Marc.

12. 13.

Luc. 20.

20.

Rom.

13.7.

VULGATA NOVA.

14. Multi enim funt vocati, pauci verò electi. 15. Tunc abeuntes Pharifæi, confilium inierunt ut caperent eum in fermone.

16. Et mittunt ei discipulos fuos cum Herodianis dicentes: Magister, scimus quia verax es, & viam Dei in veritate doces, & non eft tibi cura de aliquo: non enim refpicis perfonam homi

num:

17. dic ergo nobis quid tibi videtur, licet cenfum dare Cæfari, an non?

18. Cognita autem Jesus nequitia eorum, ait: Quid me tentatis hypocritæ ?

19. oftendite mihi numifma cenfus. At illi obtulerunt ei denarium.

20. Et ait illis Jesus: Cujus est imago hæc, & fuperfcriptio?

21. Dicunt ei: Cæfaris. Tunc ait illis: Red

VERSIO ANTIQUA.

14. Multi autem funt vocati, pauci verò electi. Ex MJ. Colberta 15. Tunc abierunt Pharifæi, & confilium fe

cerunt ut eum caperent in fermone.

16. Et miferunt ad eum difcipulos fuos cum Herodianis dicentes: Magifter, fcimus quia verax es, & viam Dei in veritate doces, & non eft tibi cura de aliquo : non enim refpicis perfonas hominum :

17. dic ergo nobis quid tibi videtur, licet cenfum dari Cæfari, aut non?

18. Cognita autem Jesus nequitia eorum, ait : Quid me tentatis hypocritæ ?

19. oftendite mihi numisma cenfus. At illi obtulerunt ei denarium.

20. Et ait illis Jesus: Cujus eft imago hæc, & fuperfcriptio ?

21. Dicunt ei: Cæfaris. Tunc ait illis Jesus !

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.

ratio, & ftridor dentium. Hieron. epist. ad Heliodor. to.
4. p. 2. col. 10. e. Tollite illum, ligatis manibus & pedi-
bus, & mittite eum in tenebras exter, ubi erit fletus, & stri-
dor dentium. Auguft. ferm. 90. to. 5. 489. f. Ligate illi ma-
nus & pedes, & mittite illum in tenebras, &c. & in Joh. 2.
& 9. to. 3. 370. c. 372. a. 591. e. necnon l. 1. cont. ad-
versar. leg. to. 8. 561. d. 563. f. Ligate illi manus & pe-
des, & projicite eum in tenebras exteriores. Donat. in col-
lat. Carthag. p. 486. a. Et dixit rex miniftris fuis : Auferte
illum pedibus & manibus, & mittite illum in tenebras exte-
riores: illic erit ploratio, & ftridor dentium. Auct. op. imp.
in Matth. hom. 41. p. 175. d. 176. d. Tunc dicet rex mi-
niftris: Ligate ei manus & pedes, & mittite eum in tenebras
exteriores : ibi erit fletus, & ftridor dentium. Juvencus l. 3.
p. 71. h.

Et tunc converfus famulis rex pracipit illum,
Connexis manibus pedibusque, & corpore toto,
In tenebras raptum mox pracipitare profundas :
Illic ftridor erit vasti fine fine doloris,

Et femper fletus, &c.

. 14. Mís. S. Germ. ambo, & Clarom. textui Colb. confonant; Corb. verò uterque, cum Cantabr. & S. Gat, Vulgatæ; tui etiam Græcum favet. Vulgatæ pariter fuccinit Iren. 1. 4. c. 36. p. 279. d. necnon Hilarius in Pf. 64. col. 164. c. nifi quod habet: Multi enim vocati funt, fed pauci electi: & in Matth. 22. col. 721. a. Quia multi vocati funt, & pauci electi. Juvencus l. 3. p. 71. h. Multis nam fæpe vocatis,

.....

Paucorum felix hominum selectio fiet.

V. 15. Mf. Corb. I. Tunc abierunt Pharifai, & confilium fecerunt ut in fermone eum caperent. Corb. 2. cum Claromont. Tunc abierunt Pharifai, & confilium fecerunt ut caperent eum in verbo. S. Germ. ambo, S. Gat. &c. ut in Vulgata. Cantabrig. Tunc euntes Pharifai, confilium ceperunt quomodo eum captarent in verbo. Nec absimile Græcum eft: Mss. tamen aliqui, loco συμβόλιον ἔλαβον, habent συμβ. ἐποίησαν. Εt Hilar. in hunc loc. col. 721. c. Tuncabierunt Pharifai, & confilium fecerunt ut eum caperent in verbo. Auctor op. imp. in Matth. hom. 42. p. 76. Vulgatæ assentit: fed infra legit: abierunt, & confilium acceperunt ut eum cap. in fermone. Juvencus l. 4. p. 71. h.

Talia dicentem confeftim factio frendens
Tentare aggreditur verbis cum fraude malignis.

#. 16. Mf. Corb. i. Et immiferunt difcipulos fuos...... viam Dei in verit. doces, & de nullo tibi cura eft: non enim accipis perfonam hominum. Claromont. Et mittunt ei difcip. fuos..... & viam Domini in verit. doces, & non eft tibi cura de aliquo: non enim refpicis in personas hominum. Cantabr. Et mittunt ad eum discip. fuos..... & viam Dei in verit. doces, & non pertinet ad te de nullo : non enim refpicis ad faciem hominum. S. Germ. 1. Corb. 2. Maj. Mon. S. Gat. & Græc. ut in Vulgata, nifi quòd priores 3. habent perfonas hominum; Maj. Mon. in perfonam ; Græc. εἰς πρόσωπον al. deeft εἰς. Mf. S. Germ. 2. nil omnino differt à Vulg. nec etiam Auctor op. imp. in Matth. hom. 42. p. 176. at infra, p. 180. b. legit, personas hominum. Auctor verò 1. de promiff. p. 2. c. 22. p. 147. c. Magifter, scimus quia in veritate doces, & nullius perfonam accipis. Juvencus 1.4. p. 71. h.

