Plebs eris. At pueri ludentes 'Rex eris' ajunt,
'Si recte facies.' Hic murus aeneus esto:
Nil conscire sibi, nullâ pallescere culpâ.
Roscia, dic sodes, melior lex an puerorum est
Nenia, quae regnum recte facientibus offert,
Et maribus Curiis et decantata Camillis?
Isne tibi melius suadet, qui 'Rem facias, rem,
Si possis, recte, si non, quocumque modo rem,
Ut propius spectes lacrimosa poëmata Pupî';
An qui, Fortunae te responsare superbae
Liberum et erectum, praesens hortatur et aptat?
Quodsi me populus Romanus forte roget, cur
Non ut porticibus, sic judiciis fruar îsdem,

Nec sequar aut fugiam, quae diligit ipse vel odit:
Olim quod vulpes aegroto cauta leoni

60

65

70

75

Respondit, referam: Quia me vestigia terrent, ‘Omnia te adversum spectantia, nulla retrorsum.' Belua multorum es capitum. Nam quid sequar, aut quem?

Pars hominum gestit conducere publica; sunt qui

Crustis et pomis viduas venentur avaras,

Excipiantque senes, quos in vivaria mittant;

Multis occulto crescit res fenore.

Verum

Esto, aliis alios rebus studiisque teneri:

Idem eadem possunt horam durare probantes?

78. frustis, some Codd.

tiûm), the census of the equestrian order (about £3,540).

59. plebs eris, i. e. inter plebem reputaberis, contemnêris.

60. murus aëneus, i. e. the firmest rampart, bulwark.'

62. construe dic sodes, (utrum) Roscia lex est melior an nenia puerorum?

63 nenia, here in general = cantilena,' song.'

64. maribus, active dative = a maribus,' by the manly Curii and Camilli.'

65. rem, sc. familiarem, 'property, wealth;' remark the expressive repeti- | tion of this monosyllable at the end of both verses.

67. the meaning is: in order that, in

80

'Nullus in orbe sinus Bajis praelucet amoenis,' Si dixit dives: lacus et mare sentit amorem Festinantis heri; cui si vitiosa libido

6

Fecerit auspicium, Cras ferramenta Teanum
'Tolletis, fabri!' Lectus genialis in aula est:
Nil ait esse prius, melius nil coelibe vitâ;
Si non est, jurat bene solis esse maritis.
Quo teneam vultus mutantem Protea nodo?
Quid pauper? Ride: mutat coenacula, lectos,
Balnea, tonsores, conducto navigio aeque
Nauseat ac locuples, quem ducit priva triremis.
Si curatus inaequali tonsore capillos
Occurri, rides; si forte subucula pexae
Trita subest tunicae, vel si toga dissidet impar,
Rides: quid, mea quum pugnat sententia secum,
Quod petiit spernit, repetit quod nuper omisit,
Aestuat et vitae disconvenit ordine toto,
Diruit, aedificat, mutat quadrata rotundis?
Insanire putas sollemnia me neque rides,
Nec medici credis nec curatoris egere
A praetore dati, rerum tutela mearum
Quum sis, et prave sectum stomacheris ob
De te pendentis, te respicientis amici.

unguem

Ad summam: sapiens uno minor est Jove, dives,
Liber, honoratus, pulcher, rex denique regum,
Praecipue sanus, nisi quum pituita molesta est.

85

90

95

100

105

94. curtatus, some edd.-95. occurri, some Codd.; occurro, other Codd., Bentl.97. mecum, some Codd.

in an uneven manner.'

101. sollemnia, accus. plur. instead of the adv. solito more, solito errore, quemadmodum faciunt omnes alii, 'I am mad in the common way, I am afflicted with an every-day madness.'

106. ad summam ne longum faciam, 'to conclude '-sapiens, &c., facetiously alluding to the Stoic doctrine.

