defuit. Quamvis enim non diffiteamur verfionem Latinam utriufque libri Machabæorum, qualis nunc habetur in Vulgata noftra, effe antiquam Verfionem ufu receptam ante Hieronymum; nihil impedit quominus idem affirmemus de antiqua Verfione Latina Mf. Sangerm. faltem quod attinet ad plurima, quibus amba concordant inter fe: quoniam verò alia funt, &valde multa, quibus à fe invicem difcrepare videntur, fi non fenfu, faltem verbis, & verborum contextu ac ferie, quid vetat afferere, idem olim fieri potuiffe in Ecclefia ad emendationem utriufque libri Machabæorum, quod & probante eadem Ecclefia ab Hieronymo præftitum fuit in libro Pfalmorum, quorum fcilicet Verfio Latina fecundùm LXX. femel & iterum ab ipfo correcta fuit & emendata. Quemadmodum autem etiamnum inveniri poffunt MB. codices qui Pfalmos ante omnem Hieronymi correctionem exhibeant, ita pariter inventus eft à nobis codex, qui libri primi Machabæorum partem continet majorem, minimè quidem correctam, fed qualis olim in nonnullis Mẞ. antiquis reperiebatur. Ut ut eft, utramque vulgamus; fed pluris unam quàm alteram facimus, nempe illam que refervata eft in Vulgata noftra, quaque & præftantior eft, & majorem auctoritatem habet. Itaque illam ipfam edimus iifdem typis, quibus edita eft à nobis Antiquissima Verfio Latina : ne autem altera è Mf. Sangermanenfi defcripta deperiret, & ut ipfi fua auctoritas tribueretur & pondus, illam è regione excudendam curavimus, fed typis diftinctis, feu, ut aiunt, Italicis, quemadmodum fupra præftandum duximus in edendo libro Baruch. Sed has hactenus. કચ્છ CAPITULA LIBRI I. MACHABÆORUM, Ex infigni Mf. Ecclefiæ Beatæ Mariæ Remenfis * 900. n. B. 2. 1. U edicto Regis facrificare idolis. cap. 1. **. Bi everfa Hierufalem, confenferunt Judai 32. 33. 44. 45. II. Ubi Lex Dei exufta eft juffu regis Antiochi, populo facrificante idolis. c. 1. **. 59. 62. III. De Matthathia, & filiis ejus, lamentantibus populum Hierufalem. c. 2. **. 1. 2. feqq. IV. Ubi miniftri regis cùm cogerent Matthathiam facrificare, non fecit: & interfecit facrificantem. C. 2. Y. 15. 16. 22. 23. 24. V. Ubi Judai qui non facrificarunt, fugientes in deferto, occifi funt. c. 2. *. 29. 30. 38. VI. Ubi Matthathias cum filiis occidit perfecutores, &aras evertit. c. 2. **. 44. 45. VII. Ubi Matthathias moriens, admonet filios. c. 2. **. 49. 50. &c. 29. VIII. Ubi furrexit Judas poft mortem Matthathia defendere Ifraël. c. 3. *. 1. feqq. IX. Ubi Judas occidit Apollonium, & Seron principem exercitus Syria. c. 3. 4. 11. 23. 24. X. Ubi Antiochus congregat exercitum contra Judam: & de actibus Lyfia, & victoria Juda. c. 3. *. 27. 32. 38. 42. C. 4. **. 6. 7. 14. feqq. XI. Ubi veniens Lyfias amicus Antiochi cum exercitu, à Juda debellatus eft. c. 4. w¥. 28. 34. feqq. XII. Ubi Judas purificat templum ab immunditiis gentium. c. 4. v. 42. 43. feqq. XIII. Ubi Judas debellavit gentes volentes perdere Ifraël: & de Timotheo. c. 5. ✯✯ 1. 2. 3. &c. XIV. Uli Simon expugnavit gentes, miffus à Juda fratre fuo. c. 5. **. 17. 20. 