Certum eft veridicum te nunc venisse magistrum, Nec quemquam metuens, Domini veftigia fervas. V. 17. Mfs. S. Germ. 1. & Clarom. concordant cum textu Colb. mutato uno dare, cum dari. Corb. ambo, hoc prætermiffo priori, dic ergo nobis, fubdunt: quid tibi videtur, licet tributum (Corb. 2. cenfum) dari Cafari, aut

non? A Cantabrig. etiam abest istud, dic ergo nobis; le-
quitur verò: quid tibi videtur, licet dare cenfum Cafari, aut
non? Sangerm. 2. delet tantùm nobis; cætera ut in Vulga-
ta. Græc. eidem Vulg. refpondet ad verbum. Apud Tertul.
1. de idol. c. 15. p. 244. a. rogatur fimiliter, praftandus
ne effet cenfus Cafari, an non. Apud Hilar. in Matth. 22.
p. 721. d. an reddi tributum Cafari oporteret. Apud Am-
brof. 1. de bened. Patr. c. 8. col. 524. b. licet tributum
dari Cafari, an non? Apud Hieron. 1. 3. in epift. ad Tit.
to. 4. 433. f. licet Cafari dare tributum, an non ? Apud
Rufin. 1. 2. de bened. Patr. p. 20. c. dic nobis, licet cen-
fum dare Cafari, aut non? Ap. Auct. Ct. op. imp. in Matth.
hom. 42. dic ergo nobis quid tibi videtur, tur, licet cenfum da
ri Cafari, aut non? Auctor 1. de promiff. p. 2. c. 22. p.
147. c. poft hoc ult. de . præced. & nullius perfonam
accipis, fubdit: licet tributum dare Cafari, an non? fortè è
Lucæ c. 20.**.21.22. Juvencus l. 4. p. 71. h.
Dic ergo, an liceat noftræ dissolvere genti
Cafaris urgentis femper fub lege tributum.

. 18. Itidem Mss. S. Germ.duo, S. Gat. &c. Sic etiam
Corb. 1. & Clarom. nifi quòd iste habet dixit, pro ait; il-
le delet vocem ult. hypocrita. Corb. 2. Cognovit autem Je-
fus nequitiam eorum, & ait: Quid me tent. bypocrita ?
Cantabrig. Sciens autem Jesus malitiam corum, dixit: Quid
me tent, bypocrita? nec refragatur Græcum. Hilar. in hunc
loc. col. 721. d. Qui interna cogitationum fecreta cogno-
fcens, afferri fibi, &c. quæ infra. Ambr. 1. de bened. Patr.
c. 8. col. 524. b. & epist. 7. col. 781. b. Quid me tenta-
tis hypocrita? Similiter Auctor 1. de promiff. p. 2. c. 22.
p. 147. c. cum Auct. op. imp. in Matth. hom. 42. Ap.
Juvenc. 1. 4. p. 72. a. ita:

Ille fed infpiciens savi penetralia cordis,
Cur tentatis, ait, nunc me concludere verbis ?
Fallacis mentis prodit (al.perdit) fallacia fructum.

. 19. Similiter habent Mss. S. Germ. cum Corb. Cla-
rom. S. Gat. &c. & Græco. Solus Cantabrig. legit: often-
dite mihi denarium census. Qui autem obtulerunt ei dena-
rium. Tertul. de idol. c. 15. p. 244. a. ait: monetam often-
di fibi Dominus poftulavit. Hilar. in Matth. 22. col. 721.
d. afferri fibi denarium juffit. Ambrof. 1. de bened. Patr.
c. 8. col. 524. b. & epift. 7. col. 781. b. oftendite mili
numisma cenfus. Itidem Auct. op. imp. in Matth. hom.
42. p. 176. e. 177. a. fubjunctis his quæ fupra. Auctor
1. de prom. p. 2. c. 22. p. 147. c. adferte mibi numisma
cenfus. At illi adtulerunt ei denarium. Juvencus l. 4. p. 72.
a. hunc verficulum non reddit,

W. 20. Concinit Mf. Corb. 2. ficut etiam S. Germ. 2. &
Claromont. detracta conjunct. Et, ante ait. Corb. 1. Ait
illis Jefus: Cujus eft hac imago, aut fuperfcriptio? S. Germ.
I. & fuprafcriptio? Cantabrig. Dicit eis Jesus: Cujus ima-
go hac, & infcriptio ? Græc. Καὶ λέγε αὐτοῖς· Τίνος ἡ εἰκὼν
αυτή, η ἡ ἐπιγραφή ; quidam ipso initio delent Kad, alii
verò addunt & Ins, sequenti αυτοῖς. Tertul. 1. de idol.
c. 15. p. 244. a. ait: Et de imagine, cujus effet, requifi-
vit. Hilar. in hunc loc. col. 721. d. Et quafivit cujus &
infcriptio effet, & forma. Ambrof. I. de bened. Patr. c. 8.
col. 524. c. Cujus est imago, & fuperfcriptio? Auctor op.
imp. in Matth. hom. 42. p. 176. e. Et ait illis Jefus, &c.
ut in textu; infra tamen, 177. a. tollit nomen Jefus. Au-
ctor l. de prom. p. 2. c. 22. p. 147. c. Et Dominus : Cu-
jus est imago, & fuperfcriptio? Juvencus l. 4. p. 72. a.

