13. Hanc quoque fub fole vidi fapientiam, & probavi maximam :

14. Civitas parva, & pauci in ea viri : venit contra eam rex magnus, & vallavit eam, exftruxitque munitiones per gyrum, & perfecta

eft obfidio.

15. Inventusque: est in ea vir pauper & fapiens, & liberavit urbem per fapientiam fuam, & nullus deinceps recordatus eft hominis illius pauperis,

16. Et dicebam ego, meliorem effe fapientiam fortitudine: quomodo ergo fapientia pauperis contempta eft, & verba ejus non funt audita?

17. Verba fapientium audiuntur in filentio, plus quàm clamor principis inter ftultos. Sup.7. 18. Melior eft fapientia, quàm arma bellica: & qui in uno peccaverit, multa bona perdet.

20.

12. Et quidem nefcit homo tempus fuum: qua- 768.
fi pifces qui retinentur in captione peffima, ficut
volucres quæ colligantur laqueo, fimiliter corruent
filii hominum in tempore malo, cùm ceciderit
fuper ipfos extemplo.

13. Sed & hanc vidi fapientiam fub fole,
magna eft apud me :

&

14. Civitas parva, & viri in ea pauci : & ve nit ad eam rex magnus, & circumdedit eam, & ædificavit adversùs eam machinam magnam........

15. Et invenit in ea virum pauperem & fapien
tem, & falvavit hic civitatem in fapientia fua, &
homo non recordatus eft hominis pauperis illius.

16. Et dixi ego: Melior eft fapientia fuper for 769.
titudinem, & fapientia pauperis quæ defpecta eft,
& verba ejus quæ non funt audita.

17. Verba fapientium in quiete audiuntur, plus
quàm clamor poteftatem habentis in ftultis.
18. Melior eft fapientia fuper vafa belli: & pec-
cans unus perdet bonitatem multam.
NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

vauís ev, prout virtus tua. Textui favet Hebr.

. II. Hæc tota conveniunt cum Græco, nifi quòd legitur ibid. τοῖς κέφοις..... καὶ δ' τοῖς δυνατοῖς..... καί γε ν τῷ & TW sop, & feqq. in dandi cafu; Ms. Alex. cum Compl. & Tois Gopois. Et verò Hieron. in comment. legit: non eft fapien tibus panis, non eft fcientibus gratia. Tichon. reg. 7. p. 65. h. non levibus curfus, non fortibus pralium, neque fapienti panis. Textui refpondet Hebr.

31

. 12. Græcè ita:"OT xai ye yox yw ( Mf. Alex. &
Compl. delent ὅτι, cum 2. κ) τὸν καιρὸν αὐτῷ· ὡς οἱ ἰχθύες οἱ
θηρευόμενοι ἐν ἀμφιβλήτρω κακῷ, καὶ ὡς ὄρνεα τὰ θηρευόμιμα εν
παγίδι· ὡς αυτά, παγιδεύονται οἱ υἱοὶ τῇ ἀνθρώπε εἰς καιρὸν
Torиpor, &c. ut in Lat. Hieronymus fcripferat fup. 764. c.
Sicut pifces qui tenentur in captione peffima, & ficut volucres
qua capiuntur in laqueo, fimiliter capientur filii hominum in
tempore peffimo, cùm ceciderit fuper eos fubitò: item inf. in
comment. p. 768. b. ait : Quomodo pifces volucres citò
capiuntur à tali fagena, & ab iftius modi laqueo. Præterea ob-
fervat ibid. per totum librum ubicunque dicitur filii homi-
num, in Hebræo hab. filii hominis, hoc eft, filii Adam.
. 13. Sic eft in Gr. præter unum T&TO, hoc, loco banc.

. 14. Similia prorfus in Gr. præter feqq. xáexxas μsyaxes, aggeres magnos, loco machinam magnam; Symmach. hab. ἀποτείχισμα, quod fortaffe, ait Nobile apud Hieron, eft machina, quæ nimirum apta fit ad monia diruenda. Nota pro venit..... circumdedit..... ædificavit, Græcè fcribi exen..... xxxwon..... oinodomson.

