VERSIO ANTIQUA. Ex Comment. S. 4. Melior eft ira quàm rifus : quia in moerore Hieron, in Ecclef. p. vultûs emendabitur cor. 749. 750. 751. 752. 753. Cor fapientium in domo luctûs, & cor infipientium in domo lætitiæ. 6. Melius eft audire correptionem fapientis, fuper virum audientem carmen ftultorum: 7. quia ficut vox fpinarum fub olla, fic rifus ftulti: fed & hoc vanitas. 8. Calumnia conturbat fapientem, & perdet cor fortitudinis ejus. 9. Melius eft noviffimum fermonis, quàm principium ejus. Melior eft patiens fuper excelfum fpiritu. 10. Ne feftines in fpiritu tuo ut irafcaris : quia ira in finu ftultorum requiefcit. 11. Ne dixeris: Quid factum eft, quia dies priores erant meliores quàm ifti? non enim fapienter interrogafti de hoc. 12. Bona eft fapientia cum hæreditate, & amplius videntibus folem. 13. Quia quomodo umbra fapientiæ, fic umbra argenti; & quod plus eft, fcientia fapientiæ vivificabit habentem fe. 14. Vide opera Dei: quoniam quis poterit adornare quem Deus perverterit? 15. In die bonitatis efto in bono, & in die malo vide : & quidem iftud congruum huic fecit Deus ad loquendum, ut non inveniat homo poft eum quidquam. 16. Omnia vidi in diebus vanitatis meæ : Eft juftus periens in juftitia fua, & eft impius longævus in malitia fua. 17. Noli effe juftus multùm : & ne quæras am VULGATA NOVA. 4. Melior eft ira rifu : quia per triftitiam vultûs, corrigitur animus delinquentis. 5. Cor fapientium ubi triftitia eft, & cor ftul. torum ubi lætitia. 6. Melius eft à fapiente corripi, quàm ftultorum adulatione decipi: 7. quia ficut fonitus fpinarum ardentium fub olla, fic rifus ftulti: fed & hoc vanitas. 8. Calumnia conturbat fapientem, & perdet robur cordis illius. 9. Melior eft finis orationis, quàm principium. Melior eft patiens arrogante. 10. Ne fis velox ad irafcendum : quia ira in finu ftulti requiefcit. 11. Ne dicas: Quid putas caufæ eft quòd priora tempora meliora fuere quàm nunc funt? ftulta enim eft hujufcemodi interrogatio. 12. Utilior eft fapientia cum divitiis, & magis prodeft videntibus folem. 13. Sicut enim protegit fapientia, sic protegit pecunia: hoc autem plus habet eruditio & fapientia, quòd vitam tribuunt poffeffori fuo. 14. Confidera opera Dei, quòd nemo poffit corrigere quem ille defpexerit. 15. In die bona fruere bonis, & malam diem præcave: ficut enim hanc, fic & illam fecit Deus, ut non inveniat homo contra eum juftas queri monias. 16. Hæc quoque vidi in diebus vanitatis meæ ; Juftus perit in juftitia fua, & impius multo vivit tempore in malitia fua. 17. Noli effse justus multùm : neque plus fa to. 4. 171. a. præter unum quia non, pro non enim. Græcè, loco meliores quàm ifti, legitur ayabal valp TaÚTAS, deinde fic, or a copia; cæt. ut in Lat. fup. Hieron. quoque l. 1. in ep. ad Gal. to. 4. 226. e. leg. Ne dixeris: Quia dies mei priores erant boni fuper iftos: & in Amos 6. to. 3. 1425. d. Ne dixeris: Dies priores meliores erant mihi quàm ifti: quoniam non in fapientia interrogas fuper hoc. Symmach. vertit, & yap pegriμws, non enim prudenter. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. . 5. Itidem Græcè. Apud Ambrof. 1. de Tob. c. 1. col. *. 6. Græcè conftanter dyabor, loco melius; reliqua v. 7. Ambrof. 1. de exhort. virginit. col. 297. e. Sicut . 8. Græcum habet respépes, circumfert, pro contur- . 9. In Græco fimiliter: 'Aya H Koyor vwèp ap- V. 1o. Ita rurfum in Græco, excepto ult. arañaúsetaI, requiefcet: ita quoque in Hebr. Apud Ambrof. verò 1. de exhort. virginit. col. 298. a. Noli feftinare in fpiritu tuo irafsi: quia ira in finu ftultorum requiefcit. . 