Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

VERSIO ANTIQUA, QUE ET VULGATA NOSTRA,

29. Ingrati enim spes tanquam hybernalis fupervacua.

glacies tabefcet, & difperiet tanquam aqua

[blocks in formation]
[blocks in formation]

VERSIO ANTIQUA, QUE ET VULGATA NOSTRA.

1. M Agna funt enim judicia tua Domine,

& inenarrabilia verba tua: propter

hoc indifciplinatæ animæ erraverunt.

2. Dum enim perfuafum habent iniqui pof-
se dominari nationi fanctæ : vinculis tenebra-
rum & longæ noctis compediti, inclusi fub
tectis, fugitivi perpetuæ providentiæjacuerunt.,
3. Et dum putant se latere in obfcuris pec-
catis, tenebroso oblivionis velamento difper-
si funt, paventes horrendè, & cum admira-
tione nimia perturbati.

4. Neque enim quæ continebat illos fpe-
lunca, fine timore cuftodiebat: quoniam so-
nitus defcendens perturbabat illos, & perfo-
næ tristes illis apparentes pavorem illis præf-
tabant.

5. Et ignis quidem nulla vis poterat illis lumen præbere, nec siderum limpidæ flammæ illuminare poterant illam noctem horrendam. 6. Apparebat autem illis subitaneus ignis, timore plenus: & timore perculfi illius, quæ non videbatur, faciei, æftimabant deteriora effe quæ videbantur:

7. & magicæ artis appofiti erant derisus, & fapientiæ gloriæ correptio cum contumelia.

8. Illi enim qui promittebant timores & perturbationes expellere se ab anima languente, hi cum derifu pleni timore languebant.

9. Nam etsi nihil illos ex monftris perturbabat: tranfitu animalium & ferpentium fibilatione commoti, tremebundi peribant : & aerem, quem nulla ratione quis effugere poffet, negantes se videre.

10. Cùm fit enim timida nequitia, dat teftimonium condemnationis : femper enim præfumit sæva, perturbata confcientia. 11. Nihil enim est timor nisi proditio cogitationis auxiliorum.

12. Et dum ab intus minor eft exspectatio, majorem computat infcientiam ejus caufæ, de qua tormentum præftat.

13. Illi autem qui impotentem verè noctem, & ab infimis, & ab altiffimis inferis fupervenientem, eumdem fomnum dormientes,

14. aliquando monftrorum exagitabantur timore, aliquando animæ deficiebant traductione: fubitaneus enim illis & insperatus timor supervenerat.

15. Deinde fi quisquam ex illis decidiffet, cuftodiebatur in carcere fine ferro reclufus.

16. Si enim rufticus quis erat, aut paftor, aut agri laborum operarius præoccupatus effet, ineffugibilem fuftinebat neceffitatem.

17. Una enim catenâ tenebrarum omnes erant colligati. Sive spiritus fibilans, aut inter spiffos arborum ramos avium fonus fua

NOTE.

. 1. Sic est in Græco, præter voces Domine, & verba ua, quæ desunt. Et verò apud Hilar. in Pf. 118. col. 254. b. hæc tantum leguntur: Magna enim funt judicia tua, inenarrabilia. Itidem in Ms. Sangerm. Lucif. Cal. 1. 1. pro S. Athan. p. 195. f. pariter addit: propter hoc indiscipli

nata anima erraverunt.

.2. Lucif. Cal. ubi fup. Dum enim persuasum habent
öniqui posse se dominari nationi sanctorum: vinti tenebra-
rum catenis, & longa noite compediti, inclufi fub tectis, fu-
gitivi. Græc. Ὑπειληφόλες γὰρ καζαδυναςεύειν έθνος ἅγιον ἄνο-
μοι· δέσμιοι σκόλος, ἢ μακρᾶς πεδῆλαι νυκτός, κατακλειθέντες
ὀρόφοις, φυγάδες τῆς αἰωνία προνοίας ἐκειντο. Μf. S. Theod.
ultimò hab. placuerunt, non jacuerunt; fed vitiosè, ni fal-
lor.

V. 3. Græc. initio hab. Λανθάνειν γαρ νομίζοντες, & fub
Επ. ινδάλμαζι, spestris, loco cum admiratione nimia.

*.4. quoniam fonitus defcendens, &c. Græc. ἦχοι δὲ
καλαράοσοντες ἀυτὸς περιεκόμπον, η φάσμαλα ἀμειδήτοις κατη-
φῆ προσώποις ἐνεφανίζειο. sed sonitus cum impetu descenden-
tes ipfis obstrepebant, & vifiones tristes mæstis vultibus ap-
parebant.

. 5. Gr. delet illis, ante lumen; & in fine habet τὴν συγνὴν ἐκείνην νύκλα. Μf. S. Germ. I. tristem illam noctem borrendam.

7.6. Mf. S. Germ. cum Corb. 2. extremò hab. quæ non videbantur, fed malè; Græcè, τὰ βλεπόμμα.

*.7. Mf. Corb. 1. hab. appofiti erant derifui, & fapientia gloria, &c. Græc. μαγικῆς δὲ ἐμπαίγμαζα κατέκειτο πέχνης, ἐὰ τῆς ἐπὶ φρονήσει ἀλαζονείας ἔλεγχος ἐφύβριςο, al. ἐφύβρισις· i. e. magica autem artis illufiones jacebant, & jactantia de fapientia erat correptio cum contumelia. Mf. Sangerm. & fapientiæ gloria correptio contumelia.