. 15. Ad verbum è Græco, nifi excipiantur ifta, invenit, falvavit, pro quibus conftanter, supn.... diaCon, in Mf. Alex. JiaCos; deeft etiam fup. & ante fapientem sed habetur in Ms. Alex. In Hebr. fic: Et inventus eft in ea vir pauper fapiens, & eruit ipfe urbem in fapientia, &c. ut fupra.

. 16. Græcè, ayatù, bona, loco melior eft ; fubindẹ fimpliciter, devouéru, pro nihilo habita, loco quæ despecta eft; extremòque, in sicanrópivo, non exaudita.

. 17. Ultima tantùm verba plùs quàm clamor, &c. fic variant Græce, ὑπὲρ κραυγὴν ἐξεσιαζόντων ἐν ἀφροσύναις, Γε per clamorem poteftatem habentium in ftultitiis. Hebr. textui faver.

v. 18. Græcè conftanter avalù, bona, loco melior eft ; reliqua ut in Lat. fup.

CAPUT

Ufcæ morientes perdunt fuavitatem unguenti. Pretiofior eft fapientia & gloria, parva & ad tempus ftultitia.

2. Cor fapientis in dextera ejus, & cor ftulti in finiftra illius.

3. Sed & in via ftultus ambulans, cùm ipfe infipiens fit, omnes ftultos æftimat.

NOTE AD

1.

Mfitionis. Pretiofa eft fuper fapientiam & Hieron. in Eccles. p. gloriam ftultitia parva.

2. Cor fapientis in dextera ejus, & cor ftulti in finiftra illius.

3. Sed & in via cùm ftultus ambulat, cor ejus minuitur, & dicit : Omnis infipiens est. VERSIONEM ANTIQUAM.

. 1. Diverfa Græcum exhibet, nempe : Mutal lavary και σαπεινοι σκευασίαν ἐλαίς ἡδύσματος. Τίμιον ὀλίγον βοφίας Vπep Jókav apegoúrus μeyánur. i. e. Mufca morientes putrefaciunt compofitionem olei fuavitatis. Pretiofum paululum fapientia fuper gloriam infipientia magnam. Hebr. Mufca moris fætere faciet, vapor are faciet unguentum pigmentarii. Pretiofum à fapientia à gloria, ftultitia parum; quæ magis ad textum accedunt. Hieron. 1. 2. contra Pelag. to. 4. 514. c. legit: Mufca morituræ, five ut in Hebraico habetur, morma, demoliuntur atque corrumpunt fuavitatem olei. Aug.

tract. 1. in Joh. to. 3. 295. d. & 1. 2. contra ep. Parmen.
to. 9. col. 37. b. 40. b. Mufca morituræ exterminant oleum
fuavitatis. Itidem Fulg. 1. de Incarn. p. 430. Optat. 1. 7.
contra Donat. p. 106. a. Mufca moritura exterminant olei
fuavitatem. Gelaf. epist. 7. Conc. to. 4. 1180. d. Musca
moritura exterminans oleum fuavitatis.

. 2. Itidem Græcè, nifi hæc duo excipias, sis deor.
& sis dessepov, in dextro, & in finiftro.

. 3. In Gr. vsspues, deficiet, pro minuitur, proximèque, a' moyisītai, wárra ápegCórn isly, & qua cogitabit,

770.

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

fuerit ferrum, & hoc non ut priùs, fed conturbatum fuerit ; virtutibus corroborabitur, 5 reliquum fortitudinis fapientia eft & infra notat in Hebræo fignificantius dici, fortitudinibus corroborabitur. Græcè nunc ita legimus: 'Ear exTEGN TO Cinelor, & duròs TрÓCATO ÉTάexs:• à durápas δυναμώσει, και περίσσεια τῷ ἀνδρὶ 8 σοφία. i. e. Si excide rit ferrum, & ipfe faciem turbavit; fortitudines confortabit, & abundantia viro non fapientia. In Mf. Alex. non To av♪ pí, sed T8 and fly, al. avopeix oogia. In ed. Ald. ard pès copia. In Hebr. Si bebetatum fuerit ferrum, & ipli non facies terferit; & vires roborabit, & præftantia rectificandi, fapientia.

V. 11. Græcè, pro filentio, habetur & Litveque, non fufurro; deinde fic: si eplosera to sτásoli, & non eft amplius incantanti; in Hebr. habenti linguam; & fup. hoc etiam, in non fufurro.

