2. Sed in lege Domini voluntas ejus, & in lege ejus meditabitur die ac nocte. Jere. 17. 3. Et erit tanquam lignum, quod plantatum eft fecus decurfus aquarum, quod fructum fuum dabit in tempore fuo: VERSIO LATINA S. Hieronymi ex Hebrao. PSALMUS 1. B rum non fedit: EATUS vir, qui non abiit in confilio impiorum, & in via peccatorum non ftetit, & in cathedra derifo Sed in lege Domini voluntas ejus, & in lege ejus meditabitur die ac nocte. Et erit tanquam lignum tranfplantatum juxta rivos aquarum, quod fructum fuum dabit in tempore fuo: VERSIO LATINA ANTIQUA I. * PSALMUS I. B EATUS Vir, Verfus tres priores qui non a- eruuntur ex Aug. biit in con- comment. in Pfal. t. 4. p. I. col. 1. filio imfeqq. piorum, & catorum non ftetit, & in cathedra pef- 2. Sed in lege Domini fuit 3. Et erit tanquam lignum, quod plantatum eft fecundùm decurfus aquarum, quod fructum fuum dabit in tempore fuo : loco peftilentia; in Græco etiam eft qua: item 1. 2. cont. rum ..... in cathedra peftium non fedit: fimiliter 1. 2. cont. Marc. p. 651. c. habet in concilium. Auguft. in Pf. 39. col. 336. a. constanter, in confilio, è Gr. & be; fed infra leg. peftilentiarum, ut & in Pf. 150. col. 1695. c. In Pfalt. noftro Germ. legitur, & in cathedra peftilentiæ non fedit, ut fup. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. *Hic Pf. non habet titulum ; ita Caffiod. in Pf. 1. p. II. . 1. Cum verfus ifte, necnon alii duo fubfequentes vix legi poffint in Pfalt. S. Germ. ob fugientes præ vetuftate litteras, & lacerum media fui parte folium, iidem fuppeditantur è Comment. S. Auguft. in Pf. ut notatum eft fup. Ad. igitur primum quod attinet, legitur ut fupra tum apud Hilar. in Pf. 1. col. 15. b. 16. f. & in Pf. 118. col. 313. d. tum apud Ambrof. 1. 2. de Jac. c. 1. col. 459. d. & 1. de interpel. Job. & Dav. col. 626. 638. 654. 662. & in Pf. 1. col. 745. e. & l. 2. offic. to. 2. col. 73. a. Suffragantur etiam Optat. I. 2. cont. Donat. p. 31. b. Auctor quæft. V. & N. Teft. quæft. 110. col. 109. e. & Caffiod. in Pfalmos. Concinunt denique Pfalteria Rom. Mediol. Mozarab. &c. quæ deinceps vulgò non citabuntur nifi cùm præferent diffimilitudines & varietates alicujus momenti. Apud Hilarium quoque comment. in Pfalmos quofdam, iidem Pfalmi toti præmittuntur fubjectis quibufque tractatibus; fed cùm non conftet hos Pfalmos ab Hilario ipfo ibidem fuiffe præfixos, quinimo verifimile fit ( ut optimè probavit D. nofter Cuftantius) eofdem ibi affutos fuiffe ex antiquo cod. Miciac. poftea Vatic. fatis erit variantes eorumdem lectiones Notis inferere. Tertul. 1. 4. cont. Marc. p. 735. 2. versum hunc 1. refert ut fupra, excepta voce peftium, . 2. Sic apud Hilar. in hunc Pfal. col. 14. ubi etiam fæpe repetitur verbum fuit; fic etiam in Pf. 118. col. 313. d. Similiter habent Ambrof. in Pf. 1. col. 751. d. Auct. quæft. V. & N. Teft. q. 110. col. 110 c. & Caffiod. in eund. Pf. quibus favent Pfalt. Rom. Mediol. German. Carnut. & Corb. Apud Cypr. verò 1. 3. Teftim. p. 329. b. deeft verbum fuit, ficut apud Auct. op. imp. in Matth. hom. 51. col. 214. c. & apud Optat. 