequitur in quibufdam libris pronomen eam, fuperfluit.

CAP. VII. .4. Noli quærere à Domino ducatum. Romani Patres correxerunt à Domino, Deo fcilicet, quod vulgò legitur ab homine.

. 6. Et ponas fcandalum in æquitate tua. Et bic, pro eo quod vulgò legitur agilitate, id eft, alacritate, emendando fubftituerunt æquitate, quod eft, rectitudine.

*. 7. Non pecces in multitudinem civitatis. Accufativus multitudinem à Correctoribus repofitus, nequaquam mutandus eft in ablativum multitudine.

. 13. Noli arare mendacium adversùs fratrem tuum. Cavendum hic eft, ne recidatur in vetus mendum, Romana correctione fublatum, quo amare, quod eft diligere, fcriptum fuit pro arare, quod moliri, fabricare, phrafi Hebraica denotat. Differentia unius litterula anfam præbuit indoctis feribis, mutandi quod non intelligebant, ut plerumque alias.

. 29. In toto corde tuo honora patrem tuum. Reclè Correctores periodum inchoarunt ab his verbis in toto corde tuo, quæ alii jungunt periodo præcedenti.

33. Et propurgate cum brachiis. Hanc lectionem prætulerunt Correctores, ei quæ eft in aliis libris, & propugnato cum brachiis.

. 37. Gratia dati in confpectu omnis viventis. Pro dati, alii legunt datûs, genitivum quarta declinationis inufitatum porro datur verbum, & participium data, qua in quibufdam reperiuntur libris, vitia funt.

CAP. VIII. v. 6. Memento quoniam omnes in correptione fumus. Cave pro correptione, quod eft reprehenfione, feribas corruptione, id eft, pro e fecunda vocali, u quin

tam.

. 8. Et in gaudium nolumus venire. Et hic cavendum ne pro nolumus negativo, fubftituamus volumus affirmati

vum.

V. 12. Et in tempore neceffitatis dare refponfum. Infinitivus dare non eft mutandus in futurum indicativi dabis. CAP. IX. . 2. Ne ingrediatur in virtutem tuam. Non mutes quartos cafus in fextos virtute tua.

.4. Ne fortè pereas in efficacia illius. Malè quidam fubftituerunt effigie, id eft fpecie, pro efficacia, virtute. V. 10. Quafi ftercus in via conculcabitur. Non addas ab omnibus prætereuntibus.

CAP. X. . 3. Et civitates inhabitabuntur per fenfum potentium. Noli fcribere prudentium, quod eft, fenfatorum, pro potentium, quod eft, principum.

V. 4. In manu Dei poteftas terræ. Quod fequitur in plerifque omnibus libris, & exfecrabilis omnis iniquitas gentium, Correctores judicarunt fuperfluere boc loco, effe verò verfus feptimi fubfequentis.

. 5. In manu Dei profperitas hominis. Probata Corredoribus lectio eft profperitas, quod eft, felicitas; reprobata poteftas.

. 26. Noli defpicere hominem juftum pauperem, & noli magnificare virum peccatorem divitem. Servandum est verbum imperativi modi repetitum noli, non commutandum cum adverbio negandi non.

. 27. Magnus & judex & potens eft in honore : & non eft major illo qui timet Deum. Plerique codices conjundionem &, quæ præponitur nomini judex, vertunt in verbum fubftantivum eft (magnus eft judex) cui non pauci adjungunt nomen dives, hoc modo: Magnus eft dives judex; fed malè hæc. Tria enim hominum genera bic recenfentur quæ fint in honore, magnus five magnas, judex, & potens, five quod Græcè eft, dynafta.

CAP. XI. . 8. Et in medio fermonum ne adjicias lo

qui. Egregia corredio, qua reftituit vocem fermonum, pro ea qua corruptè à plerifque legitur seniorum, quod eft pref byterorum.

*. 9. De ea re quæ te non moleftat, ne certeris. Interpres, vocabulo certandi, ufus genere deponenti, dixit certeris, pro certes, aut certaveris.

V. 20. Et nefcit quod tempus præteriet. Ut vocula quod, non pro conjunctione, fed pro nomine adjectivo eft accipienda; ita futurum indicativi præteriet, non eft mutandum cum præfenti conjunctivi prætereat. Porro pronomen ipfum, quod adjungunt quidam verbo præteriet, redundat."

. 24. Et in hora veloci proceffus illius fructificat. Correctores emendarunt hora, quod eft, tempore, pro eo quod vulgò legitur, & quidem vitiosè, honore.

[ocr errors]

34. A fcintilla una augetur ignis. Non addas conjunctionem enim.

. 36. Et abalienabit te à tuis propriis. Retinendum eft pronomen tuis, non furrogandum nomen viis, quod eft, fe

mitis.

CAP. XII. V. 4. Et impiis & peccatoribus reddet vindictam. Cave feribas imperativum fecundæ perfonæ redde, pro tertia perfona futuri indicativi reddet.

. 6. Prohibe panes illi dari. Non mutes passivum dari in alivum dare.

V. 12. Nec fedeat ad dexteram tuam, ne fortè converfus in locum tuum, inquirat cathedram tuam. Plerique libri, ante hæc verba, ne fortè converfus in locum tuum, interjiciunt alia prorfus fimilia, ne converfus fter in loco tuo, fed quæ judicata fint fuperfluere.

