Sperne cibum vilem, nisi Hymettia mella Falerno
Ne biberis diluta. Foris est promus, et atrum
Defendens pisces hiemat mare: cum sale panis
Latrantem stomachum bene leniet. Unde putas aut
Qui partum? Non in caro nidore voluptas

15

25

Summa, sed in te ipso est. Tu pulmentaria quaere 20
Sudando: pinguem vitiis albumque neque ostrea
Nec scarus aut poterit peregrina juvare lagoïs.
Vix tamen eripiam, posito pavone velis quin
Hoc potius quam gallinâ tergere palatum,
Corruptus vanis rerum, quia veneat auro
Rara avis et pictâ pandat spectacula caudâ :
Tamquam ad rem attineat quidquam. Num vesceris istâ,
Quam laudas, plumâ? cocto num adest honor idem?
Carne tamen, quamvis distat nil, hac magis illâ.
Imparibus formis deceptum te patet. Esto:
Unde datum sentis, lupus hic Tiberinus an alto
Captus hiet, pontesne inter jactatus an amnis

127: quantum interpellet inani Ventre diem durare).

15. sperne, 'despise,' here in the sense of: I am sure you will not despise (when hungry and thirsty), &c.

16. diluta, poetic. = mixta; this mixture of honey and wine was called mulsum, and was a favourite Roman beverage, see Excurs. to C. 1, 20-foris est = (quando) abest.

17. hiemat, the Greek xeiμášeтal, 'is stormy.'

18. sq. Unde putas, &c. unde effici et acquiri hoc putas, ut tantam vim tam tenuis et vilis cibus habeat?

21. album,pale'. ostrea, dissyllable, by Synaeresis (comp. C. 1, 35, 17: anteit; S. 2, 3, 91: quoad and S. 2, 6, 67: prout).

23. sq. sense: with all my arguments I shall scarcely move you not to prefer a peacock to a pullet-eripiam, poetic. = impediam.

25. vanis rerum vanis rebus or vanitate rerum (comp. C. 4, 4, 76: acuta belli and C. 4, 12, 19: amara curarum). 27. ad rem attineat, sc. caritas et picta cauda.

28. num adest, hiatus (comp. above

30

C. 2, 20, 13; Epod. 5, 100, 13, 3; S. 1, 1, 108) honor nitida species, 'beauty.'

29. sq. construe: tamen (vescĕris), magis (= vesci mavis) hac carne (sc. pavonis) quam illâ (sc. carne gallinae), quamvis (caro pavonis) distat mil (a carne gallinae)-quamvis, with the indicative (rarely so in classic prose, never with Cicero), comp. above S. 1, 3, 129 quamvis tacet Hermogenes, and see note to C. 1, 28, 11.

31. unde datum sentis unde datum, concessum est tibi, ut sentias, ut distinguas, &c., whence is it given to you, by what means are you able to distinguish the difference (in taste) between the pike taken in the Tiber and that caught in the sea, when it is still standing on the table and before you have tasted it?'-lupus, i. e. lupus marinus, a voracious fish, a kind of pike (Perca labrax); the Roman gluttons distinguished three kinds of this fish; the first and best taken between the two bridges of the Tiber (the Pons Sublicius and Senatorius) at Rome, the second at the mouth of that river, and the third and worst taken in the sea.

32. amnis Tusci, i. e. Tiberis.

Laudas, insane, trilibrem

Mullum, in singula quem minuas pulmenta necesse est.
Ducit te species, video: quo pertinet ergo

Proceros odisse lupos? Quia scilicet illis
Majorem natura modum dedit, his breve pondus.

Jejunus raro stomachus vulgaria temnit.

'Porrectum magno magnum spectare catino

Vellem' ait Harpyiis gula digna rapacibus. At vos, 40 Praesentes Austri, coquite horum obsonia. Quamquam Putet aper rhombusque recens, mala copia quando Aegrum sollicitat stomachum, quum rapula plenus

Pauperies epulis regum: nam vilibus ovis

Nigrisque est oleis hodie locus. Haud ita pridem

Gallonî praeconis erat acipensere mensa

Infamis. Quid? tunc rhombos minus aequora alebant?

