defuit. Quamvis enim non difiteamur versionem Latinam utriufqúe libri Machabæorum, qualis nunc habetur in Vulgata noftra, effe antiquam Verfionem ufu receptam ante Hieronymum; nihil impedit quominus idem afirmemus de antiqua Versione Latina Ms. Sangerm. saltem quod attinet ad plurima, quibus amba concordant inter se : quoniam verò alia sunt, du valde multa, quibus à fe invicem discrepare videntur , fi non sensu , faltem verbis, cho verborum contextu ac ferie, quid vetat asserere, idem olim fieri potuisse in Ecclesia ad emendationem utriusque libri Machabæorum , quod & probante eadem Ecclefia ab Hieronymo prestitum fuit in libro Psalmorum, quorum sçilicet Verfio Latina fecundùm LXX. semel do iterum ab ipfo correcta fuit ex emendata. Quemadmodum autem etiamnum inveniri possunt Ms. codices qui Psalmos ante omnem Hieronymi correctionem exhibeant, ita pariter inventus eft à nobis codex, qui libri primi Machabæorum partem continet majorem, minimè quidem correctam, fed qualis olim in nonnullis Ms. antiquis reperiebatur. Ut ut eft , utramque vulgamus; fed pluris unam quàm alteram facimus, nempe illam que refervata est in Vulgata noftra , quaque & prestantior eft, e majorem auctoritatem haber. Itaque illam ipfam edimus iisdem typis, quibus edita est à nobis Antiquissima Versio Latina : me autem altera è Mf. Sangermanenfi defcripta deperiret , & ut ipsi sua auctoritas tribueretur & pondus, illam è regione excudendam curavimus , sed typis distinctis , feu , ut aiunt, Italicis, quemadmodum supra præftandum duximus in edendo libro Baruch. Sed her hactenus,

1. U

&c.

CAPITULA LIBRI I. MACHABÆORUM,

* Ex insigni Ms. Ecclesiæ Beatæ Mariæ Remensis annorum faltem

* In inf. marg

hoc subscriptum 900. n. B. 2.

legicur eadem man

nu: Hincmarus Ara Bi eversà Hierufalem , consenserunt Judai exftinxit partem Bacchidis. c. 9. **. 8. 9. 10. chiepiscopus dedit S. edicto Regis sacrificare idolis. cap. 1. **. &c. 18. 19.

Maria Remenfis

Ecclefia. 32. 33. 44. 45.

XXVII. De viris impiis in malitia Bacchidis post II. Ubi Lex Dei exufta eft jusu regis Antiochi , po obitum Juda. c. 9. **. 23. 24. 25. &c.

pulo sacrificante idolis. c. 1. **. 59. 62. XXVIII. Ubi Jonathas Suscepit principatum, exIII. De Matthathia, do filiis ejus , lament antibus pugnavit filios Jambri, & Bacchidem. c. 9. **.

. 2. av. Ubi ministri regis cùm cogerent Matthathiam XXIX. Ubi Alchimus , volens templum deftruere,

Sacrificare , non fecit; eo interfecit sacrificantem. obmutuit : & de confilio impiorum proditio (1. proc. 2. ¥¥. 15. 16. 22. 23. 24.

dito.) c. 9. **. 54. 55. 58. 59. 60. V. Ubi Judei qui non sacrificarunt , fugientes in XXX. Ubi superatus eft Baccbides à Simone & Jo

deserto, occisi sunt. c. 2. vt. 29. 30. 38. natha : & reddidit ei Jonathas captivitatem, ego VI. Ubi Matthathias cum filiis occidit perfecutores, pacem firmavit. c. 9. **. 63. 64. 65. &c. 70. & aras evertit. c. 2. vy. 44. 45.

71. 72. 73. VII. Ubi Matthathias moriens , admonet filios.c. 2. XXXI. Ubi Alexander Antiochi filius, Juscepit reVÝ. 49. 5o. &c.

gnum : & voluit cum eo pugnare Demetrius , doo VIII. Ubi surrexit Judas post mortem Matthathia Jonathan prævenit ad amicitias faciendas, c. 10. defendere Ifraël. c. 3. *. 1. feqq.

