* Græc. XXXIV. 3. I. CAPUT X X X I. VERSIO ANTIQUA, QUÆ ET VULGATA NOSTRA. Igilia honeftatis tabefaciet carnes, & 3. Laboravit dives in congregatione fub- 5. Qui aurum diligit, non justificabitur : & qui infequitur confumptionem, replebitur ex ea. Sup. 8. 6. Multi dati funt in auri cafus, & facta est in fpecie ipfius perditio illorum. 1 7. Lignum offenfionis eft aurum facrificantium: væ illis, qui fectantur illud, & omnis imprudens deperiet in illo. 8. Beatus dives, qui inventus eft fine macula: & qui poft aurum non abiit, nec fperavit in pecunia & thefauris. 9. Quis eft hic, & laudabimus eum? fecit enim mirabilia in vita fua. 10. Qui probatus eft in illo, & perfectus eft, erit illi gloria æterna : qui potuit tranfgredi, & non eft tranfgreffus; facere mala, 11. ideo stabilita funt bona illius in Domino, & eleemofinas illius enarrabit omnis Ecclefia fanctorum. 12. Supra menfam magnam fedifti? non aperias fuper illam faucem tuam prior. 13. Non dicas fic: Multa funt, quæ fuper illam funt: 14. memento quoniam malus eft oculus nequam. 15. Nequius oculo quid creatum eft? ideo ab omni facie fua lacrymabitur : cùm viderit, 16. ne extendas manum tuam prior, & invidia contaminatus erubefcas. 17. Ne comprimaris in convivio. 18. Intellige quæ funt proximi tui ex teipfo: 19. utere quafi homo frugi his, quæ tibi apponuntur : ne, cùm manducas multum odio habearis. 20. Ceffa prior caufâ difciplinæ : & noli nimius effe, ne fortè offendas. 21. Et fi in medio multorum fedifti, prior illis ne extendas manum tuam, nec prior pof NOTE. *. 1. Græc. 'Αγρυπνία πλέτε ἐκτήκει σάρκας, καὶ ἡ μέσ ριμνα αυτό αφισα ὕπνον Vigilia divitiarum tabefacit care nes, cogitatus illarum aufert fomnum: fimiliter hab. tabefacit Mi. Sangerm. 15. . 2. Mís. S. Germ. 15. & S. Theod. initio hab. Cogitatus præfentia, &c. ut fupra. Græc. verò ita: Miριμνα ἀγρυπνίας απαιτήσει νυςαγμὸν, καὶ ἀρρώστημα βαρὺ ἐκ ή Τει ύπνος, Sollicitudo vigilia interpellabat dormitationem, & infirmitatem gravem digeret fomnus. Ed. Ald. hab. πVOY, idque alia manu fcriptum eft in cod. Vatic. . 3. Græc. loco fubftantia, hab. Xрyμάτw, pecuniarum, quod idem valer; dein verò fic, avaπaúσει εμπίπλαται τῶν τρυφημάτων αυλό, & in requie repletur deliciis fuis; Mf. Sangerm. 15. leg. replebitur bonorum Juorum. V. 4. Id unum, & in fine inops fit, fic variat Græcè, ¿ ty drawaúen é'widens víretai, & in requie indigens fit. *. 5. Goncinit Aug. Speculum: nec diffimile quiddam Græcè, præter hoc, Naptopar, corruptionem, loco confumptionem; idque, dulos núcela, ipfe replebitur, pro replebitur ex ea. Apud S. Paulin. ep. 25. p. 167. c. fic Qui pecuniam diligit, non juftificabitur: & qui terrenas poffefiones concupifcit, in illis implanabitur: at hæc poftrema ex alio loco defumpta videntur. . 6. Sic legit Aug. in Spec. Græcè ita: Homol . 7. Eadem legit Aug. in Spec. Mf. tamen Reg. . 8. Eadem leguntur Græcè, præter ult. nec fperavit in pecunia 5 thefauris, quæ defunt. Ambrof. tamen 1. de Nab. c. 13. p. 581. a. ait : Benedicitur dives, qui inventus eft fine macula, & qui poft aurum non abiit, nec Speravit in pecunia thefauris. Auguftini Speculum Vulgatæ accinit. *. 9. Sic Ambrof. 1. de Nab. c. 13. col. 581. a. & 2. offic. col. 85. e. necnon Auguft. in Spec. Græcè ita: Tis ist, maxαgiver duтór; étoince yap lavμάia Naw aUTY Quis eft, & beatificabimus eum? fecit enim mirab. in populo fuo: in ed. Compl. Tís d'sw Êtos, è, &c. TO . 10. Auguft. Speculum: Quis probatus eft in illo, & perf. eft? 5 erit illi glor..... & facere mala, &c. Item in Mf. Sangerm. 