Tutus erat rhombus, tutoque ciconia nido,
Donec vos auctor docuit praetorius.

Si quis nunc mergos suaves edixerit assos,
Parebit pravi docilis Romana juventus.
Sordidus a tenui victu distabit, Ofello
Judice: nam frustra vitium vitaveris illud,
Si te alio pravum detorseris. Avidienus,

Cui Canis ex vero dictum cognomen adhaeret,
Quinquennes oleas est et silvestria corna,

48. aequor alebat; some Codd.-55. Ofella, Bentl. conj.-55. pravus, ex uno Cod. Bersmanni Bentl.-56. ductum, e Cod. Blandin. antiquiss. Bentl.

Ac nisi mutatum parcit defundere vinum, et,
Cujus odorem olei nequeas perferre-licebit
Ille repotia, natales aliosve dierum

Festos albatus celebret-cornu ipse bilibri
Caulibus instillat, veteris non parcus aceti.
Quali igitur victu sapiens utetur, et horum

Utrum imitabitur? Hac urget lupus, hac canis, ajunt.
Mundus erit, qua non offendat sordibus, atque

In neutram partem cultus miser. Hic neque servis,
Albutî senis exemplo, dum munia didit,

Saevus erit; nec, sic ut simplex Naevius, unctam

60

65

70

Convivis praebebit aquam: vitium hoc quoque magnum.
Accipe nunc, victus tenuis quae quantaque secum
Afferat. In primis valeas bene: nam, variae res
Ut noceant homini, credas, memor illius escae,
Quae simplex olim tibi sederit; at simul assis
Miscueris elixa, simul conchylia turdis,

Dulcia se in bilem vertent stomachoque tumultum
Lenta feret pituita. Vides, ut pallidus omnis
Coenâ desurgat dubiâ? Quin corpus onustum
Hesternis vitiis animum quoque praegravat una,
Atque affigit humo divinae particulam aurae.
Alter, ubi dicto citius curata sopori

75

80

Membra dedit, vegetus praescripta ad munia surgit.
Hic tamen ad melius poterit transcurrere quondam,
Sive diem festum rediens advexerit annus,

Seu recreare volet tenuatum corpus, ubique

58. diffundere-65. qui, some Codd.-79. affligit, some Codd., Bentl.

tumultus in ventriculo excitaverit, 'sat well upon your stomach.'

76. pituita, three syllables, as: pitvi-ta, by Synaeresis (thus also below Ep. 1, 1, 108: nisi quum pituita molesta est).

77. (de) coenâ dubia, allusion to a jest of Terence in Phorm. 2, 2, 28 sq., where a splendid dinner' is called coena dubia, with the explanation: 'ubi tu dubites quid sumas potissimum.'

80. alter, i. e. moderatus, sobrius, the moderate man.

82. quondam suo tempore, 'on certain occasions.'

Accedent anni et tractari mollius aetas

Imbecilla volet. Tibi quidnam accedet ad istam,
Quam puer et validus praesumis, mollitiem, seu
Dura valetudo inciderit seu tarda senectus?

85

Rancidum aprum antiqui laudabant, non quia nasus
Illis nullus erat, sed, credo, hac mente, quod hospes 90
Tardius adveniens vitiatum commodius, quam

Integrum edax dominus consumeret. Hos utinam inter
Heroas natum tellus me prima tulisset!

Das aliquid famae, quae carmine gratior aurem
Occupat humanam? Grandes rhombi patinaeque

Grande ferunt una cum damno dedecus. Adde
Iratum patruum, vicinos, te tibi iniquum,
Et frustra mortis cupidum, quum deerit egenti
As, laquei pretium. Jure' inquit Trausius istis
Jurgatur verbis: ego vectigalia magna

6

Divitiasque habeo tribus amplas regibus.' Ergo,
Quod superat, non est melius quo insumere possis?
Cur eget indignus quisquam te divite? quare
Templa ruunt antiqua deûm? cur, improbe, carae
Non aliquid patriae tanto emetiris acervo?
Uni nimirum tibi recte semper erunt res.
O magnus posthac inimicis risus!