11. Eadem rurfus habet Hieron. 1. 1. contra Jovin. . 12. Sic in Græco eft. Item apud Ambrof. 983. a. Bona eft fapientia cum hæreditate. то ep. 45. col. *. 13. In Graco : "Οτι ἐν σκιᾷ αὐτῆς ἡ βοφία, ως σκιὰ ἄρα γυρίω και περίοια γνώσεως τῆς σοφίας ζωοποιήσει τὸν παρ' αυτ Ts i. e. Quia in umbra ejus fapientia, ficut umbra argenti; abundantia fcientiæ fapientia vivificabit eum, qui ab ea. Symmach. Exes Copia, as oxÉTTS TO άprúelor. Schol. й coΣκέσι βοφία, σκέπς ἀργύριον. ἡ σου φία διασώσει τὲς ἔχοντας αυτήν. Hieron. quoque in explanate ait: Symmachus more fuo etiam in hoc loco manifeftius interpretatus eft, dicens: Quomodo protegit fapientia, fimiliter protegit pecunia: & paulò fup. & ampliùs, fcientia fapientia vivificabit habentem fe. Hebr. Quia in umbra fapientia, in umbra argenti; & præftantia fcientiæ fapientia vivificabit patronos fuos, feu habentes eam. . 14. Edit. nov. Hieron. ultimò fert percuterit, fed malè; Græcè conftanter, Maspify autóv, perverterit eum: & Hieron. ipfe inf. 753. a. ait: quis poterit adornare quod perverterit Deus? In Hebr. pariter, quis poterit dirigere quem depravaverit ipfe? V. 15. Nonnulla variant Græcè; nempe pro efto, habetur, vive; fed apud Symmachum ; fubinde iterum ponitur, vide, ante rò in die, minimè fublato eo post vocem malo, pro qua ult. xaxlas, mali; deinde fic: xal ye (ὺν τέτῳ συμφώνως τῦτο ἐποίησεν ὁ Θεὸς περὶ λαλιᾶς, & qui dem huic congruenter iftud fecit Deus de loquela: fed in al. cod. vet. tefte Nobilio, xal ye T870 TÝTW cúμparor in Mf. Alex. τοτο (ύμφωνον τοτο· in edd. Ald. & Compl. (ὺν τέτῳ Cúmperor T&T. In Hebr. etiam hoc contra hoc fecit Deus fuper verbum, quod non inveniret, &c. . 16. Sic eft in Hebr. textu. Græcum habet Axal jufo, pro juftitia ; Symmachus verò, τῇ δικαιοσύνη ; rurfin LXX. μérer, manens, pro longavus; Aquila, paxpúrar; cætera quadrant. Idem Hieron. 1. 1. & 2. contra Pelag. to. 4. 509. f. 512. a. legit: Eft enim juftus qui perit in juftitia fua. Ambrofiaft. col. 98. b. Noli juftus effe multùm: eft enim qui perit in fua juftitia : at inf. 244. a. quia eft qui perit in fuo jufto. *. 17. Idem Hieron, infra: noli quærere ampliùs, ne 3. Reg. 8.46. 2. Par. 6.36. Prov. 20.9. 1.Joan. 1.8. VULGATA NOVA. pias quàm neceffe eft, ne obftupefcas. 18. Ne impiè agas multùm : & noli esse stultus, ne moriaris in tempore non tuo. 19. Bonum eft te fuftentare juftum, fed & ab illo ne subtrahas manum tuam : quia qui timet Deum, nihil negligit. 20. Sapientia confortavit fapientem fuper decem principes civitatis. 21. Non eft enim homo juftus in terra, qui faciat bonum, & non peccet. 22. Sed & cun&tis fermonibus, qui dicuntur, ne accommodes cor tuum : ne fortè audias fervum tuum maledicentem tibi: 23. *fcit enim confcientia tua, quia & tu crebrò maledixifti alijs. 24. Cuncta tentavi in fapientia: Dixi: Sapiens efficiar : & ipfa longiùs receffit à me 25. multò magis quàm erat : & alta profunditas, quis inveniet eam? 26. Luftravi univerfa animo meo, ut fcirem, & confiderarem, & quærerem fapientiam, & rationem: & ut cognofcerem impietatem ftulti, & errorem imprudentium: 27. & inveni amariorem morte mulierem, quæ laqueus venatorum eft, & fagena cor ejus, vincula funt manus illius: qui placet Deo, effugiet illam : qui autem peccator eft, capietur ab illa. 28. Ecce hoc inveni, dixit Ecclefiaftes, unum & alterum, ut invenirem rationem, 18. Ne impie agas multùm : & noli effe ftultus, Hieron, in Ecclef.p、 ne moriaris in tempore non tuo. 19. Bonum eft retinere te iftud, & quidem ab hoc ne dimittas manum tuam : quoniam qui timet Deum, egredietur ad omnia. 