15. Quis probatus eft..... & erit illi in gloria aterna..... facere malum, & non fecit. Similiter in Mf. S. Theod. præter to facere mala. Apud Ambr. 1. de Nab. c. 13. col. 581. b. qui potuit tranfgredi..... & facere mala, & non fecit. In Græco : Τίς εδοκιμάθη ἐν αὐτῷ, καὶ ἐτελειώθη ή ο ἔσω εἰς καυχησιν· τίς ἐδύνατο παρα παρέβη και ποιῆσαι κακα, καὶ ἐκ εποίηκεν; Ωμές probatus eft in illo, perfectus eft? I fit in gloriationem: quis potuit tranfgredi, & non eft tranfgreffus: & facere mala, & non fecit ? Είναι . 11. Ita legit Aug. in Spec. dempta una voce omnis ante Ecclefia; deeft pariter in Mr. Sangerm. 15. ficut in Græco; præterea ab eodem Gr. abfunt voces feqq. ideo, & in Domino, & fanctorum; initio verò ipfo legitur sepeuluoela, ftabilientur, non ftabilita funt. . 12. Græcè deeft tantùm ult. vox prier. . 13. Gr. ipfo initio habet Kal, detractâ feq. conjunct. fic, cum verbo ult. funt; loco verò prioris funt, hab. è, quidem. In Mf. S. Germ. 15. Non dicas: Si multa funt, quæ fuper illa funt; item in Mf. S. Theod. Non dicas: Si multa. . 14. Ita Græcè, præter unum xaxòr, malum, promalus eft. A Mis. S. Theod. & Germ. 15. abest pariter verbum eft. . 15. Ita in Græco eft, præter verbum lacrymabitur, pro quo axpues, lacrymatur, abfque præced. fua: mox ita, o ar imbritḥ, quocunque afpexerit, vel afpexeris, &c. . 16. Græc. delet voces tuam prior, cum reliquis; ed. tamen Compl. addit, ad manum. *. 17. Græc. Καὶ μὴ συνθλίβει αυτῷ ἐν τρυβλίω· Εt ne comprimaris cum eo in catino. Mf. S. Germ. 15. Nec comprimaris; M. S. Theod. fubdit, in convivio vini. . 18. Sic eft in Græco, detractâ voculâ tui. In Ms. S. Germ. 15. & S. Theod. Intellige rem proximi tui ex teipfo. Græc. proximè additial warri πpáqualı Marof, 5 in omni re cogita. . 19. Ita in Auguft. Speculo, hoc excepto, ut non, pro ne; in Mf. S. Theod. & non; fup. verò in Sangerm. 15. frugi, quæ tibi adponentur : & non, cùm manducas, &c. Grace ita : φάγε ως άνθρωπος, τὰ παρακείμενά σου μù diapasão, μù microns i. e. comede ficus homo, quæ appofita funt tibi : non devores, ne odio habearis. . 20. Confonat Græc. nifi quòd pro noli nimius effe, hab. μù auser, noli effe infatiabilis. Auguft. Spec. Vulgatæ congruit. . 21. Ad verbum è Græco, præter ult. feqq. nec prior pofcas bibere, quæ abfunt. Apud Aug. in Spec. omnia ut in Vulg. cas bibere. VERSIO ANTIQUA, QUE ET VULGATA NOSTRA. 22. Quàm fufficiens eft homini erudito vinum exiguum, & in dormiendo non laborabis ab illo, & non fenties dolorem. 23. Vigilia, cholera, & tortura viro infrunito: 24. fomnus fanitatis in homine parco: dormiet ufque manè, & anima illius cum ipfo dele&tabitur. 31. Ignis probat ferrum durum: fic vinum corda fuperborum arguet in ebrietate potatum. 32. Æqua vita hominibus, vinum in fobrietate: fi bibas illud moderatè, eris fobrius. 33. Quæ vita eft ei, qui minuitur vino? 34. Quid defraudat vitam? Mors. 35. Vinum in jucunditatem creatum est, Pfalm. & non in ebrietatem, ab initio. 36. Exfultatio animæ & cordis, vinum mo&deratè potatum. 25. Et fi coactus fueris in edendo multum, furge è medio, evome: & refrigerabit te, non adduces corpori tuo infirmitatem. 26. Audi me fili, & ne fpernas me : & in noviffimo invenies verba mea. 27. In omnibus operibus tuis efto velox, & omnis infirmitas non occurret tibi. 28. Splendidum in panibus benedicent labia multorum, & teftimonium veritatis illius fidele. 29. Nequiffimo in pane murmurabit civitas, & teftimonium nequitiæ illius verum eft. 30. Diligentes in vino noli provocare : Judith, 13.4. multos enim exterminavit vinum. * Græc. XXXV. 37. Sanitas eft animæ & corpori fobrius NOTE. *. 22, A Græco abeft τὸ vinum ; loco verò in dormien. do, ac cæteror. fimpliciter eft, &'ai rūs noirns dulỡ ix ¿Spalva, in lecto fuo non laborat afthmate. August. Spec. hab. vinum exiguum. . 