VERSIO ANTIQUA. Ex Comment. S. ducit : & oritur ipfe ibi, Hieron, in Ecclef.p. 718. 719. 720. 721. 6. vadit ad auftrum, & gyrat ad aquilonem: gyrans gyrando vadit fpiritus, & in circulos fuos revertitur fpiritus. 7. Omnes torrentes vadunt in mare, & mare non impletur: ad locum, de quo torrentes exeunt, illic ipfi revertuntur ut abeant. 8. Omnes fermones graves : non poterit vir vir loqui. Non fatiabitur oculus videndo, & non implebitur auris auditu. 9. Quid eft quod fuit? ipfum quod erit : & quid eft quod factum eft? ipfum quod fiet. 10. Et non eft omne recens fub fole quod loquatur, & dicat: Ecce hoc novum eft : jam fuit in fæculis, quæ fuerunt ante nos. 11. Non eft memoria primis: & quidem noviffimis, qui futuri funt, non erit eis memoria cum his, qui futuri funt in noviffimo. 12. Ego Ecclefiaftes fui rex fuper Ifraël in Jerufalem, 13. & dedi cor meum ad inquirendum & confiderandum in fapientia de omnibus, quæ fiunt fub fole. Hanc diftentionem malam dedit Deus filiis hominum, ut diftendantur in ea. 14. Vidí univerfa opera, quæ facta funt fub fo VULGATA NOVA. revertitur : ibique renafcens, 6. gyrat per meridiem, & flectitur ad aquilonem: luftrans univerfa in circuitu pergit fpi ritus, & in circulos fuos revertitur. 7. Omnia flumina intrant in mare, & mare non redundat: ad locum, unde exeunt flumina, revertuntur ut iterum fluant. 8. Cunctæ res difficiles : non poteft eas homo explicare fermone. Non faturatur oculus vifu, nec auris auditu impletur. 9. Quid eft quod fuit? ipfum quod futurum eft: quid eft quod factum eft? ipfum quod facien NOTE AD VERSIONEM ANTIQUA M. brao habet, foeph, quod Aquila interpretatur, sioπvei, id #. 6. Ad verbum è Gr. præter unum, gyrans gyrando, pro quo xuxxoï xux›ŵr, gyrat gyrans : at Hieron. in Ezech. 1. to. 3. 707. a. conftanter legit: gyrans gyrando vadit Spiritus, in circulos fuos revertitur. Hebr. vadens ad auftrum, & circuiens ad aquilonem : circuiens, circuiens, vadens fpiritus, & fuper circuitus fuos revertitur fpiritus. Ambrof. in Pf. 118. col. 1120. e. vadit ad aùftrum, Œ gyrat ad aquilonem gyrando gyrat fpiritus, & in gyros ejus convertitur fpiritus. Victorin. Afric. 1. de principio diei, p. 293. f. vadit ad auftrum, & gyrans circumit ufque ad aquilonem: gyrans gyrando peragrat spiritus, & in circuitum fuum convertitur fpiritus. .7. Similiter in Gr. præter hoc medium, foi xel-, μαῤῥοι πορεύονται, quò torrentes eunt, pra de quo torrentes exeunt; fed ap. Symm. in Schol. ap' 8 oi móтapol woptúorral. Hebr. Omnia flumina euntia ad mare, 5 mare non ipfum plenum: ad locum, quò flumina euntia, illuc ipfa revertentia ad eundum; Gr. TỸ πopsvfurar. Hieron. in Ezech. 1. to. 3. 707. a. necnon Ambrof. 1. de Tob. c. 13. col. 605. d. Omnes torrentes vadunt in mare, & mare non adimpletur: rurfum Ambrof. 1. 3. Hex. col. 37. b. Omnes torrentes eunt in mare, 5 mare non adimpletur. Gr. 8x esu iktiμarauém, non eft impletum; Symm: &иμμupti, ut in Vulg. . 8. Aptè ad Græcum: pro graves tamen, fic, "yκοπρι, 1. e. laboriofi; exinde, Καὶ ε' πληθήσεται ὀφθαλμός· ultimòque, arò axegáosws, ex auditu; Hebr. ab audiendo. Ambrof. 1. de bono mort. c. 7. col. 402. a. Non fatiabitur oculus vifu, nec auris auditu: at 1. de Tob. c. 13. col. 605. d. Non fatiabitur oculus videndo, & nou fatiabitur auris auditu. Similiter Auct. 1. de fing. cleric. ap. Cypr. p. 533. Non fatiatur oculus videndo. Gr. T •par . 9. Eodem modo legit Auguft. 1. 12. de civit. Dei, c. 13. to. 7. 311. f. Apud Ambrof. 1. de Tob. c. 13. p. 605.e. Omne quod fuit, ipfum eft quod erit. Ap. Victorin. Afr. 1. de princip. diei, p. 293. d. omnia ut in Vulgata; cui etiam Gr. congruit. *. 