20. Sapientia confortabit fapientem fuper decem poteftatem habentes, qui funt in civitate: 21. quia non eft homo juftus in terra, qui faciat bonum, & non peccet. 754. 22. Et quidem in omnes fermones, quos lo- 755% 23. etenim frequenter fcit cor tuum, quia & 24. Omnia hæc tentavi in fapientia ; & dixi: 26. Circuivi ego, & cor meum, ut fcirem, & 756. 27. & invenio ego amariorem morte mulie- 28. Ecce hoc inveni, dixit Ecclefiaftes, unam conturberis, five, ne obftupefcas: at l. 1. contra Pelag. to. 4. . 18. Sic habet Facund. Hermian. ubi fup. p. 661. b. excepta voce durus, loco ftultus ; & fanè in Gr. oxxupós; cæt. ut in Lat. fupra. Hebr. Ne fis improbus multùm : 5 ne fis fultus; ut quid morieris in non tempore tuo? Quidam Mis. Hieron. fimiliter habent fup. ut quid morieris ? fed alii cum editt. vet. ne moriaris, ut in Græco. Hieron. etiam in comment. legit, ne moriaris ; quod ita explicat: Noli peccatis adjicere peccata, ne provoces Deum etiam hic tibi inferre fupplicium. σε . 19. Pro retinere te iftud, Græcum habet, Tò arrixe Jaí se v TTW, inhærere te in hoc; fubinde, un márns, ne contamines, loco ne dimittas; extremò, öti çobeμéVOIS TOV OEDV É ŽENEÚGETAL TAπárta, quia timentibus Deum egredientur omnia. At in Mf. Alex. poles; apud Symmach. γὰρ φοβέμθνος τὸν Θεὸν, διεξελεύσεται τὰ πάντα. In Hebr. fic: Bonum quod apprehendas in boc, & etiam ab hoc ne quiefcere facias manum tuam: quia timens Deum, egredietur omnia hac. Facund. Hermian. 1. 8. Sirm. to. 2. p. 661. c. legit: Bonum eft parcere te in hoc, equidem ab hoc noli contaminare manum tuam: quia is qui tumet Deum, evadit omnia. та V. 20. Eadem funt in Græco, præter unum Bontnost, adjuvabit, pro confortabit; fed ap. Aquil. Xuser; in Hebr. roborabit. Hieron. tamen in comment. lectioni LXX. favet, dicens: Decem, qui poteftatem habent, & in urbe confiftunt, angeli funt, qui..... auxiliantur humano generi : fed fi quis confideret omnia auxilia, majus eft auxilium fapientia. . 21. Eadem rurfus legit Hieron. 1. 1. in Gal. 3. to.4. col. 257. f. Græc. Ὅτι άνθρωπος ἐκ ἔσι δίκαιος ἐν τῇ γῇ, ὅς ποιήσει ἀγαθὸν, καὶ ἐχ αμαρτήσεται quæ Latino refpondent Lup. . 22. Græcum adnectit vocem doebes, impii, ad verbum loquentur ; habetque un es, ne pofueris, loco ne dederis; fubinde, Tws μù axons, ut non audias ; cætera ut in Lat. fupra. Hebr. Etiam omnibus verbis, quæ loquentur, ne des cor tuum: ut non audias, &c. V. 23. Hæc Hebræo refpondent. At in Græco fic: T πλεις άκις πονηρεύσεταί σε, και καθόδες πολλὰς κακώσει καρδίαν σε, ὅτι ὡς καί γε ου κατηράσω ἑτέρας" quia frequenter malignan . 24. Ad verbum è Græco, detracto uno &, ante di- . 25. Ita in Græco, præter hoc 1. μanpar vapour, longè fuper id quod eram, loco magis quàm erat. Ap. Ambrof. in Pf. 43. col. 906. d. longè magis quàm erat: & in pro fundo, altitudinem quis inveniet ejus? Hebræum textui fa vet. . 26. Similia in Græco, præter feqq. ult. ces apeg cúrur, oxauplar, tecipopar, impii ftultitiam, & turbulentiam, & circumlationem, loco impietatem ftulti, &c. Hebr. habet impietatem ftultitia, & fatuitatem infaniarum. Nota rationem fup. fumi pro computatione. LXX. enim hab. ^por ; Aquila, youór; Hebr. fupputationem. Ambrof. 1. de bono mort. c. 7. p. 402. b. ita legit: Circuivit cor meum, ut fcirem impii lætitiam, & confiderarem, quærerem fapientiam, numerum: 5 ut fcirem per imperium lætitiam, & molefliam, 5 jactationem: ed. Ald. hab. axanpíar, non ixanpíar. Aug. 1. 2. de lib. arb. col. 595. e. Circuivi ego, & cor meum, ut fcirem, & confiderarem, & quærerem fapientiam, & numerum; quæ textum Hieronymianum pene ad verbum referunt. Hieron. quoque in comment. ait LXX. posuisse : Circuivi ego, & cor meum, ut cognofcerem, &c. 2 . 