23. Hic verficulus poftponitur verfui 24. in Græco. Apud Ambrof. 1. de Elia, c. 8. col. 543. c. fic: Vigilie, cholera, & tortura viro infatiabili: & 1. de Cain, c. 5. col. 192. c. Vigilia, & tormenta viro edaci. Græc. Πόνος ἀγρυπνίας και χολέρας, και τρόφος μετὰ ἀνδρὸς ἀπλής Labor vigilie & cholera, tortura cum viro infatiabili ; in ed. Compl. xoxéex, non xoxseas. *. 24. Græc. ὕπνος ὑγιείας ἐπὶ ἐντέρω μετρίῳ ἀνέση πρωί, και ή ψυχή αυτό μετ' αυτό. fomnus fanitatis in intef tino moderato furrexit manè, & anima ejus cum ipfo. Mf. S. Theod. hab. ufque in manè. *. 25. Ambrof, 1. de Cain, c. 5. col. 192. c. Si coadus fueris in edendo, furge, 5 vome: refrigerabit 5 te, non adduces corpori tuo infirmitatem. Græcè brevius: Καὶ εἰ ἐβιάθης ἐν ἐδέσμασιν, ἀνάσα με οπωρῶν, καὶ ἀναπαύσῃ. Et fi coactus fueris in epulis, furge in medio pomorum, & requiefces: al. μsoon cop, quafi è media coena abiens; ed. Compl. addit sor, avaravan item in Mf. S. Germ. 15. furge è medio, & vome; ultimòque, infirmitates. . 26. 27. Totidem verba exftant in Græco. . 28. A Græco abeft vox multorum, & loco veritatis, est xamoris; cæt. ut in Vulg. Apud Ambr. 1. de Nab. c. 14. col. 582. d. Splendidum in panibus benedicent labia juftorum, 5 teftimonium bonitatis illius fiet. . 29. Similia in Græco, præter ult. unum axes, certum, loco verum eft. Compl. έτως οἶνος ἐν καρδία υπερηφάνων ἐν μέθη fic vinum in corde fuperborum in ebrietate. 103.15. Prov. 31.4. . 32. Ambrof. 1. de Elia, c. 12. col. 548. d. Equa lis vita hominibus, vinum in ebrietate : & inf. bibas illud moderatè, ut fis fobrius. Mf. Sangerm. 15. Equabit in vita vinum hominibus: fi bibas illud, &c. ut in Vulg. Græc. 'Ewoor Cans oiros arepú (Alex. & Compl. ap Ἐστίσον ζωής ανθρώπῳ ανθρώ τοις, ) ἐὰν πίνης αυτὸν μέτρω αυτό. Equale vita vinum homini, fi bibas illud menfura fua. . 33. Confonat Græc. dempto uno verbo eft. In Mfs. S. Germ. 15. & S. Theod. Qua eft vita, qua minuitur vino? . 34. Hic verficulus abest in Gr. #. 35. Mfs. S. Germ. 15. & S. Theod. cum Ambr. ubi fup. . 32. Vinum in jacunditate ( vel jocunditate) creatum eft, non in ebrietate, ab initio. Græcè fimpliciter à aulòs exTisa is supposúrur ár páπois, ἔκτισαι εὐφροσύνην ἀνθρώποις. *. 36. Graec. ̓Αγαλλίαμα καρδίας και ευφροσύνη ψυχῆς, οἶνος πινόμενος ἐν καιρῷ αὐτάρκης• Exfultatio cordis & latitia anima, vinum potatum in tempore quod fatis fit. Ambr. ubi fup.. 32. Exfultatio anima & cordis eft, fi moderatè bibas. . 37. In Mf. S. Germ. 15. deeft fobrius potus; in Græco verficulus totus. In Mf. S. Theod. fic: Sanitas eft corpori anima, &c. *. 38. 39. Græcè fic mutatur ordo: Пxpía 4uxus οἶνος πινόμενος πολὺς ἐν ἐρεθισμῶ, και αλιπλώματι. Amaritudo anima vinum potatum multum in irritatione, contentione; nec habentur plura. Ambr. ubi fup. Immoderatio autem potus iracundiam concitat, & ruinas multas efficit. .40. Græc. loco priorum verborum, Ebrietatis animo . 30. Ita legit Aug. in Spec. Gr. verò, 'Er or unfitas, imprud. offenfio, hab. Пautre én buμòr apegros of píly. Tomus rap, &c. In vino noli fortem agere: multos enim, &c. ut fup. Mr. S. Theod. extremò hab. extermi nabit vinum. εἰς πρόσκομμα Multiplicat ebrietas furorem imprudentis in offenfionem; reliqua ut in Vulg. *. 41. Ita in Græco, hoc excepto 1. a ovocie, in compotatione, pro in convivio. . 42. Concinit Græc, nifi quòd hab. xóyor, verbum, non verba. X X XI I. ET VULGATA NOSTRA. 3. ut læteris propter illos, & ornamen, tum gratiæ accipias coronam, & dignationem confequaris corrogationis. NOTE. . 1. Ad verbum è Græco. Hieron. in Ezech. 