. 13. Et fic qui comitatur cum viro iniquo. Non omittas adverbium fic, nec præponas conjunctioni &.

. 18. Et quafi adjuvans fuffodiet plantas tuas. Cave mutes pronomen fecunda perfonæ tuas in tertia fuas.

CAP. XIII. . 10. Attende, ne feductus in ftultitiam humilieris. Cafus quartus ftultitiam, præferendus eft fexto, sum hoc tum proximo verfu.

. 14. 15. Et fubridens interrogabit te de abfconditis tuis. Immitis animus illius confervabit verba tua. Hanc germanam effe tum lectionem tum diftin&ionem, docuimus olim in Notationibus noftris. Quidam enim libri, proximam fententiam aufpicantur ab illis verbis, de abfconditis tuis : quidam, pro nomine immitis, habent verbum immittis,

pro nominativo animus, dativum animo quidam denique unicum verbum confervabit, dividunt in duo non fervabit. Nam ha corruptela huc occurrunt.

. 17. Audiens verò illa, quafi in fomnis vide. Nec addas nomen verba, nec fcribas loco conjunctionis verò. . 21. Si communicabit lupus agno aliquando. Conjunctio i non eft mutanda in adverbium ficut.

[blocks in formation]

. 22. Quæ communicatio fancto homini ad canem? Pro fancto homini, quidam legunt fancti.

Sequitur: Aut quæ pars diviti ad pauperem ? Nomini pars, non addas epitheton bona.

CAP. XIV. V. 1o. Oculus malus ad mala. Subjiciunt quidam libri erigit aut erigitur, fed fuperfluè.

. 22. Et interrogatio omnium in confummatione est. Vecula omnium, id eft, cunctorum, non eft mutanda in hominum.

Sequitur: Et non fatiabitur pane, fed indigens & in triftitia erit fuper menfam fuam. Correctores addiderunt conjunitionem adverfativam fed.

. 12. Memor efto quoniam mors non tardat. Non mutes præfens tardat in futurum tardabit.

[ocr errors]

. 30. Anima omnis vitalis denunciavit ante faciem ipfius. Corredores fuftulerunt conjunctionem autem qua poftponebatur voci anima: & futurum denunciabit, quod antea legebatur à plerifque, commutarunt cum præterito denunciavit; quàm optimè.

Sequitur: Et teftamentum inferorum quia demonftratum eft tibi. Pro conjunctione quia, non fcribas nomen quod, aut adverbium jam.

Sequitur: Et in ipfam iterum reverfio illorum. Et bie rectiffimè, in locum fexti cafus ipfa, furrogarunt quartum ipfam.

Sequitur: Teftamentum enim hujus mundi morte motietur. Quidam libri, pro futuro indicativi morietur, babent imperativum moriatur : fed fpurium eft, quod legitur in nonnullis, mortem operatur.

CAP. XVII. V.7. Pofuit oculum fuum fuper corda illorum. Retinendum eft pronomen reciprocum fuum, non fubftituendum ipforum, quod eft in aliis multis.

CAP. XV. . 9. Non eft fpeciofa laus in ore peccatoris. Quod fubjiciunt quidam libri, quia non eft à Domino miffus, merito Correctores judicarunt fuperfluere.

. 18. Eleemofina viri quafi fignaculum cum ipfo. Cave ne recidas in vetus mendum, eorum qui fcripferunt facculus, diminutivum à faccus, pro fignaculum, quod eft figillum.

. 16. Si volueris mandata fervare, confervabunt te. Multi codices fcribunt compofitum confervare : fed &, quod fubjiciunt nonnulli, redundat.

. 19. Et convertet in interiores partes terræ. Præferendum eft convertet, ei quod quidam libri habent conteret ; & interiores per t mutam probatur præ inferiores per f femivocalem. V. 26. A mortuo quafi nihil, perit confeffio. Non judicarunt Romani Patres omittendam vocem confeflio, tametfi à non paucis manufcriptis omittatur. Caufam intelligere poteris ex Notationibus noftris.

Sequitur: Et in perpetuum fidem placitam facere. Pro facere non fubftituas fervare, multoque minùs futurum indicativi fervabunt aut facient.

. 17. Appofuit tibi aquam & ignem. Tertia perfona appofuit non eft mutanda in primam appofui.

. 30. Aut quid nequius quàm quod excogitavit caro & fanguis? Nec hic emittendum judicarunt quàm quod. CAP. XVIII. V. 6. Et cùm quieverit, aporiabitur. Vulgù legitur operabitur, quod eft, laborabit, videbit fibi de integro effe laborandum: fed Patres fenferunt vocem Græcam ab Interprete fuiffe retentam, ut alibi, 5 fcriptum fuiffe aporiabitur aporiabitur, quod eft, perplexus erit.

CAP. XVI. . 5. Ab uno fenfato inhabitabitur patria, tribus impiorum deferetur. Perfuafi Latini, uni fenfato opponi tres impios, fcripferunt plerique & à tribus impiis, pro germana fcriptura tribus impiorum, qua tribus fubftantivum eft pro familia acceptum: quam Romani Patres refti

tuerunt.