10. Duplici modo hîc textum refert Hieronymus : primò quidem ut fup. Et non eft..... fub fole quod loquaBur, 5 dicat: Ecce, &c. infra autem ita......... eftne ver bum, de quo dicatur: Vide hoc novum eft, &c. tum addit: Apertius hoc Symmachus tranftulit: putafne eft qui poffit dicere : Vide, &c. LXX. Καὶ ἐκ ἔςι πᾶν πρόσφατον úπò tòv ünior' ö's aœanoes, & épeï• "IJE, TITO, &c. i. c. Et non eft omne recens fub fole: quis loquetur ac dicet: Vide, boc, &c. ut fupra. Hebr. Et non omne novum fub fole: eft verbum quod dicat: Vide, hoc novum: ipfum jam fuit in faculis, quod fuit ante nos. Apud Auguft. 1. 12. de civit. Dei, c. 13. to. 7. 311. f. Et non eft omne recens fub fole: quis loquatur, & dicat: Ecce hoc novum eft? jam fuis in fæculis, quæ fuerunt ante nos. Apud Orof. cont. PeLag. p. 455. a. Nihil fub fole novum, &c. ut in Vulg. .11. Hieron. hunc primò textum refert: Non eft me. moria primis : 5 quidem novissimis, quæ futura funt, non erit eis memoria apud eos, qui futuri funt in novissimo: quæ tali interpretatione explicat: Quomodo præterita apud nos abfcondit oblivio ; fic ea, quæ vel nunc fiunt, vel quæ futura funt, hi qui nafci habent, fcire non poterunt. At infra ait : Juxta autem Septuaginta Interpretes, qui dixerunt: Non eft memoria primis : & quidem novifimis, qui futuri funt, non erit eis memoria cum his, qui futuri funt in novishme: quæ non differunt à textu fuperiori, nifi his pauculis, qui futuri funt..... cum bis, loco qua futura funt... apud eos: priorem lectionem (LXX. ) retinuimus qui fururi funt, &c. Græc. tamen hod. alterutro modo peræquè reddi poteft : ita enim fe habet : Οὐκ ἔτι μνήμη τοῖς πρώ τοις· καί γε τοῖς ἐχάτοις γενομένοις ( ed. Ald. γενησομένοις, ἐκ έςαι αυτῶν (Ald. & Compl. αὐτοῖς μνήμη μετὰ τῶν γεννάο μérer eis Tv Kátur. Hebr. Non eft memoria priorum : ac etiam pofteriorum, qui vel quæ erunt, non erst eis memoria cum his, qui erunt in pofterum. V. 12. Ita in Græco. . 13. Ita Græcè ad verbum, excepto uno ri, quia į loco banc, ante diftentionem. Hieron. quidem ita 1o. textum refert ex Hebr. Hanc occupationem..... ut occuparentur; fed notat proximè verbum anjan, Aquilam, LXX. & Theodotionem, Teαcui fimiliter tranftuliffe, quad in diftentionem, inquit, Latinus Interpres expreffit..... Syme machus verò, aoxiar, id eft, occupationem tranftulit; tum addit: Quia igitur fæpiùs in học volumine nominatur ; fr ve occupationem, five diftentionem, five quid aliud "dixerimus, ad fuperiorem fenfum cuncta referantur. Porro nos qui Vulgatam antiq. inquirimus & perfequimur, retinendam duximus hanc vocem, diftentionem, Hieronymi fide & auctoritate; imo & infra cum Nobilio hoc fubftituimus ut diftendantur, cùm in Gr. eadem utrobique habeatur dictio, nempe en wasμor, & Tŷ mielwädai. In Hebr. fic: dedi cor meum ad quærendum, & ad inveftigandum in fapientia fuper omne, quod factum eft fub cœlo. Hanc negotia tionem malam dedit Deus filiis Adam, ad affligendum fe in VULGATA NOVA. ce univerfa vanitas, & afflictio fpiritus. 15. Perversi difficilè corriguntur, & ftultorum infinitus eft numerus. 16. Locutus fum in corde meo, dicens: Ecce magnus effectus fum, & præceffi omnes fapientiâ, qui fuerunt ante me in Jerufalem : & mens mea contemplata eft multa fapienter, & didici. VERSIO ANTIQUA. le, & ecce omnia vanitas, & præfumptio fpiritus. Ex Comment. S. 15. Perversus non poterit adornari, & immi- Hieroa, in Ecclej. p. nutio non poterit numerari. 