27. Similia Gr. habet Vat. nifi quòd initio poft ego, addit dur, eam, ftatimque, pw, dicam ; at in Mf. Alex. deeft ép, ficut in edd. Ald. & Compl. Subinde in Vatic. δεσμὸς εἰς χεῖρας αυτῆς· item apud Hieron. epift. ad Fabiol. de XLII. manf. to. 2. 598. b. vinculum in manibus ejus: fed apud Symmach. non sis xsexs, fed ai xeipes. Apud Ambrof. 1. de bono mort. c. 7. col. 402. b. fic: Et inveni ego eam amariorem, quàm mortem. Græc. #ixPÓTECOV Tep barator Cur Tur yuyaixa, &c. De præp. autem Cor ante yuvaïza, vide Coteler, not. in 1. 2. Conftitut. Apoft. p. 133. e. Huc redeunt quæ citat Hilar. in Pf. 123. col. 401. a. 527. c. Oculus meretricis, laqueus peccatoris. Itidem Hieron. in Ezech. 29. col. 901.d. V. 28. Suffragatur Græcum, nifi quòd extremò habet, μία τῇ μιᾷ, το εὑρεῖν λογισμόν, una ad unam, ut invenirem rationem in edit. Compl. a Ti. Obfervat Hieron. fup. Efebon, quod omnes, voce confona, royiqués tranftulerunt, fecundum Hebrai fermonis ambiguitatem, & numerum, fummam, & rationem, & cogitationem poffe dici: & infra: Pro eo autem quod, inquit, fermonem Hebræum interpretantes, diximus unam ad unam, ut inveniatur numerus, five fumma, five ratio, aut cogitatio, apertius interpretatus ef Symmachus : unum ad unum invenire rationem : quod 1 VERSIO ANTIQUA. Ex Comment. S. 29. quem adhuc quæfivit anima mea, & non Hieron.in Ecclef. p. inveni. Hominem unum de mille inveni, & mu756. lierem in omnibus his non inveni. 30. Solummodo hoc inveni, quia fecit Deus 757.758. hominem rectum, & ipfi quæfierunt cogitationes multas. Quis novit fapientes ? & quis novit folutionem verbi? VULGATA NOVA. 29. quam adhuc quærit anima mea, & non inveni. Virum de mille unum reperi, mulierem ex omnibus non inveni. 30. Solummodo hoc inveni, quòd fecerit Deus hominem rectum, & ipfe fe infinitis mifcuerit quæftionibus. Quis talis ut fapiens eft ? & quis cognovit folutionem verbi? NOTE AD VERSIONEM enim nos folemus abfolutè & neutraliter appellare..... Hebrai . 29. Itidem Græcè, pofito uno &, ante hominem. nibus autem bis mulierem non invenies. Ex Comment. S. 1. *. 30. Græc. Πλὴν ἴδε τότο εὗρον, ὃ ἐποίησεν ὁ Θεὸς σὺν CAPUT VERSIO ANTIQUA. ANTIQUAM. Tor, &c. ut in Lat. Symmachus initio habet, Movor ide. Hieron. infra non pofuit quidem To Quis novit fapientes ? fed, Quis ita ut fapiens, ut in Hebr. verùm poft paulò ait : LXX. pro eo quod nos pofuimus, Quis ita ut fapiens? tranftulerunt, Quis novit fapientes? quam lectionem prætulimus, pro more noftro. Idem Hieron. I. 1. contra Jovin. to. 4. 171. b. ita legit: Veruntamen reperi, quòd fecit Deus hominem rectum, & ipfi quafierunt cogitationes malas. Auguft. verò fer. 284. to. 5. 1142. e. Fecit Deus hominem rectum, & ipfi exquifierunt cogit. multas. Hieren, in Ecclef. p. Apientia hominis illuminabit vultum ejus, 757.758. 759. Sapientia & impudens vultu fuo odietur. 2. Os regis cuftodi, & de juramento, & de verbo Dei 3. ne feftines à facie ejus ambulare, & ne ftes in verbo malo : quoniam omne, quod voluerit, faciet : 4. ficut dixerit rex, poteftatem habens : & quis dicet ei: Quid facis ? 5. Qui cuftodit mandatum, non cognofcet verbum malum. Et tempus, & judicium cognofcit cor fapientis. 6. Quia omni negotio eft tempus, & judicium: quia fcientia hominis multa fuper eum : 7. quia nefcit quod futurum eft; ficut enim erit, quis annuntiabit ei? VIII. I. SA VULGATA NOVA. Apientia hominis lucet in vultu ejus, & Sup.z. potentiffimus faciem illius commutabit. 