. 9. Et non pepercit peregrinationi Loth. Et bic ref tituerunt nomen proprium Loth, pro pronomine illorum quod alios plerofque omnes libros occupat.

.8. Quali gutta aquæ maris deputati funt. Scribendum eft gutta numero fingulari, non plurali guttæ.

V. 14. Miferetur excipientis doctrinam miferationis. Ut præfens indicativi miferetur, non eft mutandum in præfens imperativi milereatur ; ita neque genitivus excipientis, in nominativum excipiens.

. 14. Et non retardabit fufferentia mifericordiam facientis. Pro primo cafu fufferentia, non fcribas quartum

Sequitur: Et qui feftinat in judiciis ejus. Confequenter nec bic mutandum fingulare feftinat in plurale.

V. 22. Et ne verearis ufque ad mortem juftificari. Multi codices legunt vetêris: Patres pratulerunt verearis.

. 24. Et tempus retributionis in converfatione faciei. Cave ne genitivum faciei, mutes five in nominativum, fsve in verbum facies, aut participium faciens.

. 25. Et neceffitatum paupertatis in die divitiarum. Neque hic genitivum pluralem neceffitatum, mutes in accufativum fingularem neceffitatem.

. 27. Homo fapiens in omnibus metuet. Præferendum eft futurum præfenti metuit.

. 29. Et impluerunt proverbia & judicia. Correctio eft impluerunt, compofitum ab in pluo, quod eft, instillaverunt; pro vulgari lectione imploraverunt, ab in & ploro.

. 33. Et eft tibi nihil in facculo. Duo vitia ex hoc verficulo fublata funt: Unum, quòd omissa eft negatio non, que interponebatur media inter & eft alterum, quod pro fæculo, quod eft ævo, reftitutum eft facculo, quod eft marfupio.

Sequitur Eris enim invidus vitæ tuæ. Non fubftituas animæ pro vitæ.

CAP. XIX. . 12. Sagitta infixa femori carnis. Cave legas canis, omia litterar, pro carnis, quod eft, corporis.

. 24. Et eft qui fe nimiùm fubmittit. Meritò omissa eft vox juftus, quæ interponebatur media inter & & eft ; nec folùm in hac pericope, fed & in fubfequente: Et eft qui in

clinar faciem fuam.

Sequitur: Et fingit fe non videre quod ignoratum eft. Cave omittas negationem non.

CAP. XX. . 6. Et eft tacens, non habens fenfum loquelæ. Non addas conjunctionem autem.

Sequitur: Et eft tacens, fciens tempus aptum. Adjedivo aptum, è quarto cafu mutato in fecundum apti, multa exemplaria adjungunt fubftantivum temporis; fed illud cùm minus congruere videretur, alii adjunxerunt fermonis.

V. 16. Odibilis eft homo hujufmodi. Non præponas & conjunctionem.

V. 20. Sic cafus malorum feftinanter veniet. Numerus fingularis veniet, non eft mutandus in pluralem venient.

. 21. Homo acharis quafi fabula vana. Pro acharis, quidam fubftituerunt ingratus, volentes interpretari Græcam vocem, quam Interpres reliquerat.

. 31. Xenia & dona excæcant oculos judicum. Pro xenia quidam fcripferunt munera, explicandi causâ. CAP. XXI. . 5. Objurgatio & injuriæ annullabunt fubftantiam. Pro objurgatio, quidam fcribunt cataplecta› quam vocem à Græca formatam, putant ab Interprete

tio

[ocr errors]

fuiffe datam, ejufque loco tandem fubftitutam interpretationem objurgatio.

. 6. Deprecatio pauperis ex ore ufque ad aures ejus perveniet. Non mutes pronomen ejus, in nomen Dei, jed ita intelligas.

. 11. Via peccantium complanata lapidibus. Spurium eft, quod quidam fcribunt complantata à planto, pro complanata, à planus.

Sequitur Et in fine illorum inferi, & tenebræ, & pœnæ. Cafus fextus fine, non eft mutandus in quartum fi

nem.

. 15. Eft autem fapientia quæ abundat in malo. Pro fapientia, quidam contrarium putaverunt esse corrigendum, infipientia; fed malè.

Sequitur: Et non eft fenfus, ubi eft amaritudo. Pofterius eft quidam mutant cum abundat.

V. 18. Verbum fapiens quodcunque audierit fcius laudabit, & ad se adjiciet. Non omittas voculas illas duas ad fe.

. 31. Et qui cum eo manferit, odiofus erit. Nee hinc auferas voculas cum eo.

CAP. XXII. . 3. Filia autem in deminoratione fiet. Nomini filia, nec præponas in præpofitionem, nec poftponas adjectivum fatua.

#. 8. Qui narrat verbum non audienti. Alii non attendenti; qua expofitio eft.

. 10. Supra mortuum plora, defecit enim lux ejus : & fupra fatuum plora, deficit enim fenfus. Pre nominativo fenfus, quidam ablativum legunt, sensu : fed nominativus eft in priori membro, ex quo non eft pofteriori addendum pronomen ejus (fenfus ejus) fed fubaudiendum.

V. 11. Modicum plora fupra mortuum, quoniam requievit. Quod fequitur in quibufdam libris : Plurimùm verò fuper vitam fatui, fuperfluit.