16. Locutus fum ego cum corde meo, dicens: Ecce ego magnificatus fum, & adjeci fapientiam fuper omnes, qui fuerunt ante me in Jerufalem : & cor meum vidit multam fapientiam, & fcien tiam. 17. Et dedi cor meum ut noffem fapientiam & fcientiam, errores,& ftultitiam : cognovi quia & hoc eft præfumptio fpiritus: 18. Quia in multitudine fapientiæ, multitudo furoris : & qui apponit scientiam, apponit dolo rem. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. routh, Aquilam & Theodot. rour, Symmach. Sooxиow tranftulife. Septuaginta autem Interpretes, inquit, non Hebræum fermonem expreffere, fed Syrum, dicentes megalpe Civ: five ergo vopn, five booxnois, à paftione vocabulum eft; wogaipeCis autem, meliùs voluntatem, quam præfumptionem fonat. Cypr. 1. 3. Teftim. p. 307. b. legit pariter : Vidi univerfa opera, que facta funt fub fole, & ecce omnia vanitas. Item Aug. 1. 1. de ferm. Dom. in mon, to. 3. 166. c. omnia vanitas, prafumptio fpiritus. . 15. Editt. omnes Hieron. ferunt perverfum, non perverfus; at Martianæus nofter adv. Simonium probat legendum effe perverfus, nec male; hanc enim explicationem proximè addit Hieronymus ibid. Qui perverfus eft, nifi ante corrigatur, non poterit adornari : & poft paulò : Perwerfus non dicitur, nifi qui depravatus à recto eft. Attamen Græcè conftanter, Missexuérov; reliqua verò ut in Lat. fup. Parmen. apud Aug. 1. 2. cont. ejus epift. to. 9. col. 49. e. legit: Perverfum non potes adornare. . 16. Eadem funt in Græco, præter hoc, & xaptia py, loco cum corde meo; fed Aquila & Symm. legunt MeTÀ THS diavolas μ8 non diffimulabo tamen voci Jerufalem fubjungi ifta, ἔδωκα καρδίαν με το γνῶναι σοφίαν, και γνώσιν ; tum fequi, η καρδία με εἶδε πολλὰ, σοφίαν καὶ γνῶ , à quibus exorditur verfus fequens; fed mera eft inverfio fententiarum Hebræi contextus. Attamen in Ms. Alex. legitur ordine quo fup. nap♪la μs side Toma, 60pirar deinde, faxa xaptian μs to gravas, &c. Abed. Compl. abeft pofterior fententia, dwxa, &c. In Hebræo fic: Locutus fum ego cum corde meo, dicendo : Ego ecce magnificare feci, & addidi fapientiam fuper omnem, qui fuit ad facies meas fuper Jerufalem: 5 cor meum vidit multum fapientia & fcientia. . 17. Græc. præter ea quæ notata funt . præced. hic hab. Tagalona's ǹ emisúμuv, parabolas & fcientiam, loco errores & ftultitiam, ftatimque fyræv fyw, &c. ut in Lat. fup. Aquila legit avas, errores, cum Hieronymo; Thec dot. Taexpopas, prolapfiones; extremò ita in Schol. T Pos TTÓ És von aveus quam lectionem etiam refert Hie. ron. ibid dicens: quia & hoc eft paftio venti, five prafumptio fpiritus pofteriorem hanc prætulimus, quæ etiam LXX. lectio eft, ut notatur fup. . 14. In Hebr. fic: Et dedi cor meum ad fciendum fapientiam & fcientiam, infanias & ftultitiam: agnovi "quòd etiam hoc ipfum confractio fpiritus: unde liquet Hieronymum de Hebraico expreffiffe has voces, errores & ftultitiam, quas è textu noftro decerpere, alias duas è LXX. fubftituendo, nobis religio fuit; maximè cum Hieron. in explanat. nullam ibi varietatem arguat. . 18. Itidem Græcè, excepta voce una races, 60gnitionis, loco furoris. Hieron. verò 1. 2. cont. Pelag. to. 4. 514. a. ita legit: In multitudine fap. multitudo fcientia : & qui addit fcientiam, addit dolorem. Hebr. Quia in multitud. fapientia, multa ira : & qui addet fcientiam, addet dolorem: unde patet vocem furoris, adhibitam fup. ab Hieron. in comment. fumptam ab eo fuiffe è textu Hebr. cùm tamen ab ipfo nullius ibid. mentio fiat varietatis : alteram de Gr. videlicet cognitionis, vel fcientia, haud fubftituendam duximus, ne quid auctoritate propria textui Hieronymiano admifcere videremur. Hilar. in Ff. 126. col. 419. b. legit ut fup. qui apponit fcientiam, apponit dolorem. Similiter August. in Pf. 38. to. 4. 