*.8. Mís. S. Germ. & Corb. duo, legunt turbationes, è Gr. ταραχάς; fubinde Gr. tollit se; extremòque hab. •ὕλοι καλαγέλας ον εὐλάβειαν ὀνόσων i. e. bi ridiculo timore languebant.

.9. Vulg. ex monftris perturbabat, Græc. ταραχώδες ἐφόβει, turbulentum terrefaciebat; in nonnullis al. libb. eft πιραλώδες. Mfs. SS. Theod, & Germ. n. 4. addunt in

fine, nempe post verbum videre, feqq. frequenter enim praoccupant, pessimâ redarguente confcientia.

. 10. Non condemnationis hab. Mf. Corb. 1. fed condemnationi; Sangerm. n. 15. condemnata; Gr. καταδικαζομένη; fubinde loco enim, Gr. hab. δὲ, autem; & paulò sup. vocitimida, præponit tὸ, ἰδίως, propriè. Notavimus fup. in Mss. SS. Germ. & Theod. anteponi ista : frequenter enim præoccupant, pessima redarguente confcientias verùm hæc in Ms. Corb. 2. poftponuntur his ult. conturbata confcientia; at in Græco verba ista utrobique desunt. In Mf. S. Theod. fic legitur: Cùm fit enim timida nequitia, data eft in omnium condemnationem : femper enim. &c.

.11. Sic est in Græco, præter ista, τῶν ἀπὸ λογισμέ βοηθημάτων, auxiliorum quæ à cogitatione, loco cogitationis auxiliorum. In Mss. SS. Germ. & Theod. necnon

Corb, duobus ita: Nihil enim eft timor nisi prafumptionis adjutorium, proditio cogitationis auxiliorum.

V. 12. Mfs. Sangerm. S. Theod. & Corb. duo : Et dum ab intro..... majorem putat fcientiam ejus caufa, &c. Corb. 1. computat. Mf. S. Theod. in fine habet, de qua augmentum præftat. Græc. "Ενδοθεν διέέσα ήτλων..... πλείονα λογίζεται τὴν ἄγνοιαν τῆς παρεχύσης τὴν βάσανον αἰτίας· Εε dum ab intra minor..... majorem computat infcientiam prabentis tormentum causa.

*. 13. Vulg. & ab infimis, & ab altisfimis inferis. Gr. ἐξ ἐξ ἀδυνάλε ἄδε μυχῶν, & ex impotentis inferni speluncis.

*. 14. Græc. τὰ μὴ τέρασιν ἠλαύνοντο φαντασμάτων, τὰ διὲ τῆς ψυχῆς παρελύονλο προδοσίᾳ, &c. ut fup.

7. 15. Mfs. Sangerm. & Corb. 2. Deinde fi quicunque ex illis decidisset, &c. Græc. Είθ' ὕτως ὃς δήποτ ̓ ἐν ἐκεῖ καταπίπτων, ἐφρερεῖῖο εἰς τὴν ἀσίδηρον εἰρκτὴν κατακλει πείς.

*. 16. Mf. S. Theod... aut pastor, aut agricola borum operarius, &c. Græc. Εἴτε γὰρ γεωργὸς ἦν τις, ἢ ποιμὴν. ἢ τῶν κατ ̓ ἐρημίαν ἐργάτης μόχθων, προληφθεὶς τὴν διυσάλυκλον, &c. Mf. Corb. 1. fcribit ineffugabilem.

7. 17. A Mss. S. Germ. & S. Theod, abest vox arbeVERSIO ANTIQUA, QUÆ ET VULGATA NOSTRA.

vis, aut vis aquæ decurrentis nimiùm,

18. aut fonus validus præcipitatarum petrarum, aut ludentium animalium cursus invisus, aut mugientium valida beftiarum vox, aut resonans de altiffimis montibus Echo; deficientes faciebant illos præ timore.

19. Omnis enim orbis terrarum limpido

illuminabatur lumine, & non impeditis operibus continebatur.

20. Solis autem illis superpofita erat gravis nox, imago tenebrarum, quæ superventura illis erat. Ipsi ergo fibi erant graviores tenebris.

[blocks in formation]

V. 1. Græcè, loco & borum quidem, &c. ita: ὧν φωνὴν μὴ ἀκύοντες, μορφὴν δὲ ἐχ ὁρῶντες, quorum quidem vocem audientes, figuram autem non videntes. In Mss. S. Germ. & S. Theod. & horum quidem vocem inimici audiebant. Itidem in Corb. 2. fed vox inimici, addita videtur secunda manu: fubinde in Sangerm. Corb. 2. & S. Theod. præponitur per, voci eadem, tolliturque pronom. ult. te; In Mf. S. Theod. legitur, per eandem. In Gr. fic : ὅτι θὰ ἐν κἀκεῖνοι ἐπεσόνθεισαν, ἐμακάριζον· ὅτι δὲ, &c. quoniam quidem & illi passi erant, magnificabant: & quia, &c.

*. 2. Gr. ὅτι δὲ ὁ βλάπτεσι προηδικημένοι, εὐχαρισῦσιν, &c. & quia non nocent ante lasi, gratias agunt, &c. Mf. S. Theod. addit, & ut effet differentia, te Deum petebant ; Gr. ὶ τῷ διενεχθῆναι, χάριν ἐδέοντο.