Afpicite in nummum, sculptique numismatis ara.
W. 21. Mf. S. Germ. 2. Dicunt: Cafaris. Tunc ait il-
lis Jesus, &c. ut in Vulgara. Clarom. Dicunt ei : Cafaris.
Tunc dixit illis Jefus, &c. Sic etiam legit Corb. 1. fed ad-

VERSIO ANTIQUA.

Ex Mf. Colbert. Reddite quæ funt Cæfaris, Cæfari; & quæ Dei funt, Deo.

22. Et illi audientes, mirati funt, & relicto eo abierunt.

23. In illa die accefferunt ad eum Sadducæi,
qui dicunt non effe refurrectionem : & interro-
gaverunt eum,

24.
dicentes: Magister, Moyfes dixit: Si quis
mortuus fuerit non habens filium, ut ducat fra-
ter ejus uxorem illius, & fufcitet semen fratris
fui.

25. Erant autem apud nos septem fratres : &
primus, uxore ducta, defunctus eft, non habens
semen: & reliquit uxorem fuam fratri suo.

26. Similiter fecundus, & tertius, ufque ad septimum.

27. Novissimè autem omnium & mulier defuncta est.

28. In refurrectione autem cujus erit de septem uxor? omnes enim eam habuerunt.

NOTÆ AD VERSIONEM

dit: Reddite qua Cafaris funt, Cafari; & qua Dei funt,
Deo. Cantabrig. Tunc dicit eis: Reddite qua Cafaris, Ca-
fari; & qua Dei, Deo. Ita quoque Græc. habet, addito
uno iv, igitur, verbo Reddite. Sangerm. 1. Corb. 2. S.
Gat. &c. ut in Vulgata. Iren. 1. 3. c. 8. p. 182. e. ait :
Cafari quidem, qua Cafaris funt, reddi jubet; & quæ Dei
funt, Deo. Tertul. I. de idol. c. 15. p. 244. a. Cùm au-
diffet, Cafaris: Reddite, ait, quæ funt Cafaris, Cafari; &
qua funt Dei, Deo: similiter l. de fuga in perf. p. 974. a.
necnon 1. de coro. mil. c. 12. p. 293. a. & l. cont. Gnost.
p. 833. b. deleto uno funt, ante vocem Dei. Hilar. in hunc
Matth. loc. col. 721. d. e. Pharifai refponderunt Cafaris eam
effe. Quibus ait Cafari redhibenda esse, qua Cafaris funt;
Deo autem reddenda esse, qua Dei funt. Ambrof. 1. de be-
ned. Patr. c. 8. col. 524. c. & epift. 7. col. 781. b. cum
Vulgata confentit: ficut Auctor op. imp. in Matth. hom.
42. necnon Hieron. 1. 3. in epist. ad Titum, to. 4. 433. f.
detracta conjunct. ergo. August. epift. 127. to. 2. 375. f.
& in Joh. 8. to. 3. col. 569. c. 571. d. Reddite Casa-
ri, qua Cafaris funt; & Deo, qua Dei funt: itidem in Rom.
13. to. 3. 920. g. & in Pf. 94. & 115. to. 4. 1023. e.
1271. e. at in Pf. 4. col. 15. b. & 1. 1. cont. ep. Parmen.
to. 9. 22. a. Viso nummo, ait: Reddite Cafari, quod Cafaris
eft; & Deo, quod Dei eft. Auct. 1. de prom. p. 2. c. 22. p.
147. d. Dixerunt: Cafaris. Reddite, ait Dominus, Cafari,
que funt Cafaris; & Deo, qua Dei funt. Arnob. Afer, an-
not. in Evang. p. 333. e. Reddite qua Cafaris funt, Cafa-
ri; & qua Dei funt, Deo. Fulg. fer. 10. p. 573. Reddite
Cafari, qua Cafaris sunt ; & quæ funt Dei, Deo. Juven-
cus l. 4. p. 72. a.

Cafaris expreffum proprium (al. promptum) eft ibi cer

nere vultum:

Solvite nunc illi proprium fub lege tributum ;
Atque Deo proprium legis fervetis honorem.

. 22. Mf. Corb. 2. Illi autem audientes, mirati funt,

&c. quæ fupra. Claromont. His autem auditis, mirati funt,
& relicto eo recesserunt. Cantabrig. cum Sangerm. duobus,
S. Gat. &c. Vulgatæ confonat. Sic etiam Corb. 1. nifi quòd
hab. recefferunt, pro abierunt. Græc. Καὶ ἀκόζαντες ἐθαύ-
μασαν, ἐὰ ἀφέντες ἀυτὸν, ἀπῆλθον. Auct. op. imp. in Matth.
hom. 42. ut in Vulgata. Juvencus 1. 4. p. 72. a. hunc
verficulum tacer.

#. 23. Mss. S. Germ.ambo, cum Corb. 2. S. Gat. &
Claromont. textui accedunt. Itidem Cantabrig. præter-
quam quòd hab. dicentes, loco qui dicunt; cui Græc. fa-
vet. Corb. I. leg. negantes resurrectionem mortuorum; o-
mittit verò feqq. & interrogaverunt eum. Tertul. 1. de præfcr.
c. 45. p. 340. b. Taceo, inquit, Sadducaos, qui... aufi funt...
refurrectionem carnis negare. Hilar. in hunc Matth. loc. col.
722. a. In illa die accessferunt ad eum Sadducæi, qui dicunt
non esse refurrectionem. Concinit Auctor op. imp. in Matth.
hom. 42. p. 176. e. 177. e. fubnexis his, & interrogaverunt
eum. Juvencus 1. 4. p. 72. a.