. 12. Ad verbum è Græco, nifi excipiatur unum præcipitabunt, pro quo xaтanorri, Nobil. deglutient ; Hieron. in comment. in profundo gurgite pereunt.

V. 13. Sic iterum Græcè, præter hoc initio, xóar sóματος αυτό, verborum oris ejus ; & in fine, περιφέρεια που rupa, circumlatio mala; in Hebr. infania mala.

*. 14. Gr..... Οὐκ ἔγνω άνθρωπος τί τὸ γενόμβρον και τί τὸ ἐσόμθυον ὅ τι ὀπίσω αυτό, τίς, &c. ad litt. Non novit ho-mo, quid quod factum eft: & quid quod futurum eft, quod poft eum, quis, &c. ut fup. Nonnulla diffimilia in Hebr.

. 15. Itidem Græcè, præter hoc, o's &'x evvw, qui non novit, pro nefciunt; ap. Symmach. & yàp émisalai, nefcis enim. In Hebr. eum, qui non novit, &c.

. 16. Ita legit Auguft. 1. 17. de civit. Dei, c. 20. to. 7. 484. f. nec aliter Græcè, nifi quòd pro terra, habetur πόλις, civitas; ftatimque, ἧς ὁ βασιλεύς (ε νεώτερος, cujus rex tuus junior. Hieron. in Ifai. 3. & 5. to. 3. col. 36.b. 50. f. Ve tibi civitas, cujus rex juvenis, & principes, &c. Apud Symm. habetur yй, non mós. Ita etiam in Hebr.

V. 17. Totidem verba refert Aug. 1. 17. de civit. Dei, c. 20. p. 484. f. addito uno tu, ad 1. Beata. Gr. addit pariter où, &c. quæ fup. loco tamen in tempore, bet, pos xaipor, ad tempus; & pro ult. in confufione, fic, aixurthcorras, confundentur. În edit. Ald. deeft vocula ou. In Hebr, ita: Beatitudines tuæ terra, quòd res tuus filius heroum, principes tui in tempore comedent, in fortitudine, non in potatione.

. 18. Ita è Græco, excepta voce una infirmitate, pro

VERSIO ANTIQUA.

Ex Comment. S.

infirmitate manuum ftillabit domus.
19. In rifu faciunt panem, & vinum ut epu- Hieron, in Ecclef.p.
lentur viventes : & argento obediunt omnia. 776.

20. In mente tua regi ne maledixeris, & in fe-
creto cubilis tui ne maledixeris diviti : quia avis coe-
li auferet vocem, & habens pennas annuntiabit
verbum.

VERSIONEM ANTIQUAM.

*. 19. Græc. habet, sis réxwτa, ad rifum, additque Exaior, oleum, poft vinum; deinde, T supertura ζῶντας· καὶ τὸ ἀργυρίε ταπεινώσει ἐπακέεται τὰ πάντα· Νοbil. ad latificandum viventes: 5 argento humiliatione obedient omnia. Editio Ald. 'hab. 7 apropia, abfque feq. TaTENάos; deeft etiam in Compl. & in Mf. Alex. In Hebr. fic: Ad rifum facientes panem, & vinum latificabit vivos: argentum refpondebit omnibus.

. 20. Ambrof. I. de inftitut. virg. to. 2. col. 251. b. legit: Et quidem in confcientia tua regi ne maledixeris, & in penetralibus cubiculorum ne maledicto devoveris divitem. Gr. Καί γε ε (υνειδήσει σε βασιλέα μὴ καταράσῃ, καὶ ἐν τα Misis nostrær 08 μn naταρúon Cor reliqua ut fup. addito uno C, tuam, ad vocem. Hebr. Etiam in fcientia tua regem ne vilipendas, & in penetralibus cubilis tui ne vilipendas divitem : quia avis cælorum ire faciet vocem, & præditus alis annuntiabit verbum.

777.

7. Dulce lumen, & delectabile eft oculis videre folem.

8. Si annis multis vixerit homo, & in his omnibus lætatus fuerit, meminiffe debet tenebrofi temporis, & dierum multorum : qui cùm venerint, vanitatis arguentur præterita.

9. Lætare ergo juvenis in adolefcentia tua, & in bono fit cor tuum in diebus juventutis tuæ, & ambula in viis cordis tui, & in intuitu ocu

I.

VERSIO ANTIQUA.