1. 2. cont. Donat. p. 31. b. fi nonnullos Mfs. excipias. Apud Tertul. etiam Î. 2. cont. Marc. p. 651. c. non legitur fuit, fed bis in lego Domini. Græcum cum Vulgata concinit ad verbum. . 3. Accinunt Ambrof. in Pf. 1. col. 754. f. & Caffiod. in eund. Pf. nifi quòd ambo legunt fecus, non fecundùm. Sic etiam in Pfalt, noftro Germ, eft. Hilar, in hunc Pf NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. habet, juxta decurfus, &c. ut fup. Pfalmus verò ibidem Ita Caffiod. in hunc Pf. cum Pfalt. Rom. excepto uno VERSIO ANTIQUA. Ex Mf. Sangerm. I. L II. Pf. col. 758. c. & alibi, to. r. col. 277. c. 660. a. August. . 5. Sic Auct. quæft. Vet. Teft. apud Auguft. quæft. . 6. Sic Ambrof. & Caffiod. in hunc Pfal. Sic etiam Auguft. ibid. nifi quòd hab. iter autem impiorum. Hilar. in eund. Pf. n. 19. Quia cognofcit Dominus viam juftorum, via impiorum peribit: Pfalmus ibid. præfixus ex Mf. Vat. Quoniam fcit Dominus, &c. Similiter Auct. quæst. V. Test. q. 110. Græc. Ὅτι γινώσκς Κύριος ὁδὸν δικαίων, καὶ ὁδὸς, &c. Ambr. ubi fup. n. 58. col. 765. a. hæc addit: Pulchrè autem ait : & iter impiorum peribit: feparavit Latinus, ut iter diceret, & tanquam difcrevit iter à via : Gracus autem in utroque viam dixit. Non otiosè tamen Latinus ; quia & Dominus, Ego fum via, dixit ; non dixit, Ego fum iter. Uare fremuerunt gen- * Orig. in hunc Pfal. hæc hab. tefte Montfalconio nof- Uare fremuerunt gentes, 48. 4. & populi meditati funt 25. ritatem errore fcribentium fieri creditur, ut in ordine fecundus ~ . I. Sic hab. Hilar. in Pf. 1. col. 29. f. cum Ambr. in Pf. 45. col. 930. d. Julius verò Firm. 1. de err, profa 5. Heb. I. HEBR. Confurgent reges terra, & principes tractabunt pariter adversùs Dominum, & adversùs Chriftum ejus. Difrumpamus vincula eorum, & projiciamus à nobis laqueos co rum. Habitator cæli ridebit: Dominus fubfannabit eos. Tunc loquetur ad eos in ira fua, & in furore fuo conturbabit eos. Ego autem orditus fum regem meum fuper Sion montem fančtum meum. Annuntiabo Dei præceptum: Dominus dixit ad me: Filius meus es tu, ego hodie genui te. VERSIO ANTIQUA. funt inania? 2. Adftiterunt reges terræ, & principes convenerunt in unum, adversùs Dominum, & adversùs Chriftum ejus. 3. Difrumpamus vincula 4. Qui habitat in cœlis de- 5. Tunc loquetur ad eos in 6. Ego autem conftitutus fum rex ab eo fuper Sion montem fanctum ejus, prædicans præceptum. * DIAPSALMA. 7. Dominus dixit ad me: Filius meus es tu, ego hodie genui te. Græco. Hilar. in eund. Pf. fic leg. col. 33. c. & 36. c. 5.5 5. 8. Poftula à me, & dabo tibi Poftula à me, & dabo tibi gen- 8. Poftula à me, & dabo ti- . 2. Sic iterum Hilar, in hunc Pf. col. 29. e. cum Aug. & aliis Pfalteriis veteribus. Similiter Ambr. in Luc. 23. col. 1530. b. ad hoc ufque, adversùs Dom. &c. Tertul. verò 1. 1. cont. Marc. 626. c. ita: Aftiterunt reges terræ, & magiftratus convenerunt, &c. ut fup. at 1. 