323. d. & 1. de fpir. & litt. to. 10. col. 100. b. necnon Gregor. M. l. 18. in Job, to. 1. 587. a. & l. 1. in Ezech. homil, 10. p. 1279. e. 722. 723. 1. VULGATA NOVA. CAPUT Ixi ego in corde meo: Vadam, & af Dangelictis, & fruar bonis. Et vidi quòd hoc quoque effet vanitas. 2. Rifum reputavi errorem : & gaudio dixi: Quid fruftra deciperis ? 3. Cogitavi in corde meo abftrahere à vino carnem meam, ut animum meum transferrem ad fapientiam, devitaremque ftultitiam, donec viderem quid effet utile filiis hominum : quo facto opus eft fub fole numero dierum vitæ fuæ. I. I I. VERSIO ANTIQUA. Ixi in corde meo: Veni nunc, tenta- Dbxten a video ce etiam hoc vanitas. 2. Rifui dixi amentiam : & jocunditati : Quid hoc facis ? 3. Confideravi in corde meo ut traherem in vino carnem meam, & cor meum deduxit me in fapientiam; & ut obtinerem in ftultitiam, donec viderem quid effet bonum filiis hominum, quod facerent fub fole numero dierum vitæ fuæ. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. . 1. Ad verbum è Gr. præter unum videbo, pro quo Ne, vide. Cum Græco pariter concordat Hebr. *. 2. Subdit Hieronymus : Ubi nos amentiam legimus, in Hebræo habet molal, quod Aq. wávvar, id eft, errorem ; Symm. Gópy Cor, hoc eft, tumultam, interpretati funt. Septuaginta verò, & Theodotio, ficut in pluribus locis, ita &5 in boc quoque concordant, & tranftulerunt recipepar, quam nos verbum de verbo exprimentes, circumlationem poffumus dicere: cæt. congruunt utrique textui, & Hebr. & Græco. *. 3. Gr. Καὶ κατεσκεψάμίω εἰ ἡ καρδία με ελκύσει ὡς οἷς For THY Caprα μr, y nadia μs w♪nyvoer ( Ald. & Compl. add. μὲ ) ἐν σοφίᾳ· κ το κρατῆσαι ἐπ ̓ εὐφροσύνην, ἕως ποῖον τὸ ἀγαθὸν τοῖς υἱοῖς τῶν ἀνθρώπων, δ ποιήου (εν ὑπὸ τὸν ἥλιον, αριθμὸν ἡμερῶν ζωῆς αὐτῶν. Et confideravi fi cor meum tra het tanquam vinum carnem meam, & cor meum deduxit (me) ad apprehendendum in ftultitiam, donec viderem ubi hoc Ex Comment. S. Hieron, in Ecclef.p. 723. 724. Ex Comment. S. VERSIO ANTIQUA. 4. Magnificavi opera mea, ædificavi mihi doHieron. in Ecclef. p. mos, plantavi mihi vineas, 724.725. 726. 727. 728. 5. feci mihi hortos, & pomaria, plantavi in illis lignum omne fructiferum, 6. feci mihi pifcinas aquarum, ad irrigandum ex eis faltum germinantem lignum, 7. mercatus fum fervos & ancillas, & vernaculi fuerunt mihi, & quidem poffeffio armenti & ovium multa fuit mihi, fuper omnes qui fuerunt ante me in Jerufalem : 8. congregavi mihi argentum, & aurum, & fubftantias regum, & provinciarum feci mihi cantores, & cantatrices, & delicias filiorum hominum, ministros vini & miniftras : 9. & magnificatus fum, & adjeci fuper omnes, qui fuerunt ante me in Jerufalem : & quidem fapientia mea ftetit mihi. 10. Et omne, quod poftulaverunt oculi mei, non tuli ab eis: nec prohibui cor meum ab omni lætitia, quia cor meum lætatum eft in omni labore meo: & hæc fuit portio mea ex omni labore meo. 11. Et refpexi ego ad omnia opera mea, quæ fecerant manus meæ, & in labore, quo laboraveram faciens: & ecce omnia vanitas & voluntas fpiritus, & non eft abundantia fub fole. 12. Et refpexi ego ut viderem fapientiam, & errores, & ftultitiam (quia quis eft hominum, qui poffit ire poft regem atque Factorem fuum?) 13. & vidi ego quia eft abundantia fapientiæ fuper ftultitiam, ficut abundantia lucis fuper tenebras. 