Poft, Sadducai (al. Inde Saducai) tali cinxere latratu. *. 24. Mf. Clarom. textui Colb. congruit, nifi quòd hab. filios, loco filium. S. Germ. ambo, Corb. 2. S. Gat. ut in Vulgara. Maj. Mon, dicentes: Magifter, Moyfes mandavit nobis : Si quis mortuus fuerit, & non habens filium, &c. Corb. 1. & dixerunt ei: Magifter, Moyfes dixit: Si quis mortuus fuerit non babens filios, ut frater ejus uxorem illius accipiat, & fufcitet femen fratri fuo. Cantabrig. dicentes :

ANTIQUAM.

Magister, Moyses dixit: Si quis mortuus fuerit non habens
filios, ut nubat fratri fuo, & excitet femen fratri fuo. Græc.
λέγοντες· Διδάσκαλε, Μωσῆς εἶπεν· "Εάν τις ἀποθάνῃ μὴ ἔχ ἔχων
τέκνα, ἐπιγαμβρεύσι ὁ ἀδελφὸς αὐτῷ τὴν γυναῖκα ἀυτῷ,
ἀναςήσφ σπέρμα τῷ ἀδελφῶ ἀυτῷ· al. "Ινα ἐάν τις· post pau-
1ὸ, τέκνον, ποη τέκνα; dein, ἐπιγαμβρεύση..... κι ἀναςῇ· al.
ἵνα ἐπιγαμβρεύσε. Tertul. I. de monog. p. 954. a. In lege
præcipitur, ut quis fratris fui uxorem fine liberis defuncti in
matrimonium adfumat, ad fufcitandum fratri fuo femen. Au-
ctor op. imp. in Matth. hom. 42. ut in Vulgata. Juven-
cus l. 4. p. 72. a.

Mofea qui legum pofuit pracepta, jubere:
Si quis conjugium properata morte relinquet,
Pignoribus mediis nondum de germine cretis,
Hujus germano rurfus sociabile vinclum

Deberi, generis pereat ne portio lapsi.

*. 25. Mr. Corb. I. Erant ergo apud nos feptem fratres: & primus uxorem duxit, & defunctus est, non relicto femine : & reliquit uxorem fuam fratri fuo. Claromont. Erant ergo apud nos feptem fratres : & primus uxorem duxit, & mortuus eft, & non babens femen: & reliquit, &c. S. Germ. 2. relinquens. Cantabrig. Erant apud nos feptem fratres : & primus nubens, mortuus est : & non habens femen, dimifit uxorem fuam fratri fuo. S. Germ. 1. Corb. 2. Maj. Mon. Vulgatæ respondent, & Græco. Item Mf. S. Gat. nifi quòd hab. mortuus eft. Eidem Vulgatæ confentit Auct, op. imp. in Matth. hom. 42. Arnob. Afer verò, annot. in Evang. p. 333. f. legit: Fuerunt apud nos feptem fratres : primus corum, uxore ducta, non relictis filiis, mortuus est : & reliquit uxorem fuam fratri fuo. August. quæst. 32. in Matth. to. 3. 245. f. fic contrahit: Fuerunt apud nos septem fratres: & unus, accepta uxore, obiit; & fecundus, & cateri. Juvencus l. 4. p. 72. a.

Finibus in noftris feptem germana fuerunt
Corpora: fed major natu, cùm vincula nupta
Sumpfit, praceleri cecidit fub acumine mortis.

. 26. Mfs. Corb. 1. S. Germ. 2. Clarom. & Cantabr. Similiter & fecundus, & tertius, usque ad feptimum; folus Cantabrig. usque ad septem. S. Germ. I. Similiter fecundus, & tertius, & usque ad septimum. Corb. 2. S. Gat. &c. ut in Colb. & Vulgata. Græc. Ομοίως κι ὁ δεύτερος, ή τρίτος, ἕως τῶν ἑπλά· ΜΙ. 1. τρίτος, ἢ ὁ τέταρτος, &c. unde Arnob. Afer, annot. in Evang. p. 333. f. Similiter & fecundus, & tertius, & quartus, usque ad feptimum. Auctor op. imp. in Matth. hom. 42. ut in textu superiori. Juvencus 1. 4. p. 72. a.

Poft, alius frater thalami fine fructibus æquè
Concidit, & cuncti jacuere ex ordine fratres;
Unius & cunctos fletus gemuere marita.

. 27. Itidem Mss. S. Germ. 1. Corb, 2. & Clarom. Sangerm. 2. verò, Corb. 1. S. Gat. & Maj. Mon. ferunt, Novissima autem omnium, &c. Cantabrig. Novissimè autem omnium mortua eft & mulier: cui favet Græcum. Arnob. Afer, annor. in Evang. p. 333. f. & Auctor op. imp. in Matth. hom. 42. textui Colb. accinunt ad verbum. Juvencus l. 4. p. 72. b.

Post, ipsam rapuit gelida inclementia mortis. *. 28. Mfs. S. Germ. 1. Corb. ambo, Cantabrig. Claromont. S. Gat. &c. In refurrectione ergo, &c. quæ in Vulgata. Ita quoque in Græco est. In Claromont. eam habuerunt. Sangerm. 2. tollit eam, Græci cod. 2, addunt έχων

Exod.

3.6.

VULGATA NOVA.