#. 19. Loramentum ligneum colligatum in fundamento ædificii non diffolvetur. His verbis non eft præponendum adverbium ficut, etfi fubaudiendum: porro loramentum, quod eft ligamentum, deductum à lorum, ineptè quidam mutant in ornamentum : ad hæc in præpofitio non facilè eft omittenda denique futurum diffolvetur, verti non debet in prafens diffolvitur.

. 20. Metu non depravabitur. Voci metu non præponitur conjunctio vel.

V. 21. Sicut pali in excelfis, & cæmenta fine impenfa. Nec huic verfui præponendum eft, Sicut ornatus arenofus in pariete limpido, &; nec verfui 23. ( quidam enim libri uni, quidam alteri verfui præponunt) omnino enim fuperfluit, videturque altera effe interpretatio ejus quod nofter reddidit cementa fine impenfa, quod docuimus in Notationibus. Porro hoc verfu 21. rectè Correderes fcripferunt pali, quod fignificat ftipites aut arundines, pro eo quod alii plerique corruptè legunt paleæ : ubi & confequenter ineptè quidam omiferunt præpofitionem fine, quidam etiam impenfa, quod eft, expenfa, mutarunt in immenfa, quod eft, ma

[blocks in formation]

V. 27. Ad amicum fi aperueris os trifte, non timeas. To ad amicum, quod alii finem faciunt præcedentis verfus, Corredores initium hujus deinde pro tertia perfona aperuerit, emendarunt aperueris perfona fecunda.

[ocr errors]

V. 31. Amicum falutare non confundar. Et hic emendarunt confundar, primâ perfonâ, quod alii plerique fcribunt fecundâ perfona confundaris.

CAP. XXIII. . 1. Nec finas me cadere in illis. Legendum eft in illis, non, ut multi, in illa exprobratione aut in illam exprobrationem.

. 2. Quis fuperponet in cogitatu meo flagella. Futurum fuperponet non eft mutandum in prafens fuperponit. . 3. Et gaudeat fuper me inimicus meus. Non eft omittendum medium illud fuper me.

. 14. Replebitur enim retributione domus illius. Non addas nomini retributione epitheton peffima, quod quidam. . 24. Non fatigabitur transgrediens ufque ad finem. Non commutes verbum fatigabitur cum verbo ceffabit.

. 33. Secundò in virum fuum deliquit. Cave vetus notariorum vitium, qui fcripferunt dereliquit, quod eft, deferuit, pro deliquit, quod eft, peccavit.

V. 36. Derelinquet in maledictum memoriam ejus. Futurum fingulare derelinquet, non eft vertendum, vel in plurale derelinquent, vel in pashvum relinquetur, ut nec accufativus memoriam in nominativum.

[ocr errors]

CAP. XXIV. ..II. Et omnium excellentium & humi

[blocks in formation]

V. 39. A mari enim abundavit cogitatio ejus. Retinendum hic eft ex Patrum fententia, præteritum abundavit, non fubftituendum futurum abundabit.

[ocr errors]

Sequitur: Et confilium illius ab abyffo magna. Cave commutes præpofitionem ab cum in.

. 41. Ego quafi fluvii dioryx. Nobilis hujus loci emendatio, qua Huvii fcriptum eft cafu genitivo, pro eo qui vulgò legitur nominativo fluvius, & dioryx triffyllabum, pro diffyllabo doryx, quod quidam pejus legunt dorax, alii peffimè vorax. Primi erroris occafio ex eo fumpta eft, quòd exiftimatum fit, dioryx effe nomen proprium, quod eft appellativum, fignificans Græcè alveum.

V. 42. Et inebriabo prati mei fructum. Cave mutes prati, quod quidam legunt pratus, & fignificat pascuum, in partus, derivatum à pario.

CAP. XXV. .4. Divitem mendacem, fenem fatuum. Non interponas conjunctionem &, ut quidam.

.7. Quàm fpeciofa veteranis fapientia, & gloriofis intellectus & confilium. Servandus eft tertius cafus pluralis numeri gloriofis, non fupponendus primus numeri fingularis gloriofus.

. 24. Et obcæcat vultum fuum tanquam urfus. Legen. dum eft præfenti tempore obcæcat, potiùs quàm futuro obcæcabit: quemadmodum 5 oftendit præfens, potiùs quàm futurum oftendet, in eo quod fequitur, Et quafi faccum oftendit. Porro quod proximum eft, in medio proximorum ejus, Correctores fecerunt initium versus 25. quod alii faciunt finem hujus.

. 31. Et plaga cordis, mulier nequam. Pro cordis, quod est xapslag, alii vitiosè fcribunt mortis, quod eft Ja

νάτε.

. 35. Confundet te. Non præponas conjunctionem &. CAP. XXVI. . 1. Numerus enim annorum illius duplex. Vulgò fcribitur plurale illorum; Correctio eft, fingulare illius.

. 3. In parte timentium Deum. Subftantivo parte non adjicias adjectivum bona.

. 9. In muliere zelotypa. Corredores pratulerunt vocem zelotypa, ei quam alii legunt, voci infideli.

. 14. Ab omni irreverentia oculorum ejus cave. Non mutes genitivum oculorum, in dativum oculis, nec omittas pronomen ejus.