18. col. 821. f. legit: Principem te conftituerunt? ne eleveris: ef to inter eos quafi unus ex ipfis : & in Ezech. 34. & 45. col. 944. e. 1038. b. Ducem te conftit. ne eleveris: fed efto, &c. ut fup. Facund. Hermian. 1. 12. Sirm. to. 2. 814. a. Recorem te inftituerunt? ne extollaris: efto in illis quafi unus ex ipfis. Auct. 1. de aleator. ap. Cypr. p. 492. f. Rectorem te petierunt? noli extolli, &c. ut in Vulg. . 2. Similiter in Græco. Auct. 1. de aleator. ap. Cypt. p. 492. f. Curam illorum habe, & confidera. Facund. Herm. I. 12. Sirm. to. 2. p. 814. 2. Curam illorum adhibe, fic confidera. Similiter hab. Mf. S. Theod. confidera; S. Germ. 15. confide, è Gr. xábioer, cum Vulg. . 3. Græcè abfunt pofteriora ifta, & dignationem con VERSIO ANTIQUA, QUE 4. Loquere major natu: decet enim te 5. primum verbum diligenti fcientiâ, & non impedias muficam. 6. Ubi auditus non eft, non effundas fermonem, & importunè noli extolli in fapientia tua. 7. Gemmula carbunculi in ornamento auri, & comparatio muficorum in convivio vi ni. 8. Sicut in fabricatione auri fignum eft fmaragdi, fic numerus musicorum in jucundo & moderato vino. 9. Audi tacens, & pro reverentia accedet. tibi bona gratia. 10. Adolefcens loquere in tua caufa vix. 11. Si bis interrogatus fueris, habeat caput refponfum tuum. 12. In multis efto quafi infcius, & audi tacens fimul & quærens. 13. In medio magnatorum non præfumas: & ubi funt fenes, non multum loquaris. 14. Ante grandinem præibit corufcatio: & ante verecundiam præibit gratia, & pro reverentia accedet tibi bona gratia. 15. Et horâ furgendi non te trices: præcurre autem prior in domum tuam, & illic avocare, & illic lude, 16. & age conceptiones tuas, & non in ET VULGATA NOSTRA. delictis & verbo fuperbo. 17. Et fuper his omnibus benedicito Dominum, qui fecit te, & inebriantem te ab omnibus bonis fuis. 18. Qui timet Dominum, excipiet doctrinam ejus: & qui vigilaverint ad illum, invenient benedi&ionem. 19. Qui quærit legem, replebitur ab ea : & qui infidiosè agit, fcandalizabitur in ea. 20. Qui timent Dominum, invenient judicium juftum, & juftitias quafi lumen accendent. 21. Peccator homo vitabit correptionem, & fecundùm voluntatem fuam inveniet comparationem. 22. Vir confilii non difperdet intelligentiam, alienus & fuperbus non pertimefcet timorem : 23. etiam poftquam fecit cum eo fine confilio, & fuis infectationibus arguetur. 24. Fili fine confilio nihil facias, & post factum non poenitebis. 25. In via ruinæ non eas, & non offendes in. lapides: nec credas te viæ laboriosæ, ne ponas animæ tuæ fcandalum: 26. & à filiis tuis cave, & à domefticis tuis attende. NOTE. Jequaris corrogationis; cæt. ut in Vulg. nifi quòd loco & ornamentum gratia, eft, i suncoplas xápiv, & ornamenti gratia: in Mf. S. Theod. ut ornamentum gratia; ultimòque, congregationis, non corrogationis. . 4. Ita in Aug. Speculo, & Græco. . 5. Auguft. Specul. primum verbum diligenti fcientiam, &c. Reg. Mf. ibid. dilige fcientiam; Carnut. diligentis fcientiam. Bibl. Mf. S. Germ. 15. diligenti fcientiam, & non impedias mufica. Græc. initio hab. ¿ ¿xpibet éwishμn, y un sμrodions μromná tollitque primum verbum. . 6. Mf. S. Germ. 15. Ubi auditus eft, abfque negatione: Græc. "Onɣ ánpóαpa, μù, &c. ut in textu, nifi excipiatur hoc ult. μù sopíly, noli fapientiam tuam oftentare, loco noli extolli in fapientia tua. Mf. S. Theod. & non effundas fermonem intempeftivè, importunè noli extolli in fap. tua. *. 7. Grac. Σφραγὶς ἄνθρακος ἐπὶ κόσμῳ χρυσῷ, σύγκρι μα μεσικῶν ἐν συμποσίῳ οἴνε· Sigillum carbunculi in ornamento aureo, concentus muficorum in compotatione vini. π. 8. Græc. Eν κατασκευάσματι χρυσῷ σφραγὶς σμαράγδες HÉROS μBoxer ED' dei oir. In fabricatione aurea figillum fmaragdi, modulatio muficorum in vino jocundo. *. 