. 3. Mf. S. Germ. cum Corb. 2. Propter quod igni ardentem columnam, &c. Corb. 1. & S. Theod. Propter quod igni ardente columnam, &c. Gr. ̓Ανθ' ὧν πυριφλεγή σύλον, dein, ὁδηγὸν μλν ἀγνώσε, &c. absque med. verbo habue

runt.

*. 4. Lucif. Cal. 1. 1. pro S. Athan. p. 195. f. legit: Digni quidem illi carere lumine, & pati carcerem tenebrarum, qui inclusos cuftodiunt filios tuos, per quos incipiebat incorruptum legis lumen vita omnibus dari. Græc. Vulgatæ favet, nifi quòd hab. inf. "μειλε..... δίδοθαι, pro incipiebat..... dari, ad litt. dandum erat.

. 5. Mf. S. Theod. hab. in traductione illorum ; Gr. εἰς ἔλεγχον τὸ ἀυτῶν· Mf. Sangerm, fub finem, in aquam validam; Gr. ὦ ὕδαλι σφοδρῷ..

.6. Mf. Corb. 1. initio delet enim, unà cum Gr. fubinde Sangerm. hab. à parentibus noftris. Gr. πατράσιν ἡμῶν; mox ita, ἵνα ἀσφαλῶς εἰδιόλες, &c. ut fecurè scientes, &c. *.7. Græc. hab. ἐχθρῶν, inimicorum, loco injuftorum.

.8. Græcè, loco Sicut enim... fic & nos, &c. ita, Ω γὰρ..... τέλῳ ἡμᾶς, &c. Quo enim..... hoc nos, &c. fedin Mf. Alex. & Compl. ὡς γαρ : post paulò in Mss. S. Theod. S. Germ. & Corb. duob. fic nos.

*.9. Græc. Κρυφῇ γὰρ ἐθυσίαζον ὅσιοι παῖδες ἀγαθῶν, κ τὸν τῆς θειότηλος νόμον ἐν ὁμονοία διέθεντο τῶν ἀυλῶν ὁμοίως ἢ ἀγαθῶν ἐς κινδύνων μεταλήψεθαι τὸς ἀγίες, πατέρων ἤδη προαναμελπόντων αἴνες. i. e. Absconsè enim facrificabani jufti pueri bonorum, & divinitatis legem in concordia difponebant: tandem fimiliter & bona & pericula recepturos fanctos, patribus jam præcinentibus laudes. Mss. Sangerm. & Corb. duo, ferunt, percepturos justos, patri jam (Corb. 1. patrias) decantantes laudes; Mf. S. Theoder. patri omnium decantantes laudes; editio etiam Compl. hab. педаναμέλποντες αἴνες. Sup. verò idem Mf. S. Theod. justi pueri bonorum operum, & juftitia legem, &c. fed vox ista, operum, non legitur in aliis.

*. 10. Græcè fimpliciter, τὰ οἰκθρὰ διεφέρετο, & flebilis difpergebatur, loco & flebilis audiebatur planctus; in Mf. etiam Alex. ac ed. Compl. fubjicitur φωνή, vox.

#.11. Græc. Ὁμοίᾳ δὲ δίκη δέλος ἅμα δεσπόλη κολαθείς, & δημόλης βασιλεῖ τὰ ἀὐτὰ πάχων.

*. 12. Græc. ̔Ομοθυμαδὸν δὲ πάντες ἐν ἑνὶ ὀνόμαλι θανά το..... ἐπεὶ πρὸς μίαν ῥοπὴν ἡ ἀντιμοτέρα γένεσις ἀυλῶν διεφθά

[blocks in formation]

Exod. 12. 30. Num. 16.46.

Exod. 14. 5.

haberet,

VERSIO ANTIQUA, QUÆ ET VULGATA NOSTRA.

15. omnipotens fermo tuus de cœlo à regalibus fedibus, durus debellator in mediam exterminii terram profilivit,

16. gladius acutus infimulatum imperium tuum portans, & ftans replevit omnia morte, & ufque ad cælum attingebat stans in ter

ra.

17. Tunc continuò visus somniorum malorum turbaverunt illos, & timores supervenerunt infperati.

18. Et alius alibi projectus semivivus, propter quam moriebatur, caufam demonftrabat mortis.

19. Visiones enim, quæ illos turbaverunt, hæc præmonebant, ne inscii, quare mala patiebantur, perirent.

20. Tetigit autem tunc & juftos tentatio mortis, & commotio in eremo facta est multitudinis: fed non diu permanfit ira tua.

precari pro populis, proferens servitutis fuæ
scutum, orationem & per incenfum depreca-
tionem allegans, reftitit iræ, & finem impo-
fuit neceffitati, oftendens quoniam tuus eft fa-
mulus.

22. Vicit autem turbas, non in virtute cor-
poris, nec armaturæ potentia, fed verbo il-
lum, qui se vexabat, subjecit, juramenta pa-
rentum, & teftamentum commemorans.

23. Cùm enim jam acervatim cecidiffent fuper alterutrum mortui, interftitit, & amputavit impetum, & divifit illam quæ ad vivos ducebat viam.

Exod.