Uterne

Ad casus dubios fidet sibi certius, hic qui
Pluribus adsuêrit mentem corpusque superbum,
An qui contentus parvo metuensque futuri
In pace, ut sapiens, aptârit idonea bello?

95

100

105

110

Quo magis his credas, puer hunc ego parvus Ofellum

85. anni, tractari (without et), some Codd.-95. occupet, some Codd.-99. aes, some Codd.-106. rectae tibi, and recte tibi, some Codd.

94. sq. sense: Besides, the gluttony will bring discredit upon you.'

98. dēērit, two syllables, by Synaeresis (comp. above S. 1, 9, 56; 2, 1, 17).

99. as, laquei pretium, i. e. an as, the price of a halter (to put an end to thy misery) -inquit, i. e. the rich man whom I addressed.

101. amplas tribus regibus (dative), L. e. sufficient for three kings.'

102. superat = abundat. -quo in quod, 'is there no better way in which you can spend ?' &c.

107. uterneuter, the ne pleonastically appended to the interrogative pronoun uter, (comp. Epod. 1, 7; S. 1, 10, 21 and below S. 2, 3, 295, 317).

108. ad casus dubios ad vitae calamitates, to the vicissitudes of life, of fortune.'

Integris opibus novi non latius usum,
Quam nunc accisis. Videas metato in agello
Cum pecore et gnatis fortem mercede colonum,
'Non ego' narrantem 'temere edi luce profestâ
'Quidquam praeter olus fumosae cum pede pernae.
'Ac mihi seu longum post tempus venerat hospes,
'Sive operum vacuo gratus conviva per imbrem
'Vicinus, bene erat non piscibus urbe petitis,
'Sed pullo atque haedo; tum pensilis uva secundas
'Et nux ornabat mensas cum duplice ficu.
'Post hoc ludus erat culpâ potare magistrâ,

'Ac venerata Ceres, ita culmo surgeret alto,

· Explicuit vino contractae seria frontis.

'Saeviat atque novos moveat fortuna tumultûs,

115

120

125

Quantum hinc imminuet? quanto aut ego parcius, aut

Vos,

'O pueri, nituistis, ut huc novus incola venit?

Nam propriae telluris herum natura neque illum 'Nec me nec quemquam statuit: nos expulit ille; 130 'Illum aut nequities aut vafri inscitia juris, 'Postremum expellet certe vivacior heres. Nunc ager Umbreni sub nomine, nuper Ofelli

133. Ofellae, Bentl. conj.

113. integris, the e long, comp. Virg. Ecl. 4, 5: Magnus ab integro saeclorum nascitur ordo.

114. metato in agello, in the (confiscated) land measured out' (by public surveyors) and given to the soldier Umbrenus, but afterwards rented (mercede) from the latter (comp. below v. 133) by Ofellus, the former proprietor.

116. non temere non facile.

123. post hoc, i. e. after dinner'ludus erat potare, culpâ magistrâ, i. e. eo modo bibebamus, ut, si quis in bibendo aliquid commisisset, ei quasi poena imponebatur alterius etiam poculi hauriendi (ita ut poena quasi magistra bibendi esset, bibendo praesideret), it was an amusement to drink, every slip at table imposing the penalty of a fresh cup.'

124. Ceres venerata (in a passive

sense), ita surgeret, &c., i. e. Ceres worshipped, that she (i. e. the corn) might rise, &c.; ita, like sic, used in such a kind of prayer.

125. explicuit, &c., poetic., 'Ceres smoothed with wine the melancholy of the wrinkled brow' (comp. above C. 3, 29, 13 sq. Plerumque...sollicitam explicuere frontem).

127. hinc, i. e. ex his bonis.

=

128. pueri filii (Ofelli)—nituistis = pingues ac validi fuistis-ut = ex quo, 'since' incola, i. e. the veteran soldier.

129. propriae in perpetuum ab uno possidendae, perpetuae (comp. above C. 2, 2, 22: deferens uni propriam laurum.

131. vafri, subtle, 'capricious,' 'uncertain,' below S. 2, 5, 34, called anceps jus.

132. vivacior,' longer-lived' (comp. above S. 2, 1, 53: vivax mater).