**. 1. 2. 3. 4. &c. IX. Ubi Judas occidit Apollonium, & Seron prin- XXXII. Ubi Jonathas tenuit Hierufalem , da mucipem exercitus Syrie. c. 3. **. 11. 23. 24.

nivit eam, c. 10, ♡♡. 10. II. x. Ubi Antiochus congregat exercitum contra Ju- XXXIII. Ubi rex Alexander petit auxilium Jona»

dam : dy de actibus Lyfia, e victoria Judæ. c. 3. tha adversùs Demetrium. c. 10. ^^. 18. 19.

*¥. 27. 32. 38. 42. C. 4. v. 6. 7. 14. feqq. XI. Ubi veniens Lysias amicus Antiochi cum exer XXXIV. Ubi Demetrius petit auxilium Jonatha

citu, à Juda debellatus eft. c. 4. 74. 28. 29. contra Alexandrum, & contemnitur, c. 10.**. 34. feqq.

25. 26. &c. XII. Ubi Judas purificat templum ab immunditiis XXXV. Ubi Alexander in pugna occidit Demegentium. c. 4. v. 42. 43. feqq.

trium, & accepit filiam Ptolomei regis uxorem : doo XIII, Ubi Judas debellavit gentes volentes perdere de gloria Jonatha. c. 10. **. 48. 49. 50. 54.

Israël : « de Timotheo. c. 5. ** 1. 2. 3. &c. 55. &c. 59. 60. 62. &c. XIV. Ubi Simon expugnavit gentes , milus à Juda XXXVI. Ubi Demetrius filius Demetrii , accepit fratre suo. c. S. mt. 17. 20. 21. &c.

regnum : cu miffum ab eo Apollonium expugnavit xv. Ubi Judas , & fratres ejus, expugnavit caftra Jonatbas. c. 10. **. 67. 69. 74. &c.

Timothei , cepit civitates munitas, & civita- XXXVII, Ubi Jonathas venit Ascalona cum glo

tem Efron. c. S. **. 28. 31. 34. 35. &c. riaid mittit ei Alexander fibulam auream. c. XVI. Ubi Josephus d Azarias voluerunt expugnan 10. **. 86. 87. 88. 89.

re gentes , & vi&i funt : & ubi Judas expugna- XXXVIII. Ubi Ptolomeus rex surrexit contra Ale

vit filios Efau. c. 5. **.56. 57.60. 65. xandrum ; ag ablatam ab eo filiam suam dedit XVII. De morte Amiochi , & successione filii ip Demetrio , eò quòd duo regna habuerit. c. 11. fius. c. 6. vý. 8. 9. 15. 16. 17.

*¥. 1. 2. &c. 9. 10.
XVIII. Ubi filius Antiochi mittit exercitum ad de- XXXIX. Ubi occiditur Alexander rex ab Gaddiel

bellandum Judam , e vincitur ; & pacem dat Arabe: dom de morte Ptolomei regis. c. 11. ¥¥.
fictè , quam continud disrumpit. c. 6. 7. 28.
29. 42. 58. 60. 62.

XL. Ubi Demetrius regnans , confirmat fædus cum XIX. Ubi Demetrius occiso Antiocho, & Lyfias Jonatha ; & quietis omnibus , dimifit exercitum obtinuit regnum : & de Alcimo do Bacchide, Demetrius. c. il. **. 19. 22. 23. 24.

&c.

32. & malitia corum. c. 7. ¥. 1. 2. 3. 4. 5. 8.

33. &c. 38.

XLI. Ubi Trifon erigit regem Antiochum filium xx. Ubi fecundò mifit Demetrius Nicanorem ad Alexandri adversùm Demetrium , & auxilio Ju

debellandum Judam. c. 7. ¥¥. 26. 27. seqq. deorum salvatur Demetrius ; & perfidus exiftit. c. XXI. Ubi oravit Judas Dominum , & vicit Nica.