2. Ego os regis obfervo, & præcepta juramenti Dei. 3. Ne feftines recedere à facie ejus, neque permaneas in opere malo : quia omne, quod voluerit, faciet: 4. & fermo illius poteftate plenus eft: nec dicere ei quifquam poteft : Quare ita facis ? 5. Qui cuftodit præceptum, non experietur quidquam mali. Tempus & refponfionem cor fapientis intelligit. 6. Omni negotio tempus eft, & opportunitas, & multa hominis afflictio: 7. quia ignorat præterita, & futura nullo fcire poteft nuncio. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. .1. Ita Græcè pofteriorem autem verficulum ita re- . 2. Hunc verfic. primodum ita refert Hieron. ibid. fervo, & fuper verbum juramenti Dei. Vide fis plura apud Nobilium. . 3. Ita legitur Græcè, nifi quòd pro ambulare, habetur opsion, ambulabis, pofitâ virgulâ poft feftines, detractâ verò conjunct. &, poft ambulare, feu abire, quemadmodum legit Hieronymus fupra. In Hebr. fic: ne fis feftinus, à facicbus ejus abibis; ne ftes, &c. ut fupra. Ap. Ambrof. in Pf. 1. col. 748. f. hæc pauca: noli ftare in fermone malo. . 4. Ita rurfum Græcè, fublato uno dixerit. In Ms. tamen Alex. eft : καθὼς βασιλεὺς ἐξεσιάζων, λαλεῖ· κ τίς, &c. In Hebr. fic: in quo verbum regis imperium: & quis dicet ei: Quid facies? In Mf. etiam Alex. Tí ToCes, al. ποιεῖς. . 5. Ad verbum è Græco, præter hoc, & judicium, pro quo fimpliciter, xploews, judicii. In Hebr. & judicium cognofcet, &c. v. 6. Sic iterum in Græco. Hieron. verficulum pofter. ita refert primò afflictio quippe hominis multa fuper cum: fed paulò poft monet apud LXX. legi fcientiam, non afflictionem, feu malitiam. Pro eo autem quod, inquit, LXX. Interpretes dixerunt: quia fcientia hominis multa fuper eum: in Hebrao malitiam habet, non fcientiam : fed quia res,& daleth litteræ Hebraicæ, excepto parvo apice, fimiles funt ; pro raath, legerunt dath, id eft, pro malitia, fcientiam. In Hebr. præterea eft voluntati, pro negotio. ༤་ . 7. Græcè, pro nefcit, ex est vrúcnar, non eft qui cognofcat; & inf. öTi xatus, quia ficut, pro ficut enim ; cæt, fimilia: apud Symmachum, ris ap Tà, &c. Exinde Hieron, ait: Illud quoque quod in fine horum verfuum fcriptum eft: quia nefcit quod factum fit; & quid futurum fit poft eum, quis annuntiabit ei? de verbo ad verbum nunc ex fermoge Hebræo tranftulimus, ut effe fenfum alterum noverimus, quòd fcilicet nec ea quæ præterierint feire poffumus, nec ea que futura fint, ita ut funt futura, cognofcere. Ex his porro liquet, inquit nofter Martianæus, Hieronymum in contextu Sacro coaptafle fe confuetudini LXX. Interpretum; in commentario autem de verbo ad verbum ex Hebræo fermone tranftuliffe. Vide fis plura ibid. Not. c. Idem 14. VULGATA NOVA. 8. Non eft in hominis poteftate prohibere fpiritum, nec habet poteftatem in die mortis, nec finitur quiefcere ingruente bello, neque falvabit impietas impium. 9. Omnia hæc confideravi, & dedi cor meum in cunctis operibus, quæ fiunt fub fole. Interdum dominatur homo homini in malum fuum. 10. Vidi impios fepultos : qui etiam cùm adhuc viverent, in loco fancto erant, & laudabantur in civitate quafi juftorum operum : fed & hoc vanitas eft. 11. Etenim quia non profertur citò contra malos fententia, abfque timore ullo filii hominum perpetrant mala. 12. Attamen peccator ex eo quòd centies facit malum, & per patientiam fuftentatur, ego cognovi quòd erit bonum timentibus Deum, qui verentur faciem ejus. 13. Non fit bonum impio, nec prolongentur dies ejus, fed quafi umbra tranfeant qui non timent faciem Domini. 14. Eft & alia vanitas, quæ fit fuper terram : sunt justi, quibus mala proveniunt, quafi opera egerint impiorum : & funt impii, qui ita securi funt, quafi juftorum facta habeant : fed & hoc vaniffimum judico. 