108. pituita, three syllables, as: pitvi-ta (comp. above S. 2, 2, 76).

EPISTOLA II.

AD LOLLIUM.

Dated hypothetically A. U. c. 727. This epistle is addressed to Marcus Lollius (probably surnamed Paulinus), son of that Marcus Lollius consul A. U. c. 733, to whom Horace inscribed the ninth ode of the fourth book. The younger Lollius, who appears to have been a man of high birth, great wealth, amiable disposition, and refined taste, was pursuing the study of eloquence at Rome when the poet wrote to him this epistle from Praeneste. The object of Horace in this poetical letter was to encourage his young friend in the pursuit of wisdom and the practice of virtue: and as he himself had just then finished a re-perusal of Homer's poems, he recommended them to Lollius, as containing lessons in practical ethics far more apt and impressive than any which had been taught by the most distinguished masters, whether of the Stoic or Academic schools. He follows up this eulogium upon the Homeric morality by a series of precepts regarding the government of the passions, precepts fitted to exert a most salutary influence upon the conduct and character of the person for whose benefit they were originally designed.

TROJANI belli scriptorem, maxime Lolli,

Dum tu declamas Romae, Praeneste relegi;

5

Qui, quid sit pulchrum, quid turpe, quid utile, quid non,
Planius ac melius Chrysippo et Crantore dicit.
Cur ita crediderim, nisi quid te detinet, audi.
Fabula, qua Paridis propter narratur amorem
Graecia Barbariae lento collisa duello,

Stultorum regum et populorum continet aestûs.
Antenor censet belli praecidere causam.
Quid Paris? ut salvus regnet vivatque beatus,
Cogi posse negat. Nestor componere lites
Inter Peliden festinat et inter Atriden:

10

Hunc amor, ira quidem communiter urit utrumque.

EP. 2.-4. plenius, some Codd.-10. Quod Paris, ut some Codd., Bentl.

Ep. 2.-1.maxime, sc. natu, ‘eldest.'

2. declamas, i. e. art exercising thyself in the art of speaking on feigned subjects.

6. fabula, i. e. argumentum (Iliadis). 7. Barbariae Phrygiae (comp.Virg. Aen. 2, 504: Barbarico postes auro spoliisque superbi, Procubuere Phrygio) lento collisa duello (old form for bello) longo bello conflictata. 8. aestus

vehementiores animi per

turbationes, the excited passions.'

9. Antenor, &c., comp. Hom. Il. 7, 347 sq. : Τοῖσιν δ' Αντήνωρ πεπνυμένος ἦρχ ̓ ἀγορεύειν · Κέκλυτέ μευ, Τρῶες... Δεῦτ ̓ ἄγετ', Αργείην Ελένην καὶ κτήμαθ ̓ ἅμ ̓ αὐτῇ Δώομεν 'Ατρείδῃσιν ἄγειν, &c. censet praecidere, Greek construction for: praecidendam esse (causam). 10. Quid Paris Paris? 13. hunc, sc. Agamemnonem.

Quid contra facit

Quidquid delirant reges, plectuntur Achivi.
Seditione, dolis, scelere atque libidine et irâ
Iliacos intra muros peccatur et extra.
Rursus, quid virtus et quid sapientia possit,
Utile proposuit nobis exemplar Ulixen,

Qui, domitor Trojae, multorum providus urbes

Et mores hominum inspexit, latumque per aequor,

Dum sibi, dum sociis reditum parat, aspera multa
Pertulit, adversis rerum immersabilis undis.
Sirenum voces et Circae pocula nôsti;

15

20

Quae si cum sociis stultus cupidusque bibisset,
Sub dominâ meretrice fuisset turpis et excors,
Vixisset canis immundus, vel amica luto sus.
Nos numerus sumus, et fruges consumere nati,
Sponsi Penelopae, nebulones, Alcinoique
In cute curandâ plus aequo operata juventus,
Cui pulchrum fuit in medios dormire dies, et
Ad strepitum citharae cessatum ducere curam.
Ut jugulent homines, surgunt de nocte latrones:
Ut te ipsum serves, non expergisceris? Atqui
Si noles sanus, curres hydropicus; et ni
Posces ante diem librum cum lumine, si non
Intendes animum studiis et rebus honestis,
Invidiâ vel amore vigil torquebere. Nam cur,
Quae laedunt oculum, festinas demere; si quid
Est animum, differs curandi tempus in annum?