CAP. XXVII. . 2. Et emptionis anguftiabitur peccatum. Retinendus eft nominativus peccatum, non mutandus in ablativum pluralem peccatis.

. 5. Sicut in percuffura cribri remanebit pulvis. Correctores pratulerunt pulvis, ei quod alii legunt, ftercus.

. 7. Sic verbum ex cogitatu cordis hominis. Genitivus cordis non temerè vertendus eft in accufativum cor.

. 9. Si fequaris juftitiam, apprehendes illam. Verbum apprehendes non eft mutandum in participium apprehendens.

. 13. In medio infenfatorum ferva verbum tempori. Vitiosè quidam, pro imperativo fecundæ perfona serva, fcripferunt indicativum tertiæ perfonæ fervat.

. 14. Et rifus illorum in deliciis peccati. Patres emendarunt deliciis, quod eft, delectationibus, pro eo quod vulgò legitur delictis, id eft, offenfionibus.

. 26. Condulcabit os fuum. Cave pro condulcabit, deducto à dulcis, fcribas conculcabit à calco.

. 27. Multa odivi. Correctio eft odivi, quod eft, odi ; reprobata lectio audivi, ab audio.

CAP. XXVIII. . 7. Tabitudo enim & mors. Cave legas Beatitudo, quod eft, felicitas, pro tabitudo corruptio.

. 14. Si fufflaveris in fcintillam, quafi ignis exardebit. Correctores rectè addiderunt in scintillam, quod plerique

[blocks in formation]

tur in plerifque codicibus auribus tuis, Patres fuperfluere cenfuerunt.

CAP. XXIX. . 6. Et loquetur verba tædii. Non fcribas Græcam vocem acediæ, pro Latina tædii.

.7. Si autem potuerit reddere, adverfabitur, folidi vix reddet dimidium. Pro adverfabitur, quidam legunt averfabitur, quidam adverfatus, quidam averfatus; inter que parva differentia eft rerum, non minùs quàm vocum : fed nomen folidi retinendum eft, nequaquam mutandum in adverbium folidė.

. 10. Multi non causâ nequitia non fœnerati funt. Non omittas alterum non, five prius five pofterius.

. 15. Conclude eleemofinam in corde pauperis. Pro corde non fcribas finu.

. 16. Super fcutum potentis. Que his verbis præponunt plerique omnes libri, Eleemofina viri quafi facculus cum ipfo, & gratiam hominis quafi pupillam confervabit: & poftea refurget, & retribuet illis retributionem, unicuique in caput illorum; Correctores judicarunt redundare, omninoque effe anferenda, ut qua non bujus fint loci, fed illius qui fupra cap. 17. v. 18. 19.

V. 19. Vir bonus fidem facit pro proximo fuo. Non eft emittenda prapofitio pro.

.24. Repromiffio nequiffima, multos perdidit dirigentes. Cave, pro dirigentes, quod eft, feliciter agentes, legas aut diligentes aut delinquentes.

. 34. Hofpitio mihi factus eft frater. Non mutes perfonam tertiam eft in fecundam es.

CAP. XXX. V. 15. Salus animæ in fanctitate juftitiæ, melior eft omni auro & argento. Non interjicias conjunctionem & ante comparativum melior.

Sequitur: Et corpus validum, quàm cenfus immenfus. Scribendum eft cenfus per c tertiam alphabeti litteram, non fenfus per f.

V. 20. Portans mercedes iniquitatis. Non præponas his verbis & conjunctionem, ficut nec his &. 24. Congrega cor ruum in fanctitate ejus.

. 27. Splendidum cor & bonum in epulis eft. Hinc non auferas & conjuntionem mediam.

CAP. XXXI. . 1. Vigilia honeftatis tabefaciet carnes, & cogitatus illius auferet fomnum. Duplex futurum quidam mutant cum duplici præfenti, tabefacit, aufert.

. 10. Et perfectus eft. Participium inventus, quod quidam addunt participio perfectus, fuperfluit.

Sequitur Qui potuit tranfgredi, & non eft tranfgreffus. Pro qui, non facilè hic fubftituendum eft interrogativum quis.

. 13. Non dicas fic: Multa funt quæ fuper illam funt. Multi libri, adverbium fimilitudinis fic, jundum iis que præcedunt, mutant in conjun&ionem conditionalem si, júncram iis quæ fequuntur : malè, fed pejùs illi, qui duas voces fi multa, contrahunt in unam fimulata.

V. 16. Cùm viderit, ne extendas manum tuam prior. Alii præcedenti verfui, Correctores huic, distinguendo jungunt rò cùm viderit.

V. 19. Ne, cùm manducas multum, odio habearis. Pro ne, alii minùs clarè & non.

. 25. Surge è medio, evome. Unicam vocem evome ne diftrabas in duas & vome.

.29. Nequifiimo in pane murmurabit civitas. Dode Correctores præpofitionem in, collocarunt mediam inter nequiffimo pane, quam alii incommodè collocant ante nequiffimo.

. 33. Quæ vita eft ei qui minuitur vino? Plerique libri habent quæ, pro eo quod Correctores dexterrimè emendarunt ei qui.

CAP. XXXII. . 2. Curam illorum habe, & fic confide. Cave ne confide, quod eft fede audum una fyllaba, mutes in confidera, quod eft, animadverte.