3. p. 679. b. legit, principes congregati funt in unum, &c. & l. 4. p. 734. c. archontes congregati funt, &c. fimiliter 1. de refurr. carn. P. 573. c. & cont. Praxeam p. 858. b. item 1. 5. adverf. Marc. p. 785.c.786. b. excepto uno ipfius, in fine; at fup. p. 784. c. iterum legit, magiftratus congregati funt, &c. Cypr. 1. 3. Teftim. p. 329. a. Aftiterunt reges terra, & prin cipes congregati funt, &c. ut fup. at l. 1. Teftim. p. 279. b. & principes collecti funt, &c. Gr. aportes Curxenoar, &c. ut in Lat. In Mf. Alex. poft hoc, Chriftum ejus, ponitur Aaaa. Hilar. etiam in Pf. 2. col. 31. b. ait: Et quia non ambiguum eft ex perfona Dei Patris fecundùm Apoftolicam auctoritatem Pfalmum cæptum esse. ..... idcirco ad intelligendam perfona demutationem ab interpretantibus interjectum Diapfalma eft, licet in libris Hebræorum non contineretur. Perfona ergo que demutatur, Apoftolorum effe intelligenda eft dicentium, Difrumpamus, &c. Eufebius quoque reftatur exftare ibi Diapfalma apud LXX. non verò apud Theod. & Symm. Vide Hexapl. to. 1. cum notis Flami nii Nobilii. . 3. Sic eft in Gr. Apud Tertul. verò l. 1. cont. Marc. p. 626. c. ita, inverfis vocibus: Difrumpamus vincula à nobis eorum: abjiciamus eorum jugum à nobis : at l. 3. p. 679. b. ut fup. Difrumpamus vincula eorum: abjiciamus à nobis jugum eorum: fimiliter 1. 5. p. 785. c. excepTo ult. ipforum, uti fupra, p. 784. c. fed addit ibid. à nobis, poft verbum difrumpamus. Hilar. & Aug. in hunc Ps. textui favent, nifi quòd loco projiciamus, legunt abjiciamus. Similiter Ambr. in Pf. 118. col. 1071. a. at in Luc. 13. col. 1459. b. legit projiciamus, &c. Cypr. 1. 1. Teftim. p. 279. b. Difrumpamus vincula eorum : & abjiciamus à nobis jugum eorum: fed l. 3. p. 329. a. Dirumpamus vincula corum:-5 projiciamus à nobis jugum eorum. . 4. Sic apud Hilar. & Aug. in hunc Pfal. fi excipias verbum irridebit, pro deridebit : Græcè, exyeλácela; at in Mf. Alex. arenasla. Item ubique conftanter, fubfannabit, ut & inf. conturbabit, non fubfannavit, & conturbavit, quæ habet Mf. Germ. more vet. codicum in quibus nimiùm fæpe mutatur b. in v. & vice versa. *. 5. Concinunt Aug. & Caffiod. in hunc Pf, unà cum *. 6. Ita Aug. in hunc Pf. addito uno ipfius, in fine; quod etiam hab. paulò infra: tract. verò 117. in Joh. 19. to. 3. col. 798. d. hab. cum Caffiodoro, pradicans præceptum Domini. Auct. I. ad Novat. hær. p. 499. f. annuntians imperium ejus. Itidem Auct. 1. cont. Jud. ap. Cypr. p. 497. Hilarius in eund. Pf. col. 37. f. & 40. c. leg. annuntians præceptum ejus, cum cæt, ut fup. Vide etiam in Pf. 64. col. 163. a. & in Pf. 144. col. 563. b. Cypr. 1. 2. Teftim. p. 297. a. Ego autem conftitutus fum rex ab eo fup. Sion mont. f. ejus, annuntians imperium ipfius. Tichon. reg. 7. p. 64. d. Ego autem........... annuntians imperia ipfius. Gr. dialémar to apósayμa Kupir cæt. ut in Lat. Apud Optat. 1. 