21. &c. XV. Ubi Judas, & fratres ejus, expugnavit caftra Timothei, & cepit civitates munitas, & civitatem Efron. c. 5. **. 28. 31. 34. 35. &c. XVI. Ubi Jofephus & Azarias voluerunt expugnare gentes, & vidi funt : & ubi Judas expugnavit filios Efau. c. 5. **. 56. 57. 60. 65. XVII. De morte Antiochi, & fucceffione filii ipfius. c. 6. *. 8. 9. 15. 16. 17. XVIII. Ubi filius Antiochi mittit exercitum ad debellandum Judam, & vincitur; & pacem dat fictè, quam continuò difrumpit. c. 6. **. 28. 29. 42. 58. 60. 62. XIX. Ubi Demetrius occifo Antiocho, & Lyfias obtinuit regnum:& de Alcimo & Bacchide, & malitia eorum. c. 7. **. 1. 2. 3. 4. 5. 8. 9. &c. XX. Ubi fecundò mifit Demetrius Nicanorem ad debellandum Judam. c. 7. **. 26. 27. feqq. XXI. Ubi oravit Judas Dominum, & vicit Nicanorem, & occidit eum. c. 7. **. 36. 37. 38. 43. &c. XXII. De Romanorum fama, quòd omnia regna fibi fubjecerint. c. 8. **. 1. 2. &c. XXIII. Ubi Judas mittit legatos Romam, conjurationis gratiâ. c. 8. *. 17. 18. 19. feqq. XXIV. Refcripta Romanorum ad Judaos, & ut Demetrius Judais non adverfetur. c. 8. **. 22. 23. &c. XXV. Ubi Demetrius mittit exercitum ad Judeos debellandos. c. 9. **. I. 2. feqq. XXVI. Ubi Judas mortuus eft in bello, poftquam annorum faltem exftinxit partem Bacchidis. c. 9. *. 8. 9. 10. &c. 18. 19. XXVII. De viris impiis in malitia Bacchidis poft obitum Juda. c. 9. . 23. 24. 25. &c. XXVIII. Ubi Jonathas fufcepit principatum, expugnavit filios Jambri, & Bacchidem. c. 9. **. 31. 33. feqq. XXIX. Ubi Alchimus, volens templum deftruere, obmutuit: & de confilio impiorum proditio (1. pro dito.) c. 9. *. 54. 55. 58. 59. 60. XXX. Ubi fuperatus eft Bacchides à Simone & Jonatha: & reddidit ei Jonathas captivitatem, & pacem firmavit. c. 9. **. 63. 64. 65. &c. 70 71. 72. 73. XXXI. Ubi Alexander Antiochi filius, fufcepit regnum: & voluit cum eo pugnare Demetrius, & Jonathan prevenit ad amicitias faciendas. c. 10. **. 1. 2. 3. 4. &c. XXXII. Ubi Jonathas tenuit Hierufalem, & munivit eam. c. 10. . 10. 11. XXXIII. Ubi rex Alexander petit auxilium Jona» the adversùs Demetrium. c. 10. ✯✯. 18. 19. &c. XXXIV. Ubi Demetrius petit auxilium Jonatha contra Alexandrum, & contemnitur. c. 10. **. 25. 26. &c. XXXV. Ubi Alexander in pugna occidit Demetrium, & accepit filiam Ptolomei regis uxorem: & de gloria Jonatha. c. 10. . 48. 49. 50. 54. 55. &c. 59. 60. 62. &c. XXXVI. Ubi Demetrius filius Demetrii, accepit regnum:& miffum ab eo Apollonium expugnavit Jonathas. c. 1o. **. 67. 69. 74. &c. XXXVII. Ubi Jonathas venit Ascalona cum gloriai & mittit ei Alexander fibulam auream. c. 10. . 86. 87. 88. 89. XXXVIII. Ubi Ptolomeus rex furrexit contra Alexandrum; & ablatam ab eo filiam fuam dedit Demetrio, eò quòd duo regna habuerit. c. 11. **. 1. 2. &c. 9. 10. 11. 12. 13. XXXIX. Ubi occiditur Alexander rex ab Gaddiel Arabe: & de morte Ptolomei regis. c. 11. v. 17. 18. XL. Ubi Demetrius regnans, confirmat fœdus cum Jonatha; & quietis omnibus, dimifit exercitum Demetrius. c. 11. ✯✯. 19. 22. 23. 24. &c. 32. 