24. In veste enim podêris, quam habebat, totus erat orbis terrarum : & parentum ma- 28.6. gnalia in quatuor ordinibus lapidum erant fculpta, & magnificentia tua in diademate capitis illius sculpta erat.

25. His autem ceffit qui exterminabat, & hæc extimuit: erat enim sola tentatio iræ fufficiens.

21. Properans enim homo fine querela de-
NOTE.

*. 15. Faustin. presb. cont. Arian. p. 645. h. omnipo-
tens fermo tuus exfiliens de regalibus fedibus, &c. Vigil.
Tapf. cont. Varimad. p. 746. a. omnip. fermo tuus exfi-
liens de regalib. fedibus venit. Cerealis adv. Maximin. c.
5. p. 672. c. omnip. fermo tuus Domine, exfiliens à regal.
fedibus tuis, in mediam exterminii terram profilivit. Mf.
Corb. 1. pariter addit Domine. In Mf. S. Theoder. omnip.
fermo tuus exfiliens de cælo, &c. Gr. Vulgatæ respondet.
*. 16. Græc. extremo habet: έρανε μέν ήπτετο, βε-
βήκει δ ̓ ἐπὶ γῆς, & cælum quidem tangebat, defcenderat
autem in terram; Mf. S. Germ. cum Corb. 2. ftans in ter-

ram.

[ocr errors]

*. 17. Græc. Τότε παραχρήμα φαντασίαι μλυ ὀνείρων δεινῶς · ἐξελάραξαν αὐτὸς &c. Tunc continuò visus quidem Somniorum graviter turbaverunt ilios, &c. ut fupra; in Mf. Alex. ac ed. Compl. δεινῶν, non δεινώς.

. 18. Mís. S. Germ. & Corb. duo, delent ult. vocem mortis; deest pariter in Græco.

*. 19. Græcè, τῦτο προεμήνυζαν, boc pramonebant; cæt. ut fupra.

*. 20. Mf. S. Theoder. Tetigit autem timor & justos tentatio, &c. Gr. "Ἥψαλο διὲ κὶ δικαίων πεῖρα, &c. ed. Compl. "Ἥψαλο διὲ πότε &, &c. In Mf. Sangerm. deest ult. vox tua, nempe poft ira; in Gr. pariter ἡ ὀργὴ, absque seq. C.

1.

W. 21. Mís. 5. Germ. & Corb. 2. & S. Theod. Pro

CAPUT

perans enim homo fine querela propugnavit, proferens fervi-
tutis sua scutum, orationem & per incenfum deprecat. alli-
gans, &c. Gr. Σπεύσας γὰρ ἀνὴρ ἀμεμπλος προεμάχησε, τὸ τῆς
ἰδίας λειτεργίας οπλον, προσευχὴν ἡ θυμιάμαλος ἐξιλασμὸν κο-
μίζας, ἀντέση τῷ θυμῷ, ψ πέρας ἐπέθηκε τῇ ζυμφορᾷ, &c.
ut fup.

. 22. MI. S. Germ. Vicit autem turbas , non virtute
corporis, nec armaturâ potentiæ, fed verbo vexatorem fubje-
cit, juramenta parentum commemorans. Similiter in Corb.
2. & S. Theod. nec armaturâ potentia, fed verbo vexato-
rem fubjecit; item in Corb. 1. fed verbo vexatorem fubje-
cit. In Græco: 'EἘνίκησε δὲ τὸν ὄχλον, ἐκ ἰχύϊ τε ζώμα-
τος, ἐχ όπλων ἐνεργείᾳ, ἀλλὰ λόγῳ τὸν κολάζονλα ὑπέταξεν.
ὅρκες πατέρων, ἢ διαθήκας ὑπομνήσας.

#. 23. Græc. Σωρηδὸν γὰρ ἤδη πεαλωκόλων ἐπ ̓ ἀλλήλων νεκρῶν, μεταξὺ τὰς, ἀνέκοψε τὴν ὀργὴν, ἐὶ διέχιζε την πρὸς τὸς ζῶντας ὁδόν.

*. 24. Poft vocem podêris, Græcè non fubjicitur quam habebat; ultimò etiam non additur ibid. Sculpta erat; at in Mss. Sangerm. S. Theod. & Corb. duob. est erat fcrip

ta.

7.25. Mss. S. Germ. & S. Theod. Hac autem bis ceffit, qui, &c. Corb. 2. His ceffit qui.... erat autem fola, &c. Græc. Τύτοις εἶξεν ὁ ὀλοθρεύων, ταῦτα διὲ ἐφοβήθησαν ήε γὰρ μόνη ἡ, &c. in Mf. Alex. & Compl. ἐφοβήθη.

ΧΙΧ.

VERSIO ANTIQUA, QUÆ ET VULGATA NOSTRA.

Mpiis autem ufque in noviflimum fine mifericordia ira supervenit. Præfciebat enim & futura illorum:

2. quoniam cùm ipsi permififfent ut se educerent, & cum magna follicitudine præmififsent illos, confequebantur illos põœnitentia

acti.

3. Adhuc enim inter manus habentes luctum, & deplorantes ad monumenta mortuorum, aliam fibi affumpferunt cogitationem infcientiæ: & quos rogantes projecerant, hos tanquam fugitivos perfequebantur:

. 1. Similiter in Græco est.