MItte panem tuum fuper faciem aquæ : quia Ex Comment. S.

in multitudine dierum invenies illum.

2. Da partem feptem, & quidem octo: quia non fcis quid futurum fit malum fuper terram.

3. Si repletæ fuerint nubes, imbrem fuper terram effundent: & fi ceciderit lignum ad auftrum, aut ad aquilonem, in locum ubi ceciderit lignum, ibi erit.

4. Qui obfervat ventum, non seminabit : & qui afpicit nubes, non metet.

5. Quomodo non cognofcis tu quæ fit via fpiritus, & ficut offa in utero prægnantis ; fic nefcis opera Dei, qui facit omnia.

6. In matutino femina femen tuum, & ad vefperum ne dimittas manum tuam : quoniam nefcis quid placeat, hoc an illud; & fi utrumque, quafi unum bonum eft.

7. Et dulce lumen, & bonum oculis videre folem.

8. Quia fi annis multis vixerit homo, in omnibus his lætetur, & meminerit dies tenebrarum quia plurimæ erunt: omne quod venturum, eft

vanitas.

Hieron. in Ecclef.p. 777.

778.

779.

9. Lætare adolefcens in juventute tua, & in bo- 780.
no fit cor tuum in diebus juventutis tuæ, & am-
bula in viis cordis tui, & in intuitu oculorum tuo-
NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

V. 1. Itidem Græcè. Rurfum Hieron. in Ifai. 55. to. 3. 406. b. legit: Mitte panem tuum fuper aquam : quia in multitudine dierum tuorum invenies eum. Ambrof. verò 1. 2. de interpel. Dav. c. 2. col. 641. a. Mitte panem tuum ante faciem aquæ, ut fup. in textu.

V. 2. Idem Hieron. epift. ad Cypr. to. 2. 701. b. legit: Da partem feptem, da partem odo. Ambrof. verò epift. 44. col. 977. e. Da partem illis feptem, & illis quidem octo; nec malè, cùm in Græco fit, roîs ÊTTÀ, XαÍ JE Tois xl cæt. ut fup. Sic iterum Ambrof. epift. 26. col. 895. e. dempto uno quidem; at 1. 2. de Jac. c. II. col. 478. c. fervat quidem, fed hab. initio, Date partem illis Septem, &c.

. 3. Ambrof. epift. 2. col. 755. f. Si impleta fuerint nubes, pluviam in terram effundent. Gr. hab. ver, imbre, non imbrem, vel pluviam; jungitque cum præced. nubes; fubinde loco effundent, fcribit exxéra, effundunt; (Aquila exxeroro;) item loco aut, exftat ear, & fi; & pro in locum, fimpliciter Tów, loco; cær. quadrant. Textui favet Hebr.

. 4. Aptè ad Græc. præter fut. feminabit, pro quo oneipei, feminat; at in edd. Ald. & Compl. oжEPET.

T

7.5. Græc. Ἐν οἷς ἐκ ἔτι γινώσκων τίς ἡ ὁδὸς τὸ πνεύ ματος, ὡς ἐςᾶ ἐν γασρὶ κυοφορέσης· ὅτως 8 γνώση τὰ ποιήμα TA TY OFF, öca Tonicei тà cúμtarla. In quibus ( vel Quem

admodum) non eft cognofcens quæ fit via Spiritûs, ficut
offa in utero prægnantis; fic non cognofces opera Dei, qua-
cunque faciet omnia.

. 6. Eadem funt in Græco, præter levia nonnulla ;
fcilicet, μù άpéτw й xsip Ce, ne remittat manus tua, loco
ne dimittas man. tuam ; fubinde, SOXHOEL, йT870, recte pro-
cedet, aut hoc, loco placeat, hoc; extremòque, car Tà
dúo ÉTITCAUTÒ, avalá, 5 fi duo in idipfum, bona. In
Mr. Alex. ἀγαθόν.

.7. Ita in Græco, verbum pro verbo.

. 8. Sic iterum Græcè, nifi quòd initio legitur, "0% ǹ car, Quia & fi paulòque poft in fut. superbe Taι, by MindŃCETα, lætabitur, recordabitur; ac in fine, power, veniens, loco venturum. Apud Aquil. μeprúd ar sp, ut in textu Lat. & in Hebr.