29. Refpondens autem Jesus, ait illis: Erra-
tis, nescientes Scripturas, neque virtutem Dei.
30. In refurrectione enim, neque nubent, ne-
que nubentur : fed erunt ficut angeli Dei in cælo.
31. De refurrectione autem mortuorum non
legiftis quod dictum eft à Deo dicente vobis :

32. Ego sum Deus Abraham, & Deus Ifaac,
& Deus Jacob? Non eft Deus mortuorum, fed
viventium.

33. Et audientes turbæ, mirabantur in do-
&rina ejus.
34. Pharifæi autem audientes quòd Glentium
impofuiflet Sadducæis, convenerunt in unum :
Marc.
35. & interrogavit eum unus ex eis legis do-
12.28. &or, tentans eum :
Luc. 10.
25.

36. Magifter, quod est mandatum magnum
in Lege?

VERSIO ANTIQUA

29. Refpondens autem Jesus, ait illis: Erratis, Ex Ms. Colberta nefcientes Scripturas, neque virtutem Dei.

30. In refurrectione enim, neque nubent, ne-
que ducunt uxores: fed funt ficut angeli in cælo.
31. De refurrectione autem mortuorum non
legiftis quod dictum est vobis à Deo dicente:
32. Ego sum Deus Abraham, & Deus Ifaac,
& Deus Jacob? Non eft Deus mortuorum, fed
vivorum.

33. Et audientes turbæ, mirabantur in doctrina
ejus.
34. Pharifæi autem audientes quòd filentium
impofuiffet Sadducæis, convenerunt ad eum :
35. & interrogavit eum unus ex eis legis doctor,
tentans eum, & dicens :

36. Magifter, quod est mandatum magnum
in Lege?

NOTE AD VERSIONEM ANTIQUAM.

ἀυτὴν γυναῖκα· unde Arnobius Afer, annot. in Evang. p.
333. f. legere potuit, ni mavis è Lucæ 20. 33. In refur-
rectione ergo cujus eorum erit uxor? nam omnes feptem habue-
runt illam uxorem. Auctor op. imp. in Matth. hom. 42.
ut in Vulgata. Hilar, in eundem loc. col. 722. b. c. cujus
uxor fit deputanda de feptem. Juvencus l. 4. p. 72. b.

Si venient igitur cuncti fub lumina vita,
Cujus connubiis mulier reddenda refurget?

. 29. Ita ferunt Mss. S. Germ. & Corb, ambo, S. Gat.
&c. & Gr. Itidem Clarom. nifi quòd hab. initio, Respondens
Jefus, dixit. Cantabrig. Refpondens autem Jesus, disit eis:
Erratis..... nec virtutem Dei. Iren. l. 4. c. 5. p. 232. c. Er-
ratis, nefcientes Scripturas, neque virtutem Dei. Similiter
Hilar. in hunc Matth. loc. 722. c. necnon Hieron. in Ifai.
65. col. 478. d. & Auguft. in Pf. 43. 10. 4. 376. c. ac l.
de bono viduit. to. 6. 377. b. Item Auctor op. imp. in
Matth. hom. 42. p. 176. at infra, p. 179. a. d. legit:
Nefcitis Scripturas. Philaftr. Brix. de hæref. p. 708. b.
Nefcitis Scripturas, & virtutem earum ignoratis. Juvencus
1 4. p. 72. b.

Ollis Chriftus ait : Errori obnoxia pravo
Legibus & jussis Domini mens dura refiftit.

. 30. Mf. Corb. 2. textui Colb. congruit. S. Germ.

dent & Græco. Sangerm. verò ambo, cum totidem Corba
S. Gat. &c. Vulgatæ confonant. Iren. 1. 4. c. 5. p. 232. e.
De refurrectione enim mortuorum non legistis quid dictum eft
à Deo dicente. Hilar. in Matth. 22. col. 722. e. & in Pf.
137. col. 500. a. non legistis quod dictum eft vobis à Deo
dicente. Auct. op. imp. in Matth. hom. 42. Et de refurre-
dione autem mortuorum non legistis, &c. ut in Vulg. Apud
Juvencum l. 4. p. 72. b. nil fimile exstat.

W. 32. Mfs. Corb. 1. Claromont. & Cantabrig. con-
cordant ad verbum cum rextu Colbert. Corb, 2. verò, S.
Germ. 2. & Maj. Mon. cum Vulgata. S. Germ. 1. & S.
Gat. ferunt, Non eft Deus mort. fed Deus viventium. Græc.
Ουκ έσιν ὁ Θεὸς, Θεὸς νεκρῶν, ἀλλὰ ζώντων à pluribus au-
tem abest 1. ὁ Θεός. Iren. 1. 4. c. 5. p. 232. e. cum Vul-
gata concinit ad verbum. Sic etiam Hilar. in Pf. 137.col.
500. a. & in Matth. 22. col. 722. e. at in Pf. 51. & 135.
col. 77. c. 484. b. legit: Non est Deus mort. fed vivorum s
fortè è Marco 12. 27. Tertul. I. de anima, p. 490. c. Deus
enim vivorum, non mortuorum. Auguft. in Joh. 11. to. 3.
625. d. ead. habet quæ in textu Colb. Vide Marc. 12. 26.
27. & Luc. 20. 38. Juvencus 1. 4. p. 72. b.

Nec Deus illorum dominum se ponere mavult,
Qui tetram proni meruerunt fumere mortem,
Sed potius vita possunt qui prendere lucem.

. 33. Similiter habent Mss. S. Germ.ambo, cum Corb.

1. Clarom, verò, & Corb. 2. legunt : Et cùm audiffent tur

mirab. &c. S. Gat. & Maj. Mon. Et audientes Scriba, mirab. &c. Cantabrig. Et audientes turba, stupebant fuper doctrina ejus. Græc. Καὶ ἀκύσαντες οἱ ὄχλοι, ἐξεπλήσσοντο ἐπὶ τῇ, &c. Juvencus hunc verficulum cum fequenti non reddit.