4. ducebat enim illos ad hunc finem digna neceffitas: & horum, quæ acciderant, commemorationem amittebant, ut quæ deerant tormentis, repleret punitio :

5. & populus quidem tuus mirabiliter tranfiret, illi autem novam mortem invenirent.

6. Omnis enim creatura ad fuum genus ab initio refigurabatur, deferviens tuis præceptis, ut pueri tui cuftodirentur illæsi.

7. Nam nubes caftra eorum obumbrabat, & ex aqua, quæ ante erat, terra arida apparuit, & in mari rubro via fine impedimento,

NOTE.

W. 2. Mss. S. Germ. S. Theod. & Corb. ambo : quoniam ipfi cùm reversi essent ut se ducerent, &c. uterque Corb. & S. Theod. extremò leg. confequebantur illos pœnitentiæ actus. Gr. ὅτι ἀυτοὶ ἐπιςρέψαντες τῷ ἀπεῖναι, η με Τὰ οπεδῆς προωέμψαντες αυτές, διώξεσι μεταμεληθέντες.

. 3. Mís. S. Germ. & Corb. 2. hab. luctus, non lulum; & inf. projecerunt, loco projecerant; in Corb. I. etiam projecerunt. In Gr. ἐξέβαλον, uti fup. τὰπένθη.

.4. Mf. S. Theoder..... commemorationem mittebant, ut, &c. Sangerm. memorationem amittebant, ut eam, qua deorat tormentis, replerent punitionem, Corb, 2. ut qua dee

rant torm. replerent punitione. Gr..... ἀμνηςίαν ἐνέβαλεν,
ἵνα τὴν λείπεσαν ταῖς βασάνοις, προσαναπληρώσωσι κόλασιν.
*. 5. Græc. ὁ μλὺ λαός σε παράδοξον ὁδοιπορίαν περά-
on, &c.

.6. Vulg. ad fuum genus ab initio ; Græc. ἐν ἰδίῳ γένει
πάλιν ἄνωθεν, in fuo genere rurfus desuper, &c.

*.7. Græc. Ἡ την παρεμβολήν σκίαζεσα νεφέλη, ἐκ ιὲ προύφεςῶτος ὕδατος, ξηρᾶς ἀνάδυσις γῆς ἐθεωρήθη, ἐξ ἐρυ θρᾶς, &c. Nubes caftra obumbrabat, & ex aqua, quæ ante erat, terra arida emerfio apparuit, ex rubro mari, &c. ur fupra. Mf. S. Germ. hab. adumbrabat..... & ex mari rubro, &c. item Mf. S. Theod. & ex mari rubro.

1

Exod.

VERSIO ANTIQUA, QUÆ ET VULGATA NOSTRA.

& campus germinans de profundo nimio :

8. per quem omnis natio transivit, quæ tegebatur tua manu, videntes tua mirabilia & monftra.

9. Tanquam enim equi depaverunt efcam, & tanquam agni exfultaverunt, magnificantes te Domine, qui liberasti illos.

10. Memores enim erant adhuc eorum, quæ in incolatu illorum facta fuerant, quemadmodum pro natione animalium eduxit terra muscas, & pro piscibus eructavit fluvius multitudinem ranarum.

11. Noviffimè autem viderunt novam crea16. 13. turam avium, cùm adducti concupifcentia pofNum. tulaverunt escas epulationis.

11. 31.

2,

12. In allocutione enim desiderii, afcenSup. 16. dit illis de mari ortygometra: & vexationes peccatoribus supervenerunt, non fine illis, quæ ante facta erant, argumentis per vim fulminum: juftè enim patiebantur fecundùm fuas nequitias.

13. Etenim deteftabiliorem inhofpitalitatem instituerunt: alii quidem ignotos non recipiebant advenas, alii autem bonos hofpites in fervitutem redigebant.

14. Et non folum hæc, fed & alius qui

dam refpectus illorum erat: quoniam inviti
recipiebant extraneos.

15. Qui autem cum lætitia receperunt hos,
qui eifdem ufi erant juftitiis, sævissimis affli-
xerunt doloribus.

16. Percuffi funt autem cæcitate: ficut illi Gen. 19. 11. in foribus jufti, cum fubitaneis cooperti effent tenebris, unufquifque tranfitum oftii fui quærebat.

17. In fe enim elementa dum convertuntur, ficut in organo qualitatis fonus immutatur, & omnia fuum sonum cuftodiunt : unde æftimari ex ipfo visu certò poteft.

18. Agrestia enim in aquatica convertebantur : & quæcunque erant natantia, in terram transibant.

19. Ignis in aqua valebat fupra fuam virtutem, & aqua exftinguentis naturæ oblivifcebatur.

20. Flammæ econtrario, corruptibilium animalium non vexaverunt carnes coambulantium, nec diffolvebant illam, qu quæ facilè diffolvebatur ficut glacies, bonam escam. In omnibus enim magnificasti populum tuum Domine, & honorafti, & non defpexifti, in omni tempore, & in omni loco assistens eis.

NOTE.

V. 8. Græc. ultimo hab. θεωρήσαντες θαυμαςὰ τέρατα.
Mfs. S. Theod. & Corb.ambo, videntes mirabilia & monf-

tra.