V. 5. Loquere major natu, decet enim te primum verbum, diligenti fcientia. Nominativus major non eft mutandus in dativum majori; ut nec ablativi diligenti fcientia, mutandi funt in alios cafus.

. 13. In medio magnatorum ne præfumas. Non addas loqui.

. 15. Et illic avocare. Pro avocare, non fcribas additâ d littera advocare, vel una voce in duas diftracta advoca

te.

. 19. Scandalizabitur in ea. Non eft mutandum in cum ab.

CAP. XXXIII. . 2. Et non illidetur. Cave feribas illudetur, quod eft, rifui exponetur, pro illidetur, quod eft, impinget, vocalem inquam quintam pro tertia.

. 11. In multitudine difciplinæ Dominus feparavit eos. Nominativus Dominus nequaquam mutandus eft in genitivum Domini.

.15. Duo & duo, & unum contra unum. Malè alii plerique libri, pro priori conjunctione &, repetunt præpofitionem contra: Duo contra duo.

. 24. Ne dederis maculam in gloria tua. Retinendus. eft fextus cafus gloria tua, non mutandus in quartum.

. 31. Si eft tibi fervus fidelis. Pro fidelis, in quibufdam libris eft bonus, in quibufdam fenfatus; in quibufdam nihil eft horum, fed fubauditur hujufmodi aliquid.

CAP. XXXIV. . 3. Hoc fecundùm hoc, vifio fomniorum. Non eft omittendum prius hoc, fed utrumque legendum.

Sequitur: Ante faciem hominis fimilitudo hominis. Non addas alterius pofteriori voci hominis.

. 8. Et fapientia in ore fidelis complanabitur. Pro complanabitur, à planus, quidam minùs rectè, additâ una littera, fcribunt complantabitur, à planto.

. 10. Qui non eft expertus, pauca recognofcit. Retinendum eft præfens recognofcit, non fubftituendum futurum. Sequitur: Qui autem in multis factus eft, multiplicat malitiam. Non eft legendum nomen fatuus pro participio fac tus, nec futurum multiplicabit, pro præfenti multiplicat.

. II. Qui implanatus eft, abundabit nequitia. Cave pro implanatus, quæ eft vox ficta à Graca marcia vagari, feribas, additàt littera, implantatus, à planto; aut futu rum abundabit, mutes in præteritum abundavit.

. 12. Multa vidi errando. Correctores errando emendarunt, quod eft, vagando: pro eo plerique libri habent enarrando, quod eft, explanando.

V. 14. Et in refpectu illius benedicetur. Non mutes refpectu in confpectu.

#.25. Panis egentium, vita pauperum eft. Non mutes plurale pauperum, in fingulare pauperis.

V. 30. Et iterum tangit eum. Pro eum non legas mor tuum, fed fubaudias: nullo verò modo omittas hac verba. CAP. XXXV. V. 1. Qui confervat legem, multiplicat oblationem. Tametfi fortè Interpres reddiderit verbum, Corredores tamen retinuerunt id quod clarius eft legem: qui pro orationem, quod eft, precem, ex fuis codicibus repofuerunt oblationem, quod eft, facrificium. Nam & ita eft Gracè: Qui confervat legem, multiplicat oblationes.

. 3. Et propitiationem litare facrificii. Alii pro geniti vo fingulari, legunt dativum pluralem facrificiis."

. 12. Ad inventionem facito manuum tuarum. Non eft unica dicio adinventionem, fed dua, ad, quod eft fecundùm, & inventionem.

. 17. Non defpiciet preces pupilli. Cave fcribas populi, quod eft plebis, pro pupilli, quod eft orphani.

. 19. Et Dominus exauditor non delectabitur in illis. Non eft omittenda negatio.

CAP. XXXVI. . 9. Tolle adverfarium & afflige inimicum. Rede Patres tolle fcripferunt, quod eft, aufer è medio, pro eo quod plerique legunt, 5 contrarium eft, extolle. . 13. Ut cognofcant quia non eft Deus nifi tu, enarrent magnalia tua. Alii libri, contrario ordine, priùs fcribunt &, pofteriùs ut; malè.

&

. 17. Da teftimonium his qui ab initio creaturæ tuæ funt. Multi libri pronomina his qui, mutant in conjunctionem quia; malè itidem.

Sequitur: Et fufcita prædicationes. Legendum eft prædicationes, pofitum pro prophetias, non precationes, quod eft

orationes.

. 19. Secundùm benedictionem Aaron de populo tuo. Præpofitio de non eft commutanda cum verbo da, ac proinde non inchoanda ab his verbis nova periodus, fed præcedenti jungenda funt, prout Correctores junxerunt.

. 21. Fauces contingunt cibum feræ, & cor fenfatum verba mendacia. Pro fenfatum, quod eft, prudens, intelligens, cave fcribas contrarium insensatum.

. 28. Quis credit ei qui non habet nidum. Interrogativum quis, non eft mutandum in relativum qui, nec nominativus quis in dativum cui, ablato fubfequente dativo ei Cui credit qui corrupta enim hac lectio eft, à Correctoribus reftituta integritati.