II. VÝ. 39. 40. 44. 47. 48. 52. 53. norem , & occidit eum. c. 7. **. 36. 37. 38. XLII. Ubi victus est Demetrius à Trifone , & An

tiocho. c. 11. ut. 54. 55. 56. XXII, De Romanorum fama, quòd omnia regna fi- XLIII. De amicitiis Antiochi cum Jonatha & Sibi subjecerint. c. 8. **. 1. 2. &c.

mone. c. 11. ♡♡. 57. 58. 59. XXIII. Ubi Judas mittit legatos Romam, conjura- XLIV. Ubi Jonathas pugnavit cum alienigenis ; &

tionis gratiâ. c. 8. **. 17. 18. 19. feqq. recuperat a virtute , expugnavit eos. c. 11.**.60. XXIV. Refcripta Romanorum ad Judæos, & ut De 61. 62. seqq. metrius Judais non adversetur, c. 8. **. 22. XLV. Ubi Jonathas legatos mittit Romanis, & Spar

tiatis de renovatione amicitia & pacis. c. 12.**. xxv. Ubi Demetrius mittit exercitum ad Judæos

1. 2. 3. 4. 5. 6. &c. debellandos. c. 9. **. 1. 2. seqq.

XLVI. Ubi principes Demetrii cum exercitu fugat XXVI. Ubi Judas mortuus eft in bello , poftquam Jonathas, & percuffit Arabas , qui vocantur ZA

I1, I2, 13:

17. 18.

9. &c.

43. &c.

23. &c.

IO.

II.

32.

bad oi. c. 1. * *. 24. 3 5, No. 31.

14. . 20.

seqq. XLVII. Ubi Trifon, adfumere volens regnum An- LV. Ubi populus Judacrum titulos gloric Simoni du

tiochia, dolo egit cum Jonatha, & apud Ptolo ci fuo ftatuerunt tabulis aneis. c. 14. **. 26. maidam conclufus eft. c. 12. v*. 39. 40. 41.

27. 28. seqq. 42. 43.... 48. &c.

LVI. Ubi Antiochus Demetrii filius accepit regnum XLVIII. Ubi Simonem loco fratrum ejus exercitus paternum ; & conjuratus Simoni , persecutus eft

ducem conftituit : & de morte Jonatha. c. 13. Trifonem, & fugavit. c. 15. ¥. 1. 2. 3. &c. **. 7. 8. 9. &c. 23. 25. 26.

&c. XLIX. Ubi Trifon occidit Antiochum , & regna. LVII. Refcripta Romanorum pacis cum Simone convit pro eo. c. 13. **. 31.

stitutæ ad Ptolomeum regem , do cateros. c. 15. L. Ubi Demetrius conftituit pacem cum Simone , & VÝ. 16. 17. 18. &c.

tributa dimisit. c. 13. **. 34. 35. 36. &c. LVIII. Ubi Antiochus Demetrii , rupta pace, micLI. Ubi Simon, expugnans Gazam, exoratus dextras tit Cendebeum ad debellandam Judæam. C. 15.

dedit; do filium suum conftituit ducem. c 13. *¥. 26. 27. 38. 39. &c. **. 43. 44. 45. 46. 47. &c. 54.

LIX. Ubi Simon mittit duos filios suos ad CendeLII. Ubi congregavit rex Demetrius exercitus fuos, beum ducem Ptolomei expugnandum. c. 16. **.

abiit Mediam ad contrabenda fibi auxilia 2. 3. 4. ut expugnaret Trifonem. Et mifit Arsaces rex LX. Ubi filii Simonis vicerunt Cendebeum , do JuPersidis & Media principem suum , vivum das filius Simonis vulneratus eft

. c. 16. **. 5. Comprehendit Demetrius , & pofuit eum in cus-, 6. 7. 8. 9. todia. C. 14. t. 1. 2.