*. 9. Mf. S. Germ. delet efcam, cum Corb. 1. & altero S. Theod. retinet Corb. 2. fed in fine hab. qui liberabas illos. Græc. Ὡς γὰρ ἵπποι ἀνεμήθηζαν, ultimòque τὸν ῥυόμλνον αυτές.

7. 10. Græca Latinis fatis refpondent.

V. 11. Mfs. S. Germ. & Corb. 1. cùm abducti concupifcentia; Gr. ὅτι ἐπιθυμία προαχθέντες.

V. 12. Vulg. In allocutione enim..... quæ ante faita erant, argumentis, &c. Græc. Εἰς γὰρ παραμυθίαν... τῶν γεγονότων (Μf. Alex. cum ed. Compl. προγεγονότων ) τεκμηρίων, dein Mf. S. Theod. per vim fluminum non fulminum; Gr. verò, τη βία τῶν κεραυνῶν.

V. 13. Mf. S. Germ. hab. non refpiciebant advenas ; Gr. verò, ἐκ ἐδέχοντο παρόντας, ut fupra: extremò Sangerm. cum Corb. duobus, & S. Theod. in fervitutem accipiebant; Gr. ἐδελένιο.

. 14. Mf. S. Germ. Et non folum hoc, fed & alius quis respectus illorum: quoniam, &c. Itidem in Corb. 1. addito uno erat, ad refpectus. In Corb. 2. & S. Theod. Et non folum hoc, fed & alius quidem refpectus erit illorum. Græc. Καὶ ἐ μόνον, ἀλλ ̓ ἥτις ἐπισκοπὴ ἐςαι ἀυτῶν, &c.

7.15. Græc. Οἱ δὲ μεθ ̓ ἑορτασμάτων εἰοδεξάμθμοι τὸς ἤδη τῶν ἀυτῶν μετεχηκότας δικαίων, δεινοῖς, &c. Hi verò cùm recepiffent cum folemni latitia eos, qui jam earumdem legum facti erant participes, &c. Mf. S. Germ. qui eisdem visi erant justitiis, &c.

. 16. Similiter in Græco, præter plur. τῶν θυρῶν, ος tiorum, loco oftii; item fup. deest effent, poft cooperti. *. 17. Græc. Δι ̓ ἑαυτῶν γὰρ τὰ σοιχεῖα μεθαρμοζόμλνα, ὥσπερ ἐν ψαλτηρίῳ φθόγγοι τὸ ῥυθμᾶ τὸ ὄνομα διαλλάοσεσι, πάντολε μένοντα ἤχω· ὅπερ ἐςὶν εἰκάσαι ἐκ τῆς τῶν γεγονότων όψεως ἀκριβῶς. In se enim elementa convertebantur, ficut in Pfalterio foni modulationis nomen mutant, semper custodientia fonum: quod aftimari potest ex ipso rerum factarum visu certo. Mf. S. Germ. cum Corb. 2. unde est aftimare & ex ipso certo vifu; S. Theod. unde aftimari & ipfo certo visu potest.

. 18. Vulg. agrestia, Græc. χεραία, Nobil. terreftria. *. 19. Græc. Πῦρ ἴχυσεν ἐν ὕδαλι τῆς ἰδίας δυνάμεως. ὶ ὕδωρ τῆς οβεςικῆς δυνάμεως ἐπελανθάνελο.

*. 20. Gr. Φλόγες ἀνάπαλιν, εὐφθάρτων ζώων ἐκ ἐμάραναν σάρκας ἐμπεριπατέντων, ἐδὲ τηκτὸν εὐτηκζον κρυσαλλοειδές γένος ἀμβροσίας τροφῆς. Κατὰ πάντα γὰρ Κύριε ἐμεγάλυνας τὸν λαόν (ε, κἐἐδόξαζας, ἢ ἐχ ὑπερεῖδες ἐν παντὶ καιρῷ, ἢ τόπῳ παρις άμθυος.

ROMAN. CORRECTIONUM AD EDIT. VULGATAM DELECTUS,
Auctore FRANCISCO LUCA Brugensi.

LIBER

,

SAPIENTIÆ.

ΑΡ. Ι. V. 6. Et non liberabit maledicum à labiis C fuis. Malè hactenus , pra maledicum quod fignificat proclivem ad maledicendum, fcriptum fuit in plerisque libris, addita una littera, maledictum, quod eft, exfecra

tum.

*. 15. Justitia enim perpetua est & immortalis. Superfluit quod fequitur in plerisque libris : Injustitia autem mortis eft acquifitio.

. 16. Impii autem manibus & verbis accerfierunt illam. Nothum est, quod quidam libri habent, pedibus, pro verbis, quod eft, fermonibus.

Ibidem. Quoniam digni funt qui fint ex parte illius. Cave ne vel addas vocem morte (morte digni sunt) vel mutes conjunctivum fint cum indicativo funt.

CAP. II. V. 2. Quoniam fumus flatus est in naribus noftris. Nequaquam interjicienda est conjunctio &, inter nomen fumus, & nomen flatus, feu, quod aliàs legitur, & idem unum est, afflatus.

Ibidem. Et fermo scintilla ad commovendum cor nof cum. Probus eft cafus primus scintilla; reprobus fecundus, Tom. 11.

[blocks in formation]

Ibidem. Quoniam hæc est pars noftra, & hæc est fors.
Non repetas pronomen nostra ad nomen fors.