:

CAP. XXXVII. v. 6. Et non immemor fis illius in opibus tuis. Correctores emendarunt opibus, quod eft, divitiis, pro eo quod vulgò legitur operibus, quod eft, actis five geftis.

.7. Noli confiliari cum eo qui tibi infidiatur, & à zelantibus te abfconde confilium. Et hic, pro eo quod ple rique libri habent cum focero tuo, emendarunt cum eo qui tibi infidiatur: neque bunc verfum paulò poft repetendum judicarunt, ut quidam libri, his verbis: Noli confiliari cum eo qui fufpectum te habet, & ab æmulantibus tibi abfconde confilium.

[blocks in formation]

impio, fcribunt contrarium religiofo, quod eft, pio ; & julto, pro injufto alii quidam ad finem fententia adjiciunt, noli confiliari: verùm hæc Correctores fequenda non effe cenfuerunt. Si placet, lege Notationes.

Sequitur: Et cum muliere de ea quæ æmulatur. Ablativum fingularem generis feminini ea, non mutes in pluralem his.

V. 16. Et qui, cùm titubaveris in tenebris, condolebit tibi. Malè alii plerique codices, voculis qui cum contractis in unam quicumque, & fecunda titubaveris versa in tertiam titubaverit, denique addita non negatione ante condolebit, fcribunt: Et quicumque titubaverit in tenebris, non condolebit tibi.

. 17. Cor boni confilii ftatue tecum. Non præponas his verbis conjunctionem &.

✯✯. 21. 22. Est vir aftutus multorum eruditor, & animæ fuæ inutilis eft. Vir peritus multos erudivit, & animæ fuæ fuavis eft. Harum duarum fententiarum, fola prior legitur à libris Græcis ; fola pofterior à plerifque Latinis: Patres utramque receperunt & junxerunt.

33. Et aviditas appropinquabit ufque ad choleram. Pro aviditas Græcè eft aplestia, ut & proximo verfu pro crapulam, ubi dicitur: Propter crapulam multi obierunt : quam Græcam vocem, quæ propriè fignificat infatiabilitatem, alii Latini libri retinent his duobus locis.

CAP. XXXVIII. . 4. Altiffimus creavit de terra medicamenta, & vir prudens non abhorrebit illa. Alii libri minùs rectè, pro nomine medicamenta pronomine illa neutris, legunt nomen medicinam & pronomen illam femi

nina.

. 6. Ad agnitionem hominum. Non præponas bis verbis conjunctionem &.

. 20. In abductione permanet triftitia. Correctores cenfuerunt abductione non esse mutandum in obductione, id eft, vocalem primam in quartam.

. 25. Sapientia fcribæ in tempore vacuitatis. Vulgaris lectio eft, Sapientiam fcribe, qua verbum scribe regit accufativum fapientiam; fed germana lectio eft, qua nominativus fapientia regit genitivum nominis scribæ. Porro fpuria funt, nativitatis vanitatis, quæ quidam fcribunt pro vacuitatis, quod eft, otii.

. 26. Qua fapientia replebitur qui tenet aratrum. Cave ne ablativum qua mutes in conjunctionem quia, ut plerique hactenus, ac proinde præcedentibus jungas illud, quia fapientia replebitur.

. 28. Qui fculpit fignacula fculptilia. Non mutes accufativum pluralem fignacula, in ablativum fingularem figna

culo.

. 31. Et vigilia fua ornabit in perfectionem. Dua funt voces in perfectionem, non unica imperfectionem, ut plerique fcribunt.

.32. Et in numero eft omnis operatio ejus. Et hic dua funt dictiones in numero, quod eft, certo numero; non una innumera, quam alii habent, & contrarium fignificat, abfque numero.

. 39. Accommodantes animam fuam, & conquirentes in lege Altiffimi. Non eft animam fuam numero fingulari mutandum in pluralia animas fuas.

CAP. XXXIX. . 5. Bona enim & mala in hominibus tentabit. Legendum eft hominibus, quod eft, árspózis, non omnibus, quod eft, não.

. 15. Si permanferit, nomen derelinquet plùs quàm mille. Non addas pronomen ejus voci nomen.

. 17. In voce dicit. Non præmittas & conjunctionem. Porro præfens dicit, quidam mutant cum præterito dixit, quidam cum futuro dicam, quidam cum participio dicens. Nam imperativus dicito, & futurum tertia perfonæ dicet, non videntur alicujus effe auctoritatis.

. 23. Quoniam in præcepto ipfius placor fit. Non legas placatio, fed per placor intellige beneplacitum.

. 27. Benedictio illius quafi fluvius inundavit. Non mutes præteritum inundavit in futurum inundabit.

. 31. Sal, lac, & panis fimilagineus. Non omittas fal.

. 34. Et furorem ejus, qui fecit illos, placabunt. Legendum eft placabunt, potiùs quàm id quod in plerifque eft

libris confundent.

. 37. Et fuper terram in neceffitatem præparabuntur. Non mutes accufativum neceffitatem in ablativum.

. 39. Et omne opus hora fua fubminiftrabit. Servandum eft futurum fubminiftrabit, non fubftituendum prateritum fubminiftravit.

CAP. XL. . 3. A refidente fuper fedem gloriofam. Ablativus fingularis refidente, nequaquam mutandus eft in nominativum pluralem refidentes, omiffa præpofitione à.

