sacerdote magno et domno imperatore tamquam Zorobabel principe legitimo. Domus quippe dei per spiritualem Antiochum profanata et polluta non poterat emundari, nisi cooperantibus in unum sacerdotibus Onyae similibus et principibus Judae Machabeo similibus. Legitur quippe Onias pontifex Judae Machabeo in visione dedisse gladium aureum ad deiciendos adversarios populi dei, cui et Jeremiam prophetam ostendit dicens: Hic est fratrum amator et populi Israel et cetera usque et universa sancta civitate Jerusalem.

Cum igitur Jeremiam regnante rege Babilonico et rege Israel Jerosolimitano iam captivo atque Jerusalem destructa olim defunctum constet pro populo dei et universa civitate Jerusalem orasse multum, quis dubitet beatum Petrum regnante diabolo in Nerone tenente urbem Romam quasi alteram Babiloniam iam diu defunctum adhuc orare pro populo dei et universa civitate Jerusalem? Quam dolens a spirituali Antiocho pollutam credendus est nunc vehementius orare habundante nimis iniquitate ac refrigescente caritate, quatenus illius orationibus adiuventur in sacerdotio et regno principantes, ut duo gladii, spiritualis et materialis, invicem se adiuvent neque alter alterum impugnet vel impediat manente inter eos concordia, quae fuit inter Aaron pontificem et Moysen principem populi, inter Samuelem et David regem, inter Salomonem et Sadoch sacerdotem sive, ut ad nostra veniamus; qualis ad tempus fuit inter beatum Gregorium papam et imperatorem Mauricium ceterosque in apostolatu pie agricolantes et in imperio bene ac iuste dominantes ad vindictam malefactorum, laudem vero bonorum. Qui, si non iuste dominari volunt, instruendi sunt, non destruendi, ut iure suo contenti nichil amplius faciant, quam constitutum illis et iuxta doctrinam Johannis Baptistae neminem concutiant neque calumpniam faciant, sed contenti sint stipendiis suis, ne si pretergressi fuerint suum ius, manu dei contineantur, ut de predicto legitur Mauricio per Focam cesarem interfecto non hoc optante, sed pro salute ipsius orante beato Gregorio.4

с

Talia me secretius non semel tractante cum domno imperatore firmissime contestatus est iure suo libentissime se contentum esse velle atque Romano pontifici hoc sibi non diminuenti humiliter favere ad regimen accclesiae, suum vero ius diminuenti modis omnibus ac tocius regni viribus obniti velle maxime hac fiducia, quod non, sicut aiebat, sit vere successor Petri dicentis: Deum timete, regem honorificate vel imitator Christi dicentis:2 Reddite quae sunt cesaris, cesari et quae sunt dei, deo, quicunque sub nomine papali vellet non solum in clero, sed et in regno dominari questu fastuoso et fastu questuoso. In hunc modum verbis Teutonicis loquente domno imperatore atque in hoc suum papam commendante, quod ille non adversaretur imperio neque federatus esset cum hostibus regni neque ipse cuperet in regno regnare vel dominari, ego cundem papam suum sic repudiavi, ut dei gratia me confortante dicerem nunquam me illi obediturum, qui a nullo cardinali episcopo esset consecratus, sed ab extraneo execratus et in cuius parte non esset corpus domini, quod constat extra unitatem in scismate confici non posse. Hoc verbo audito commotio principum tanta fuit contra me, ut aliquis eorum comminaretur mihi suspendium, aliquis rapinam bonorum et alia huiusmodi mala, de quibus non est modo dicendum per singula, domno imperatore pacienter hace audiente neque tamen ad haec assensu maloa annuente, quia, si annuisset, vita et persona mea fuisset exposita multis periculis, quae protegente me domino tune evasi.

Quod autem mihi posthac futurum nescio atque ideo inter spem et metum fluctuans a sancta Romana aecclesia per latorem presentium consilium et auxilium peto et expectans expecto, prout deo aspirante vestra prudentia prospexerit necessarium, non solum mihi, sed et aliis in hoc scismatis periculo anxiatis mihique in tribulatione sociatis. Quorum ne VOS lateant angustiac, unius eorum litteras mihi missas pensare dignemini.