15. Laudavi igitur lætitiam, quòd non effet homini bonum fub fole, nifi quòd comederet, & biberet, atque gauderet : & hoc folum fecum auferret de labore fuo, in diebus vitæ fuæ, quos dedit ei Deus fub fole. 16. Et appofui cor meum ut fcirem fapientiam, & intelligerem diftentionem quæ verfatur in terra: eft homo, qui diebus & noctibus fomnum non capit oculis. 17. Et intellexi, quòd omnium operum Dei nullam poffit homo invenire rationem eorum quæ fiunt fub fole : & quantò plus laboraverit ad quærendum, tantò minùs inveniat : etiam fi dixerit fapiens fe noffe, non poterit reperire. VERSIO ANTIQUA. Ex Comment, S. 8. Non eft homo poteftatem habens in fpiri- 9. Omnia hæc vidi, & dedi cor meum in omne 760. 10. Et tunc vidi impios fepultos : & venerunt, II. Quia enim non eft contradictio facientibus 12. Quia peccator facit malum ex tunc, & elon- 761. 13. Et bonum non erit impio, & non prolon- 14. Eft vanitas, quæ fit fuper terram: quia funt 762. 15. Et laudavi ego lætitiam, quia non eft bonum 16. Quapropter dedi cor meum ut cognofcerem fapientiam, & viderem occupationem quæ facta eft fuper terram : quia & in die & in nocte fomnum in oculis fuis non eft videns. 17. Et vidi omnia opera Dei, quia non poterit homo invenire opus, quod factum eft fub fole: in quo laboravit homo ut quæreret, & non inveniet; fiquidem, & fi dixerit fapiens fe cognofcere, non poterit invenire. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. Hieron. 1. 2. cont. Pelag. to. 4. 514. a. legit: Nemo fcit quid futurum fit ; quia ficuti eft, quis annuntiabit ei? . 8. Similiter in Græco Vatic. fi excipiatur vox rola, poteftas circa med. loco potens; fed in Ms. Alex. ac editt. Ald. & Compl. eft volwr ; item poft paulò in Vatic. & al. ¿ μépa Toréμs, in die belli, pro in bello; ultimòque, Tor Tap' durus, eum qui ab ea, loco habentem fe; fed ap. Symm. ἔχοντα αυτήν. τα . 9. Græcum in principio habet, Kai CÚμTar TOTO siJor, Et omne boc vidi; & fub finem, ra Ca cácαтo ἄνθρωπος ἐν ἀνθρώπῳ, qua pro poteftate fecit homo in bominem, loco & dominatus eft homo homini; cæt, ut in Lat. fupra. Ap. Aquil. xapos ws ExupieuCer & ärfpwños, &c. In Hebr. Omne boc vidi, & dare cor meum ad omne factum, quod fit fub fole, tempore quo dominatus eft homo in hominem in malum fibi. . 10. Græcum loco fepultos, habet, is Tapes sioaxθέντας, in fepulcra introduitos ; dein, ἐκ τῇ ἁγίο· κ ἐπορεύ Onoar, 5 de fancto: 5 iverunt, loco & venerunt, 5 de loco fancto egreffi funt; cæt. ut fupra. Aquila, abovex tówr ávís. Hebr. Et tunc vidi impios fepultos: & venerunt, & à loco fando ambulabunt, & oblivioni tradentur in civitate, qua fic. fecerant etiam hoc vanitas. *. II. Græcum: Ὅτι ἐκ ἔτι γινομένη ἀντίρρησις ἀπὸ τῶν TOLÚTO TO, &c. Quia non eft faita contradictio à facientibus, &c. ut fupra. Hebr. Quia non fit fententia facti mali citò, ideo plenum eft cor, &c. *. 11. Græcum : Ὃς ἥμαρτεν, ἐποίησε τὸ πονηρὸν ἀπὸ τότε, καὶ ἀπὸ μακρότητος αυτῶν· ὅτι καὶ γινώσκω ἐγὼ ὅτι ἐςὶν avator, &c. Qui peccavit, fecit malum ex tunc, & ex longitudine eorum: quare & cognofco ego quia eft bonum, &c. ut fup. Mf. Alex. Ti sai ayabór. Textum paulùm diffimilem adhibuerat Hieronymus fupra, videlicet: Quia peccator facit malum centies, & elongat ei, ex hoc cognofco ego quod erit bonum timentibus Deum, qui timebunt à facie ejus : fed obfervat infra verbum Hebr. maath, LXX. ttanstulisse ex tunc, fe verò pofuiffe centies : & poft pauca: Hac, inquit, juxta fenfus Hebraici veritatem : LXX. verò Interpretes... qua fi ab alio fenfu incipientes, dixerunt: Et ego recognofco, &c. #. 