. 5. Somnus noctis. Cave feribas mortis, quod eft Javáτy, pro noctis.

V. II. Omnia quæ de terra funt, in terram convertentur. Non addas conjunctionem enim.

Sequitur: Et omnes aquæ in mare revertentur. Praferendum eft revertentur, ei quod alii legunt converten

tur.

. 13. Subftantiæ injuftorum ficut fluvius ficcabuntur, & ficut tonitruum magnum in pluvia perfonabunt. Praf tat retinere pluralia ficcabuntur & perfonabunt, quàm fubftituere fingularia, ficcabitur & perfonabit.

. 15. Super cacumen petræ fonant. Non mutes præfens fonant in futurum fonabunt.

V. 17. Et mifericordia in fæculum permanet. Neque bic mutes accufativum fæculum in ablativum fæculo.

. 18. Et in ea invenies thefaurum. Alii, pro fecunda perfona, fcribunt tertiam inveniet

V. 19. Filii, & ædificatio civitatis confirmabit nomen. Nec omittas conjunctionem &, nec vertas futurum in præteritum confirmavit.

Sequitur: Et fuper hæc mulier immaculata computabitur. Neutrum plurale hæc fervandum eft, non fubfiituendum femininum fingulare hanc.

V. 22. Et fuper hæc, virides fationes. Neque hic, pro plurali hæc, fubftituas fingulare hoc.

. 25. Aurum & argentum eft conftitutio pedum. Cor. rectores prætulerunt eft conftitutio pedum, ei quod quidam libri habent conftituit vel conftituet pedem.

. 26. Facultates & virtutes exaltant cor. Cave legas victus, quod eft, fumptus, pro virtutes, quod fignificat vi

res.

. 32. In ore imprudentis condulcabitur inopia. Pro condulcabitur, quod eft dulcefcet, nullo modo legendum eft conculcabitur, id eft, tertin alphabeti littera, pro quarta. CAP. XLI. . 4. Et incredibili qui perdit patientiam. Corredio Patrum eft patientiam, quod eft, tolerantiam ; reproba lelio, fapientiam.

#. 6. Et quid fuperveniet tibi. Quidam libri legunt numero plurali & qui vel quæ fupervenient tibi.

. 17. Sapientia enim abfcondita, & thefaurus invifus, quæ utilitas in utrifque? Non commutes invifus cum occul

tus.

V. 19. Veruntamen reveremini in his quæ procedunt de ore meo. Legendum eft reveremini, quod eft, pudorem habete; non revertimini, quod eft, redite.

. 20. Non eft enim bonum omnem reverentiam obfervare. Malè & hoc loco, plerique, pro reverentiam, quod eft, verecundiam five pudorem, fcribunt contrarium irreve

rentiam.

. 28. Ab amicis de fermonibus improperii. Non præponas verbum cave.

ĈAP. XLII. §. 5. De corruptione emptionis. Correctores pratulerunt corruptione, quod eft, vitiatione, ei quod alii legunt correptione, quod eft, admonitione.

. 8. Et probabilis in confpectu omnium vivorum. Infignis correctio, qua repofitum eft vivorum, quod eft, viventium, pro eo quod plerique omnes libri habent, virorum.

. 9. Ne fortè in adolefcentia fua adulta efficiatur. E bic egregiè reftituerunt adulta, quod eft, florem ætatis pertranfiens, pro adultera, quod eft, fornicaria.

. 17. Stabiliri in gloria fua. Non mutes passivum in activum ftabilire.

. 23. Et tanquam fcintilla. Nec hic nominativum in accufativum scintillam.

CAP. XLIII. . 8. Crefcens mirabiliter in confummatione. Alii libri, pro ablativo, habent accufativum confummationem.

. 9. In firmamento coli refplendens gloriosè. Non fcribas nomen femininum gloriofa, pro adverbio gloriosè. V. 11. In verbis fancti ftabunt ad judicium. Non mutes genitivum fingularem fancti, in ablativum pluralem fanctis.

Sequitur: Et non deficient in vigiliis fuis. Non fupponas exardefcent pro deficient.

. 17. Et in voluntate ejus adfpirabit Notus. Correctores prætulerunt futurum præterito adfpiravit.

. 18. Vox tonitrui ejus verberabit terram. Alia eft verfio, que babet exprobrabit, pro eo quod noftra verberabit: ubi & futurum fervandum Correctores judicarunt.

V. 21. Et dum gelaverit, fiet tanquam cacumina tribuli. Non mutes gelaverit cum flaverit, nec cacumina, omißâ primâ littera c, cum acumina.

. 23. Et exftinguet viride, ficut igne. Non fubftituas accufativum ignem pro ablativo.

. 24. Et ros obvians ab ardore venienti. Non fcribas, omiffa præpofitione, dativum ardori pro ablativo ; neque venti pro venienti.

. 25. Et plantavit in illa Dominus infulas. Obfervatu digna correctio, qua fcriptum eft pronomen femininum in illa, pro masculine illum, & nomen appellativum infulas, pro nomine proprio Jefus fic enim habent plerique omnes Latini libri: Et plantavit illum Dominus Jefus.

. 34. Non enim comprehendetis. Quidam codices fcri

« ZurückWeiter »