14. Sapientis oculi in capite ejus, & ftultus in tenebris ambulat : & cognovi ego quia eventus unus eveniet omnibus eis. 15. Et dixi ego in corde meo: Sicut eventus ftulti, ita & mihi eveniet ; & ut quid fapiens factus fum ego? Tunc abundanter locutus fum in corde meo, quoniam infipiens ex abundantia loquitur; quoniam hoc quoque vanitas. VULGATA NOVA. 4. Magnificavi opera mea, ædificavi mihi domos, & plantavi vineas, 5. feci hortos, & pomaria, & confevi ea cuncti generis arboribus, 6. & exftruxi mihi pifcinas aquarum, ut irrigarem filvam lignorum germinantium, 7. poffedi fervos & ancillas, multamque fa miliam habui, armenta quoque, & magnos ovium greges, ultra omnes qui fuerunt ante me in Jerufalem : 8. coacervavi mihi argentum, & aurum, & fubftantias regum, ac provinciarum : feci mihi cantores, & cantatrices, & delicias filiorum hominum, fcyphos & urceos in ministerio ad vina fundenda : 9. & fupergreffus fum opibus omnes, qui ante me fuerunt in Jerufalem: fapientia quoque perfeveravit mecum. 10. Et omnia, quæ defideraverunt oculi mei, non negavi eis: nec prohibui cor meum quin omni voluptate frueretur, & oblectaret se in his, quæ præparaveram : & hanc ratus fum partem meam, fi uterer labore meo. 11. Cùmque me convertiffem ad univerfa opera, quæ fecerant manus meæ, & ad labores in quibus fruftra fudaveram, vidi in omnibus vanitatem & afflictionem animi, & nihil permanere fub fole. 12. Tranfivi ad contemplandam fapientiam, errorefque & ftultitiam (quid eft, inquam, homo, ut fequi poffit regem Factorem fuum?) 13. & vidi quòd tantùm præcederet fapientia ftultitiam, quantùm differt lux à tenebris. 14. Sapientis oculi in capite ejus : ftultus in Inf.8. tenebris ambulat : & didici quòd unus utriufque I. effet interitus. 15. Et dixi in corde meo: Si unus & ftulti & meus occafus erit, quid mihi prodeft quòd majorem fapientiæ dedi operam? Locutufque cum mente mea, animadverti quòd hoc quoque effet vanitas. NOTE AD VERSIONEM V. 4. Sic Hebraicè ad verbum; nec aliter Græcè, præter hoc fingul. πcínuά μx, opus meum, loco opera mea. . 5. Ita rurfum in Græco, præter unum xap8, fructus, loco frutiferum; fed in antiqua Ve fione fcriptum fuiffe fructiferum, notat ibidem Hieron. dicens: Hantantur arbores, non omnes fructiferæ, ut in Latinis codicibus babemus, fed omnis fructus, boc eft, diverfarum frugum. In Hebr. lignum omnis fructus. *. 6. Sic Ambrof. legit, 1. de Ifaac, c. 4. col. 364. d. nifi quòd vocem ult. lignum prætermittit: in Gr. una, ligna; cæt. ut in Lat. fup. Textui Gr. confonat Hebraï cum. . 7. Eadem prorfus leguntur cùm in Hebraico textu, tum in Græco. . 8. Vix meliùs è Græco, nifi quòd anteponitur ibid. nal ye, etiam, vocibus argentum, & aurum ; extremòque legitur ovoxóc num. fing. oivexóas; at in Mf. Alex.c exis. In Hebr. captivam & captivas; cæt. ut in Græco: Hieron. in explanat, appellat vini fufores, & vini fufitrices; fed hoc, inquit, Latinus fermo non recipit. . 9. Concinunt Hebr. & Græcum. . 10. Eadem leguntur Græcè pro tuli tamen habetur apeinov, abftuli; paulòque poft additur μ ad vocem letitia; & pro har, legitur v870. A Græco etiam vix dif fert Hebr. . 11. Similiter in Græco. Non crediderim tamen in antiqua Verfione Lat. exftitiffe hanc vocem, voluntas; imo potiùs iftam, præfumptio; quæ ult. adhibita eft ab Hieron. fup. c. I. v. 14. 17. Quia verò ibidem monet S. Doctor vocem Græcam rogalpeow, meliùs voluntatem, quàm præfumptionem fonare; idcirco hîc pofuit, voluntatem, non prafumptionem in Hebr. de more, paftio fpiritus ; & pro abundantia, habetur reliquum; cætera textui Latino fa vent. *. 