*. 34. Mf. Corb. 2. Pharifai autem audientes quòd fi-
lentium impofuit Sadducais, convenerunt ad eum. Clarom.
quòd filentium impofuit Sadducais, congregati funt adversus
eum. Cantabrig. quia ommutuit Sadducaos, congregati funt
ad eum. Græc. ὅτι ἐφίμωζε τὸς Σαδδεκαίος, συνήχθηζαν

ἐπὶ τὸ ἀυτό. Mss. S. Germ. duo, Corb. 1. S. Gat. &c. Vul-
gatæ accinunt; ficut etiam Auctor op. imp. in Matth. ho-
mil. 42. p. 180. d. Hilar. verò in eundem loc. col. 723.a.
legit: Pharifai autem audientes quòd filentium impofuisset
Sadducais, congregati funt adversùs eum ; ut in Claromont.
fupra.

I. In refurrectionem enim, neque nubent, neque nubentur :
fed funt ficut angeli Dei in cælo. Itidem Corb. 1. præter
hoc, In refurrectione. Claromont, cum Cantabrig. neque nu-
bunt, neque nubuntur: fed funt ficut angeli in cælo; Can-ba,
tabrig. transfert funt, in finem. Ita quoque in Græco est,
adjuncto uno, τε Θε8, ad vocem angeli. Sangerm. 2. S.
Gat. &c. Vulgatæ confonant. Tertul. I. de monog. p.
956. a. alludens dicit: In illo avo, neque nubent, neque
nubentur: fed erunt aquales angelis: & l. de resur. carn.
P. 592. c. erunt tanquam angeli: & l. 3. adverf. Marc. p.
672. c. erunt enim ficut angeli : vide etiam 1. 5. p. 792.c.
& l. 1. ad uxor. c. 1. p. 274. a. Hilar. in Matth. 22. col.
722. d. non nubent, neque nubentur... fed erunt fimiles an-
gelis Dei. Zeno Veron. 1. 1. tr. 5. p. 49. neque nubunt,
neque nubentur: fed ficut angeli erunt. Ambrof. 1. 1. de vir-
ginit. to. 2. 159. a. In refurrectione autem, neque nubent,
neque ducent uxores: fed erunt ficut angeli in cælo : & infra,
c. 6. col. 220. c. Qui enim non nubunt, neque ducunt uxo-
res, erunt ficut angeli in cælo: vide pariter in Pf. 118. col.
1227. e. & l. 5. de fide, col. 564. f. & l. de Spir. S. col.
618. a. Hieron. in Ifai. 65. to. 3. 478. d. In resurrectione
enim, neque nubent, neque nubentur: fed erunt fimiles an-
gelorum. August. 1. 1. de fer. Dom. in m. to. 3. 182. d.
In refurrectione enim, neque nubent, neque uxores ducent:
fed erunt ficut angeli Dei in cælis: & l.2.col. 208. e. In re-
furrectione erunt ficut angeli in cælis: item col. 229. b. In
refurr. neque uxores ducent, neque nubent: fed erunt ficut
angeli in cælis: rurfus l. cont. Adim. to. 8. 124. f. non nu-
bent, neque uxores ducent: fed erunt ficut angeli in cælis:
vide etiam 1. 9. de Gen. ad lit. to. 3. 248. d. at in Joh.
3. 387. c. & l. de agone Chr. to. 6. 261. b. habet: fed
erunt aquales angelis Dei, fortè ex Lucæ 20. 36. Philaftr.
Brix. de hæref. p. 708. b. Nam in die judicii, non nubent,
neque nubentur: fed erunt ficut angeli. Auctor op. imp. in
Matth. hom. 42. p. 176. ut in Vulgata: fed infra, 179.
e. legit, neque nubent, neque uxores ducent: fed erunt, &c.
fupra, fed funt. Juvencus l. 4. p. 72. b.

Namque fequenda dehinc lata reparatio vita,
Non thalamos novit, non terra gaudia vana:
Sed fimiles levibus Genitoris justa miniftris
Conftituet regni virtus fublimis in aula.
.31. Mss. Clarom. & Cantabrig. textui Colb, refpon-

*. 35. Textui Colb. confonant Mss. Clarom. & Corb. 2. Sic etiam Cantabrig. nifi quòd loco legis doctor, habet jurifperitus. Corb. 1. S. Germ. 2. S. Gat. &c. ut in Vulgata. S. Germ. 1. delet tantum eum, post interrogavit: tollit quoque Græcum, fed in fine addit, & λέγων, quod omittit Mf. unus, si Millio fides. Tertul. 1. de carne Chr. p. 546. c. ecce furrexit legis doctor, tentans eum. Hilar. verò in Matth. 22. col. 723. a. & interrogavit eum unus ex his legis doctor. Auct. op. imp. in Matth. hom. 42. p. 180. c. ut in Vulgata. Juvencus 1. 4. p. 72. b.

Ecce alii rogitant, &c.

*. 36. Ita ferunt Mss. S. Germ. duo, totidemque Corb. ac Maj. Mon. Clarom. verò haber: Magifter, quod mandatum maximum est in Lege? Cantabrig. Magifter, quod mandatum in Lege majus ? S. Gat. quod eft primum mandatum magnum, &c. Græc. ποία ἐντολὴ μεγάλη ἐν τῷ Νόμῳ; Hilar. in Matth. col. 723. b. Pharifai quærunt, quod mandatum effet potiffimum in Lege. Auctor op. imp. in Matth. hom. 42. p. 180. e. ut in Vulgata. Juvencus 1. 4. p. 72.

b.

te

Ecce alii rogitant, qua fit firmissima Legis
Regula, quod summum comprendat catera verbum.