3. cont. Donat. p. 50. b. fic: Quoniam regem conftituit me fuper Sion montem fanctum fuum. Hujus Diapfalmatis non fit mentio in aliis Pfalt. neque etiam in textu Græco. De Diapfalmate autem ita disserit Hieron. epift. ad Marcell. to. 2. p. 707. c. Sape quærens caufas cur in quibufdam Pfalmis interponatur Diapfalma, obfervavi diligentiffime in Hebræo, & cum Graco contuli, invenique quia ubi lingua Hebr. Sela habet, Græca verò Semper, aut aliquid iftiufmodi, ibi LXX. & Theodot. & Symm. tranftulerunt Diapfalma. Hilarius verò prologo in Pfalmos, n. 23. p. 13. a. ait: In Diapfalma, quod interjectum plurimis Pfalmis eft, cognofcendum eft demutationem aut perfona aut fensus fub converfione modi mufici inchoari; ut ficubi Diapfalma intercefferit, aut aliquid aliud dici, aut etiam ab altero dici, aut in altero artis mufica modulo cantari intelligendum fit. Vid. Not. a. ibid. ut & infra Aug. ad v. 4. Psalmi Iv. . 7. Concinunt PP. Lat. Cypr. 1. 2. Teftim. p. 288. b. Hilarius in Pf. 2. col. 40. c. & in Pf. 58. col. 1 3o. b. & in Pf. 67. col. 202. a. & in Pf. 144. col. 563. b. Auguftinus in Pf. 1. col. 5. d. & Collat. Carthag. col. 393. a. Similiter hab. Tertullianus ab his, Filius meus es tu, &c. videlicet 1. 4. adv. Marc. p. 716. b. & l. cont. Jud. c. 11. & 14. p. 145. c. 148. c. & adv. Prax. p. 846. b. at inf. p. 848. b. legit, generavi te, ut & l. 3. adv. Marc. p. 678. a. Gr. yeférruxά Ce. Novatianus de Trin. p. 1043. b. hab. genui te, necnon Ambrofius in Pf. 40. col. 881. d. & in Luc. 3. & 9. col. 1317. c. & 1409. e. item l. 5. de fide, col. 555. a. & l. 5. de Sacram. col. 379. a. Succinit etiam Tichonius reg. 1. col. 5o. h. cum Pfalteriis veteribus. Vide infra Not. ad Act. 13. 33. . 8. Ita legunt Irenæus 1. 4. c. 21. p. 258. b. Tertul. 1. 3. adv. Marc. p. 678. a. & l. 4. p. 710. c. 719. b. at 1. 4. & 5. p. 732. c. 799. a. hab. Poftula de me, &c. & l. cont. Jud. c. 11. & 14. p. 145. c. & 148. c. Pete à me &c. ficut Caffiod. in Pf. 5. p. 24. c. Novatianus de Trin. p. 1036. a. & 1043. b. Poftula à me, &c. Similiter Cypr. I. 2. Teftim. p. 288. b. Auguft. in 1. Pf. col. 5. e. Gaud. Brix. ferm. 18. p. 927. b. & Maxim. Taurin. p. 19. c. Hilar. verò in Pf. 2. col. 42. Pofce à me, &c. item conftanter in Pf. 67. col. 197. a. 202. a. & in Pf. 126. & 144. col. 421. a. & 563. b. Similiter hab. Ambr. Hex. 1. col. Ex Mf. Sangerm a. me ..... NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. 9. f. Pofce à me, &c. ut fup. Vide etiam in Pf. 1. col. 761. . 9. Sic Hilar. in Pf. 2. col. 45. a. nifi quòd præpo- ws . 10. Sic Hilar. in Pf. 2. col. 48. e. Gr. addit Tales, ad verbum erudimini; cæt. ut in Lat. Rectè Aug. in Pf. 2. col. 6. a. & Auct. 1. de promiff. p. 3. col. 184. d. Eru dimini omnes, &c. Cypr. 1. 3. Teftim. p. 328. b. Emendamini qui judicatis terram; cæt. ut fup. Xiftus III. epist. VERSIO ANTIQUA. Ex MJ. Sangerm. 1. Pfalmus David, cùm fugit à facie Abeffalon fili fui. III. 6. Conc. to. I. col. 1261. c. Intelligunt, ficut ait David。 · & eruditi funt, qui judicant terram, V. 11. Ita Hilar. & Aug. in hunc Pfal. Sic etiam apud Cypr. 1. 3. Teftim. 311. c. excepto hoc ult. in tremore, juxta Gr. & τpóμw. Hilarius infra, col. 51. a. b. admittit utrumque in tremore, & cum tremore. . 