. 9. Eadem rurfum in Græco Vat. præter pauca; nempe pro in bono fit, exftat dyaburáτa os, bonum faciat te; ap. Symmach. verò, a ayatoes, ut fup. exinde in Vatic. huic, cordis tui, fubjicitur duwμos, immaculatus ; tum fequitur, opáce, non in intuitu ; fed à Ms. Alex. ac ed. Compl. abeft un; extremò pariter Mf. Alex. hab. els xplow, in judicium, non è upíos, quod eft in Vatic. Eadem repetit Hieron. in comment. col. 781. c. his tantùm mutatis Latare juvenis in adolefcentia tua..... & in afpectu oculorum tuorum : & fcito fuper omnibus his, quia

:

VERSIO ANTIQUA.

Ex Comment. S. rum: & fcito hoc, quia fuper omnibus his adduHieron, in Ecclef. p. cet te Deus in judicium. 780.

10. Et repelle iram à corde tuo, & aufer malitiam à carne tua : quia adolefcentia, & ftultitia vanitas eft.

VULGATA NOVA.

lorum tuorum : & fcito quòd pro omnibus bi adducet te Deus in judicium,

10. Aufer iram à corde tuo, & amove ma-
litiam à carne tua. Adolefcentia enim & vo
luptas vana funt.
NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

adducet, &c. infra, & fcito quoniam fuper, &c. In Hebr.
fic: 5 bonum fit tibi cor tuum in diebus electionum tua-
rum, 5 ambula..... & in afpectu oculorum..... & fcito quòd
propter omnia adducet te, &c. Apud Ambrof. 1. de exhor-
tat. virg. col. 296. b. c. Latare adolefcens in juventute
tua, obletet te cor tuum in diebus adolefcentia tua, &
ambula in viis cordis tui fine macula, & in afpectu oculo-

Ex Comment. S. I. Hieron, in Ecclef.p. 780.

782.783.

784.

785.

rum tuorum, & non in audacia oculorum tuorum : & fcito quòd fuper hæc omnia adducer te Deus in judicium.

V. 10. Ita Græcè ad verbum. In Hebr. non ftultitia, fed pubertas ; in Gr. avoia. Apud Ambrof. 1. de exhort, virg. col. 296. c. Et repelle iram à corde tuo, °C_amove nequitiam à carne tua.

CAPUT

VERSIO ANTIQUA.

T memento Creatoris tui in diebus juventu-
ET
tis tuæ, antequam veniant dies malitiæ, &
appropinquent anni, in quibus dices: Non eft mi-
hi in illis voluntas:

2. antequam obtenebrefcat fol, & lumen, &
luna, & ftellæ, & revertantur nubes poft pluviam:

3. in die, quo
moti fuerint cuftodes domus, &
perierint viri fortitudinis, & ceffabunt molentes,
quoniam imminutæ funt, & contenebrefcent quæ
vident in foraminibus:

4. & claudent oftia in platea, in humilitate vo-
cis molentis: & confurget ad vocem volucris, &
obmutefcent omnes filiæ carminis.

5. Sed & ab excelfis timebunt, & formidabunt in via, & florebit amygdalum, & impinguabitur locufta, & diffipabitur capparis : quoniam ibit homo in domum æternitatis fuæ, & circumibunt in platea plangentes.

6. Antequam rumpatur funiculus argenti, & recurrat vitta aurea, & conteratur hydria fuper fontem, & confringatur rota fuper lacum,

7. & revertatur pulvis in terram fuam ficut erat,

3. quando commovebuntur cuftodes domus, & nutabunt viri fortiffimi, & otiofæ erunt molentes in minuto numero, & tenebrescent videntes per foramina :

4. & claudent oftia in platea, in humilitate vocis molentis, & confurgent ad vocem volucris, & obfurdefcent omnes filiæ carminis.

5. Excelfa quoque timebunt, & formidabunt in via, florebit amygdalus, impinguabitur locufta, & diffipabitur capparis : quoniam ibit homo in domum æternitatis fuæ, & circuibunt in platea plangentes.