LXI. Ubi Ptolomeus filius Abobi occidit Simonem LIII. Ubi captus Demetrius est à rege Persidis, cum filiis suis in convivio ; & Johannes filius Si

babitus in custodia : de sublimitate de potentia monis occidit eos, qui venerant perdere eum. c. Simonis , ad quiete terrå. Ibid. & *#. 4. f.

16. X. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 21. 6. 7. 8. 9. &c. LIV. Refcripta pacis ad Simonem ab Spartiatis. e.

3.

E

CAPUT PRI MU M.
VULGATA NOSTRA, QUÆ ET VERSIO ANTIQUA.

ALIA VERSIO VETUS.
T fa&um eft, poftquam per- 1.

Tfactum est, poftquam per. Ex Ms. cod. S. cullit Alexander Philippi Ma

cuffit Alexander Philippi Germ. Paris

. an

nor. circir. goo.ro cedo, qui primus regnavit in

magnus Macedo, qui exiGræcia , egressus de terra Ce

vit de terra Cetheim, da

is. thim , Darium regem Persa

percuffit Darium regem rum & Medorum :

Persarum Medorum ,

& regnavit in loco ejus

primus in Greciam : 2. constituit prælia multa, & obtinuit omnium 2. & commisit pralia multa,& obtinuit mumunitiones, & interfecit reges terræ ,

nitiones, interfecit reges terræ, 3. & pertransiit usque ad fines terræ: & ac 3. dan pertransit usque ad fines terre : & accepit fpolia multitudinis gentium : & liluit terra cepit spolia multitudinis gentium : & siluit terin conspectu ejus.

ra in conspectu ejus. 4. Et congregavit virtutem, & exercitum for 4. Et exaltatum, & elevatum eft cor ejus : dgn tem nimis : & exaltatum eft', & elevatum cor congregavit virtutem, & exercitum fortem niejus:

mis : 5. & obtinuit regiones gentium, & tyrannos: so da regnavit in regionibus gentium, & 19& facti sunt illi in tributum.

Tannis : & facti. Sunt illi in tributum. 6. Et poft hæc decidit in lectum, & cognovit 6. Et post bæc decidit in le&tum, lou cognoquia moreretur.

vit quia moriturus esset. 7. Et vocavit pueros suos nobiles, qui fecum 7. Et vocavit pueros fuos nobiles, qui secuin eránt nutriti à juventute : & divisit illis regnum erant nutriti à juventute : & divifit illis regnum fuum, cùm adhuc viveret.

fuum, cùm adhuc viveret. 8. Et regnavit Alexander annis duodecim, & 8. Et regnavit Alexander annis duodecim, mortuus est.

& mortuus eft

. 9. Et obtinuerunt pueri ejus regnum, unus 9. Et obtinuerunt pueri ejus , unusquisque in quisque in loco fuo :

loco fuo : 10. & impofuerunt omnes fibi diademata post 10. & impofuerunt omnes diademata poft mormortem ejus, & filii eorum poft eos annis mul- tem ejus, & filii corum poft eos annis multis, & tis, & multiplicata sunt mala in terra.

multiplicata sunt mala in terra. NOTÆ AD AL. VERSIONEM *.1. Ita quoque in Græco est , fi detrahatur adject. 7.5. Græc. ig mipte xopaora aj dvõõr, wġ tupárray , &c. magnus , ante Macedo : fcriptum etiam inf. X877eisille, ut fupra. non Cerbeim ; in Mr. S. Theod. Cetthim.

9. 6. Græc. extremò hab. oti útrobrycxet , quia moritur, 7.2. Græc. dj Curesúoato TOMÉ485 Trome's, is repétuo cæt. ut in Vulg: der öx up whátw Mã, &c. A Ml. Alex. & Compl. abest ř.7. Concinic Græcum. Mr.S. Theod. in medio hab. πολλων. .

nutriti à juveniute (ua. *.3. Consonat Græc. ad verbum.

W.8. Sic iterum Græcè. V.4. Sic etiam in Græco eft, nifi quòd deest tò es exer 8.9. Grace pariter : Και επεκράτησαν οι παίδες αυτά, mtum. Mr. S. Theod. habet : Et congregavit virtutem exer fX4505, &c. eituum fortem, &c. ut in Vulg.