25

30

35

17. rursum, Bentl.-18. Ulyssem and Ulixem, some edd.-31. cessatum ducere somnum, some Codd.; cessantum ducere somnum, Bentl. conj.-32. hominem, some Codd.-34. nolis, some Codd.-37. Cur nam, some Codd.-38. oculos, some Codd.

18. proposuit, sc. Homerus.

19. sq., a free translation of the beginning of the Odyssey (comp. also below A. P. 141 sq.: Dic mihi, Musa, virum, captae post tempora Trojae Qui mores hominum multorum vidit et urbes).

22. immersabilis = quem res adversae demergere, opprimere numquam potuerunt, unconquerable.'

27. nos sumus numerus, poetic., we are a mere number, mere cyphers'nati, poetic. with the infin. consumere.

28 and 29. Alcinoique, &c., construe: atque juventus Alcinoi operata (magnopere occupata) in cute curandâ plus aequo (comp. below Ep. 1, 4, 15: Me pinguem et nitidum bene curatâ cute vises).

31. ducere curam cessatum (supine), 'to lull their cares to rest.'

34. sanus dum sanus es, dum vales (comp. below, v. 68).

39. est, from edo, consumes, preys upon.'

Dimidium facti, qui coepit, habet: sapere aude;
Incipe. Qui recte vivendi prorogat horam,
Rusticus exspectat, dum defluat amnis; at ille
Labitur et labetur in omne volubilis aevum.
Quaeritur argentum puerisque beata creandis
Uxor, et incultae pacantur vomere silvae:
Quod satis est cui contingit, nihil amplius optet.
Non domus et fundus, non aeris acervus et auri
Aegroto domini deduxit corpore febres,

40

45

Non animo curas: valeat possessor oportet,

Si comportatis rebus bene cogitat uti.

50

Qui cupit aut metuit, juvat illum sic domus et res,

Ut lippum pictae tabulae, fomenta podagram,
Auriculas citharae collectâ sorde dolentes.

Sincerum est nisi vas, quodcumque infundis, acescit.

Sperne voluptates: nocet empta dolore voluptas.
Semper avarus eget: certum voto pete finem.
Invidus alterius macrescit rebus opimis;
Invidiâ Siculi non invenere tyranni

55

Majus tormentum. Qui non moderabitur irae,
Infectum volet esse, dolor quod suaserit et mens,
Dum poenas odio per vim festinat inulto.

Ira furor brevis est: animum rege; qui nisi paret,
Imperat: hunc frenis, hunc tu compesce catenâ.
Fingit equum tenerâ docilem cervice magister

60

41. vivendi qui recte, some Codd.—46. contingit, nil, some Codd.—52. podagrum, some Codd., Bentl.

S. 1, 3, 74; 2, 3, 27: illius, and Ep. 1, 1, 14: nullius).

58. Siculi tyranni, i. e. Phalaris, Agathocles, both Dionysii.

60. dolor, sc. quem iracundus sentit, quum offenditur, indignatio, 'indignation-mens, the Greek Ovpós = furor, 'passion.'

61. odio inulto, dative dependent on festinat poenas.

63. note the expressive repetition of hunc, and the addition of the pronoun tu with the imperative; as to the latter (comp. C. 1, 9, 16; 1, 11, 1; 1, 14, 5; Epod. 13, 6).

64. fingit format, instituit, poetic. with the infin. ire, instead of: ad eundum.