7. 10. Et non parcamus viduæ, nec veterani reve-
reamur canos multi temporis. Quidam pro fecundo cafu
legunt tertium veterano, & repetunt negationem nec, an-
te revereamur; fed malè.

V. 11. Sit autem fortitudo nostra lex juftitiæ. Temeritas fcribarum miris modis bic grassata; pro juftitiæ, id est, τῆς δικαιοσύνης, fere fcripfit contrarium, injuftitiæ, iniquitatis.

CAP. III. V. 1. Et non tanget illos tormentum mortis. Non foribas malitiæ pro mortis.

Ggg

. 2. Et æftimata est afflictio exitus illorum. Sequitur 3. Et quod à nobis est iter, exterminium. f. astimatum eft: id eft: Illorum ex humanis disceßus, habitus eft pro exterminio seu exitio. Hoc alii libri miris modis corrumpunt, dum non folum pro nominativo exterminium, legunt genitivum exterminii, verùm etiam duas ejusdem bujus loci corruptiones copulantes, fcribunt: Et ab itinere justo abierunt in exterminium, & quod à nobis est iter exterminii.

*. 15. Et quæ non concidat radix sapientiæ. Praferendus est conjuntivus concidat indicativo concidit..

. 16. Filii autem adulterorum in inconfummatione erunt. Uni voci inconfummatione, compofita ex prapofitione. in, & nomine consummatione, praponenda eft prapofitio in, ita ut fit in inconfummatione: pro quo quidam codices, eodem fenfu, legunt participium inconfummati. Nam vitanda est lectio, quæ contenta unico in, effert voces duas in confummatione.

V. 19. Nationis enim iniquæ, diræ funt consummationes. Ut genitivus nationis non est mutandus in nominativum nationes, ita nec nominativus confummationes in genitivum confummationis.

CAP. IV. . 3. Et spuria vitulamina non dabunt radices altas. Pro spuria vitulamina, quòd alii libri legunt adulterinæ plantationes, altera interpretatio est, eaque clarior, tefte D. Augustino lib. 2. de doftr. Chrift. cap. 12.

. 6. Ex iniquis enim fomnis, filii qui nafcuntur, teftes funt nequitiæ adversùs parentes. Ut plurima hujus libri loca Romani Patres felicissimè reftituerunt, quod videre licet; ita inter catera bunc, ubi pro omnes nota univerfiratis, qui error plerosque omnes codices invafit, repofuerunt, quod rectum est, & Graco confentaneum, fomnis, id eft, ὕπνοις, pofitum pro concubitu : quemadmodum infra 7. . 2. idem Sapiens, ex delectamento somni conceptum se dicit.

. 12. Et inconftantia concupifcentiæ transvertit fensum fine malitia. Non facilè mutes vocem inconftantia, quæ fignificat instabilitatem, in instantia, quæ, demptâ una fyllaba, Sollicitationem declarat.

. 15. Quoniam gratia Dei & mifericordia est in sanctos ejus. Alii libri fubaudiunt omissum verbum substantivum eft.

. 18. Videbunt & contemnent eum. Non est hic repetenda conjunctio enim.

CAP. V. V. 9. Et tanquam nuncius percurrens. Legendum eft percurrens, quod est transcurrens, non præcurrens, quod eft, ante currens.

V. II. Aut tanquam avis. Non omittas adverbium tanquam.

Ibidem. Argumentum itineris. Non fubjicias pronomen illius, quod alii codices.

*. 17. Et brachio sancto suo defendet illos. Non praponas prapofitionem in nomini brachio; ut nec conjunctionem & ei quod fequitur: Accipiet armaturam zelus illius.

. 21. Acuer autem duram iram in lanceam. Etiam nostra antiqua manufcripta legunt duram, quod est rigidam, pro eo quod alii libri diram, quod est crudelem, id est, fcribunt u vocalem quintam pro i tertia.

*. 22. Et tanquam à bene curvato arcu. Dua diftiuncula funt, à prapofitio, & adverbium bene, non unum nomen habenæ.

*. 23. Et à petrosa ira plenæ mittentur grandines. Scribenda est diphthongo fyllaba ultima, ita ut fit nomen plenæ, non adverbium plenè.

*. 24. Et ad eremum perducet omnem terram iniquitas illorum. Nominativus iniquitas, non et commutandus cum genitivo iniquitatis.

CAP. VI. V. 6. Quoniam judicium durissimum his qui præfunt, fiet. Non eft praponenda præpofitio in pronomini his.

*. 8. Non enim fubtrahet perfonam cujusquam Deus. Pro Deus, multi boni codices legunt Dominus: porro qui est omnium dominator, quod fubjiciunt non pauci libri, optimi quique omittunt. Legantur Notationes nostra.

V. 11. Qui enim cuftodierint justa juste, justificabuntur. Quadruplex fuit boc loco multorum codicum error : anus, quòd pro adjectivo neutro justa, scriberent fubftantivum femininum juftitiam (quanquam hic minutus :) Alver, quòd nomini justa sive juftitiam, fuperfluè adjungerent pronomen ejus : Tertius, quòd præpofito commate sen inciso, adverbium juste jungerent verbo sequenti, non, ut oportet, præcedenti: Poftremus, quòd justificabuntur, verbum compofitum ex justus & facio, commutarent cam verbo fimplici judicabuntur.