33. &c. 38. XLI. Ubi Trifon erigit regem Antiochum filium Alexandri adversùm Demetrium, & auxilio Judeorum falvatur Demetrius; & perfidus exiftit. c. II. . 39. 40. 44. 47. 48. 52. 53. XLII. Ubi victus eft Demetrius à Trifone, & Antiocho. c. 11. **. 54. 55. 56. XLIII. De amicitiis Antiochi cum Jonatha & Simone. c. 11. **. 57. 58. 59. XLIV. Ubi Jonathas pugnavit cum alienigenis ; & recuperata virtute, expugnavit eos. c. 11. **. 60. 61. 62. feqq. * In inf. marg. hoc fubfcriptum legitur eadem manu: Hincmarus Ar chiepifcopus dedit S. Maria Remenfis Ecclefia badai. c. 12. **. 24. 25. 30. 31. XLVII. Ubi Trifon, adfumere volens regnum Antiochia, dolo egit cum Jonatha, & apud Ptolomaidam conclufus eft. c. 12. **. 39. 40. 41. 42. 43. 48. &c. ... XLVIII. Ubi Simonem loco fratrum ejus exercitus L. Ubi Demetrius conftituit pacem cum Simone, & LIII. Ubi captus Demetrius eft à rege Perfidis, & LIV. Refcripta pacis ad Simonem ab Spartiatis. e. LV. Ubi populus Judæorum titulos gloria Simoni du- LVI. Ubi Antiochus Demetrii filius accepit regnum LVII. Refcripta Romanorum pacis cum Simone con- 2. conftituit prælia multa, & obtinuit omnium munitiones, & interfecit reges terræ, 3. & pertranfiit ufque ad fines terræ: & accepit fpolia multitudinis gentium : & filuit terra in confpectu ejus. 4. Et congregavit virtutem, & exercitum fortem nimis: & exaltatum eft, & elevatum cor ejus: 5. & obtinuit regiones gentium, & tyrannos: & facti funt illi in tributum. 6. Et poft hæc decidit in lectum, & cognovit quia moreretur. 7. Et vocavit pueros fuos nobiles, qui fecum erant nutriti à juventute: & divifit illis regnum fuum, cùm adhuc viveret. 8. Et regnavit Alexander annis duodecim, & mortuus eft. 9. Et obtinuerunt pueri ejus regnum, unusquifque in loco fuo: 10. & impofuerunt omnes fibi diademata poft mortem ejus, & filii eorum poft eos annis multis, & multiplicata funt mala in terra. NOTÆ AD AL. ALIA VERSIO VETUS. E primus in Graciam : Tfactum eft, poftquam percuffit Alexander Philippi magnus Macedo, qui exivit de terra Cetheim, & percuffit Darium regem Perfarum & Medorum, & regnavit in loco ejus 2. & commifit pralia multa, & obtinuit munitiones, & interfecit reges terra, 3. & pertranfiit ufque ad fines terra: & accepit fpolia multitudinis gentium : & filuit terra in confpectu ejus. 4. Et exaltatum, & elevatum eft cor ejus: & congregavit virtutem, & exercitum fortem ni mis : 5. & regnavit in regionibus gentium, & t¶rannis: & facti funt illi in tributum. 6. Et poft bac decidit in lectum, & cognovit quia moriturus effet. 7. Et vocavit pueros fuos nobiles, qui fecum erant nutriti à juventute: & divifit illis regnum fuum, cùm adhuc viveret. 8. Et regnavit Alexander annis duodecim, & mortuus eft. 9. Et obtinuerunt pueri ejus, unufquifque in loco fuo: 10. &impofuerunt omnes diademata poft mortem ejus, & filii corum poft eos annis multis, & multiplicata funt mala in terra. VERSIONEM . 1. Ita quoque in Græco eft, fi detrahatur adject. magnus, ante Macedo: fcriptum etiam inf. Xer/Elsiμ, non Cetheim; in Mf. S. Theod. Certhim. *. 2. Grec. * (υνεςήσατο πολέμες πολλές, καὶ ἐκράτησεν οχυρωμάτων πολλῶν, &c. A Mr. Alex. & Compl. abeft πολλων. . 