9. Hic . totus defideratur in Græco. Mf. S. Theod. hab. accidet, non accedet. . 10. Auguft. Specul. cum Mf. S. Theod. Adolefcens loquere in tua caufa vix cùm neceffe fuerit: fed hoc ultimo, cùm neceffe fuerit, caret Mf. Reg. Speculi. Gr. hab. Λάλησον νεανίσκε εἰ χρεία στ· deinde, μόλις, &c. ut inf. . II. Concinit Aug. Speculum. Græc. addit, Mons Nis sàr Exepwrnens, xeparaíwoor nóyor vix, fi bis interrogatus fueris, in fummam collige fermonem. . 12. Ita Aug, in Spec. Græc. verò fic: 'Ev onlyos πολλά· γίνει ὡς γινώσκων, καὶ ἅμα σιωπῶν. In paucis multa : efto quafi fciens, & fimul tacens. . 13. Auguft. Specul. hab. loqui non præfumas, &c. ut fup. fed ro loqui, abest à Ms. Reg. Spec. In Mf. S. Theod. fic: Et loqui in medio magnatorum non præfumas. In Gr. Εν μέσω μεγισάνων μὴ ἐξισάζε· καὶ ἑτέρα λέγον TOS, μÙ Tomà åfoxé Xet. In medio magnat. non agas aqualem alio docente, ne multa garrias: at in ed. Compl. OTY Véportes, μn, &c. Apud Ambr. in Pf. 118. col. 1135. b. ubi funt fenes, non multum loquaris: item 1. de Noe, c. 31. col. 275. d. alludens dicit: cùm veneris ad feniorum concilium, claude os tuum. . 14. Græc. pò Sportus xαтασteú♪ ásýро αΧυντηρά προελεύσεται χάρις. Ante tonitruum feftinat corufcatio ante verecundiam præibit gratia; reliqua abfunt fimiliter in Mf. S. Germ. 15. deeft 70 & pro reverentia accedet tibi bona gratia. Apud Aug. in Spec. omnia ut in Vulg. 27. In omni opere tuo crede ex fide ani . 15. Concinit Aug. Speculum. At in Græco fic: 'Er ὥρᾳ ἐξεγείρω, κ μὴ ἐράγει απότρεχε εἰς οἶκον, ἢ μὴ βαθύ Mei, exeî waïle. In hora exfurge, & non fis ultimus: recurre in domum, & ne torpeas, ibi lude. Auct. 1. de promiff. c. 13. ap. Profp. p. 206. b. Ingredere huc adolefcens, buc avocare; bic lude. . 16. Ita legit Aug. in Spec. Græc. verò ficeles τὰ ἐνθυμήματά σε, καὶ μὴ ἁμάρτης λόγῳ ὑπερηφάνων & fac cogitata tua, & ne pecces verbo fuperbo. Auct. 1. de promiff. ubi fup. & age conceptiones tuas, ut in Vulg. . 17. Ita in Aug. Speculo. Sic etiam in Græco, præter voces 2. omnibus, & Dominum, quæ abfunt. . 18. Græcè abfunt voces ejus, & ad illum ; cæt. quadrant, nifi hoc excipias, ei oppícortes, qui vigilant, pro vigilaverint. Auguft. Speculum nil difcrepat à Vulg. . 19. Auguft. Speculum concinit cum Vulg. In Giæco abeft præp. ab ; & loco qui infidiosè agit, eft ò væoxpivóperos, qui fimulat; cæt. ut fupra. . 20. Auguft. in Spec. leg. juftitiam quafi lumen, &c. Mf. S. Germ. 15. juftitias quafi lucem. Græc. Sixαiapala is us, &c. deeft autem ibid. vox anteced, juftum. . 21. Auguft. in Spec. habet, devitabit correptionem, cum Ms. S. Germ. 15. Græc. Exxxível exeyμór; cæt, ut in Vulg. Auct. 1. de fing, cleric, ap. Cypr. p. 529. f. legit: Peccator homo evitat correptionem, & ad voluntatem fuam invenit comparationem. . 22. Ita in Græco, exceptis his, & μn rapídy diavonua, non defpiciet confiderationem, pro non difperdet intelligentiam. Aug. in Spec. conftanter hab. non difperdet, &c. Mf. S. Theod. non difperdet in intelligentia..... non pertimefcit, &c. S. Germ. 15. non difperiet intelligentiâ. . 23. Ita Græcè, exceptis his ult. & fuis infectationibus arguetur, quæ defunt. . 24. Concinit Auguft. Speculum; nec differt Græc. nifi quòd caret voce fili, & loco poft factum, hab. w TO Tonal os. Ambr. in Pf. 36. col. 808. c. Et tu cum confilio omnia fac. Auct. 1. de XLII. manf. ap. Ambr. col. 16. c. Sine confilio nihil facias, & in faciendo ne te pœniteat. Mis. S. Germ. 15. & S. Theod. non pæniteberis; Gr. μὴ μελαμελ. . 