13. Hæc promit Hieron. ex edit. LXX. Sic etiam ho- . 14. Rurfum Hieron. 1. 2. contra Pelag. to. 4. 514. . 15. Ad verbum è Græco, præter hoc, egredietur cum #. 16. Vix meliùs è Græco, excepta voce 1. quaprop ter, pro qua rois, in quibus; apud Symmach. dió: Hebr. quemadmodum. #. 17. Eadem funt in Græco, nifi quòd pro in quo laboravit, exftat, öoα är μoxenon, quacunque laborabit; & infra, καί γε ὅσα ἂν, etiam quacunque, pro fiquidem & f. Idem Hieron. l. 1. cont. Pelag. to. 4. 510. a. ita legit: quacunque enim laboraverit homo ut requirat, non inveniet : fi dixerit fapiens fe intelligere, reperire non poterit: & l. 2. col. 514. c. quantumcunque laboraverit homo ut inquirat, non reperiet: fi dixerit fapiens nosse se, invenire non poterit. Item Auct. I. de voc. gent. c. 24. p. 15. e. quantumcunque laboraverit homo ut quærat, non inveniet: & quodcunque dixerit fapiens ut fciat, non poterit invenire. Similiter haber Auct. epift. ad Demets. p. 44. f. præter penult. non poteft, loco non poterit. 1 Ex Comment. S. 1. Hieron, in Ecclef.p. 762. 763. 764. 766. 767. 1 CAPUT VERSIO ANTIQUA. Mne hoc dedi in corde meo, ut confidera Orem univerfa : Quia jufti & fapientes, & opera eorum in manu Domini : & quidem charitatem, & quidem odium non eft cognofcens homo: omnia in facie eorum. 2. In omnibus eventus unus jufto & impio, bòno & malo, mundo & polluto, facrificanti & non facrificanti: fic bonus, ut peccator; fic jurans, ficut juramentum timens. 6. Sed & dilectio eorum, & odium eorum, & zelus eorum jam periit, & pars non eft eis adhuc in fæculo, in omni quod fit fub fole. 7. Vade & comede in lætitia panem tuum, & bibe in corde bono vinum tuum: quoniam jam quoniam jam placuerunt Deo opera tua. 8. In omni tempore fint veftimenta tua candida, & oleum de capite tuo non deficiat. 9. Vide vitam cum muliere, quam dilexifti omnibus diebus vitæ vanitatis tuæ, qui dati funt tibi fub fole: quia hæc eft pars tua in vita, & in labore, quo tu laboras fub fole. 10. Omnia quæ invenit manus tua ut facias, in 2. fed omnia in futurum fervantur incert? eò quòd univerfa æquè eveniant justo & impio, bono & malo, mundo & immundo, immolanti victimas, & facrificia contemnenti: ficut bonus, fic & peccator: ut perjurus, ita & ille qui verum dejerat. 3. Hoc eft peffimum inter omnia, quæ fub fole fiunt, quia eadem cunctis eveniunt : unde & corda filiorum hominum implentur malitiâ & contemptu in vita fua, & poft hæc ad inferos deducentur. 4. Nemo eft qui femper vivat, & qui hujus rei habeat fiduciam : melior eft canis vivus leone mortuo. 5. Viventes enim fciunt fe effe morituros mortui verò nihil noverunt ampliùs, nec habent ultra mercedem : quia oblivioni tradita eft memoria eorum. 6. Amor quoque, & odium, & invidiæ fimul perierunt, nec habent partem in hoc fæculo & in opere quod fub fole geritur. 7. Vade ergo & comede in lætitia panem tuum, & bibe cum gaudio vinum tuum : quia Deo placent opera tua. 8. Omni tempore fint veftimenta tua candida, & oleum de capite tuo non deficiat. 