3. Confonat Græc. ad verbum. .4. Sic etiam in Græco eft, nifi quòd deeft rò & exereitum. Mf. S. Theod. habet: Et congregavit virtutem exereituum fortem, &c. ut in Vulg. VETEREM. *. 5. Græc. κ ἦρξε χωρῶν, καὶ ἐθνῶν, καὶ τυράννων, &c. *. 6: Græc. extremò hab. öт άobrýcxe, quia moritur, .7. Concinit Græcum, Mf. S. Theod. in medio hab. nutriti à juventute fua. .8. Sic iterum Græcè, *.9. Grace pariter : Καὶ ἐπεκράτησαν οἱ παῖδες αυτό, ἕκασος, &c. . 10. Similiter in Græco. Ex M. cod. S. Germ. Parif. an nor. circit. 900. п 15. Fx MI. S. Germ. n. 15. AL. VERSIO VETUS. 12. In diebus illis exierunt ex Ifraël filii ini- venerunt nos mala multa. 13. Et bonus vifus eft fermo in oculis eorum. 14. Et deftinaverunt quidam ex populo, &: abierunt ad regem: & dedit illis poteftatem rex ut facerent juftitias gentium. 15. Et adificaverunt gymnafium Jerofolymis fecundùm legitima nationum: 16. & fecerunt fibi præputia, & recefferunt à teftamento fancto, & juncti funt nationibus, &venundati funt ut facerent malum. 17. Et paratum eft regnum in confpectu Antiochi,& fufcepit regnare in terra Egypti, ut regnaret fuper duo regna Antiochus. 18. Et intravit in Ægyptum in turba gravi, & in curribus, & in elephantis, & in multitu dine navium : 19. & conftituit bellum adversùs Ptolomaum regem Egypti, & veritus eft Ptolomaus à facie ejus, & fugit, & ceciderunt vulnerati multi. 20. Et comprehenderunt civitates munitas in terra Egypti: & accepit fpolia multa de terra Ægypti. 21. Et convertit Antiochus, poftquam percuffit Ægyptum in centefimo & quadragefimo tertio anno: afcendit ad Ifraël 22. in Jerofolyma in multitudine gravi. 23. Et intravit in fancto cum fuperbia, & accepit altare aureum, & candelabrum luminis, & univerfa vafa ejus, & menfam propofitionis, &libatoria, & phialas, & mortariola, & velum templi, & coronas, & ornamentum aureum, quod erat in faciem templi: & comminuit omnia. 24. Et accepit argentum, & aurum, vasa concupifcibilia & accepit thefauros occultos, quos invenit: & acceptis omnibus, abiit in terram fuam. 25. Et fecit cadem hominum, & locutus eft fuperbiam magnam. 26. Et factus eft luctus magnus in Ifraël, in omni loco eorum : 27. &genuerunt principes, & feniores corum: virgines, & juvenes eorum infirmati funt: Speciofitas mulierum immutata eft. 28. Omnis maritus fumpfit lamentum : & que fedebant in thoro maritali, lugebant: 29. & commota eft terra fuper inhabitantes VULGATA NOSTRA, QUE ET ANTIQUA. 11. Et exiit ex eis radix peccatrix, Antiochus illuftris, filius Antiochi regis, qui fuerat Roma obfes: & regnavit in anno centefimo trigefimo feptimo regni Græcorum. 12. In diebus illis exierunt ex Ifraël filii iniqui, & fuaferunt multis, dicentes: Eamus, & difponamus teftamentum cum gentibus, quæ circa nos funt: quia ex quo receffimus ab eis, invenerunt nos multa mala. 13. Et bonus vifus eft fermo in oculis eorum. 14. Et deftinaverunt aliqui de populo, & abierunt ad regem: & dedit illis poteftatem ut facerent juftitiam gentium. 