12. Sic apud Aug. in Pf. 2. col. 6. d. addito uno Dominus, poft verbum irafcatur. Succinit Hilar. in eund. Pf. col. 48. e. & 52. b. nifi quòd legit, ne fortè irafcatur: fic etiam habet Pfalmus ibid. præfixus, col. 27. a. at Hilar. infra, col. 52. a. legit nequando. Ap. Cypr. epift. 62. p. 102. b. ita: Continete difciplinam, ne forte irafcatur Dominus, & pereatis à via relta: fimiliter 1. de hab. virg. p. 173. a. & 1. 3. Teftim. p. 324. a. Item Auct. 1. de prop. 3. col. 184. d. Continete difciplinam, nequando, &c. ut in Vulg. In Gr. Δράξαθε παιδείας, μή ποτε ὀργιπῇ Κύ elos, aronside & o inalas. Aug. in Job, to. 3. col. 665. g. habet, de via recta. milf. . 13. Similiter hab. Hilar. in eund. Pfal. col. 48. e. & 52. e. Sic eriam Aug. ep. 153. to. 2. col. 526. e. as in Pf. 2. col. 6. e. legit in eo, in fine. Gr. of TETONÓTES n'aura Pfalt. vetera ferunt in eum, ut fup. Apud Cypr. epift. 62. p. 102. b. fic habetur: Cùm exarferit citò ira ejus fuper vos: fic etiam 1. de hab. virg. p. 173. a. & l. 3. Teftim. p. 324. a. fed ultimo loco addit : beati omnes, què confidunt in co. 2. Domine quid multiplice: Dfunt hoftes mei? multi con 3. multi infurgunt adversùm me. 4. Tu autem Domine fuf- 5. Vocem meam ad Dominum clamavi, & exaudivit me furgunt adversùm me. Multi dicunt anima mea: Non eft falus huic in Deo. SEMPER. Tu autem Domine,clypeus circa me; gloria mea, & exaltans caput meum. Omine quid multiplicati funt qui tribulant me? multi infurgunt adversùm me. 3. Multi dicunt animæ meæ : Non eft falus ipfi in Deo ejus. 4. Tu autem Domine fufceptor meus es, gloria mea, & exaltans caput meum. 5. Voce mea ad Dominum clamavi: & exaudivit me de monte Voce mea ad Dominum clama- #. 2. Sic ap. Aug. in Pf. 3. col. 7. f. fi excipias ult. . 3. Aug. & Caffiod. in hunc Pf. habent, illi in Deo ejus, ficut Ambr. 1. de lapf. virg. p. 319. a. Ita quoque in Græco. *. 4. Similiter huic . præponitur Diapfalma in Pfalt. Carnut. Corb. & in Gr. at neque ab Aug. neque à Caffiod. memoratur : exftat in utroque Pfalt. Rom. & Gallic. to. I, nov. ed. Hieron. In Gallicano Fabri, ejus loco ponitur Semper, juxta Quintam edit. in qua hîc & deinceps, Aix arrós: neutrum admittitur in Vulg. Hoc autem vocabulum Diapfalma, in fubfeq. Pfalm. toties pene Mfs. codd. exhibent, quoties habetur in Græco edit. Rom. Vide Aug. inf. Not. in Pf. 4. . 4. ficut Hieron. epift. ad Marcellam. Sequens verfic. Tu autem, &c. idem eft ap. Aug. Caffiod. ut & in vet. Pfalt. quibus omnibus favet Gr. . 5. Gr. habet par μs, &c. ut fup. Tertul. 1. 4. adv. Marc. p. 706. c. Voce mea ad Dominum exclamavi, &c. Gr. ixxcasa. Aug. & Caffiod. in hunc Pf. Voce mea ad Dominum clamavi, ut in aliis Pfalteriis vet. NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. Varim. p. 733. h. Ego dormivi, & fomnum cepi : & furrexi, Juftinum, alexά Ce76 μ8; ita quoque eft in Paraph. Chald. . 6. Vet. Irenæi Interp. l. 4. c. 31. p. 269. a. ita legit cum Pfalt. Corb. Ego dormivi, & fomnum cepi. Item Cypr. 1. 2. Teftim. p. 295. a. cum Lactantio, 1. 