12. Græc. habet waexpopar, errorem, non errores : ANTIQUAM. fubinde fic: Ti Tis arpwæcs, ö'S ÉTEXEÚ CETαI Orlow TÜS BYaйs; Tà oca éπcínoer duτúr i. e. quia quis eft homo, qui ingredietur poft confilium? ea, quæ fecerunt ipfum. Hebr. nam quid homo, qui venturus eft poft regem? quod jam fecerunt ipfum. Hieron. ibid. Multùm à LXX. interpretatione in hoc loco diverfus eft fenfus: dicit autem fe poft delicias voluptatefque damnatas revertiffe ad fapientiam perquirendam, in qua plus erroris ftultitiaque repererit, quam vera certaque prudentia: non enim poffe hominem tam liquidò & purè fcire fapientiam Creatoris 5 regis fui, quàm fcit ille qui conditor eft. Videfis Nobil. in hunc locum. . 13. Ad verbum è Græco, nec etiam longè diftat Hebr. #. 14. Ita Græcè, adnexâ voculâ dur ad hanc, oculi, ut & xal ye, etiam, ad cognovi. Hebr. Græco refpondet ad verbum. Ambrof. 1. 6. Hex. col. 135. d. fimiliter hab. Oculi fapientis in capite ejus item inf. 1. de Noe, c. 7. col. 234. f. & in Pf. 118. col. 1161. d. 1430. c. & l. de Myft. & de fide Ref. col. 332. e. 1176. a. at in Pf. 118. col. 1221. f. legit: Senfus fapientis in capite ejus. Prov. 17.24. . 15. Hieron. 10. hunc textum adhibet: Et dixi ego in corde meo: Sicut eventus ftulti, ita 5 mihi eveniet; & ut quid fapiens factus fum? locutus fum in corde meo, quoniam hoc quoque vanitas; quæ refpondent Hebræo : verùm poft paulò ait: Apertiùs in hoc loco fenfum Hebraicum Septuaginta Interpretes tranftulerunt, licet verborum ordinem non fint fequuti; videlicet : & ut quid fapiens, &c. quæ pofuimus fupra. Et fanè huic textui apprimè quadrant verba Græca, nifi quòd pofteriorum 2. fententiarum fic invertitur ordo in ed. Rom. Ti xai ye teto μataib?ng, Dió7e ὁ ἄφρων ἐκ περιοδεύματος λαλεῖ. Ita etiam leguntur apud Gregor. M. tefte Nobilio : at in Mf. Alex. necnon edd. Ald. & Compl. referuntur ordine quo fupra. Editio etiam Rom. cum Ald. & Compl. tollit tunc, ante abundanter i fed Mf. Alex, addit Tóre melasór. VULGATA NOVA. 16. Non enim erit memoria fapientis fimiliter ut ftulti in perpetuum, & futura tempora oblivione cuncta pariter operient: moritur doctus fimiliter ut indoctus. 17. Et idcirco tæduit me vitæ meæ, viden VERSIO ANTIQUA. 16. Quia non est memoria fapientis cum ftulto Ex Comment. S. in æternum, eò quòd ecce diebus qui fupervenient Hieron. in Ecclef.p. univerfa oblivio cooperiet ; & quomodo morie- 728. tur fapiens cum ftulto? 17. Et odivi vitam, quia malum fuper me opus tem mala univerfa effe fub fole, & cuncta va- quod factum eft fub fole, quia omnia vanitas & nitatem & afflictionem fpiritus. 18. Rurfus deteftatus fum omnem induftriam meam, qua fub fole ftudiofiffimè laboravi, habiturus hæredem poft me, 19. quem ignoro, utrùm fapiens an ftultus futurus fit, & dominabitur in laboribus meis, quibus defudavi & follicitus fui: & eft quidquam tam vanum? præfumptio fpiritus. 18. Etodiviego omnem laborem meum, quem ego laboro fub fole, quia dimitto illum homini qui futurus eft poft me: 19. & quis fcit utrùm fapiens fit, an ftultus? & dominabitur in omni labore meo, quo laboravi, & in quo fapiens factus fum fub fole: fed & hoc vanitas. 20. Et converfus fum ego ut renuntiarem cordi meo in omni labore meo, quo laboravi fub fole. 21. Quia eft homo, cui labor ejus eft in fapientia, & fcientia, & virtute; & homini qui non laboravit, illi dabit partem fuam : & quidem hoc vanitas, & nequitia multa. 22. Quid enim fit homini in omni labore fuo, & in voluntate cordis fui, quia ipfe laborat fub fole? 23. Quia omnes dies ejus dolorum, & iracundie, curarumque; & quidem in nocte non dormit cor ejus : fed & hoc vanitas. 24. Non eft bonum homini, nifi quod comedat & bibat, & oftendat animæ fuæ bonum in labore fuo : & quidem hoc vidi ego, quia de manu Dei eft. 25. Quis enim comedet, & quis parcet fine illo? 26. Quia homini bono coram fe dedit fapientiam, & fcientiam, & lætitiam ; & peccanti dedit follicitudinem, ut augeat, & congreget quæ dantur bono ante faciem Dei : fed & hoc vanitas, & præfumptio fpiritus. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. . 16. Sic eft in Græco præter hæc intermedia, xaló? ήδη αἱ ἡμέρας ερχόμεναι τὰ πάντα ἐπιλήπν· eo quod jam dies Supervenientes univerfa oblivio operuit; fed in Mf. Alex. ac ed. Compl. legitur ut fup. ταῖς ἡμέραις ταῖς ἐρχομέναις, Alex. ἐπερχομέναις. V. 17. tidem Græcè apud Hieron. tamen extremò legitur paftio venti, non præfumptio fpiritus ; at fupra monuit (c. I. . 14.) LXX. tranftuliffe ega peair ; & ipfe, c. 1. . 17. fcribit, pajiio venti, five prafumptio fpiritus: item 1. 2. cont. Pelag. to. 4. 514. b. legit: Et odio habui vi tam, quoniam malum eft opus quod operor fuper terram ; omnia enim vanitas & præfumptia Spiritus. Ambrof. 1. de bono mort. c. 7. col. 402. b. hæc hab. paucula: Totam vitam odio babui, dixit Ecclefiaftes. . 18. Ita in Græco, nifi hoc excipias, Tyrouer, qui fit, pro qui futurus eft; at in Ms. Alex. ac ed. Compl. γενηζομένω. . 19. Ita Græcè loco tamen verbi dominabitur, habetur, eiάetai, an poteftatem habeat; in ed. Compl. εξεσιάσεται ; ap. Aquil. κυριεύσει. I HOEV & AUTO, Naser dire & homo, cui non laboravit . 22. Ad verbum è Græco, præter hoc. Quid enim #. 23. Sic in Græco eft, hoc excepto, curarumque, pro quo αuòs duro, diftentio ejus. In Hebr. Quia omnes dies ejus dolores, ira negotium ejus, &c. ut fup. . 24. Ita rurfum in Græco, exceptis his, φάγεται, omisla, yodels, detractâ voculâ præced. nifi: at in edd. Ald. & Compl. ei μùò" péyeta.............ee, ut fupra. In Hebraico Non bonum in homine, quod comedat, 5 bibat, oftendat, &c. *. 25. Græc. Ὅτι τις φάγεται, και τίς πίεται πάρεξ αυ T; Aquila pro ielα, hab. qsiCelα. Hebr. Quis fentiet extra præ me? #. 26. Cum his concordat Græc. nifi quòd hab. wepisnasμòr, loco follicitudinem; ad verbum, diftentionem, dif tractionem, occupationem. Hieron. etiam in explanat, dicit propterea datam ei effe follicitudinem, five diftentionem, quia peccator fuerit. Item Græcè inf. 78 Noveı, ad dandum, Íoco qua dantur, 729. Ex Comment. S. I. Hieron, in Ecclef. p. 730. 731. 732. 733. 734. fub cœlo. 2. Tempus pariendi, & tempus moriendi. 3. Tempus occidendi, & tempus fanandi. Tempus amplexandi, & tempus longè fieri ab 6. Tempus acquirendi, & tempus perdendi. 9. Quæ abundantia eft facienti in quibus ipfe la- 10. Vidi occupationem, quam dedit Deus filiis hominum, ut occupentur in ea. 11. Univerfa ferit bona in tempore fuo ; & quidem fæculum dedit in corda eorum, ut non inveniat homo opus, quod fecit Deus ab initio ufque in finem. 12. Cognovi quia non eft bonum nifi lætari, & facere bonum in vita fua. 13. Et quidem omnis homo, qui comedit & bibit, & oftendit bonum in omni labore fuo, ex dono Dei eft. 14. Cognovi quia omnia, quæ fecit Deus, ipfa erunt in æternum : fuper illa non poteft addi, & ab illis non poteft auferri; & Deus fecit, ut timeant à facie ejus. 15. Quid eft quod fuit? ipfum quod eft : & quæ I. III. VULGATA NOVA. Mnia tempus habent, & fuis fpatii tranfeunt univerfa fub cœlo. 2. Tempus nafcendi, & tempus moriendi. Tempus plantandi, & tempus evellendi quod plantatum cft. 3. Tempus occidendi, & tempus fanandi. Tempus deftruendi, & tempus ædificandi." 4. Tempus flendi, & tempus ridendi. Tempus plangendi, & tempus faltandi. 5. Tempus fpargendi lapides, & tempus col ligendi. Tempus amplexandi, & tempus longè fieri ab amplexibus. 6. Tempus acquirendi, & tempus perdendi. 9. Quid habet amplius homo de labore fuo? NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. . 1. Ita rurfum legit Hieron. 1. 1. cont. Jovin. to. 4. 171. a. unà cum Græco. Ambrof. in Pf. 118. to. 1. 