25. A Græco absunt ult. ista, ne ponas anima tua fcandalum; loco verò, non offendes in lapides, &c. hab. καὶ μὴ προσκόψης εν λιθώδεσιν· μὴ πιςεύσης ἐν ὁδῷ άogsxóry & ne offendas in lapidofis : ne credas te via non explorata; ed. Compl. egoxoes in Mf. etiam S. Germ. 15. ne credas te. Apud Auct. 1. de fing. cleric. ap. Cypr. p. 530. f. non te credas via laboriofæ, &c. ut in Vulg. . 26. Græc. caret his ult. & à domefticis tuis attende; priora verò ut in Vulg. *. 27. In Græco defunt voces feqq. tuo, & ex fide ; Græc. XXXVI. Sup. 21. 17. VERSIO ANTIQUA, QUE ET VULGATA NOSTRA. mæ tuæ hoc eft enim confervatio manda- 28. Qui credit Deo, attendit mandatis : & qui confidit in illo, non minorabitur. NOTE. loco verò hujus, confervatio, eft rupucis, obfervatio ; cær. ut in Vulg. In Mfs. S. Germ. 15. & S. Theod. bac eft enim confervatio. . 28. Eadem leguntur Græcè, exceptis his duobus, vóμo, legi, pro Deo, & Kupiw, Domino, pro in illo ; I. CAPUT VERSIO ANTIQUA, QUE Imenti Dominum non occurrent ma1.T Tla, la, fed in tentatione Deus illum confervabit, & liberabit à malis. 2. Sapiens non odit mandata & juftitias, & non illidetur quafi in procella navis. 3. Homo fenfatus credit legi Dei, & lex illi fidelis. 4. Qui interrogationem manifestat, parabit verbum, & fic deprecatus exaudietur, & confervabit difciplinam, & tunc refpondebit. 5. Præcordia fatui quafi rota carri : & quafi axis verfatilis cogitatus illius. 6. Equus emiffarius, fic & amicus fubfannator, fub omni fuprafedente hinnit. * 7. Quare dies diem fuperat, & iterum lux lucem, & annus annum à fole? 8. Á Domini fcientia feparati funt, facto fole, & præceptum cuftodiente. 9. Et immutavit tempora, & dies feftos ipforum, & in illis dies feftos celebraverunt ad horam. 10. Ex ipfis exaltavit & magnificavit Deus, at in ed. Compl. primo loco eft Kupiw; altero verò, NOTE. .1. Sic hab. Aug. Speculum. Græcè legitur xaxór, malum, non mala; deeft verò iftud, Deus illum confervabit, cum hoc ult. à malis; fed ante liberabit, ponitur Táxi, iterum. In Mfs. S. Theod. & S. Germ. 15. fic, confervat, & liberabit à malis. . 2. Concordat Aug. Speculum. M. S. Germ. 15. hab. non illudetur. Græc. verò ita: 'Arup ocpos & MiOnT σει νόμον· ὁ δὲ ὑποκρινόμενος ἐν αὐτῷ, ὡς ἐν καταιγίδι Toler. Vir fapiens non odiet legem: qui autem fimulat in ea, ficut in procella navis. . 3. Græc. hab. μTTISENCEL YOμs, credet legi, abfque voce Dei; & in fine fubdit, w's speτnμa dixalor, ficut interrogatio juftorum. Apud Aug. in Spec. omnia ut in Vulg. *.4. Gr. initio hab. de v. 3. ὡς ἐρώτημα δικαίων, ficut interrogatio juflorum; al. Auxcor, manifeflationum; deinde fic: Eromador noyor, y bows axvdhon ourd noor mais elar, añoxpítul• i. e. Para verbum, & fic andieris: colliga doctrinam, refponde; ed. Compl. TÓTE άxpitur. Aug. verò Spec. cum Vulg. Qui interrogationem manifeftat, parabit verbum. . 5. A Græco abest 1. quafi; cætera quadrant. #. 6. Mf. S. Germ. 15. Equus admiffarius, ficut amitus, &c. item in Mf. S. Theod. ficut amicus; in Gr. "ITs eis delar, as pines, &c. Equus ad admiffuram, ficut amicus; reliqua ut in Vulg. . 7. Græcè, loco iterum lux lucem, &c. exftat, છે Tär pais dμścas éviar dp' úxís; & omne lumen diei anni à fole? cætera ut fupra. .8. Grec. fimpliciter hab. 'Er graces Kuply Nexplanoar, omitlis aliis. . 9. Græcè deeft vox ipforum, ficut alia omnes fubLeqq. ad . 10. Ita in Græco, præter verbum iylace, fandificavit, loco magnificavit Deus: fub fin. quoque deeft adverb. unde, ante creatus eft. Item apud August. 1. 1. Simplic, to. 6. 101. d. legitur., 5 ex terra Adam creatus ft. Mr. S. Theod. poft hoc, in numerum dierum, fubdit & annos; deinde, Et homines omnes, &c. ut in Vulg. . 11. Ita Auguft. 1. 