9. Perfruere vitâ cum uxore, quam diligis, cunctis diebus vitæ inftabilitatis tuæ, qui dati funt tibi fub fole omni tempore vanitatis tuæ : hæc eft enim pars in vita, & in labore tuo, qua laboras fub fole. 10. Quodcunque facere poteft manus tua, NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. . I. Græcum initio habet: "OT! Car TYTO E♪wnα sis καρδίαν με, η καρδία με σύμπαν εἶδε τέτο· ὡς οἱ δίκαιοι και οἱ σοφοὶ, καὶ αἱ ἐργασίαι αυτῶν ἐν χερὶ τῷ Θεῷ, &c. i. e. Quia (Nobil. Quare) omne boc dedi in corde meo, 5 cor meum omne vidit boc: Quomodo jufti & fapientes, 5 operationes eorum in manu Dei; reliq. ut in Lat. fupra. Hebr. textui priori refpondet. Auct. verò 1. de voc. gent. l. 1. c. 24. p. 15. f. ita Græcum reddit ad verbum: Quia univerfum boc dedit ( 1. dedi) in cor meum, & cor meum univerfum hoc vidit: Quia & jufli, & fapientes, & operationes eorum in manu Dei. Item Auctor epift. ad Demetriad. p. 44. f. Quia univerfum boc vidit cor meum: Quia & jufti, & fapientes, operationes corum in manu Dei. *. 2. Grace, hoc præmittitur : Ματαιότης ἐν τοῖς πᾶ Vanitas in omnibus: tum fequitur: Zuvártuμa öv to dinal, &c. ut in Lat. fup. fubnexâ tamen duplici conjunct. nal, & poft male, & post polleto, feu immundo, nam Græσὲ ἀκαθάρτῳ. . 3. Itidem Græcè, præter pauca & levia; videlicet, Torupov, malum, loco peffimum, ut & πovuçỸ, malo, pro malitia; item arpa, hominis, loco hominum; & Teigepia, circumlatio, loco errores; fed ap. Aquilam ά; in Hebr. infania. Idem Hieron. 1. 2. contra Pelag. to. 4. 514. c. legit omnium enim unus occurfus eft; cordaque filiorum bominum repleta funt malitiâ, & incerto ftatu, que Grace περιφέρια dicitur. . 4. In Græco xols, fpes, pro confidentia; extremòque, duròs ajabisú æèp tòv xéorrα tor rexpor, ipfe bonus fuper leonem mortuum; cætera quadrant. Idem Hieron. in comment. legit melior eft enim canis vivens, fuper leone mortuo. Græco favet Hebr. nifi quòd habet, quifquis eligitur, loco quis eft qui communicet. Auctor quæft. Veter. Teft. apud Auguft. to. 3. 54. c. Spes eft in tenebris : deinde, melior eft canis vivus leone mortuo. . 5. Ita Græcè, nifi excipias futura duo, yráccrra, ÖTI Hæstarõrvai, fcient quia merientur ; item inf, ¿'x siol ynéa¬ Hortes, non funt cognofcentes, pro nefciunt, quod idem fo. nat. . 6. Eadem leguntur in Græco, excepto quadruplici xal ye, etiam, loco 5; item inf. eis Tor alara, in faculum, pro in faculo; & newaμére, pro quod fit: Hieronymus in comment. & pars non erit eis adhuc in fæculo, in omni quod factum eft fub fole. . 7. Similiter in Græco, dempto uno , poft vade, pro quo depo: Hieron. etiam tollit illud inf. in com❤ ment. & poft plura, col. 766. b. ait : In LXX. Interpretibus dicitur: Veni, comede in lætitia panem tuum: item fup. leg. quia complacuerunt Deo. Græc. Ti du EvéXUCEVÓ DEÒSTA. &c. Mf. Alex. delet йn. Apud Ambrof. 1. de exhort. virg. col. 297. e. fic: Veni, manduca in lætitia panem tuum: quoniam jam placuerunt Deo vota tua: at 1. de inftit. virg. col. 273. e. quoniam placuerunt Deo faila tua; Græcum, ńμała. . 8. Ita è Græco, præter ult. de capite tuo, &c. pro quibus exì xeqaxis c8 μù vsepucárw, fuper caput tuum non deft. Hieron. in comment. de capite tuo non defit; Symmac. & μÙ DIGNITÉTW. Apud Ambr. 1. de exhort. virg. col. 294. d. In omni tempore fint veftimenta tua candida, & oleum in capite tuo. Vide etiam Hieron. 1. 1. cont. Jovin. to. 4. 171, e. . 9. Gr. initio ipfo hab. Kalide, Et vide; fubinde, T αυτὸ μερίς σε ἐν τῇ ζωῇ σε, καὶ ἐν τῷ μόχθω σε, quia hoc pars tua in vita tua, & in labore tuo; cætera quadrant ad verbum. Idem Hieronymus in Malach. 2. to. 3. 1822. f. legit: Et vive vitam cum muliere, &c. at mendosè, ni fallor pro Et vide; nam in Græco conftanter, Kalide (wrap. Symmach. tamen, dróxavoor (wйs, fruere vitâ. In Hebr. Vide vitas cum uxore, quam dilexifti omnibus dieb. vitarum vanitatis tuæ, quos dedit tibi fub fole, omnibus diebus vanitatis tuæ ; quia hoc pars tua in vitis, & in labore tuo, &c. . 10. Vix meliùs è Græco, nifi quòd pro invenit, habetur ibid. tüğy, invenerit ; & pro in virtute tua, ŵs à déc |