Natales grate numeras? ignoscis amicis?
Lenior, et melior fis accedente senecta?
Quid te exempta levat spinis de pluribus una?
Vivere si recte nescis, decede peritis.
Lusisti satis, edisti satis, atque bibisti:
Tempus abire tibi est; ne potum largius aequo
Rideat, et pulset lasciva decentius aetas.
Humano capiti cervicem pictor equinam
Iungere si velit, et varias inducere plumas
Undique collatis membris; ut turpiter atrum
Desinat in piscem mulier formosa superne;
5 Spectatum admissi risum teneatis amici?
Credite, Pisones, isti tabulae fore librum
Persimilem, cuius, velut aegri somnia, vanae
Fingentur species; ut nec pes, nec caput uni
Reddatur formae. Pictoribus, atque poetis,
10 Quidlibet audendi semper fuit aequa potestas.
Scimus, et hanc veniam petimusque, damusque
vicissim;
Sed non ut placidis coeant immitia; non ut
Serpentes avibus geminentur, tigribus agni.
Inceptis gravibus plerumque, et magna professis,
15 Purpureus, late qui splendeat, unus, et alter
Adsuitur pannus; quum lucus, et ara Dianae;
Et properantis aquae per amoenos ambitus agros;
Aut flumen Rhenum, aut pluvius describitur arcus.
Sed nunc non erat his locus. Et fortasse cupressum
Scis simulare: quid hoc, si fractis enatat exspes 20
Navibus, aere dato qui pingitur? Amphora coepit
Institui; currente rota, cur urceus exit?
Denique, sit quidvis simplex dumtaxat, et unum.
Maxima pars vatum, pater, et iuvenes patre digni,
Decipimur specie recti: brevis esse laboro;
Obscurus fio: sectantem levia nervi
Deficiunt, animique; professus grandia turget;
Serpit humi tutus nimium, timidusque procellae.
Qui variare cupit rem prodigialiter unam;
Delphinum silvis appingit, fluctibus aprum.
In vitium ducit culpae fuga, si caret arte.
Aemilium circa Ludum faber, unus et ungues
Exprimet, et molles imitabitur aere capillos;
Infelix operis summa, quia ponere totum
Nesciet: hunc ego me, si quid componere curem, 35
Non magis esse velim, quam naso vivere pravo;
Spectandum nigris oculis, nigroque capillo.
Sumite materiam vestris, qui scribitis, aequam
Viribus; et versate diu, quid ferre recusent,
Quid valeant humeri. Cui lecta potențer erit res; 40
Nec facundia deseret hunc, nec lucidus ordo.
Ordinis haec virtus erit, et Venus, haud ego fallor,
Ut iam nunc dicat iam nunc debentia dici;
Pleraque differat, et praesens in tempus omittat:
Hoc amet, hoc spernat promissi carminis auctor. 45
In verbis etiam tenuis, cautusque serendis;
Dixeris egregie, notum si callida verbum
Reddiderit iunctura novum. Si forte necesse est,
Indiciis monstrare recentibus abdita rerum;
Fingere cinctutis non exaudita Cethegis
Continget; dabiturque licentia sumpta pudenter:
Et nova, fictaque nuper habebunt verba fidem,
si
Graeco fonte cadant, parce detorta. Quid autem
Caecilio, Plautoque dabit Romanus, ademptum 55 Virgilio, Varioque? Ego cur, acquirere pauca Si possum, invideor; quum lingua Catonis, et Ennî Sermonem patrium ditaverit, et nova rerum Nomina protulerit? Licuit, semperque licebit, Signatum praesente nota producere nomen. 60 Ut silvae foliis pronos mutantur in annos, Prima cadunt; ita verborum vetus interit aetas; Et iuvenum ritu florent modo nata, virentque. Debemur morti nos, nostraque: sive receptus Terra Neptunus classes Aquilonibus arcet, 65 Regis opus; sterilisque diu palus, aptaque remis, Vicinas urbes alit, et grave sentit aratrum; Seu cursum mutavit iniquum frugibus amnis, Doctus iter melius. Mortalia facta peribunt; Nedum sermonum stet honos, et gratia vivax. 70 Multa renascentur, quae iam cecidere; cadentque, Quae nunc sunt in honore, vocabula; si volet usus, Quem penes arbitrium est, et ius, et norma loquendi.
Res gestae regumque, ducumque, et tristia bella, Quo scribi possent numero, monstravit Homerus. 75 Versibus impariter iunctis querimonia primum, Post etiam inclusa est voti sententia compos: Quis tamen exiguos elegos emiserit auctor; Grammatici certant; et adhuc sub iudice lis est. Archilochum proprio rabies armavit iambo: 80 Hunc socci cepere pedem, grandesque cothurni; Alternis aptum sermonibus, et populares Vincentem strepitus, et natum rebus agendis. Musa dedit fidibus Divos, puerosque Deorum; Et pugilem victorem, et equum certamine primum, 85 Et iuvenum curas, et libera vina referre.
Descriptas servare vices, operumque colores
Cur ego, si nequéo, ignoroque, poeta salutor?
Cur nescire, pudens prave, quam discere, malo?
Versibus exponi tragicis res comica non vult:
Indignatur item privatis ac prope socco
Dignis carminibus narrari cena Thyestae.
Singula quaeque locum teneant sortita decenter:
Interdum tamen et vocem comoedia tollit;
Iratusque Chremes tumido delitigat ore;
Et tragicus plerumque dolet sermone pedestri.
Telephus, et Peleus, quum pauper, et exsul uterque;
Proiicit ampullas, et sesquipedalia verba;
Si curat cor spectantis tetigisse querela.
Non satis est pulchra esse poemata; dulcia sunto;
Et quocumque volent, animum auditoris agunto. 100
Ut ridentibus arrident, ita flentibus adsint
Humani vultus. Si vis me flere, dolendum est'
Primum ipsi tibi; tunc tua me infortunia laedent,
Telephe, vel Peleu: male si mandata loqueris;
Aut dormitabo, aut ridebo. Tristia moestum
Vultum verba decent; iratum plena minarum:
Ludentem lasciva; severum seria dictu.
Format enim natura prius nos intus ad omnem
Fortunarum habitum; iuvat, aut impellit ad iram;
Aut ad humum moerore gravi deducit, et angit;
Post effert animi motus interprete lingua.
Si dicentis erunt fortunis absona dicta;
Romani tollent equites, peditesque cachinnum.
Intererit multum, Davusne loquatur, an Heros;
Maturusne senex, an adhuc florente iuventa
Fervidus; et matrona parens, an sedula nutrix;
Mercatorne vagus, cultorne virentis agelli;
Colchus, an Assyrius; Thebis nutritus, an Argis.
Aut famam sequere, aut sibi convenientia finge.
Scriptor, honoratum si forte reponis Achillem:
Impiger, iracundus, inexorabilis, acer;
Iura neget sibi nata, nihil non adroget armis.
Sit Medea ferox, invictaque; flebilis Ino,
Perfidus Ixion, lo vaga, tristis Orestes.
|