1213. e. Tempus omnibus, & tempus omni rei fub cælo eft. S. Paulin. ep. 40. p. 245. a. Ut fit omnibus rebus tempus. Hebr. Omnibus tempus determinatum, & tempus omni voluntati fub cœlis. . 2. Eadem pene refert Hieron. l. 1. cont. Jovin. to. 4. 171. a. Ambrof. quoque 1. de Tob. c. 1 3. col. 605. c. legit Tempus pariendi, & tempus moriendi. Tempus plantandi, tempus evellendi plantatum. Ita etiam in Græco. . 3. 4. Concordant Hebr. & Græcum. Item apud Ambrof. 1. de Tob. c. 13. col. 605. c. Tempus occidendi, & tempus fanandi. Similiter hab. S. Paulin. epift. 40. p. 245. a. proximè verò addit: Tempus ridendi, & tempus plorandi. Tempus ædificandi, & tempus deftruendi. . 5. Hieron. ita primò textum refert: Tempus fpargendi lapides, & tempus colligendi lapides: fed infra ait Septuaginta Interpretes dixiffe, Tempus mittendi, &c. quam lectionem retinuimus fup. Ita etiam legit Auct. 1. de promiff. ap. Profp. c. 25. p. 108. d. fed addit lapides in fine. Similiter in Gr. Καιρὸς τῇ βαλεῖν λίθες, καὶ και pòs tõ ourayayeïv nles. In Hebr. Tempus projiciendi lapides, 5 tempus acervandi lapides. Auct. 1. promiff. pofteriorem fententiam fic refert: Tempus amplectendi, & tempus continendi ab amplexu. At Hieron. 1. 1. cont. Jovin, to. 4. 171. a. conftanter legit ut fup. in textu. Sic etiam in Hebr. & in Gr. Hieron, tamen epift. 18. ad Euftoch. to. 4. p. 2. col. 35. c. ordinem fententiarum fic mutat: Tempus amplexandi, tempus abftinendi à complexibus. Tempus mittendi lapides, tempus colligendi. Auct. op. imp. in Matth. hom. 49. p. 208. b. Tempus congregandi lapides, tempus difpergendi. . 6. Gæcè, pro acquirendi, T Suruca, quærendi; reliqua quadrant. Apud Ambrof. 1. de Tob. c. 13. p. 605. c. Tempus acquirendi, tempus reddendi. Tempus cuftodiendi, tempus expellendi. 7.7. Itidem Græcè. Similiter ap. Ambr. in Pf. 118. col. 1180. c. Eft tempus tacendi, & tempus loquendi. . 8. Sic iterum legit Hieron. 1. 1. cont. Jovin. to, 4. 171. a. unà cum Hebr. & Græco. Item ap. Ambr. in Pf. 118. col. 1162. f. 1163. e. Tempus amandi, & tempus odio habendi. Et tempus belli, tempus pacis. . 9. Ita rurfum in Gr. nifi hoc excipiatur, 7 TOY Tos, facientis. In Hebr. Quæ præftantia facientis, in quo ipfe laborans? *. 10. Gr. Εἶδον ουν πάντα τὸν περισπασμόν... τι προ ewaar. Nobil. Vidi omnem diftentionem..... ut diftendantur, &c. Mr. Alex. delet vocem mála, cum ed. Compl. In Hebr. fic: Vidi negotium quod dedit..... ad affligendum fe in ea. Auct. op. imp. in Matth. hom. 29. p. 123. a. Quoniam Deus diftentionem magnam dedit bominibus, ut diftendantur in ea. . 11. Hæc tota concordant cum Gr. fubnexis his pauculis, videlicet relativo qua, poft universa, ut & omne, poft quidem, necnon &, poft initio ; præterea pro in corda, Gr. hab. & xapia, in corde. In Hebr. verò fic: Omne fecit pulchrum in tempore fuo; etiam fæculum dedit in corde eorum propter quod non inveniret homo opus, quod fecit Deus à capite, & ufque ad finem. Vox autem Gr. xaxis, & pulchrum, & bonum fonat. num. . 12. Ad verbum è Gr. adnexo ifto in eis, ad bo V. 13. In Gr.iņ, viderit, loco oftendit; extremòque, Nóμa Oey ist, donum Dei eft; cæt. fimilia. His quoque refpondent quæ habet Auct. 1. de voc. Gent. c. 24. p. 15. e. Non eft bonum homini, nifi quòd manducavit & bibit & oftendit animæ fuæ bonum in labore fuo : 5 quidem bac vidi ego, quia à manu Dei eft. . 14. Concordat Græc. nifi quòd pro fuper illa, & ab illis, hab. To, & aπ' aury; fed in Mf. Alex. ac edd. Ald. & Compl. ἐπ' αὐτῶν, & απ' αυτῶν. . 15. Græc. in principio habet: Tò yerówswor, ü♪n istosa, &c, i, e. Quod fuit, jam eft : & quæcunque, |