Domno G(erhocho) illustri et venerabili preposito de Richersberg frater, cuius nomen tacendum est, cum instantia orationum

a. corr. f. mala.

1 1 Petr. 2, 17.

2 Matth. 22, 21.

sincerae devotionis obsequium. Periculosus modernorum temporum status immo casus si sollicita consideratione pensetur, verendum valde est, ne instent forte dies illi, in quibus sic habundat iniquitas, ut refrigescat caritas multorum, iuxta quod promissum est et expressum in scripturis veritatum. Jam enim satanas solutus tam effrenata libertate contra deum extollitur, ut non solum in cordibus terrenorum totis regnare videatur habenis, verum etiam super astra coeli solium levare presumat et aecclesiasticae religionis et concordiae statum labefactare conetur habens utique fiduciam, quod influat Jordanis in os eius. Huius nimirum pestilentis mali et erroris ex hoc elucet argumentum, quod nonnulli prelatorum, qui columnae videbantur aecclesiae, sub instanti persecutionis procella quasi harundo agitata disiecti et disturbati sunt a zelo rectitudinis et perfectae sinceritatis fundamento, ut iam de reliquo in auctoritatis et doctrinae ipsorum soliditate tamquam in harundineo confidendum sit baculo et innitendum. Neque enim tunc corde creditur ad iusticiam, cum ore confessio fit ad pernitiem et ignominiam. Vobis proinde non tamquam parieti inclinato condolendum et consulendum, sed velut columnae inmobili supra basim dignae firmitatis et firmae integritatis persistenti omnimodis applaudendum censemus et ut perseverare usque in finem nosque gloriosi huius certaminis socios habere valeatis, assiduis precum votis propiciae divinitatis aures pulsamus.

Ex hac unius abbatis epistola considerate multorum pericula et anxietates, ex quibus plures imitantur illa VII milia, qui non curvaverunt genua sua ante Baal, sic tamen se occultantes, ut eos etiam propheta Helias ignorans diceret:2 Relictus sum ego solus, cui dominus occulta sciens: Reliqui, ait, mihi VII milia, qui non curvaverunt genua sua ante Baal. Hos, ut dixi, plures imitantur detestantes malum scismatis, attamen occulti propter metum Judeorum, scilicet falsorum christicolarum iudaizantium, et illos Judeos imitantium, qui ne perderent locum et gentem, perdiderunt loci et gentis dominum, quorum tanta est multitudo, ut, si quis est Heliae similis manifeste contradicens illis, conpellatur fugere in solitudinem vel in exteras gentes, in hoc magis anxiatus quam Helias, quod promisso dei

a. Die Initiale E fehlt.

1 Matth. 24, 12.

23 Reg. 19, 14, 18.

certificatus non est, ubi vel a corvis in solitudine vel a vidua in civitate sit pascendus.

Esto autem, ut fugiat solus in solitudinem, cui nulla est cura commissa gregis custodiendi, quid faciet pastor ovium, gregis custos, quem si deseruerit, lupo rapaci locum dabit? Huiusmodi pastoribus a me pusillo consilia querentibus quid consulam nescio, quia, licet mihi sit propositum potius peregrinari quam scismati sociari, tamen considerans infirmitates multorum cum VII presignatis milibus occultare se volentium non audeo custodibus eorum consulere fugam corporalem, quibus tamen instanter consulo fugam spiritualem iuxta illud propheticum: Fugite de medio Babilonis, exite inde, inmundum nolite tangere. Alieno enim peccato non consentire est inmundum non tangere, hoc idem verbis, prout convenit, arguere est exire inde, sed quomodo in exitu Israel de Egypto domus Jacob de populo barbaro 2 Egyptiorum persecutio excitata est, ita et nunc. Aliis enim aecclesiis habentibus qualemcunque pacem nos miseri ad aecclesiam Salzburgensem pertinentes quia, quod corde credimus et sentimus, ore confitemur ad salutem,3 sumus expositi persecutionibus, quas deo favente mitigandas tunc speravimus, quando ex prudentum consilio domnus imperator fuit paratus acquiescere vel conciliis vel consiliis ab utraque parte formatis. Nunc autem, quia idem iuravit simulque principes et multi episcopi cum eo iuraverunt, prout voluerunt, nisi vos petatis in conciliis vel in consiliis audientiam ad excusandam opinionem conspirationis de vobis vulgatam, desolationis abhominatio stans in loco sancto non auferetur neque pax erit in diebus nostris causa discordiae non decisa, quae nimirum cautissime decideretur, si pactum illud, de quo est questio et conquestio, excusaretur.