Ex Mf. Colbert.

VERSIO ANTIQUA.

37. Ait illi Jesus : Diliges Dominum Deum tuum in toto corde tuo, & in tota anima tua, & in omni virtute tua.

38. Hoc eft maximum, & primum mandatum.

39. Secundum autem simile est huic : Diliges proximum tuum, tanquam te ipsum.

40. In his duobus mandatis universa lex pendet, & prophetæ.

41. Congregatis autem Pharifæis, interrogavit eos Jefus,

42. dicens: Quid vobis videtur de Christo ? cujus filius eft? Dicunt ei : David.

43. Ait illis: Quomodo ergo David in spiritu vocat eum Dominum, dicens :

NOTÆ AD VERSIONEM

Pfalm.

109.1.

I uc. 20. 42.

VULGATA NOVA.

44. Dixit Dominus Domino meo: fede à dextris meis, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum?

45. Si ergo David vocat eum Dominum, quomodo filius ejus eft?

46. Et nemo poterat ei refpondere verbum : neque aufus fuit quisquam ex illa die eum ampliùs interrogare.

VERSIO ANTIQUA.

44. Dixit Dominus Domino meo: sede à dex- Ex Mf. Colbert tris meis, donec ponam inimicos tuos scabellum pedibus tuis ?

45. Si ergo David in spiritu vocat eum Dominum, quomodo filius ejus eft ?

46. Et nemo poterat refpondere ei verbum : neque aufus eft quisquam ex illa die interrogare eum ampliùs.

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUA M.

cit eum Dominum? & in Pf. 10. col. 58. c. Si filius Da-
vid Chriftus est, quomodo in spiritu vocat eum Dominum,
dicens. Leo M. ferm. 28. p. 83. c. Quomodo illum Domi-
num fuum David in spiritu vocat, dicens. Auct. op. imp.
in Matth. hom. 42. p. 182. e. Et dixit eis: Quomodo ergo
David in fpiritu Dominum eum vocat, fi filius ejus eft?
& infra: Et quomodo David eum in fpiritu Dominum vo-
cat? Juvencus 1. 4. p. 72. c.

Profequitur Christus: Cur illum dicere David
Divino flatu fcriptum est, Dominumque Deumque,
dein è v. 45.

Quod proprio patrem non æquum est dicere nato.
V. 44. Mf. Clarom. extremò hab. donec ponam inimicos
tuos fub pedibus tuis? Cantabrig. fubtus pedes tuos? San-
germ. & Corb. ambo, necnon S. Gat. Vulgatæ refpon-
dent, & Græco. Mss. tamen plures loco ὑποπόδιον τῶν
πολῶν (ε, ferunt ὑποκάτω τῶν ποδῶν 68. Hilar. in hunc
loc. col. 724. a. cum Vulgata confentit; ficut Ambr. 1.
5. de fide, to. 2. 568. e. & S. Leo ferm. 28. p. 83. c.
At Auguft. in Pf. 10. to. 4. 58. c. & in Pf. 109. col.
1230. a. Dixit Dominus Dom. meo : fede ad dexteram meam,
donec ponam inimicos tuos fub pedibus tuis: fimiliter in Pf.
33. col. 212. a. nifi quòd habet, omnes inimicos tuos : &
in Joh. 10. to. 3. 615. b. fede à dextris meis, donec po-
nam inimicos tuos fub pedibus tuis ?

.45. Mfs. S. Germ. 2. cum Corb. 2. S. Gat. & Maj.
Mon. concordant cum textu Colb. Ita quoque Cantabrig.
deleto ultimo eft. Clarom. Si ergo David in spiritu vocat.....

46.

Act. 15.

10.

3. Omnia ergo quæcunque dixerint vobis, servate, & facite : fecundùm opera verò eorum nolite facere: dicunt enim, & non faciunt.

4. Alligant enim onera gravia, & importa

I.

quomodo ergo filius ejus eft? Græc. Vulgatæ confonat: Mfs.
tamen plerique addunt & ανεύματι, ad David. Item Hi-
lar. in Pf. 138. col. 504. e. Si David in fpiritu vocat eum
Dominum, quomodo dicitis, quòd filius ejus eft ? Ambrof.
1. 5. de fide, to. 2. 568. f. Si ergo David in fpiritu vo-
cat eum Dom. quomodo filius ejus eft? & 1. 3. de Spir. S.
col. 687. b. Si enim David in spiritu vocat eum, &c. &
1. de apol. Dav. col. 715. e. Si David Dominum illum
vocat, quomodo ejus filius est ? Auguft. in Pf. 33. & 109.
to. 4. 212. a. 1230. a. Si ergo David in spiritu vocat, &c.
ut in textu. Itidem Vigil. Tapf. 1. 3. de Trin. rurfumque
Auguft. in Joh. 10. to. 3.615. b. nifi quod hab. in fpi-
ritu dicit, non vocat.

*. 46. Mf. S. Germ. I. Et nemo poterat refpondere ei
verbum: neque ausus fuerit quisquam, &c. ut in Vulga-
ta. S. Germ. 2. Nemo poterat respondere ei unum verbum :
neque aufus fuit, &c. Clarom. neque aufus eft, &c. ut in
Vulgata. V Cantabrig. neque aufus eft aliquis ex illa hora
interrogare eum ampliùs. Corb. duo, S. Gat. &c. ut in
Vulgata ad verbum: nec absimile Græc. est, nifi quòd
proximè ponit ἐπερωτή(αι, interrogare, post vocem ἡμέρας.
pro qua Mfs. quidam hab. ώρας. Ambrof. 1. 5. de fide,
to. 2. 568. f. Et nemo poterat ei respondere verbum. Auguft.
in Pf. 33. to. 4. 212. a. Et non potuerunt illi refpondere.
Auct. op. imp. in Matth. hom. 42. p. 182. d. Et nemo
poterat refpondere ei verbum : neque ausus est quisquam ex
illa hora eum amplius interrogare. Juvencus l. 4. p. 72. c.
Talia Salvator: cuncti obstupuere filentes.