7. 10. Similiter in Græco. Tom. II.

Nnnnnn

VETEREM.

AL. VERSIO VETUS.

VULGATA NOSTRA, QUÆ ET ANTIQUA.
Fx M. S. Germ. 11. Et exiit ex eis radix delicti, Antiochus II. Et exiit ex eis radix peccatrix, Antiochus
nis

inluftris , filius Antiochi regis, qui fuerat Roma illuftris , filius Antiochi regis, qui fuerat Romæ
obses : & regnavit in anno centesimo vigefimo obses: & regnavit in anno centesimo trigesimo
Septimo regni Græcorum.

septimo regni Græcorum.
12. In diebus illis exierunt ex Ifraël filii ini 12. In diebus illis exierunt ex Ifraël filii iniqui,
qui, & fuaserunt multos, dicentes: Eamus, dif- & fuaferunt multis, dicentes : Eamus, & difpo-
ponamus teftamentum cum gentibus , qua circa namus testamentum cum gentibus, quæ circa nos
nos sunt : quia ex qua die receffimus ab eis, in* sunt : quia ex quo receflimus ab eis, invenerunt
venerunt nos mala muilta.

nos multa mala.
13. Et bonus visus eft fermo in oculis eorum. 13. Et bonus visus eft fermo in oculis eorum.

14. Et destinaverunt quidam ex populo , 14. Et destinaverunt aliqui de populo, & abie-
abierunt ad regem : & dedit illis poteftatem rex, runt ad regem : & dedit illis poteftatem ur face-
ut facerent justitias gentiuni.

rent justitiam gentium.
15. Ef ædificaverunt gymnasium Jerofolymis 15. Et ædificaverunt gymnasium in Jerofoly-
secundùm legitima nationum :

mis fecundùm leges nationum:
16. do fecerunt fibi præputia , recesserunt 116. & fecerunt sibi præpuria, & recesserunt à
à teftamento sancto, á juncti sunt nationibus , testamento fancto, & jundi funt nationibus, &
do venundati funt ut facerent malum.

venundati funt ut facerent malum.
17. Et paratum eft regnum in conspectu An-, 17. Et paratum eft regnum in conspectu An-
tiochi, e suscepit regnare in terra Ægypti, ut tiochi, & cæpit regnare in terra Ægypti, ut re-
regnaret super duo regna Antiochus.

gnaret super duo regna.
18. Et intravit in Ægyptum in turba gravi, 18. Et intravit in Ægyptum in multitudine
& in curribus, & in elephantis, & in multitu- gravi, in curribus, & elephantis, & equitibus, .
dine navium :

& copiofa navium multitudine :
19. & constituit bellum adversùs Prolomæum 19. & constituit bellum adversùs Ptolemæum
regem Ægypti, & veritus eft Ptolomaus à facie regem Ægypti, & veritus est Ptolemæus à facie
ejus, & fugit, & ceciderunt vulnerati multi. ejus, & fugit, & ceciderunt vulnerati multi.

20. Et comprehenderunt civitates munitas in 20. Et comprehendit civitates munitas in ter-
terra Ægypti : & accepit Spolia multa de terra ra Ægypti: & accepit spolia terræ Ægypti.
Ægypri.

21. Et convertit Antiochus , postquam per 21. Et convertit Antiochus , poftquam per-
cuffit Ægyptum in centefimo & quadragesimo ter- cusfit Ægyptum in centesimo & quadragelimo
tio anno : afcendit ad Ifraël

tertio anno : & afcendit ad Ifraël,
22. in Jerofolyma in multitudine gravi. 22. & afcendit Jerofolymam in multitudine