1. ad Simplic. to. 6. col. 101. d. Sic etiam Græcè, excepta voce emisiung, fcientiæ, loco difciplina. M. S. Germ. 15. habet: In multitudinem difciplina Dominus fep. &c. Mr. S. Theod. Domi ni feparavit. . 12. Eadem prorfus in Gr. exceptis his ult. Spefer aurès áπò sásεws dulær, & evertit eos à ftatione ipforum; tollitur etiam & ibid. poft applicavit. In Mf. S. Germ. 15. initio ifta: Et ex ipfis benedixit. Similiter apud Auguft. 1. 1. ad Simplic. to. 6. 101. d. fubinde fic: & ex his fanctificavit..... & convertit illos ad diffentionem illorum. Item in Mf. S. Theod. 5 ex his fandificavit, abfque feq. &. . 13. Ita Auguft. 1. 6. ad Simplic. col. 101. d. Græc. caret his ult. plafmare illud & difponere, Mf. S. Theod. hab. in manus ipfius. . 14. Græc. loco difpofitionem, hab. sexlar, beneplacitum; fubinde fic num, plurali, ws arpw!..... TO ποιήσαντος αυτές, αποδέναι αυγοῖς, &c. Mr. S. Germ. 15. in manus ipfius, qui fe fecit, & reddet illis, &c. Apud Aug. 1. 1. ad Simplic. to. 6. 101. d. omnia ut in Vulg. 47. . 15. Ex his omnibus vix una aut altera vocula variat Græcè; nempe loco virum juftum, fimpliciter legitur sucels, pium, abfque præcedenti deeft etiam conjunctio, ante & poft alt. duos ed. Compl. hab. arpos suceCs. Auguft. 1. 11. de civit. Dei, c. 18. col. 286. a. fimiliter legit: Contra malum bonum eft, & contra mortem vita: fic contra pium peccator. Et fic intuere in omnia opera Altissimi. Bina & bina, unum contra uzum: at 1. 1. ad Simplic. to. 6. 101. e. ita: Contrarium malo bonum eft, & contra mortem vita eft: fic & contra virum juftum peccator. Et fic intu. in omnia op. Altif. Due duo, unum contra unum: item in Mf. Sangerm. 15. Duo duo, unum, &c. in Mf. S. Theod. in omni opera Altiff. & inf. Duo & duo, unum, &c. . 16. Auguft. 1. 1. ad Simplic. to. 6. 102. b. Et ego noviffimus vigilavi, & quafi qui racematur poft vindemiatores fimiliter in Mfs. S. Theod. & Sangerm. 15. vigilavi. In Græco priora tantùm exftant, KoyaXxJos vypú@moa quæ verò fequuntur ibid. pertinent ad Vulg. cap. 36. . 13. & feqq. Quæ autem hic habentur in Vulgata, Græcè reperiuntur fub med. capitis 30. ubi fic, sancipáμeros Blow rpugnlær, &c. . 17. Ita legit Auguft. 1. 1. ad Simplic. to. 6. 102. b. Sic etiam in Græco, præter hoc, Kupis taca, Domini perveni, loco Dei & ipfe fperavi. . 18. Similiter in Græco. VERSIO ANTIQUA, QUE ET VULGATA NOSTRA. ravi, fed omnibus exquirentibus difciplinam. 20. Filio & mulieri, fratri & amico non 21. Dum adhuc fuperes & afpiras, non immutabit te omnis caro. 22. Melius est enim ut filii tui te rogent, quàm te refpicere in manus filiorum tuorum. 23. In omnibus operibus tuis præcellens esto. 24. Ne dederis maculam in gloria tua. In die confummationis dierum vitæ tuæ, & in tempore exitus tui diftribue hæreditatem tuam. 25. Cibaria, & virga, & onus afino : panis, & difciplina, & opus fervo. 26. Operatur in difciplina, & quærit requiefcere: laxa manus illi, & quærit liberta 27. Jugum & lorum curvant collum du- 28. Servo malevolo tortura & compedes, tas.. In 30. opera conftitue eum: fic enim condecet illum. Quòd fi non obaudierit, curva illum compedibus, & non amplifices fuper omnem carnem : verùm fine judicio nihil facias grave. 31. Si eft tibi fervus fidelis, fit tibi quafi anima tua: quafi fratrem fic eum tracta : quoniam in fanguine animæ comparafti illum. 32. Si læferis eum injuftè, în fugam con vertetur : 33. & fi extollens difcefferit, quem quæras, & in qua via quæras illum, nefcis. NOTE. .25. Concinit Græc. nifi quòd pro cibaria, & onus, hab. Xoplaquara, & pop?ía, pabula, & onera. . 26. Græc. initio hab. "Epyasa ¿v taidì, ǹ ev fúBeis artwavoir, Operare in puero, invenies requiem; fubinde ulcer, quæret, non quærit. . 