4. Inftiaut. c. 19. p. 582. Ego dormivi, & fomnum cepi: 5 refurrexi, quoniam Dominus auxiliatus eft mihi. Hilar, in Pf. 131. col. 449. f. Ego dormivi, & fomnum cepi: & furrexi, quon. Dom. fufcipiet me. Ambr. 1. de Tob. c. 20. col. 616. a. Ego dormivi, quievi : & furrexi; fimiliter 1. de Nab. c, 15. col. 584. b. additque, quoniam Dominus fufcipiet me: itidem in Pf. 36. col. 809. d. fed habet refurrexi: lib. verò de bened. Patriarch. c. 4. col. 519. c. & l. de bon. mort. c. 8. col. 404. c. fic: Ego dormivi, 5 requievi : 5 furrexi,, ante Eyeptur; extremò verò fic, arlantelaí μe; apud quon. Dom. fufcepit me: fimiliter l. 6. Hex. col. 142. f. nifi quod legit, & exfurrexi. Auguft. in Pf. 3. col. 8. f. ita : Ego dormivi, fomnum cepi: & exfurrexi, quon. Dominus fufcipiet me ; fubinde ait : Nonnulli autem codices babent: Dormivi, & foporatus fum; & alii aliter quomodo interpretari potuerunt quod Grace pofitum ef, Ἐγὼ δὲ ἐκοιμήθην, & inf. col. 9. a. Hoc magis animadvertendum eft, quemadmodum in una fententia (5 prateriti temporis verbum pofuit & futuri: exfurrexi enim dixit, quod eft de praterito; & fufcipiet, quod eft de futuro. Similiter iterum legit Aug. in Pf. 56. col. 535. g. & 1. 17. de civit. Dei, c. 18. to. 7. col. 481. a. nifi quòd hoc ult. loco delet &, poft verbum cepi; at 1. 2. de Gen. to. 1. col. 680. e. hab. exfurrexi, quon. Dom. fufcepit me. Vigilius Tapf. 1. cont. 4. Et fcitote quoniam mirifica .7. Aug. & Caffiod. in hunc Pf. legunt circumdantis . 8. Ita Aug. & Caffiod. in hunc Pfalm. nifi excipias Miferere mei Deus, & exaudi orationem meam. 3. Fili hominum ufquequo gravis corde? ut quid diligitis vanitatem, & quæris mendacium? DIAPSALMA. 4. Et fcitote quoniam ma Et cognofcite quoniam mirabiNOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM. . 1. Ita in Pfalt. Mozarab. In Corb. In finem, Pfalm. Cantici David. Ap. Aug. in hunc Pf. fic: In finem, Pfalm. Canticum David. Ap. Caffiod. in eund. In finem, Pfalmus David Canticum. Concordat Pfalt. Rom. to. 1. nov. edit. Hieron, at in Rom. & Gallic. Fabri, fic: In finem, Pfalmus Cantici David. In vet. Ffalt. ejufd. Fabri fimpliciter, Pfalmus David. In Gr, Εἰς τὸ τέλος ἐν Ψαλμοῖς, Ὠδὴ τῷ Δαυίδ in Mf. Alex. Yanuòs T; in Ald. & Compl. & iuris, Yaxμὸς τῷ, &c. . 2. Aug. in hunc Pf. non differt à Vulg. neque etiam 1. 9. confeff. to. I. col. 160. c. d. nifi quòd hîc leg. Domine, loco Deus. Caffiod. in eund. Pf. fimiliter hab. Domine, fed cum hoc, exaudifti me. Breviar. Mozarab. ita : Cùm invocarem te, exaudifli me Deus juftitia mea : in tribulatione mea dilatafti mihi. Similiter Pfalt. Rom. Fabri, nifi quòd habet dilatafti me : deinde, Miferere mihi Domime, &c. Mediolan. & Carnut. Cùm invocarem te, exaudifti me, &c. Corb. Cùm invocarem, exaudifti me ..... in tribu latione dilatafti me. Mif. mibi Domine, & exaudi, &c Ap. . 3. Aug. in hunc Pf. legit graves corde; cæt. ut in P. . 4. Aug. in hunc Pf. conftanter legit: Et fcitote quoniam admirabilem fecit Dom..... dum clamavero, &c. at l. 9. confeff. to. 1. col. 160. d. quen. Dom. magnificavit fan&. |