gravi.
23. Et intr avis in sancto cum Superbia, & 23. Et intravit in fanctificationem cum super-
accepit altare aureum, & candelabrum luminis , bia , & accepit altare aureum , & candelabrum
G universa vafa ejus, comensam propofitionis, luminis, & universa vafa ejus, & menfam pro-
á libatoria, á phialas, & mortariola, & ve- positionis , & libatoria , & phialas , & morta-
lum templi, & coronas, & ornamentum aureum, riola aurea, & velum, & coronas, & ornamen-
quod erat in faciem templi: & comminuit omnia. tum aureum, quod in facie templi erat:& com-

minuit omnia.
24. Et accepit argentum , & aurum, vasa 24. Et accepit argentum , & aurum , & vasa
concupiscibilia : C accepit thesauros occultos, concupiscibilia : & accepit thesauros occultos ,
quos invenit : & acceptis omnibus, abiit in ter- quos invenit: & sublatis omnibus abiit in terram
ram suam.

fuam.
25. Et fecit cædem hominum , & locutus eft 25. Et fecit cædem hominum, & locutus est
Superbiam magnam.

in fuperbia magna.
26. Et factus eft luctus magnus in Ifraël, in 26. Et factus est planctus magnus in Israël
omni loco eorum :

& in omni loco eorum :
geniucrunt principes , & feniores eo 27. & ingemuerunt principes , & seniores :
Tum : virgines, & juvenes eorum infirmati sunt: virgines , & juvenes infirmati sunt: & fpeciofi-
& Speciofitas mulierum immutata eft.

tas mulierum immutata eft.
28. Omnis maritus sumpsit lamentum : & qua 28. Omnis maritus sumpsit lamentum : & qua
sedebant in thoro maritali, lugebant : fedebant in thoro maritali, lugebant :
29. & commota eft terra super inhabitantes 29. & commota eft terra super habitantes in

NOTÆ AD AL. VERSIONEM VETEREM.
T.1t. Græc. Vulgaræ responder.

flituit; sed Nobilius monet corrigendum efie Curesúcato ,
. 12. Græc.....are ECOY TOMAS..... Ti do'sisimw- quamvis, inquit , hujusmodi varietates å fingulari ad nu-
pismul, &c. Compl. pg.

merum multitudinis fæpe occurrunt,
*.13. Græc. Kai siya burden o nóyos, &c.

W. 20. Gr. Και κατελάβοντο τας πόλεις τας οχυρας.....
8. Ι4. Grας. Και προεθυμήθησάν τινες απο το λαϊ..... και έλαβε τα σκυλα γης Αιγύπτο.
και έδωκεν αυτοίς εξεσίαν ποιήσαι τα δικαιώματα των εθνών. $. 21. Sic est in Græco, interposita duplici conjunct.
MI. quoque S. Theod. extremò habet num, plurali , jufts aj, ante tertio , & ante afcendit.
sjas gentium.

9.22. Græc. Vatic. arcu sis 'Isperanville & Öxnw Bepele
*.15. Græcè pariter , xdta è róra tw erwr. sed in Mf. Alex. y 'leegcónupice , absque mediocrilni in
X.16. Totidem verba in Græco.

edd. Ald. & Compl. a sis lepegarán.
*.17. Gr..... Verabs Borneo Th's Aigual , &c. Ď.23. Græc. Kai sióñaler eis to douce ev va epuparsię,
ut in Vulg. nec fubjicitur Antiochus.

&c. ut in Vulgata.
¥. 18. Sic etiam in Græco eft, nifi quod collitur con ¥¥. 24. 25. 26. Totidem verba in Græco.
junct. 6, post gravi; elephantisque subditur, rů in W.27. Græc. xiséražav äpxOrTES, &c. ut in Vulg.
WEūGI, in equitibus; dein , ac ultimò, v cv soncu peya $.28. Ms. s. Theod. Et omnis maritus..... quæ fe-
2, in classe magna.

debat in thoro maritali, lugebat, Græc. Ilās noppies ers-
*. 19. Consonat Græc, ad verbum , fi tamen unum ex acCf 9 püver. xj xabrera i nas, yére?o 604.
cipiatur plur. Curssúcarto, conftituerunt , pro fingul, con ^.29. Concinit Græc. ad verbum , nifi quòd hab. iai

27.