6. Antequam rumpatur funiculus argenteus, & recurrat vitta aurea, & conteratur hydria fuper fontem, & confringatur rota fuper cister

nam,

7. & revertatur pulvis in terram fuam unde

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

V. I. Concinit Græc. nifi quòd hab.ws öτ8 μù, ufqueque non, pro antequam ; ap. Symm. piv exes, &c. Idem Hieron. epift. ad Cypr. to. 2. 700. f. legit: Venient dies malitiæ, & in quibus dicemus: Non eft nobis voluntas.

V. 2. Græcè conftanter, ws & ù, ufquequo non, pro
antequam; paulòque poft, ispit, revertentur, pro
revertantur; cæt. fimilia. Apud Hieron. epift. ad Cypr.
to. 2.700. f. fic: quando obfcurabitur fol, & luna, & fiel-
læ, 5 convertentur nubes poft pluviam.

. 3. Tota conveniunt cum Gr. exceptis his duobus,
perierint, & ceffabunt; pro quibus, diasexpão, perverfi
fuerint, & pusar, ceffaverunt; ap. Symmach. Aaplap
ow..... apyntwo. Hieron. in epift. ad Cypr. p. 700. f. ita
legit in die, qua movebuntur cuftodes domûs, 5 fubver-
tentur viri virtutis, ceffabuntque molentes, quia pauca fac-
ta funt, & obfcurabuntur qua vident in foraminibus.

. 4. Eadem leguntur Græcè, fi excipiantur verba duo,
¿Dereía, & TαTENwen Corral, pro humilitate, & obmutef-
cent: Hebr. hab. in humilitate, & incurvabuntur. Hieron.
tamen in comment. ad verbum obmutefcere, hæc addit :
five ut meliùs habet in Hebr. furdefcere filias carminis: at
epift. ad Cypr. to. 2. 701. a. legit: & claudentur janua
in foro, in infirmitate vocis molentis: & exfurget ad vo-
cem avis, & humiliabuntur omnes filia cantici. In eodem
etiam comment. promifcuè habetur volucris, five pafferis.
. 5. Hieron. epift. ad Cypr. col. 701. a. fic habet:
Et quidem ab alto afpicient, pavores in via, & florebit
amygdalum, & incraffabitur locufta, & fcindetur capparis:
quoniam abibit homo in domum æternitatis fuæ, & gyrabunt
in foro qui plangunt. Ita quoque in Græco Vat. nifi quòd
initio legitur: Kai eis To Utos ofertas, Et in fublime af
ὕψος ὄψονται,
picient; at in Mf. Alex. ac edd. Ald. & Compl. Kai ye
and üles öferral. « Sunt autem valde fimilia, inquit No-
bil. in Hebræo verba, quorum alterum fignificat time-
re, alterum videre: in Hebræo quidem eft timebunt ; &

videri poteft S. Hieron. ex LXX. agnofcere; ex Symm. autem videbunt : » fequitur in Gr. Vat. ỳ láμbos à rị ôdã• ap. Aquil. verò, трóμg Tegμú Crow &, &c. & tremore trement in, &c. Item infra in Vatic. pro ibit..... circumibunt, ropeúbи..... exúxxwoar, ivit..... & circumierunt; cæt. fimilia. Ad hoc autem, impinguabitur locufta, Hieron, ait in eodem comment. Sciendum, ubi in noftris codicibus legitur locufta, in Hebræo fcriptum esse aagab, quod verbum apud eos ambiguum eft; poteft enim & talus, & locufta transferri: & poft paulò : In eo verò, ubi nos habemus capparim, in Hebræo babet abiona, quod & ipfum ambiguum eft, interpretaturque amor, defiderium, concupifcentia, vel capparis..... Sciendum quoque, quòd ubi nune LXX. interpofuerunt amygdalum, ipfum verbum fit foced, quod in Jeremia principio eft; fed ibi in nucem verfum eft, bic in amygdalum.

. 6. Gr. initio hab. "Ews T8 μù avaтеяπñ, ad litt. Ufquequo non evertatur, vel fubvertatur; fortaffe etiam ro drarea id fonat interrumpatur; nam ap. Xenoph. araTPÉTew door, est interrumpere iter. Ap. Symm. verò ita: Καὶ πρινὴ κοπῆναι ἀπὸ χοινία, &c. Et antequam fuccidatur à funiculo, &c. Exinde in Gr. Vatic.Curley To..... T Xpuole, & conteratur vitta auri ; extremò, Currexáon, convolvatur, pro confringatur; cæt. quadrant. Subdit Hieron. in comment. Rota, per quam de lacu & pureis levantur aquæ, fi confracta fuerit, vel ut LXX. Interpretes voluerunt, in fuo funiculo convoluta, aquæ ufus intercipitur: item epift. ad Cypr. col. 701. b. legit: Quoadufque non pulfetur funiculus argenti, & conteratur ornamentum auri, & confringatur hydria ad fontem, & impediatur rota in lacu. In Hebr. Donec elongetur funis argenteus, & confringatur lenticula aurea...... & confringatur rota ad cifternam.