Sequitur: Et qui didicerint ista, invenient quid refpondeant. Cave ne pronomen ista corrigas fuppofito nomine justa.

V. 17. Et in viis oftendit se illis hilariter, & in omni providentia occurrit illis. Nomini viis non est addendum

pronomen suis; nec prafentia oftendit, occurrit, mutanda sunt in futura, oftendet, occurret.

IV. 22. Si ergo delectamini fedibus. Ut nomini sedibus non eft praponenda præpofitio in, ita non est postponen. dum nomen perpetuis.

CAP. VII. v. 1. Et ex genere terreni illius qui prior factus est. Servandus est genitivus terreni, non substituendus ablativus terreno.

*. 16. Et operum scientia & disciplina. Malè multi libri, fublato posteriori &, fcribunt cafum fecundum scientiæ, pro primo.

*. 17. Ut sciam dispositionem orbis terrarum. Non mutes fingulare in plurale dispositiones.

*. 18. Viciffitudinum permutationes, & commutationes temporum. Legendum eft potius commutationes temporum, quod est varietates, quam confummationes, quod est fines. Porro quod fubjiciunt plerique libri, morum mutationes & divisiones temporum, spurium esse, & ex altera verfione noftræ adjectum, multis aliis præterea mendis admissis, docuimus in Notationibus.

W. 22. Quem nihil vetat, benefaciens. Alii libri ita fcribunt, ut unica bic proprietas fancti spiritus declaretur, mutatis, quarto cafu relativi quem in primum qui, & participio benefaciens in infinitivum benefacere : Qui nihil vetat benefacere. Sed Romana corre&io, quæ duas proprietates dat intelligendas, unam, quem nihil vetat, quod est, expeditus, qui probiberi non poteft; alteram, benefaciens, quod eft, beneficus, fincera eft loci fcriptura.

. 23. Intelligibilis, mundus, fubtilis. Patres meritò pratulerunt nominativos accufativis intelligibiles, mundos, subtiles.

CAP. VIII. . 2. Hanc amavi & exquifivi à juventute mea. Non addas pronomen eam verbo exquifivi.

. 12. Tacentem me fuftinebunt. Non mutes accufativum tacentem in ablativum.

*. 17. Quoniam immortalitas est in cognatione fapientiæ. Triplex mendum ex his verbis à Romanis Correctoribus eft fublatum : Unum, quòd adjetivum immortalis, quod est in plerisque libris, commutaverint cum fubftantivo immortalitas: Alterum, quòd pro cogitatione, quod eft meditatione, fcripferint cognatione, id eft, affinitate: Tertium, quòd rejecto nominativo sapientia, receperint genitivum sapientiæ.

V. 21. Et hoc ipsum erat sapientiæ fcire. Secundus casus sapientiæ, non eft mutandus in primum fapientia, multòque minùs addendum est adjectivum summa.

CAP. IX. . 6. Nam & fi quis erit consummatus. Non est omittenda conjunctio nam.

. 18. Et fic correctæ fint semitæ eorum. Retinendum est adverbium fimilitudinis fic, non mutandum in conjunctionem conditionalem fi.

CAP. X. V. 1. Hæc illum qui primus formatus est à Deo pater orbis terrarum. Pro formatus, quidam codices habent factus, quidam fictus: fed adulterinum est prorfus quod in nonnullis eft, fornicatus. Rurfus nominativum pater, quidam libri vertunt in ablativum patre, quasi ad Deum referatur, fed malè.

*. 2. Et eduxit illum à delicto fuo. Quod fubjiciunt multi libri & eduxit illum de limo terræ, spurium est, S omnino jugulandum. Lege Notationes noftras.

. 3. Ab hac ut receffit injuftus in ira sua. Ab non ad; hac femininum, non hoc; ut vel cùm, non negatio non; receffit, quod est defecit, non præceffit, quod est anteceffit, legendum est : funt enim ba librorum quorumdam corruptela.

Sequitur: Per iram homicidii fraterni deperiit. Infignis correctio, qua fraterni genitivus adjectivi nominis, reftitutus eft pro substantivi, five nominativo fraternitas, five genitivo fraternitatis, qui plerosque omnes codices invaferant.

*. 4. Propter quem cum aqua deleret terram. Non mutes masculinum quem in neutrum quod : nec pro nominative aqua fcribas accusativum, quomodo quidam : Cùm aquam deleret de terra.

Ibidem. Per contemptibile lignum justum gubernans. Quidam codex, omissa prapofitione, & mutato quarto cafe in primum, fcribit: Et contemptibile lignum justus gubernans; fed prave.

*. 5. Hæc & in confenfu nequitiæ, cùm se nationes contulissent. Servanda funt voces, nequitiæ, quod est malitia ; & contuliffent, quod est congregassent; non surroganda. superbiæ, quod est arrogantia, & extuliffent, feu elevassent. Ibidem. Et in filii mifericordia fortem custodivit. Duplex fcriptura vitium, utrumque inolitum, hinc abstulerunt Correctores: Ablativum pluralem filiis, fuppofitum in locum genitivi fingularis filii, & accusativum mifericordiam, Surrogatum pro ablativo mifericordiâ.

V. 6. Hæc justum à pereuntibus impiis liberavit. Cave fcribas nomen parentibus, pro participio pereuntibus i aut filiis pro impiis.

« ZurückWeiter »