Neque vero exemplo caret excusatio, quam suademus, quoniam ipse dominus noster Jesus Christus, cum diceretur habere daemonium, dignatus est excusare se dicens: Ego daemonium non habeo, sed honorifico patrem meum. Item cum de illo fuisset opinio, quod mira faciens ac docens gloriam pro

1 Jerem. 51, 6.

2 Ps. 113, 1.

3 Rom. 10, 10.

4 Joan. 8, 49.

priam quereret, excusavit se dicens: Ego gloriam meam non quero, est qui querat et indicet. Hunc nimirum imitantes ipsius discipuli, cum putarentur et dicerentur musto pleni et ebrii, non fuerunt exacerbati, sed excusati sunt dicente Petro apostolo: 2 Viri Judei et qui habitatis Jerusalem, hoc vobis notum sit et auribus percipite verba mea. Non enim, sicut vos estimatis, hii ebrii sunt, cum sit hora diei tercia et cetera. Item cum Paulo apostolo diceretur a preside. Insanis Paule, multae te litterae ad insaniam convertunt, excusavit se dicens: Non insanio optime Feste, sed veritatis et sobrietatis verba ego loquor. Idem, ne de vicio levitatis notari potuisset quasi non servans, quod promiserat, curavit excusare se per epistolam dicens: Numquid levitate usus sum, ut sit apud me et non? Tales tam humiles erant apostoli, ut non dedignarentur se Christi exemplo de opinionibus malis excusare.

Hos imitati viri apostolici fecerunt similiter, ne mala de illis opinio esset in populo dei scandalum pusillis, quorum scandala monente Christo quam cavenda, non ignorat sapientia vestra, cum in aecclesia Romana huius cautionis multa sint exempla. Nam ut ex multis pauca decerpam, sanctus papa Gregorius apud augustum Mauricium sinistre delatus quasi reus in morte Malchi episcopi, humiliter se curavit excusare per epistolam eidem augusto missam. Item cum quidam contra Sixtum papam (III) temptassent quaedam mali rumoris obicere, ipse in concilio, cui Valentinianus augustus intererat, se innocentem ostendit suumque criminatorem Bassum a predicto augusto morti addictum suis manibus, ut legitur, sepelivit, quo facto monstravit se odientem non odisse. Leo etiam papa (III), qualiter semetipsum, ne iudicaretur, iudicavit, verba eius melius quam nostra patefaciunt, quae ita se habent. 7

1 Joan. 8, 50.

2 Act. 2, 14, 15.

3 Act. 26, 24, 25.

4 2 Cor. 1, 17.

Auditum est,

5 An den Diakon Sabinian; er möge dem Kaiser die betreffende Mittheilung

machen.

594 Dez. Ep. IV, 47 opp. 2, 726, Pauli diac. Hist. Longob. IV, 30, Jaffé 968.

6 Hinschius, 562, liber pontif. 1, 56 nr. 63.

7 800, Dez. 28, MGI. 2, 15; in abweichender Fassung in den Conciliensammlungen, Labbé 9, 230, verstümmelt bei Gratian, decr. c. 3 qu. 5 Archiv. Bd. XLVII. II. Hälfte.

25