.7. Ad verbum è Græco, detractâ voculâ fuam. Idem Hieron. in comment. legit : revertetur pulvis in

1

8. Vanitas vanitatum, dixit Ecclefiaftes, & omnia vanitas.

9. Cùmque effet fapientiffimus Ecclefiaftes, docuit populum, & enarravit quæ fecerat : & inveftigans compofuit parabolas multas.

10. Quæfivit verba utilia, & confcripfit fermones rectiffimos, ac veritate plenos.

11. Verba fapientium ficut ftimuli, & quafi clavi in altum defixi, quæ per magiftrorum confilium data funt à paftore uno.

12. His amplius fili mi ne requiras. Faciendi plures libros nullus eft finis : frequenfque meditatio, carnis afflictio eft.

13. Finem loquendi pariter omnes audiamus. Deum time, & mandata ejus observa: hoc eft

enim omnis homo:

14. & cuncta quæ fiunt, adducet Deus in judicium pro omni errato, five bonum, five

malum illud fit.

tore uno.

12. Etamplius ab his fili mi cave. Faciendi mul-
tos libros non eft finis: & meditatio plurima, la-
bor eft carnis.

13. Finis fermonis verbi univerfi auditu perfa-788.
cilis eft. Deum time, & mandata ejus custodi :
hoc eft enim omnis homo:

14. quia omne factum Deus adducet in judi-
cium de omni contemptu, five bonum, five ma-
lum fit.
NOTE AD VERSIONEM ANTIQUA M.
terram fuam, unde fumptus eft, & spiritus revertetur ad Do-
minum, qui dedit illum. Auguft. epist. 166. ad Hieron.
to. 2. col. 593. e. tunc convertetur in terram pulvis fi-
cut fuit, & fpiritus revertetur ad Dominum, qui dedit il-
lum item epift. 190. col. 705. b. & revertetur pulvis in
terram ficut erat, & fpiritus revertetur ad Deum, qui de-
dit eum fimiliter quæft. 24. in Jof. to. 3. 591. g. at
epift. 143. legit: convertatur pulvis in terram ficut
fuit, & fpiritus revertatur ad Deum, &c. Similiter hab.
Hieron. epift. ad Cypr. to. 2. 701. b. præter unum,
Dominum. In Hebr. & revertetur, &c.

ad

. 8. Ita rurfum habet Hieron. epift. ad Cypr. to. 2. 701. b. nec aliter in Græco.

Τι

.9. Pofteriora verba fic variant Græcè age γνῶσιν οὖν τὸν ἄνθρωπον, και ες ἐξιχνιάσεται κόσμιον παραβολῶν, quia docuit fcientiam hominem, & auris fcrutabitur ornatum parabolarum. Edit. verò Compl. hab. To aov, loco bominem ; & Aquila fubdit, risato,йpeúvuce. Hebr. adbuc docuit fcientiam populum, & aufcultare fecit, & inveftigavit, direxit parabolas multùm.

. 10. Ad verbum è Græco, præter rò fcriberet rectè, pro quo vereaμμévor svoúlntos, fcriptum recitudinis; ap. Aquil. Curérexter optes, confcripfit rectè, Textui Gr. favet Hebr.

. 11. Similiter in Græco, nifi quòd pro habentibus catus, legitur, οἳ παρὰ τῶν (υνθεμάτων ἐδόθησαν in Hebr. auctores collectionum dati funt. Apud Hieron. in Ifai. 29. to. 3. 249. e. benè: Sermones fapientium tanquam ftimu

li, & quafi clavi in altum confixi ( Gr. requτtuμLÉVOL)
qui à conciliis dati funt à paftore uno eandem lectionem
confirmat fup. in comment. dicens: Verba fapientium ut
ftimuli, quæ..... & firma funt, & à concilio fanctorum da
ta, atque ab uno paftore conceffa, folida radice fundata
funt. Apud Ambrof. pariter epift. 2. 755. f. Sermones fa-
pientium tanquam ftimuli.