27. Græc. legit xáu↓ro, curvabunt, non curvant ; deletque ro durum, cum aliis verbis fubfeqq. *. 28. Græc. Καὶ οἰκέτη κακέργῳ σρέβλαι και βάσανοι, Ει fervo malefico tortura & tormenta; reliqua ut in Vulg. Similiter in Mf. S. Theod. tortura; ut inf. in Sangerm. 15. in operatione. 1. . 29. Itidem Græcè. In Mf. Sangerm. 15. hi ver * ficulus additur alia manu. . 30. Nonnulla diffimilia Græc. habet, fed levia; nimirum poft conftitue, tollit eum; tum addit, natas πρέπει αυτῷ, ficut decet illi ; dein, καν μὴ πειθαρχῇ, Bápuvor Tas wédas dvič, & fi non obaudierit, grava compedes ejus ; extremoque, και άνευ κρίσεως μὴ ποιήσης μηδέν, fine judicio ne facias quidquam, abfque feq. grave. Mf. S. Theod. initio hab. Et in opera conftitue, paulòque poft, condecet illi; item in Sangerm. 15. condecet illi; & inf. grava illum, non curva. *. 31. Grzc. Εἰ ἔσι σοι οἰκέτης, ἔσω ως σύ· ὅτι ἐν αἵμα τι ἐκλήσω αυτόν. Εἰ ἔςι σοι οἰκέλης, ἄγε αυτὸν ὡς σεαυτόν ö71 is ù 4uxú 08 éπideúceis dv78. Si eft tibi fervus, fit ficut tu: quoniam in fanguine comparasti eum. Si eft tibi fervus, tracta eum ficut teipfum : quoniam tanquam anima tua egebis eo. Ed. Compl. loco ficut tu, hab. ws Juxú 68. Mf. S. Theod. Si eft tibi fervus bonus, fit, &c. ut in Vulg. V. 32. Græc. delet adverb. injuftè, cum aliis feqq. ed. Compl. retinet afixes. Mf. S. Theod. hab. converti tur, non convertetur. . 33. Græc. fubdit, à άrácas àœo♪ på, i wolą i♪ậ ulosis autor; tollens aufugiat, in qua via quæres illum? nec plura. Mf. Sangerm. 15. & extallens difcefferit, quem quæres, &c. ut in Vulg. Similiter in Mr. S. Theod. excepto uno quaris, pro quares. CAPUT X X XI V. VERSIO ANTIQUA, QUE ET VULGATA NOSTRA. fpes, mendacium viro infen Vfato:&fomnia extollunt imprudentes. 2. Quafi qui apprehendit umbram, & perfequitur ventum: fic & qui attendit ad vifa mendacia : 3. hoc fecundùm hoc vifio fomniorum: ante faciem hominis fimilitudo hominis. 4. Abimmundo quid mundabitur ? & à mendace quid verum dicetur? & Divinatio erroris, & auguria mendacia, fomnia malefacientíum, Vanitas eft. 6. Et ficut parturientis, cor tuum phantafias patitur : nifi ab Altiffimo fuerit emissa vifitatio, ne dederis in illis cor tuum: 7. multos enim errare fecerunt fomnia, & exciderunt fperantes in illis. 8. Sine mendacio confummabitur verbum legis, & fapientia in ore fidelis complanaNOTE. . 1. Ita Aug. in Spec. Gr. Keval Êxtides, i 4euδεῖς..... αναπλερέσιν άφρονας. Vana fpes, & mendaces..... volare faciunt imprudentes. V. 2. Ita è Græco, nifi excipias ult. ad vifa mendacia, pro quibus fimpliciter vuvios, fomniis. Auguftini Spec. cum Vulgata concinit, nifi quòd hab. fequitur vensum, Gr. διώκων ἄνεμον. . 3. In Græco abeft 1. hominis; loco verò alterius, rurfus Tegowe, faciei; cæt. ut in Vulg. Aug. Speculum ab ipfa nil differt; nec etiam Mf. Corb. 1. nifi quòd ibi legitur vifus, non vifio, Gr. "exsis. In Mf. S. Theod. ultimo eft fimilitudo alterius hominis. . 4. Sic legitur in Auguft. Speculo. Item Græcè, nifi quod extremo eft, καὶ ἀπὸ ψευδός τί ἀληθεύσει ; quod Nobil. ita reddit, & à falfo quid verum erit? .5. Græcè fimpliciter: Marleta, oiarioμoi, àčúπ via, μárajá esi Divinationes, & auguria, 5 fomnia, va- . 6. Græc. tollit tuum, poft cor, quod tamen addit . 7. Ita fert Aug. Speculum: huic etiam Græc. favet, detracto uno enim; quod tamen fubdit Ms. Alex. cum edd. Ald. & Compl. *. 8. Mfs. S. Germ. 15. & S. Theod. delent vocem legis, ficut Aug. in Spec. Græcè fimpliciter vóuss, lex, non verbum legis; loco verò feqq. in ore fidelis complanabitur, eft sóμall TIS TEREÍwas, ori fideli perfectio; ap. Aug. in Spec, in ore fideli contemplabitur. * Græc. XXXI. |