15. Et ædificaverunt gymnasium in Jerofolymis fecundùm leges nationum: 16. & fecerunt fibi præputia, & recefferunt à teftamento fancto, & juncti funt nationibus, & venundati funt ut facerent malum. 17. Et paratum eft regnum in confpe&u Antiochi, & cœpit regnare in terra Ægypti, ut regnaret fuper duo regna. 18. Et intravit in Egyptum in multitudine gravi, in curribus, & elephantis, & equitibus,. & copiofa navium multitudine: 19. & conftituit bellum adversùs Ptolemæum regem Egypti, & veritus eft Ptolemæus à facie ejus, & fugit, & ceciderunt vulnerati multi. 20. Et comprehendit civitates munitas in terra Ægypti: & accepit fpolia terræ Ægypti. 21. Et convertit Antiochus, poftquam percuffit Egyptum in centefimo & quadragefimo tertio anno: & afcendit ad Ifraël, 22. & afcendit Jerofolymam in multitudine gravi. 23. Et intravit in fanctificationem cum fuperbia, & accepit altare aureum, & candelabrum luminis, & univerfa vafa ejus, & menfam propofitionis, & libatoria, & phialas, & mortariola aurea, & velum, & coronas, & ornamentum aureum, quod in facie templi erat: & comminuit omnia. 24. Et accepit argentum, & aurum, & vafa concupifcibilia: & accepit thefauros occultos quos invenit: & fublatis omnibus abiit in terram fuam. 25. Et fecit cædem hominum, & locutus eft in fuperbia magna. 26. Et factus eft planctus magnus in Ifraël, & in omni loco eorum: 27. & ingemuerunt principes, & feniores: virgines, & juvenes infirmati funt: & fpeciofitas mulierum immutata est. 28. Omnis maritus fumpfit lamentum : & quæ fedebant in thoro maritali, lugebant: 29. & commota eft terra fuper habitantes in NOTE AD AL. VERSIONEM VETEREM. .It. Græc. Vulgate refpondet. ftituit; fed Nobilius monet corrigendum effe CuvesicaтO, . 12. Græc..... are weicar Tomas.....ös ap' is Ex- quamvis, inquit, hujufmodi varietates à fingulari ad nupin, &c. Compl. ap' . *. 13. Græc. Καὶ ἠγαθύνθη ὁ λόγος, &c. *. 14. Græc. Καὶ προεθυμήθησάν τινες ἀπὸ τὸ λαβ... merum multitudinis fæpe occurrunt. *.20. Gr. Καὶ κατελάβοντο τὰς πόλεις τὰς ὀχυράς..... κ ἔλαβε τὰ σκῦλα γῆς Αἰγύπτε. κι ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξεσίαν ποιῆσαι τὰ δικαιώματα τῶν ἐθνῶν. *. 15. Græce pariter, κατὰ τὰ νόμιμα τῶν ἐθνῶν. . 16. Totidem verba in Græco. *. 17. Gr..... και υπέλαβε βασιλεῦσαι τῆς Αἰγύπ7ε, &c. . 18. Sic etiam in Græco eft, nifi quòd tollitur con- . 19. Confonat Græc. ad verbum, fi tamen unum excipiatur plur. Cures carto, conflituerunt, pro fingul. con . 21. Sic eft in Græco, interpofita duplici conjunct. ante tertio, & ante afcendit. *. 22. Græc. Vatic. κ ανέβη εἰς Ιερεσαλὴμ & ὄχλῳ βαρεῖ fed in Mf. Alex. Teggcónuμa, abfque medio arén; in edd. Ald. & Compl. eis Iepecarúμ. то *. 23. Græc. Καὶ εἰσῆλθεν εἰς τὸ ἁγίασμα ἐν ὑπερηφανείᾳ, &c. ut in Vulgata. . 24. 25. 26. Totidem verba in Græco. *. 27. Græc. iséraçar äpxortes, &c. ut in Vulg. . 28. Mf. S. Theod. Et omnis maritus..... & qua fedebat in thoro maritali, lugebat. Græc. Пas wuμpios areλαβε θρήνον και καθημένη ἐν παςῷ, ἐγένετο ἐν πενθε. . 29. Concinit Græc. ad verbum, nifi quòd hab.iwi |