. 12. Eadem leguntur Græcè non autem ita fimile
Hebr. eft.

V. 13. A Græco abest rò verbi univerfi; loco verò feq. auditu perfacilis eft, exftat To Tav axve, omne audi; reliqua ut in Lat. In Hebr. fic: Finis verbi omnis auditus eft: Deum time, &c. Similiter apud Auguft. 1. 20. de civit. Dei, c. 3. to. 7. 575. g. Deum time, & mandata ejus cuftodi: quia hoc eft omnis homo: item Græcè, ὅτι τόλο πᾶς, &c. in Schol. verò, τότο γὰρ ὁλος, δει.

V. 14. Ita è Græco, nifi hoc excipias, de omni contemptu, pro quo & παντὶ παρεωραμένω additur etiam ibid. poft bonum; tolliturque ult. fit. Hieron. ex Hebr. primùm fcripferat, de emni abfcondito; at in explanat, monet LXX. interpretatos effe, de omni contemptu, vel certè, inquit, de omni ignorato. Symm. wepi Tarros Taegexferτις, ἐάν TE..... Ear TE, &c. Apud Ambrof. 1. 3. de fide, col. 500. f. hæc fola leguntur: quoniam omne opus fuum Deus adducer in judicium. Ap. August. verò 1. 20..de civit. Dei, c. 3. to. 7. 576. a. quia omne boc opus Deus adducet in judicium in omni defpeito, five bonum, five malum.

*******

ROMAN. CORRECTIONUM AD EDIT. VULGATAM DELectus,
Auctore FRANCISCO LUCA Brugenfi.

CAP

ECCLESIASTES.

AP. I. . 18. Qui addit scientiam, addit & laborem. Alii legunt dolorem pro laborem : fed quamvis doloris fignificatio magis Hebræo & Graco conveniat, conjicit tamen Epanorthotes ex antiquis libris fuis, Interpretem de induftria pofuiffe laborem, qui dolor quidam eft.

CAP. II. . 1. Dixi ego in corde meo. Non mutes pronomen ego in conjunctionem ergo.

CAP. VII. . 22. Ne fortè audias fervum tuum maledicentem tibi. Non omittas pronomen possesivum tuum. CAP. VIII. . 14. Sunt jufti, quibus mala proveniunt. Pro mala, multi boni libri fcribunt multa, quod eft plurima. . 16. Et intelligerem diftentionem. Cave ne fcribas diffentionem, quod eft difcordiam, à diffentio, pro diftentionem, quod eft occupationem, à diftendo.

CAP. X. . I. Pretiofior eft fapientia & gloria, parva & ad tempus ftultitia. Hic locus, quia obfcurus, multis modis fuit adulteratus, quod docent noftra Notationes. Quidam addiderunt auro poft pretiofior eft; quidam vocem gloria poftpofuerunt voci parva; quidam fubftantive gloria adjun

xerunt adjectivum parva, quod eft fubftantivi stultitia ; qui-
dam omiferunt & medium inter parva & ad tempus (quod
tamen non vitiat fenfum, cùm non fit nifi exegeticum pofitum
loco id eft) denique quidam fcripferunt fecundum cafum ftulti-
tiæ pro primo ftultitia.

. 19. In rifum faciunt panem, & vinum ut epulen-
tur viventes. Vulgò legitur bibentes, quod eft potantes : cor-
rectio eft viventes, quod eft vivi, five mortales.

CAP. XI. . 2. Da partem feptem, necnon & octo.
Non eft mutandum fingulare partem in plurale partes.

. 8. Vanitatis arguentur præterita. Ita potiùs fcriben-
dum eft, quàm vanitas arguuntur.

CAP. XII. . 2. Antequam tenebrefcat fol, & lumen & luna, & ftellæ. Alii fcribunt plurale tenebrefcant; fed fingulare genuinum eft.

. 14. Pro omni errato. Quidam antiqui libri legunt erratu: fed fpurium eft, quod nonnulli, tranfpofitis primis litteris, fcribunt reatu. Porro abfcondito, quod habent alii, altera interpretatio eft.