2. dicens: Super cathedram Moyfi federunt Scribæ, & Pharifæi.

3. Omnia ergo quæcunque dixerint vobis, fervate, & facite: fecundum autem facta eorum nolite facere : dicunt enim, & ipfi non faciunt. 4. Alligant autem onera gravia, & importa

NOTÆ AD VERSIONEM ANTIQUAM.

. 1. Concinunt Mss. S. Germ. Corb. Clarom. S. Gat. &c. Solus Cantabrig. habet: Tunc locutus est Jefus turbis, & difcipulis fuis. Ita quoque ap. Hilar. in hunc loc. 724. d. ficur in Gr. Auct. verò op. imp. in Matth. hom. 43. textui Colb. faver, & Vulgatæ. Apud Juvenc. 1. 4. p. 72. c.

Ilie fed accitâ credentum plebe, profatur.

. 2. Itidem Mss. Corb, ambo, Clarom. S. Gat. &c. ficut etiam S. Germ. 2. & Cantabr. nifi quòd hi duo ferunt Super cathedra. S. Germ. 1. Super cathedra Mofi; Græc. Ἐπὶ τῆς Μωρέως καθέδρας. Iren. 1. 4. c. 12. p. 241. b. Super cathedram Moyfi federunt Scriba, &c. Accinit Hilar, in Pf. 1. 2. & 138. col. 18. e. 28. b. 508. c. & in Matth. 23. col. 724. d. Item Ambrof. in Pf. 43. col. 913. f. & Auct. op. imp. in Matth. hom. 43. nifi quòd prior scribit Moyfis, alter Mofi. Auguft. in Joh. 1. 10. & 21. to. 3. 327. d. 604. e. 814. f. Scriba, & Pharifai cathedram Moyfi fedent: & ep. 208. to. 2. 775. g. super cath. Moyfi fedent: timiliter haber 1. 2. de ferm. Dom. in m. to. 3.233. c. & l. cont. Adim. to. 8. 134. e. Item Anaftaf. II. ep. 2. Conc. to. 4. 1281.a. Scriba, & Pharifai fuper cathedram Moyfi fedent. Vide Tertul. I. de monog. p. 955. a. Juvencus l. 4. p. 72. c.

Afpicite Scribas fublimi fede superbos. . 3. Mf. Corb. 2. cum Clarom. Omnia ergo quacunque..... fervare, & facité : fecundum falta verò eorum ne feceritis (Clarom, nolite facere :) dicunt enim, & ipfi non faciunt. S. Germ. 2. fecundùm verò opera eorum nolite facere: dicunt enim, & non ipfi faciunt. Cantabrig. Omnia ergo quæ dixerint vobis, facite, & cuftodire: fecundùm opera ausem, &c. ut in Vulg. Eidem Vulgate S. Germ. 1. Corb.

1. S. Gat. &c. confonant ad verbum. Accinit pariter &
Græc. nifi quòd ad vobis, addit τηρεῖν, fervare; deinde
τηρεῖτε, κι ποιεῖτε, &c. fed al. deest τηρεῖν. Iren. 1. 4. c. 12.
p. 241. b. Omnia itaque quæcunque dixerint vobis, cuftodite,
& facite : fecundum autem opera eorum nolite facere : dicunt
enim, & non faciunt. Hilar. in Pf. 1. n. 5. col. 18. e. Quacun-
que dixerint vobis, facite : quæ autem faciunt, facere nolite :
& in Pf. 2. n. 2. col. 28. b. Omnia ergo quacunque dixe-
rint vobis, fervate, & facite : fecundum verò facta eorum no-
lite facere: & in Pf. 138. col. 508. c. d. Omnia ergo qua-
cunque dicunt vobis, facite, & obfervate: fecundùm autem
opera eorum nolite facere : dicunt enim & non faciunt.
Ambrof. in Pf. 43. col. 913. f. Omnia ergo qua dicunt vo-
bis, fervate, & facite : fecundum opera corum nolite facere :
quæ enim dicunt, non faciunt. August. in Joh. 1. 10. &
21. to. 3. 327. d. 604. e. 814. f. necnon l. 3. de ferm.
Dom. in m. 233. c. & l. 2. cont. ep. Parmen. to. 9. 30. e.
36. a. 39. c. 42. a. Qua dicunt, facite : quæ autem faciunt,
facere nolite, &c. ut in Vulg. & l. cont. Adim. to. 8. 134.
e. Qua dicunt, facite : fed quæ faciunt, facere nolite: di-
cunt enim, & non faciunt : ita rurfum epift. 208. to. 2.775.
g. fed cum hoc, quæ autem faciunt; cui poftremo loco
accinit Anastas. II. epift. 2. Conc. to. 4. 1281. a. Gildas
verò Sap. caftig. in Eccl. ord. p. 718. f. ut in Vulgata.
Itidem Auctor op. imp. in Matth. hom. 43. p. 182. e.
infra tamen, 183. d. legit: fecundùm verò falta eorum no-
lite, &c. Juvencus 1. 4. p. 72. с.

Hi quæcunque docent, justum est comprendere cordis
Obsequio; maculas ipforum temnite vita.

*. 4. Textui Colb. accinit Mf. Corb. 1. ficut etiam S.